장음표시 사용
121쪽
dic, Duramenso faciat. t i & si quid dolo, vel fraude egerint, periurii, ct alias poenas arbitrio Camerarii, dc Clerici Camerae pro tempore Praefidentis incurrant, di ad intereste partibus condemnentur . num. 2O. Haec Paulus RSed & alia quoque ad Ossicium Magistrorum Harum Vrbis ἡ Statuto Ciuitatis
- Illud autem adnotandum erit, horum lacultates ab Eminentilia Cardinali Camerario, & Reuerendi A. Camerae Apostolicae Clerico pro tempore Viarem Praeside dirigendas esse, quod ex lectura Conlutationum ,&Statutorum Urbis apparet; siquidem qualibet hebdomada, statuta diean domo praedicti Viarum Praefidis conueniunt una cum notario, de Asse re, & de rebus. negociisqud ad eorum Tribunal spectantibus determinant; in grauioribus Eminenti A. Cardinalem Camerarium, & Sancti Gsimum Pontificem consulunt. Sed cloacarum quoque curas ad Magistros Viarum pertinere certum est; nam ut ι f Vlpianus b ait; ct Ustum pessilens, uinas msnantuν immunditia elo. Icarum ν
' 'ab Hes se non resciantur. Ita autem licet magnae, operosae, di mirabiles in Urbe sint,tamen Rom. lib. 3. em quia cloacae sunt, dc oletum suum habent, vi Lipsius erest, illarum quidem indaga- Ηx3. tionem libenter Omitterem,nis Dionysium Halicam, d amplitudinem Imperii Ro-ι ειν,3 tu misi etiam in cloacis admirantem haberem, in haee νerba. Ego eertὸ in tribus ma ' ' animent Minis Roma operibus , Unde maximὸ impoli amplitudo apparet, Aquσώ-ctus pono , er vias Hratas, ct cloaeas factas, non solum iesus Otilitiatem eoni Ueram qua da resust loco diram sed etiam impensarum magnitudinem , quam vel ex hac una re quiuis contieere potes oequutus C. Aquilium huius rei auctorem, qui asierit, ... . neglectas aliquando cI aeas, nec amplius aquas transmittentes, d Cissoribus purgan-1M.ψ2-iis ν O reficiendas mille talentis Iocatas fuisse. Haee Dionysius. Verum Strabo eadeo amplas fuisse eloacas scribit, ut duro cameratae lapide per vias carris stramen I M.3. - .c p. torum semitas relinquerent. Cassiodorus fautem haec habet. 2us tantam via 3. sentibus conferunt tamari , ενι -aliarum ouitatum possint miracula Iuperaro ;videas illis fluuios quas monti I eoneauis ua os per ingentiassigna δε recreuinc Roma vularis quanta in te sepotect mino magnitudo; qua enim Vrbium
Gudeant tuis eu inibus contendere, quando me ima tua positi ilitudinem repe za.-. rire . Sed cum alia multa de cloaeis congerat Iustus Lipsius, a tu lector illum con-ώ G. 3.variem sulla ἔ nobi S enim satis esse putamus, si cum Calliodoro liuie rei finem imponamus
3ο. audi quae Argolico Praesecto Urbi Theodnriei Regis nomine seribie. B IIDLyris fi-blimitas tuaspectabilem tarum Ioaxmem nos direxi e cognoseat propter Iplendidas
Romans Ciuitatis e aeri, quae santum insentib1 3 conferuntsuporem, ut aliarum
Guitatum possint miracula superii, i videas illis funior qua montibus remauis
clausosper ingentia H. gna demisere: videas structis nauibus per aquas rapidas non mini a fotieitriine nati ga i , ne meeipitato torrenti marina posent naufragiosi Hi- . nere. Hine Roma singuia is die Hactenus Cassiodoriis , εὶ de cloacis hactenus D n- Quarum usus cum eo potissinium dirigatur, ut per eas sordes vel abluantur, vel is Tyberim euehantur , noli desuerunt propterea antiqui tus Imperatores, nec hodie ' . Summi Pontificeti praetermittunt, innigillire stilicet, ne ipsius Tyberis alueus nimἰa . . . . cloacarum euectione rePleatur, qua Tyberinis nautis impedimentum esse possit:
--οῦ ' Augustis enim, Suetonio testa, rad coemendas inundationes alueum Tuberis lata
' rauit, ae reputPirit, completum olim ruderibus, de aedificiorum prolapsionibus coarctatum. Et Tybemas ripas extruxisse Aurelianum Imperatorem,ut Vrbicariam κ - . - limaret annonam, Vopistus A affirmat, dum illum ita loquentem refert. UMH- istam MD. πιν extruxi ripas, vidum aluei tumentis emat, ΔΡ, is perennitati vota con tu , almam Cererem consecraui cte. & vigilantissimus Urbanus VIII. pontem Aelium coarciatum dilatauir, arcum antea ab Alexandro VI. obstructum reserauit , Iavis E remque Tyberis alueum secit, ut liquet ex iam recensita inscriptione 2 Sed me hoc omittam asy Gregorius quoque ire adornandan, Vrbem conuersus, telarente Cia cono, veteres cloacas expurgatas restituit, & nouas extruxit.
122쪽
NOTITIA CARDlNALAT. CAP. XV. CONGR. XVII.
A Pro Vbertate Anno θ. SVpremi Principis, Ecclesiastici praesertim, vi est Summus Pontifex, nedum in populis Christifidelibus Coelesti pane, idest verbo Dei reficiendis, sed terreno
quoque, quem ab omnipotenti Deo una cum Coelesti nobis quotidie dari postulamus, pauperibus, de egenis saturandis, ossicium, de cura versatur . nihil enim ut Aurelianus Imperator apud Vopiscum a testatum habet saturo populo potest esse Iaetius. Ut igitur in omnibus Ecclesiameae Ditioni suesectis Prouinciis, oe in alma Vrbe potissimum, ad quam maxima hominu frequentia undique confluit, res frumentaria recte curata sit, annonaeque publicae copia semper suppetat, Cardinalium Congrega B tionem pro ubertate Annonae Sixtus V. instituit. , Nec inscius, ad omnes Vatic nos Senatores, de sacra Purpura redimitos id oneris una cum ipsa Dignitate coniunctissimum pertinere, non ut in aliis Congregationibus certum Cardinalium numeruassignauit, sed omnium mentes in tanti ponderis negocium excitauit: quod etiam Fabius Albergatus ad odoardum Cardinalem Famesium et rusco sermone scribens non ineleganter insinuat; e ea potissimum innixus ratione, quia Cardinales sunt Sedis Apostolicae , & Summi Pontificis Consilia ij, ad Consiliarios vero cinusque Principis pertinet, ne annona, & alia ad subiectorum substentationem necessaria e finibus extrahantur; conuectiones, & comportationes aliunde, si aliquando desint, curare ἰ eorum quoque amicitias, qui hac in re adiumento esse possint, non vulga- C riter colere. Ruod attinet ad extractionem annonae prohibendam, multas habes Summorum Pontificum Sanctiones a Paulo V. innovatas, de in quibusdam auctas. d. Illam vero ad Urbem comportantes multis Oxornauit priuilegiis, δέ poenas grauissimas id prohibentibus iniunxit Pius V. e Et nullas naues, nullosquὰ nautas Tyberinos il comportanda annona excusari posisc, ab Imperatoribus quoque sancitum pluribus in locis habes. f Videnda sunt etia Martiani, de Ulpiani responsa. g i Amicos deni ase eo tendos diximus, qui nostris indigentiis praesto esse possint: sed quoniam nullus certior amicus, quam nummus, qui necessitatis fideiussor, risine quo substantia fragilis dicitur ab Angelo de Perusio, B Theodosius propterea, &D Valens Imperatores certam auri quantitatem ad coemptionem flumentariam perpetuo dedicatam esse, de nullum Vrbis praesectum quid de ipsa minuere, vel in alium usam conuertere sanxerunt: i Et qui hanc formam inquinare Rusus suisset, quantitatem, in qua suamcalliditatem exercuisset, in duplum exhibere iusserunti Quicquid ver oex praedicta ratione accreuisset, ad eumulum eiusdem auri assignati quantitatis, 'ci frumentarii tituli firmiter redundare; legis huius tenorem aeneis tabulis incidi
Qito ductus exemplo Sixtus V. scuta ducenta millia ex pecuniis sua parsimonia , frugalitate,& diligentia ad publicam.utilitatem, rei scilicet frumentariae iuuandatria comparatis, ea lege apud Io. Augustinum Pinellum Camerae Apostolicae, & eiusdem Pontificis Depositarium relaxauit, deposuitque, ne scilicet in aliam catasam, quatria E praedictam siue uniuersa quantitas, siue illius pars, qtiaecmnque illa sit, insumatur, vel erogetur: quod di tabulis publicis, fi sua etiam Constitutione I firmatis extar
Harum veto pecuniarum dispositionem huius nostrae Congregationis Cardinalibus, adhibitis etiam Thesauratio generali, Annonae Praesecto, & Camerae Apostolicae Commissario, in supra narratam tantummodo causam concessit. ν. q. Romanis Pontificibus Successoribus suis, ne earundem pecuniarum distractionem quavis occasione patiantur, vel permittant, legem indicauit; si secus, contra Pontifieis, Cardinalium, Sc aliorum cuiusuis ordinis Successores,posteros,de coniunctOS Omnes , qui hanc formam ausi fuerint inquinare, actioneni popularem, quia in hoc publica laeditur utilitas, instituit. g.6. Quae ex Constantini Imperatoris Sanctione desumpta videntur,.m dum ita cautum habes. Et quia nefas es bnoxijs corporibus Hie-
123쪽
natis, circuniscribi Ciuitates, Naeuit, si quis debitor Reipublicae Ciuitatis quippiam
ex eo patrimonis, quod babuit, eum peeuniam Reipublica sumeret, ianiauerit, vel δε-Πraxerit, OH qualibet in alium ratione contulerit, qualitate rei alienata persperii. ,, atque omnibus debitoris faetilaatibus consideratis, quas habuit, eum ei peeunia erederetur, pro rata ab eo, qui ex facultatibus debitoris aIiquid detinet, exsorte , atque uris posulari. Itaque quoties minus idoneum derrebenditur eius patrimonium ., euius nomen ciuitati alicui inuenitur obnoxium, iudex omni diligentia, er silicitudine debebit inqui eis, ad quos ex qualibet conditione transierint debitorisfacultates, Ut guli aequa aestimatione babita , pro rata rerum, quas possident, eo ema tur, personalem actionem eontra eum habituri debitorem, qui ipsi fluentibus liberatur Haec Constantinus. Sed nimis ad rem, de annona scilicet Ioquitur gloss a determinans , haeredes teneri ex pertina defuncti quasi auctores. Nec omittendum, quod Archad. de Honor. sanxerunt, b poenam scilicet deportationis, ac totius substantiae iacturam subituros , qui horreorum temeratores aliquid ex illis audeant usurpare. Atque Romanos Pontifices, eorumque Successores, & haeredes de gestis,& administratis obnoxios ratiociniis esse , post alios, quos adducit, firmat Munnoade Eseobar. eQuod vero Sixtus addidit, dandam quippe popularem actionem contra omnes, ad q uos bona eoru, qui suam temerauerit voluntatem, peruenerint, Vlpiani r spo sum d mentem quatit, dum ait. Omnes populares actiones neque inhaeredes dantur, neque supra annum extenduntur. Quapropter aut dicendum erit, poenam iuris communis auctam,&actionem prorogatam esse a Sixto U aut loco actionis popularis crimen peculatus intelligendum inb, quod quidem iudicium ex Papiniani responso, e & Αccursit obseruatione ibi, etiam contra haeredes exerceri, &institui P . test ; ae videndus est Tiberius Decianus fSed en unctandae iam sunt huius Congregationis facultates. Ciuitatibus,oppidis, Vniuersitatibus, personis quoque singularibus, qua uis temporali, aut ecclesiastica, etiam Cardinatatus Dignitate fulgentibus, quae ad ubertatem parandam, conseruandamve oportuna duxerit, praecipiat d & correspondet Constantini Imperatoris edictum. gMinistros, quos Commissarios vocant, prout necessitas tulerit, siue utilitas suaserit, ubique locorum deputet. Contra impedientes , aut negligentes per se ipsos, vel aliorum opera, palam , vel occulia annonam comportari, siue extrahi, vel abduci procurant , Procedate vi de Vlpiani resnon sum. 6 Denique ad ubertatem annonae necessaria cuncta prouideat,& exequatur. Quoniam vero nuIlum omnino studium reperiri potest, quod rei setimentariae, de tollendis annonae dissicultatibus magis conserat, quam agrorum cultura ,& homin sad hos colendos allicere; quamobrem valde supportandos esse rusticos,tanquam ad Rempublicam sustentandam maxime necessarios, scribit Lucas de Penna, i addens pro ipsis propter culturam agrorum nonnulla speciaIta contra iuris rationem consilia tuta, ut est Iustiniani Imperatoris sanctio, A de consert Alpheni I C. responsum: IN videnda est quoque Friderici II. Sanctio ab Honorio III. confirmata S. v Id. mIdeo supra modum in hoc Summorum Pontificum visitantia, & sollicitudo commendanda videtur, quippe qui muItas hac de re Constitutiones ediderunt, a Clemente octavo, n & Paulo V. O vltimo loco innovatas, & auctas. Clemens enim Baronibus, Domi eeIlis, & aliis quibuscumque, etiam s.R.E Cardinalibus praecipit, ne vasallis extra eorum Statum agros colere prohibeant. g. yordinationes, edicta,bannimenta agriculturam, &annonam concernentia iisdem Baronibus &c. promulgare vetuit.ν.ε. Clericis in bonis propriis agriculturam exercere permittit . R . de a iure com muni permissum quoque esse docet Tiraquel. ρVituli in mensibus Martii, Aprilis, S Maii nati pro tertia saltem parte Hantur o 6. Boues, &iuuencos ad aratrum idoneos nullus Ianio, siue macellarius mactet . si T. Neque extra territorium, de districtum Urbis extrahat. si 8. Quod vero diximus , boues ad arandum aptos in actari non posse , id etiam iure communi cautum scIas , ut post alios, quos restri, scribit Menochius, q ac etiam docet, qua pini; punian tur exequutores, qui pignori capiunt boves aratorios, de instrumenta rusticali a
124쪽
NOTITIA CARDINALAT CAp. XV. CONGR. XVII. rori AD
.ide Consul. Triderici II. ab Honorio III. Pontifice confirmatam. a Verum Paulus V. simia remanente in rebus arduis Congregatione s R. E. Cardinalium super ubertate annonae a Sixto V. ut diximus instituta, ad excitandos agri colas dormientes, & artem agricultum restituendam,sugendamque verbis illius utar aliam PGIatorum, & egregiorum virorum, nempe Thesaurarii generalis, Annonae Praefecti, Grasciae Praesidis, Camerae Apostolicae Commissarii generalis, Pontisciae Domus Praesecti Congregationem ordinauit, quibus, ut quintodecimo quoque ab eis statilendo die in unum conueniant, ac de arte agricultum restituenda . N augenda , laboreciis, & pascuis diuidendis, atque vendendis ,& de statu annonae, ac grasciae rebusq; omnibus illam concernentibus inuicem conserant, tractent, & diligenter perpendant iniunxit, atque mandauit. θBoues aratorios, vel ad arandum aptos ad eslactu mactandi mercari, vel contractus inire quibusvis personis secularibus, &ecclesiasticis,etiam KR E Cardinalibus, dc ecclesiasticae ditioni mediatd, vel immediate subiectis omnino prohibuit. st 3. Dolianerii, & Publicani tam in Urbe, quam alibi pro contractibus praedictorum animalium nihil recipiant, neque in ipsiorum libris reserant, nisi praeuia Commissa rij a Praesecto annonae deputati inspectione. sy. q. Laniis, & aliis animalium mactatoribus, ne sub pecuniaria , & sustigationis PG- secti arbitrio poena boues hoste mactent, distincte praecepit. s. s. Clementis VIII.
Ze aliorum Pontificum in praemissis editas Constitutiones innovavit. s.f. Greges, siue armenta vaccarum,quas vocant albas, habentibus, ut ex centu va cis vigintiquinque iuuencos ad usum agricultum quotannis nutriaut, vaccarumque numerum Praesecto deserant, sub certa prena mandauit β. 7. Agricolis subuentionis titulo scuta mille , vel aliam summam a Praesecto annonae mutuandam, duorum pro centenario nomine meriti accepto emolumento, tradendam edixit .st. II.
Quae a Clemente, & aliis, de vasallis artem ubicumque exercere volentibus,t dominis non molestandis, agriculturae priuilegiis, menti sub certa lege extractionibus permittendis sancita fuerunt, denuo concessit . Sinnouauit. ρ. 9 . R I Patet igitur ex iam dictis, Summos Pontifices non vulgarem adhibuisse curam , &diligentiam, ut homines ad agros colendos allicerent: etenim ut Plutarchus ait.' Nuuiam Dudium est, quod tam aerem, tamqu/ eelerem paeis amorem hominibus in- generet, quam victus agricultura quaerendus. Et Cicero. d Omnium rerum cinaquio ex quibus aliquid aequiritur, nihil en a ieultura melius, nibu oberius, nihil ductius, ni biI homine libero dunius. Neque hane artem nobilitati derogare pluribus probat Tiraque lius e videndus. Et quamuis non liceat Christianis tenere traditiones gentilium, &Obseruareia , vel Colere elementa, aut Iunae, aut stellarum cursus, aut inanem signorum fallaciam pro domo facienda, aut propter segetes, vel arbores plantandas . f Syderum tamen obseruationem in agris colendis, sicut etiam in re nautica, te medica vetitam non esse, ex iis, quae Sixtus V. contra exercentes artem astrologiae iudiciariae edixit, geolligere fas est Et quae in praecitato e. non sierat, saucita sunt, ad inanes utique Gentium superstitiones, a Barnaba Brissonio b relatas reserenda erunt, quem quidem Britanium, si antiquorum ritus in agris colendis, & lustrandis, si deos, deasque agricolis in honore habitos, si denique multa ad animum politioribus literis erudiendum cognoscere eupis , tu consule . Nobis enim hae de re plura nunc dicenda non putamus r.esia siquidem, ubi de Praesecto annonae sermo erit, Deo siue te clabimus.
125쪽
De Classe parandari seruanda ad Status Ecclesia1Zici defensionem. AANto primum bpilum punicum quamuis Romani in omni militia illustres
essent, mari tamen sese nunquam adhuc commiserant; Romanorum autem primus nauem conscendit,alto'; conscendere suasi Appius Claudius Caudex: hic enim C. Plinii a testimonio victis Vulsiniensibus ad Mamertinos liberandos missus, quorum arcem Carthaginenses, & Hiero Rex Syracu nus obsidebant, primo ad explorandos hostes fretum piscatoria naue traiecit,& cum Duce Carthaginensium egit,ut praesidium arce deduceret: Rhegium reuersus quinqueremem hostium copiis pedestribus caepit; phalangem in Siciliam traduxit. Haec Plinius. Seneca vero sic ait b Duis Romanos primus persuasit nauem ascendere , BCDuditis is fuit Caudex, ob hoc iraum appeIίιtus,quia plurium tabularum contextus Caudex apud antiquos vocatur, unde Tabulae Codices vocantur ; ct naues nune quoque , quae ex antiqua consuetudine commeatus subeunt, caudicariae appetuntur e Suetonius quoque.,c Claudius Caudex inquit 2 primus freto classe transiecto, Poenos Si eius expulit Θα Ne autem milites rerum maritimarum expertes omnino essenti Consulum prouidentia,& cura factum est, ut hi ad remigandum interea, dum classis pararetur, exercerentur in hunc, quem Polibius d modum docet. Subsemis in arena per ordinem disposDis remiges insidentes, ad vocem praeeipientis, qui in miaio
eorum erat, omnes una protendere bravia, ac redueere, rem quὸ per arenam mouere
paritis docebantών , ad illius vore mul omno incipiebant, simu l detinebant, per hune modum nauigandi artem edocti,ct perfectis interea nauibus, mare ingressi, poID CDueos dies ei ra Itabam nauigantes, fecundum Duris i tam verum in undis periaeulum fererunt. Haec Polibius. Erat autem tunc Consul. C. Cornelius, qui, ut idem Polibius e scribit, paucis ante diebus Classi praepositus uerat. Duumviros deinde nauales constitutos iura Liuius f. testatum haber, a Panuinio, g, de Budaeo b relatus. Et duq imperia ciui quid eo anno c nempe --: ab Vrbe condita dari coepta sunt per po 'tam, P raque, ad rem militarem pertinentia; Onum υι Tribuni Militum oee. aliud ut Ducimuiror Classis ornan , reficiendaeque ea tisa idem populus iuberet . Creati vero sunt hi Magistratus, qui tuendam viginti nauibus Anconam velut cardinem superiori mari haberent, eiusdem Liuii i testimonio, ut Rosinus h reserti Sed Miseni unam , Rauennae vero alteram Classem ad tutelam superi, inserique Maris collocasse Auxv ljuna, Suetonius I scribit. Et mulum III. Equites S Georgii creasse, hosque Rauennae residere ad litus Adriatici maris Deustodiendum decrevissc.; S.Crucem auream cum c Iona in circulo aureo pro tessera assignasse, stribit Francistus Mennen. tu qui de Equitibus a Summis Pontificiabus institutis agit..i i Qua ratione citam motus Sixtus V. ut piratae scilicet, & praedones coerceantur,&a litoribus ecclesiasticae Ditionis longe repellantur, post compressam perditorum hominum licentiam, publicam l tranquillitate ni in locis mediterraneis restitutam , ruinque Cardinalium Congregationem pro triremibus decem parandis, construe is. ornandis, ac diligenti cura conse tu audis instituit res hono namque Principi congruit, terram, de mare malis hominibus purgare aiedum ad subditorum securitatem. sed ne externae quoque Nationes in miseram a piratis captiuitatem adducantur, inex Valentin. & Ualent. Imperatorum reseripto n Obseruant Bart. &I.ucas de Penn. Fin Commentariis ibi; de post eos Hieron. de Monte e o nec iniucundum erit viil re, quae de Leone IV. Baronius p ait. Princeps enim dum remediis inuigilat se ditorum, dum eorum onera excutit, dum scandala remouet , in eorum quiete quiescit, ερ Quetur in pace, ut est Innochntii IV. sententia, q fortasse ab Vlpiano r desumpta, dum ita respondit. Congruit bono .i graui Prae di eurare, ut pacata , atque quieta Prouinciast, quam regit. quoil non dis Aia obtinebit, si ollicitὸ agat, te
malis hominibus Prouineia eareat, e qui conquirat: nam ct Derilegos, latrones, plagiarior, fures conquirere debet, ct prout cui ue deliquerit, in eum animaduertere , receptoressiquΘ eorum coercere ,sine quibus latro diutinus latere nonpote I cte. Vedendus est Ioannes Garzias. LPMdi-
126쪽
NOTlTIA CARDINALA T. CAP. XV. C GR. XVIII. Ioa
Praedictis igitur quinque Cardinalibus huic Congregationi praepositis idem Pontifex Sinus iniunxit, ut triremibus paratis, de constructis idoneos illorum Duces, &Praesectos, Romano Pontifice consilito, deligant Ut pecuniarum sit,sidium huic operi necessarium ab ijs , qui Pontificis mandato conserre tenentur, fideliter, integre , & mature exigatur. Exactum, ac receptum ad opera praedicta tantum perficienda utiliter, 3e fructu se impendatur. Caetera denique omnia pro ipsorum prudentia, de sedulitate eel ritὰr, utiliterque disponant, Ze expediant. Illud autem Cardinales isti magnopere curent, ut in his Apostolicis triremibus nautae omnes,& milites, no solum ex nautica,militarique,sed multo magis ex Christiana disciplina, pie ,& modeste vivant Viros Religio s animarum .. corporumquὰ curatores deligant, qui valentes ad pietatem instruant, aegrotos tharitatis arsectu quouis necessario adiumenti genere spirituali in primis recreent, atque reficiant. Ea denique a Praesectis, militibus, nautis omni loco pie vivendi ratio, & institu-B tio observetur, ut verε illos Chr; a ianos, ac Pontificios esse omnes agnoscant εἰ Sed quotliam ad construendas, & parandas naues, triremesque hanc Congregationem iustitutam filisse diximus, si quis huic rei necessaria, & nauium partes inst-menta, ac nomina cognoscere eupiat, Rosinum a legar; diligenti etenim relationς haec omnia explet : sed fusius, i quo Rosinus mutuasse fatetur, Lilius Gregorius GDraldasi .h alia quoque scripsit etrusco sermone Bartholomaeus Crescentius, e qui de ossicialibus quoque, ac minii iris ad rem nauticam ii deessarijs agit, corumque mi ille ria recenset. Veia in Lazarus nai fius I. C. nedum verbis rem naualem ex Iu ristonsultorum, grauissimorumque virorum penetralibus depromptam pertractas contentus, icones etiam, ac exempla diuersarum nauium diligenti perquisitione ex anticuis monumenti conquisitas, delineatas, impressas, Ze ab edaeitate temporis D vindicatas hominum oculis conspiciendas obtulit. d Nauium vero construendarum exemplar sumpserunt Romani ex una quinqueremi Cartharinensibus ablata, Poli bio e teste in haec verba. Erant eo temo reicina fretum Stellia rampliares Carthaginensium naues, quarum Una quinqueremis eam lautias a cauris vagaretur , casu faeta ad mantis Romanorum peruenit: hae em laμ eius generis Romanis praebuit ; eius inritar omnis eorum et is deificata cte Sed & nauium appellationes nonnullas refert Aul. Gellius, s quarum in terpretationem habes a Rosino loco citi inter quas Pontones, genus nauigii Galliei esse dieit, quorum mentio apud Caesarem g extat. Naues finquit irasciendis amnibus aptae. Sed nos in portu Centumcellarum hoe nauigij genus vidimus,'&ita etiam apud nos Italos appellatum, quo cementarii ad comportanda ingentiata saxa viuntur, eaque in mare proiicienda, ut alia super alia deiecta ipso pondero D maneant, ae quodam velut aggere constructo illatum vento mare stangant stogilata vulgo dicitur, cuius ministerio , ut Rutilius ait, θ
Tranquilia puppes si satione sedent.
Plaeterea si Petri Gregorii Tholosani librum, syntaxes artis mirabilis inscriptunia, legendi facultatem habes, ex eo multa ad rem naualem facientia disces r agit enim lib. 26. De nauigandi inuentione, cap. I. De aqua nauigabili, cap. a. Deperiaeulis nauigantium , cap. 3. De nauibus, cap 4.-De nauium distinctionibus, cap. s. De nauium partibus, cap. 6. De instrumentis nauticis, cap. 7. De praeceptis opilis me nruigandi generaliter, cap 8 De marium natura , di itineribus , cap. 9. De
Pyxide nautica versoria, cap. I . De nauium gubernaculo, cap. II. De tempestatum praeco uitione, & sedatione, cap ra: De ventorum obseruatione, cap. II.
E De obseruandis in Sole, Luna, Stellis, &Coelo, cap. I ludorus item Virgilius iri qui cum saeuitate, si de correctis non extet, legendus est multa ad rem scribit. Postremo Io Franciscus de Ponte Neapolitanus A nonnulla videnda de trirentibus, caeteri 'iiε nauibus, aut nauigijs, quae in cursu destinantur, iuxta iuris regulas scribit.
Huc usque dictam, quando ad manus nostras deuenit libellus ab Antonio de Guellara Mondognes Episcopo exaratus Hispanico idiomate, in quo nedii erudite, sed etiam festiue habes. Qitina suerint inuentores artis nauigandi:qui labores, Sc quelaeommoda patiantur in triremibus .aliaque multa dece capitibus comprehensa,quq
anud ipsum legito, etiam Italica lingua impressa I Tarquinienses vero Populosiniti
127쪽
antiquitus in Etruria in agro Cornetano ciuitatena a Tarconte aedificatam , ut Straboni placet, a habuerunt λ lintea Romanis pro nauium velis subministrasse Thomas Borius scribit. δ De nauium quoque constructione; de lignorum ad hanc rem necessaria incisione; de remisibus comparandis, alijsque inultis non minus erudite, quὰm eleganter scribit Cassiodorus c videndus . Nec praetereunda censeo, quae luculenter affert Vol langus Larius. d De iure autem, & re navali,ex Iurisconsultorum, ac doctissimorum virorum monumentis praecepta quaedam desumpta inis publicum commodum edidit inter Iurisprudentiae Patres non modica eruditione resertus Iulius Feretius Rauennatensis; quam tractationem typis datam sub auspiciis Caroli V. Imperatoris commendauit
Pro Vniuersitate Studii Romani. OVoniam literarum cognitio , liberalesque doctrinae , & distiplinae, quibus
iuuentus in publicis Gymnasiis eruditur, magnam Reipublicae utilitatem aflarunt; per hane enim ut Plutarchus e ait 9 atque huc adiutrice nosse Brat, quid bon Ium, quid turpe, quid itisum, quid iniquum, breui quid expetendum, quidfugiendum ; quemadmodum erga deos, quemadmodum ergam entes, qui erga maiores natu, qui erga leges , qui aduersus Magistratus , quia e sus alienos , qui aduersus amκοι, qui aduersus eoniuges, qui aduersus seruos
nos gerere debeamus; deos ut colamus, parentes, ut veneremur, maiores natu reue-
reamur, legibus pareamus, Magis tibus audientessimus, amisos diligamus, easti, eum coniugibus agamus, pietatem in liberos exerceamus , in seruos non seviamus , O quod caput es, rebus fecundis vi non exultemus, neque nimium animum coutrabamus rebus asperis ; neque in voluptatibus N Hiamus, neque in ira exardescamus, vel
esse alipmus . Hactenus Plutarchus. Quo resipexisse videtur Salomon Rex , dum Regnum gubernaturus, a Deo sibi electione data, ut quid vellet exposceret, scientiam sibi necessariam esse respondit, eamque humiliter postulauit; quam quidem petitionem sit pra modum Domino placuisse, quod ab ipB datum est responsum, demonstrat . f Dixit enim Dominus Salomoni. Quia pomuHi verbum boe, ct non peti si tibi dies multos , nee diuitias, aut anima 1 inimicorum tuorum ,sed ponti Hi tibi sapientiam ad disernendum iudicium, ecce fel tibι feeundum sermones tuos, er Edi t ibi eoν sapiens, ct in te Igens, in tantum is nultas ante te Amisis tui Deris, nec
cum autem non omnibus datum sit hanc a Domino gratiam impetrare, se donum consequi, ut e Coelo scilicet descendat Sapientia. quae mentes, animo'tae nostros instruat, de informet, ea propter ny innasia, liberaliumque Artium Studia in unaquaque bene disposua Republica adinventa, & instituta videmus, in quibus adolescentes, di iuuenes sinentiam , istrisque prudentiam addiscant i tunc enim , Platonis testimonio, g Ciuitates, & Regna optime gubernantur, cum sapientes, di intelligentes gubernacula possidenti quam quidem veritatem post alios multis com probat rationibus, & scribentitim monumentis, ae dictis Garetias Mastrill. b via
Hac igitur impulsus ratione Sixtus V. post Universitatem Romani Gymnasii ab aere alieno viginti duorum millium scutorum, &alijs multis oneribus subleuatana, Congregationem pro eadem Vniuersitate Studii conseruanda, S augenda, recteque administranda instituit, i.& quinque S. R. E. Senatores, & Cardines linic negocio prςsecit: facultates mox dicendas iisdem concessit. Praeclaros Theologiae Magistros, Iurisconsultos egregios, liberalium Attium Pro- sessores eximios undecumque , cum opus fuerit, ad iuuentutem crudiendam tu centis Et quoniam ut Felinus st testatum habet 2 conscientia sine sapientia reputatur iusipida, scientia vero sine conscientia diabolica est; morum igitur integritate , cruditione, & literarum cloquentia non minus quam peritia. usuque dicendi Praeceptores isti praestare debent. Quod etiam ab ethnicis mirum in modum expetitum Pt ii latchus I docet in haec verba. PVceptores ρ reni pueris sunt vita
128쪽
NOTITIA CARDINALAT. CAP. XV. CONGR. XIX. Ios
prauata, moribus inculpatis, rerum usu exeelzentissimi; quando onoct radix es ο-bitatis redia imbutum esse in Iitutione cte. Et a Iuliano Imperatore hoc sancitum
Singulis scientiarum Magistris pro meritorum ratione, Summo tamen Pontifice C. de pr . . opitus consulio , stipendia constituant; Constantini Imperatoris exemplo, b di inta meo. M io, est. Mercedes etram eis, alaria reddi iubemus, quὀDeilius librealibus Husis, ct qmemoratis artibui in hos in tituani. σα Πr. Et cum in alma Vrbe praeter alias discentium Seholas, Graecorum Maronitarum s Anglorum, Scotorum, de Neophilorum iugenti Pontificum liberalitate, atque mu- '
nificentia erecta suerint Collegia, & congruis dotata redditibus, in ovibus lacta Theologia, liberale'; Artes hebraice , graece, arabice, & chaldaice edocentur; ut horum Collegiorum Alumnos ad literarum studia ardentiori animo complectenda, quod ad Fidei Catholicae propagationem, di literarum ornamenta, & ingenia exe Ienda maxime pertinet, oportune pro eorum pietate , & prudentia, omni adhibito studio excitare curent, iisdem Cardinalibus iniunxit. Praeterea cum in praecipuis Christiani orbis partibus Sancta Apostoliea Sedes, ut pia mater, insignes quasdam Vniuersitates, in quibus saetarum Litzrarum, Legum, Artium praestantissima studia florent, in tutelam, & clientelam olim receperit suam, nimirum Parisiensem, Oxoniensem, Boii omensem, Salam ancinam, ut in eis scilicet ex Apostolicae Sedis protectione bonarum Artium Studia tanto maiori cum fructu excolantur, ipse quoque Sixtus & illas, & caeteras Catholicas Vniuersitates paternata beneuolentia complectens, nec ipsam omniensem deserens, sed ex intimo animi a se sectu ad matris gremium ,& ad viam salutis reuocans,& summa iieuolentia prose quens, ac sub Beati Petri Principis Apostolorum protectione iterum silaipiens , .ut earundem Vniuersitatum,atque ad eas pertinentium negociorum apud Sedem AP stolicam curam gerant, illarumque necessitates Summo Pontifici ordine exponant, yt Cis ex pate ma charitate opem , auxiliumquὰ aBrte possit; easque interdum tarii teras visitent, ac Summi Pontificis nomine Catholicis uitis Apostolicam benedictionem im partiantur, illisque ut prospera cuncta reueniant; aliis vero spiritum is a toris consilij a Deo optimo deprecentur, iisdem cardinalibus, stidemqnc Cougre'
gatiotu imposuit. Hactenus Sixtus V. . .:M.
Antiquissimu vero Studium, seu potius Vniuersitatem hanc Romana esse,.reliciis quae ante Christi Domini aduentu adduci possetitio Valentin.Valent de Cratiam Im peratorum ad Olybrium Praesectum Urbis reseripto , e iisdem Valet &Va aena Isin Cois anno scilicet humanae salutis 3 1. ut Holoander obseruat , d manifestum estis uid enim ab iis, qui discendi cupiditate ad Urbem veniunt, seruandum etat , Im aeratores isti peculiari Iege finxerunt. ' P . uet, , ELprimo testimoitiales literas Iudieum Prouincialium, quibus: oprfida, natales, Nm erita exprimantur, Magistro census proserant. 2idi . . Secund ut in primo satim introitu profiteantur, quibus potissimum studii , πς
Iertio hospitia, quae expetisse dixerint, Censualium officium norit. Quarto ne turpem, inhonestamque famam, & consociationes habeant,iidem Censuales inuigilent. Quinto ne spectacula frequetius adeant, aut adpetant vulgo intempestiua coui uia. Sexto si quis non ita in Urbe se gesserit, quemadmodum liberatim rerum dignitas poscit, Publice verberibus affectus, statimque a uigio suppositus abiiciatur Urbe,
septimo. Qui vero operam sedulo professionibus nauant, usque ad vicesimunia
aetati S suae annum Rom. e liceat commorari. . I
Octauo. Poit id autem tempus qui neglexerit sponte remeare , sollicitudine Pr
secturae etiam imparatus ad Patriam reuertatur-
Nono Ne Perfunctorie haec curentur, officium Censuale Praefectus Vrbi commo- moneat, ut per singulos menses, qui vel unde veniant, quiue sint pro ratione rem PQ iis ad Aphricam, vel ad caeteras Prouincias remittendi breuibus comprehendat D: imo . Similes autem breues etiam ad Imperatoris scrinia singulis annis dii gantur, quo meritis singulotu institutionibus compertis,utru quandoque Reipublicε sint ncccssarii, iudicentur. Hec Valentis.& alii Imperatores. Q, utinam in desuetudinum non abi jisent; multi namque hodie nomine tenus discipitii parentum Vota
129쪽
non deciperent, patrimonium non dilapidarent, & loco honoris, ac laudis ignominiam , re dedecus in Patriam non reportarent. Sed reuertamur in viam. post biennium , Modesto, de Arintheo Coss. anno scilicet ab Orbe redempto iidem Imperatores Clearco P. V. rescripserunt, quatuor Graecos, & tres Latinos scribendi peritos ad Bibliothecae Codices cona ponendos, vel pro vetustate reparando eligendos esse . a Theodosius vero , & Valent. quae circa Magistrorum electionem , & ossicium serenda erant, legem dixerunt; b quae haec habet in summa. Magistros undeeumque discipulos colligentes in cellulis, eosdemque postea circumferentes ab ostentatione vulgari amouendos praecipiunt: priuatim vero, di ipsis tantum discipulis vacantes non prohibentur. Qui intra Capitolii auditorium constituti, publicis scilicet lectionibus addicti, priuatarum aedium studia sibi interdicta esse cognoscant; si secus fecerint, priuilegiis
Magistrorum autem numerum ita praefinitum habes. Oratores numero tres Grammatici deςem, in his etiam, qui facundia graecitatis pollere noscuntur. Quinque numero sint sophistae ,& Grammatici aeque decem . Qui Philosophiae arcana rimetur, unus. Qui iuris, 3c legum formulas pandant , duo i itaui unicuique loca specialiter deputata assignentur, ne discipuli sibi inuicem possint obstrepere, vel Magistri; ne uὰ linguarum confiisio permixta, vel vocum aures quorundam,aut men tes a studio literarum auertat. Hactenus Imperatores. Ex quibus etiam colligere fas est, locum lactionibus constitutum , quem hodie
Sapientiam vocant , ubi scilicet metores, & discipuli ad scientias audiendas, Naddiscendas conueniunt, antiquitus in Capitolio suille , quod ex lectura Sanctionisgpparet. Sed & postquam instelix Roma gentium domina in praedam, & direptionem barbarorum exposita fuit, liberalium Artium adhuc Studium in ea seruatum suisse , Cassiodorus , e dum Theodoriei Gothorum Regis nomine Symmaco viro patritio scribit , in haec verba insinuat. SpectabilisρMerianus in Syra fana ciuitate con flens reuertis ad lares proprios untiauit qui Liuiora eausa liberor suos ad Romana Ciuitatem deduxit. liuos illuriris magnficentia tua ex nostra continens iussion in supradicta Vrba Deiat eommorari; nee i Eis Ileeat ante discedere, ns hor noster proloquatur a tus Ita enim O illis sudiorum profectus aequiritur, ct nos a isse onis reuerentia euotiditur . Non ergo Abi putet impositum, quod debuit esse votivum. Nulli sit ingrata Roma, quae diei non potest aliena. IIIa eloquentiae s eunda mater, tua virtutum omnium latissimum temptam. Sentiatur planὸ, quos Harum es non e gratia esse ereditur , cui habitatis tanta practatur. Flactenus
Cassio' hic d videndus est etiam de ijs, quae Athalarici Regis nomine Senati Vrbis. barbarorum saeuIcla non potuit, ehu iterum inscella Roma tuorum ciuisisti. II - hs 3 rapuit . nam ut Solon e cecinit.
--- Rigitis. Non Urbem Superi cupiunt euertere niabam ,
Conantuμ Ciues dilacerare suam: Nam pretio quidam vendunt legem εἰ ems Aurum qui nuco iure, modoq; petist. Duittam exercent, rapiuntq; tyrannida quidam Induat vi insu/ Ciuibus arma desor.
Et non Iustitia formidant numen, ct iram Consio Superum, quae dea semper ad y. Hae oculis ramis vigilantibus omnia facta, Nemo puteν fiat numinam . deum. Et quamuis poenar dissera aliquando, tacetq;
Mente tamen memori facta nefanda notat, Exigit, ct tandem poenas, non Regna , nee Urbe mugiunt clades, quas meruere graue .
Nine Urbs diuiti11 quondam, imperioquὸ superba , eruitis patitur trinia iura modo.
130쪽
NOTITIA CARDINALAT. CAP. XV. CONGR. XIX. io
Haec, Σι alia videnda seripsit Solon, cuius etiam meminit Demosthenes . a Sed relictis Graecis, de ethnicis, qui solo naturae lumine ducti, multa quidem, etiam a n bis vera Christi Fide illustratis non spernenda, tradiderunt; alia suint legenda, quae Diuus Bernardus h contra Romanos , seu potius Romanenses sui temporis Ciues monumentis consignauit, quae omittimus, & satis ad rem nostram esse putamus, si temeritatem, impietatem, petulantiam,qua aliqui Romani Cives in Pontifices Maximos veros Christi Vicarios usi filerunt,in caula fuisse, ut Ciuitas ipsa iuxta supra relatam Solonis sententiam, quamuis immortalis, de terrarum domina a multis dicta,in squaliorem, ac sordes, taceo seruitutem turpissimam, prolapsa, & abiecta fuerit, ostendamus i itaut ab illis ipsis, quos antea iniuriis, Et contumelius affecerant, superbam subiiciendo e eruicem, pristinam dignitatem, studiorum,ac literarum orname tum agnoscere, Fe acceptum ii rre cogantur Sic enim legimus, o Innocentium IIII. ex Flisca nobili Familia ex lauaniae Comiatibus ortum, ad commune omnium commodum, Se profectum paterna sollicitudine apud Sedem Apostolicam, ad quam ex diuersis Mundi partibus multi confluunt, Iuris diuini, de humani, canonici videlicet dici uilis Studiu instituisse, de vi studentes tu scholis ipsis penes eandem sedem talibus priuilegijs, liberalitatibus, Sc immunitatibus gaudeant,quibus gaudent studentes in scholis, ubi generale regitur Studium, de integros prouentus suos ecclesiallicos, sicut illi, recipiant, stati Hile. Et iure quidem merito, nam ut Iustinianus Imperator d Ioanni beatiss. ac sanctiss. Archiepi-icopo, de Patriarchae veteris Romae scribit, legum originem anterior Roma sortita est At ideo Staphileus e Studium Romanum nobilius, ac magis antiquum alijs uniuersilibus Studiis appellat, quamuis bonos PtOscssiores, seu tactores suo tempore non extitisse indicet. Se rationem propter tenuitatem stipendiorum asserat, dum ait. Utinam essent bona falaria, quia non desserant boni Lectores uxta ultiusmi MeeoE- nates, non deerunt Haeri,Marones. Haec Staphileus . Qua ratione setan motus Leo X. f ea conditione Populo Romano gabellam vini concessit,ut salaria Lectoribus Studii soluerentur: de ante ipsum Athalaricus Rex Gothorum, Cassiodoro g
Post Innocentium IV. Bonifacius VIII. natione Hernicus,Patria Anagninu s, eodeanno duo erexit Studia generalia, esterum in Ciuitate Firmana Prouinciae Marchiae, Romae autem alterum; licet hoc etiam ante sexagesimum, plusve minus annum ab Innocentio, ut diximus, diuini, ει humani iuris initium habuisset. Bonifacius ergo diligenti cum fratribus suis S. R.E. Cardinalibus deliberatione prae habita se ipsorum consilio, & Apostolica auctoritate Romae perpetuis suturis temporibu S generale studium in qualibet facultate voluit extare , de vigere; Doctoribus , dc Studentibus ibidem priuilegia, liberalitates, de immunitates, quibus in aliis Studiorum Vniuersitatibus docentes,& Studentes potiuntur, de gaudent, concessit, de impartitus suit. B Ut autem priuilegiorum aliqua magis expressa notitia haberetur, in eadem erectionis Constitutione quae sequuntur, e pressit - . . . Doctores, de scholares ad serum Capitolinum Inviti non trahantur, siue ciuilis, siue criminalis causa sit, homicidio tamen excepto, super quo contra clericos Vic rius Papae, contra Iaicos Senator Vrbis procedat. st.2. A quocumque vectigali, eollecta, siue impositione sint Immunes . 3.Domo rum pensiones s peritis electis taxentur ; si primi dissentiant , eligatur te
Scholares peregrinantes coram Doctore, seu Magistro conueniantur: Rectores a Doctoribus, Sc scholaribus electi causas ciuiles, de criminales, leuiores tamen, inter
ipsos de Universitate cognoscantu R . . . . . . .
Fructus Beneficiorum, de Pensiones c quotidianis distributionibus dumtaxat e eeptis) licitὰ percipiunt . si
Ne super praemissis molestentur, Desensores, de Protectores deputat Abbatem Monasterii s. Laurentii mira muros,Priorem Basilicae ad Sancta Sanctoruin, Arch1- presbyterum Ecclesiae S Eustachii de Urbe, quibus has etiam literas direxerat. s. 7. Contrariis quibuscumque derogat. S.8. Hactenus Bonifactus Et cum super enarratorum priuilegiorum validitate,de efficacia consultus est 'uando fuisset oldradus, respondit, a Studentes Romae habere priuilegium percipiem di fructus Beneficiorum suorum, de eos percipere , non obstante Statuto Ecclesiae, quod per annum faciant residentiam; quia hoc Statutum tollitur per clausulas gen o a rateS,