장음표시 사용
111쪽
At non semper eadem via terenda est, eum multae sint, quae ad Urbem ducunt, se ut et L ., - - . Cictro in Philippicis Sigonio reserente a scribit, tres viae l. mr ad Mutinam , a sit adib. 1.e v. 14. pero mari Flaminia, ab infero Aurelia, media Cassia. De Flaminia satis dictum : siri vis. plura quis,cupiat, Panuinum consulat. Per Cassian i , qtla mihi in Patriam reditus, ambulandum nunc est i hanc autem a Cassio,qui eam suauit, dictam suille, Sex. Pom- Α, Δ Vria RomAE ponius est author, a Pan uino relatus; b & a Flaminia extra Pontem Miluium di- in. ν' π uiditur, & recta Sutrium, Vetrallaint forum Cassium ab eodem Stratore antea ductam, Uiterbium, Vulsiniumqu8 mittebat i deinde vero relicto Sutrio, & VetralIa' ' a sinistris, in dexteram eurreus apud Ronciglionein , & per Ciminos Montes Vite bium ducebat,denique Vrbano octauo regnante,Sutrio restituta fuit, exinde Montem Flasconem, Vulsinium , S. Laurentium, Aquipendium δα. Sed hanc quoque Clodiam, vel Claudiam appellatam existimo ab Antonino Pio in suo Itinerario, dum r . eadem loca indicat per hane viam transeuntibus; ait enim. A Lnea Romam per Cloriam. mp. 23ρ. Pi lares. m. p. as. Florentia. mp. as. Ad Fines sue Casas Caesarianas. m p 2 s. Aretio. m p.2D Ad Statuas. mp. as. Gu .mp. a. Uulyinis .mp. 3O. Fora Cassist i hodie Vetralia) mp. 28. Sutrio. mp. II. Bareanas mp II Romam. p.2 I. Vbi notandum puto, Baccanas non esse locum, qui hodie idem nomen retinet; nam Baal ac Romam I tantam, non ii. m p designant e quapropter Antonini temporeis Baccanas sortasse dicebantur, quae nos hodie Montem roseum dicimus, hic enim petat. m. p. ab Urbe distat. Comprobatur etiam, viam Clodiam , siue Claudiam eandem esse cum Cassia ex Ouidio , dum Claudiam quoque in Flaminiam incidisse e L;.i vi p., .. scribit e his carminibus Nec quos pomiferispoisios in milibus hortos Spectat Flaminiae Claudia iuncta viae. erum si in obscuris diuinare fas est, praesertim in magna scribentium varietate , , C alsiam fuisse arbitror, quae ad Cassii Forum, nunc Uetrallam , ducebat me haec allia qua ex parte anno I 6 I. ab immortalis memoriae Urbano VIII. restitutaὰ quae vero ad Forum Claudii, hodie Tulpha nuneupatum, Claudia erat via; sicut etiam CimiA C d in rici εἰ - na , quae ad Ciminos montes pergebat, de qua satis obscurὰ loquuntur Blondus, d & Pilippus Cluuerius . e Hae enim parte Etruriae, hodie Beati Petri Patrimonium. tiaria appellata, has omnes vias suisse colligit Pan uinus ex antiqua inscriptione Auxi
C. Oppio. C. f. yel. Sabino Iulio Nepoti me. Vibio Sollemni
Seuero Cos . adlecto a sacratissimo Imp. Hadriano Augusto: inter Tribunicios P. R. Peregri Candidato Augusto Legato Prouin. Barthicar: Cur. Viar. Clodiae, Anniae, Casilae, Cami- Dnae, Trium Traianarum , & Amerinae: Leg. Legion. XI. CL. P. F. Leg Aug. P. R. P.R. Prouinciae Lusitaniae Pro Cos Prou. Baethicae: P trono col. Leonas: hb: Adrensus Patroni & ii
Dedica: Statuae Colonis cenam dedit.
1 is, triariari, Aureliam quoque viam in Thuscia fuisse, Antoninus Pius f demonstrat, dum illam ρana ad ma iss a Roma per Thusciam, & AIpes maritimas Arelatum usque describit; eamque res GUAE. Romin. fieri quoque Panuinus: g haec autem ad Portum Centum cellarum ducit, ubi Traiani Imperatoris villam pulcherrimam suisse Plinius a. scribit θ his verbis. ViliapuI- uni. -- Ω, berrima civitur 'iridi fimis agris, imminet littori, euius in Anti Portus o lut M.f. qia 3 i. ambita trum, butassinifruari brachium missimo opere munitum est, dexterum
. . , elaboratur , in ore infula a urgit, qus ii tum Cento mare obtaeensfrangit, tutum- ... - quὸ G utroque latcre decursum nauibus prassat, assurgit autem a te visenda, ingentia saxa latissima nauisprouehit, contra bre alia 'per alia deerata eis pondere manent, aesensim quodam vetat aggere confruuntur, eminet iam , er asparetfaxeum dorsum , impactoriqu/fluctus in immensum elidit, ct toltis, Da ius illi e fragor e cifaxis deinde pilae adiiciuntur , quae procedente tempore enatam inseram Imrtentur thabebit his Portus, o iam babel noclen suctoris, eritq, maxime faturam, Noni per
112쪽
NOTITIA CARDINALAΤ. CAP. XV. CONGR. XVI. 8
Avismum patium fictus importuosum boe receptaculo utetur. Haec Plinius,quem cle Villa, de Portu Centnmcellarum loqui, ex eiusdem epistolae initio constat, dum . ait. Evoeatus in Conflium a Caesare nosm ad Centumcems choc loco nomen 2 maximam caepi voluptatem cte. Quibus ex verbis si quis viam hanc Aureliam quan-κ doque Traianam suisse dictam, Se unam ex tribus in Auximate inscriptione adnotatis
coniiciat, fortasse non longe a veritate erit. Haec denique via, cum Summus Pontifex Vrbatius Octauus Centumcellarum in Portu restituendo, exornandoque non vulgari diligentia inuigilauerit, maximo equorum, peditum , de redarum commodo strata,& complanata nunc cernitur, Eminenti sis. D. Petro Donato Caesio tunc Camerae Apostolicae Clerico, deinde Thesaurario , nunc S. R E. Cardinale,Curatore .
sed quoniam satis in viis fuimus, si quis adhuc per illas spatiari delectetur, Pan ut num a legat, qui antiquas omnes Romanas vias intra, de extra Urbem seriatim enumerat. De via Praenestina, & Gordianorum Villa Iulius Capitolinus , b de Lipsius e noti nihil scripserunt. Iam de Pontibus dicendum est. quorum construendorum formam supra Tyberim, in aduentu Regis Cassiodorus d assignat his verbis ad Vicarium Vrbis Romae scri-
bens, omissis aliis. Veruntamen ct vos neeesiario commonemus . t Pontis iunctione Uberinos Lius stemnitὸν Vestatis, quatenus iniustum prahe.rt intremulum. um concatenatione nauigium, ct de suositu rei rem nobis praemi exeursum , non moueatur pigris funibus, ut solebat, non manibus trabentium moles tanta torpescat, celeritatem potius a eonferat quam se mouens antea non praebebat: ambulent eommeantium greges , profectδ non nauigijs incisa nos unda deportet ; se deret dominum 'fipi, in Hiqua debeat nouitate atulari: ta carum fortitis iunctura eonstrictas liditatem debet praebere mesariam, vipatiorem Undas dubitantium terrena i-situdine possis auferre, optetur quin o longior fuisse , cum transitur innocu/ reaneeLIorum tutamen dextra Ieuaqaὸ deerat, aptetur; pro per datur transtus, eum fuerit casus asser exesusus. Haec Cassodorus, qui de ponte nauigiis construendo loquitur, c qualis fuit in transitu Clementis octaui supra Tyberim Ferrariam petentis per Plaminiam; qualis etiam annis elapsis apud Anconam visus est, dum saria Austriaca Pannoniorum Regi desponsata e portu ad triremes tendebat. Sublicios quoque pontes ex lignea sola materia compactos antiquo Se nostro a moeonstat a de antiquis sie Dionysius ait, de Aneo Marcio, eliisqu8 gestis loquens. e Hetrusci enim latrocini=s negotiatores infectabant, occupantes totum illam orae tractum , qui ess trans fluuium, ct subsieeum pontem , qui ex foti δε ea materia ecteompactus, ct eui n ouaeris, auιferri addere licet; itu Ancus Marcius scilicet9 T, beri imposuisse fertur, quem ad boe usque te asseruant,ferum exictimantes M. Haec Dionysius.Et pro ponte hoc stetisse,& hostium aciem sustinuisse Horatium Coelitem Plinius resert f de horum quoque pontium usum in ducendis exercitibus , &D in bellis frequentissimum nedum Caesar in Commentariis , sed vesetius, Vetruvius, de alii multi, qui de re militati, Se militaribus machinis scripserunt, demonstrant. Verlim eum ad reni nostram lapidei pontes magis conserant , de illis nonnihil di-eendum erit. Et primo loco se offert pons a Traiano in Danubio constructus, quem Dion Cassius g ita describit, Georgio Metula interprete Per ea tempora Traiantis lapideum Pontem in Istro fuit, opus Ianὸ mirandum, ct maximὸ memorabile, mi eaetera illius opera vix adaequare possis: vigint sani ex quadrato Apide pilae quarum altitndo centum, quinquaginta sedum prater fundamenta babetur saιitud exaginta pedes eontinet; dictant interse eentum, erseptuaginta pedibus,fornicibus Ue o coniunguntu i impense profecto ingens, O vix credibilis . Sed si,d mirari eonuenit. quanam ratione, di quibus viribus , quotiὸ artificio in illa gurgitum altitudino , tamquὸpraeipiti uis tum gula eolumns extrui vasierint, tantarum motan L fundamenta Habiliri: vadapryterea limosa erant, neque amnis alia au ertipverat quanta ver3 altitudo At aquae, O quam Lat. pateat amnis, haud equidem enarrati rim: di funditur per ea loeaspatiosus, atque interim imbrium mole concitatus , ripas longius summouet, alibi vero duplo atque interim triplo prioresui parte maior, aut re agnat, aut desulti qua vero arctatur vorticosus,er ferox, adfera, ct pontes non patitur,'rursum liberatus anguHijs inpetigi formam totus expatiatur, iterumq; itquasi retentus profundior, ae rapidius fertur I Arduum igitur, o maxime laborio misit in ea minis parte pontem aedi arci ex hoe fany ingens Traiani animusar urtur, atque adeo magis, quod nullum commeandi usum pons praebebat. Pilabs etiam.
113쪽
etiamnum extant ceu in Hientationem potentia, ct Caesaris optim fabri ta, sinutetiam ut Herutulatum maneret, nibιι ese, quod bominum manu , ct opibxs I Ner si non posset. Dante Danubium ideo Traianus coniuret ere voluit cra
s. v. 3 Iouium amrmantem , etiam nunc triginta sex extare pilas, Se conspici in confinio alacniae , di Transiluaniae ad oppidum Seuerinum; id autem non parum Dionis e rorem indicat, qua sexdecim omisit, cum viginti tantum pilas enumeret; cui tamen magis credendum incertuς Lipsius sic loquitur. sanes oeulsi nune con incunt ita se, manus, ctberbam do, videant modo, ct dieant, qui adsident, ct postant arbitνam I de post aIias rationes in utramque parrem adductas subdit. Vereor, ut Iouius. l.. quod e M auditionumfacilis, o parum diligenι examinis, aut veri, ere. . .u ut sunt nom num sensus, & ingenia; pontem hunc vix bene structum, sor- e . . R 'm qVs, si pςr Rquar' en inebant, Hadrianus Imperator demo Iiri iussit,id quod Dion iustis de causis factum eiurrat, Lipsius inuidiae tribuite inius enim Hadrianum vocat, & hac increpat nota. Inuidi ri optimo, maximom Prineipi, O baberesuper omnes gloriam volui Hi, magis quam meruim cte. Verum si mastis nsuos Romanos inquam2 quam barbaros dilexit Hadrianus, cur mordicus o Lipsi in g
ν. .. - . io, ru ita Pan uino xcites . di oculata nunc monstrat fides in ponte e de sepulchro au tem, quoniam in Arcis usum modo deductum cemimus, quanam struct tara homi- . M. i. Δωl, num oculis ab Imperatore obiectum csset, audi Procopium . e Hadriani Romam- Ire ru quondam in toris sepulchrum extra portam Aureliam exrat, ad Iastidis I M-ia me factum a maenabus prom extructum sectatu praeti dubio dignum p pctio namque ex lapide ad catum est ,saxa quadrata illi inuicem nexa tia nulti intermixta mater. GT quaternu partiumpari dimensono lateribus, tam porrectis in latitudinem,
fuerant: uama quoque ex eodem pario marmore virorum , equorumque miro arti-
. .. oab, a. AND sv Vt m. Haec Procopius de sepulchro Hadriani. De pone
URBANUS VIII. PONT MAX. PROPUGNACULUM DUO HAEC INTERCLUDENS SUB PONΤIS FORNICE SPATIA IMMUTER ANTIQUITUS FABRICATO SOLO AEQUAVIT FLUMINIU LAPSU HAC EX PARTE RESERATO QUOD MUNITAM MAGIS ARCEM EFFICIT ET EX DATIONES INGRUENTES COHIBET.NE POSTERI PROVENIENTIs HINC UTILITATIS IGNARI SECUS QUID MOLIANTUR HOC VOLVIΤ EXTARE DOCUMENTUM ANNO DOMINI MDCXXVIII. PONTIF. v.
114쪽
NOTITIA CARDINAL Q. CAP. XV. CONGREG. XVI. Vi
Sed ex antiquis pontium structuris ad recentiores transeuntes, Pontifices quoque Romani quoru nomen etiam a Pontibus restituendis deductum Dionys scribit Gin his reficiendis , construendisque curam non vulgarem habuisse monumenta- , ipsa demonstrant. Audi Ciacconum b de Sixto Rarto loquentem Ouum vero A a mus Iubiisi inae aret, quem ex so. ad as. dies contraxit, primn ἰ anno IqT F. ee- - γ . ιμ- D. lebrauit, animum ad ravitos loca , oepere ins multitudinis ad Vrbem ventura , in vir , -- oportuna restauranda adi1cum, in primis pontem veterem IanietiIensem iamdiis an- ι P
tea disiectum, quem ruptum meritd eluet appellabant, publieo eommoditati, ct δε- ' corti magna cura, ct impensa ex Tiburtino lapide restituit,fuoq; de nomine Sixtum eari iussi; opus fand omni antiquo Prine e dignum OePost centum iam elapsos annos Senatorium pontem sub Gregorio Xi et r. restitutum fuisse apposita ibidem inscriptio indicatquae clicit denuo fluminis impetu pons pro medietate dirutus adhuc tamen legitur his verbis.
h EX AUCTORITATE GREG. XIII. PONT MAX.
. PONTEM SENATORIUM CUIUS FORNICEs VETUSTATE COLLAPSOS .ET IAMPRIDEM REFECTOS FLUMINIS IMPETUS DENUO DEIECERAΤIN PRISTINAM FIRMiTATEM AC PULCHRITUDINEM RESTITUIT. ANNO IVBILEI MD LXXV.
Sed & Sixtum Quintum ex liburtino lapide pontem de nomine, quod ante Pontificatum habuit, Felicem scilicet supra Tyberim XXX. ab Urbe lapide apud Mailianum agrum extruxisse, seu potius inchoasse ,& a Clemente Uri t. postea , Mariano Perbenedicto Card. de Camerino nuncupato, Curatore, persectum, sumptu quidem nedum in ipsa constructione magnifico,sed etiam in usu publico continendo i zenti, ex eiusdem Sixti numismate , ubi pilae sex , totidemque columnae inter se fornicibus iunctae cernuntur , manifestum fit; habes autem hoc, N alia multa numismata, una cum eiusdem Pontificis e figie pro maiestate in solio sedentis, & Pontificalibus omnamentis induti apud Ciacconum e ; in hoc autem, de quo loquimur numismate, haec leguntur. PONS FELIX. ANNO DOM. MDLXXXIX. Verum quia pons hie sumptu o diximus ingenti constructus, Nin continendo Tyberi a suo eursu decliu zzzδ'' I nante, continuata impensa per multos annos publicae utilitati seruatus, ne tempestate hae nostra inutilis redderetur, sempiternae memoriae Urbani Vi ri. vigilantia multum prosuit sequens Propterea monumentum e marmore ibidem expressum
URBANI VIII. PONT. MAM PROVIDENTA.IYBERIM A SUO CVRSVLABEFACTATA VIA DECLINANTEM NOUA ALVEI EFFOSSIONE AC LIGNORUM SUBSTRUCTIONE CONTINUIT ANNO SALUTIS MDCXXVIII. PONT 'S VI VI.
Tandem octo pontes in Urbe fuisse Rosimis d scribit; septem vero refert Gasp.
Miluium , seu Molutum , qui secundo ab Urbe lapide nune distat, a M. Scauro L. Syllae priuigno in censura laetum ferunt. Sublicius primus omnium ab Anco Marcio Rege constructus, ut iam ex Dionysdiximus, & aedificium amplum sine ferreo clauo , ita disposita contignatione, ut eximantur trabes sine sinuris, ac reponantur, scribit Plinius: f & hunc pontem postea M a ab
115쪽
ab Aemilio Praetore lapideum factum suisse, & Aemilium appellatum, ex Pomponise Laeto tradit Panetirolus loco citato et verum S Pomponium , dc Panti rotum in hoc alia lucinatos esse Iacobus Calligit onus a probare nititur. Fabricius, quem L Fabricius faciundum curauit, Vt eius arcubus insculpta adhue extans indicat inscriptio. L. FABR ICI US. C. R CUR FACIUNDUM C V RAUIT. Huius pontis mentio apud Horatium b hoc carmine extat. Atque s Fabμicio non tristem ponte reuers . Hodie pons quatuor eapitum dicitur , d quatuor Iani, vel Termini quadrifronti-b is simulachris in aditu pontis a sinistra locatis I 5e Tyberinam insulam coniungit. Cestius a C. Cestio Gallo eius conditore, ut puto. dietus ; nunc S. Bartholomaei pontem vocari Martianus scribit, de sub Gratiani nomine instauratum , inscriptio ibi in tabula marmorea indicat. Probas,quem a Probo Imperatore dictum Pancirolus autumat loco citato; motus, quia Flacc.Vopiscus in vita huius Imperatoris multos ab eo pontes costructos fuisse
narrat: Vopisci verba sic se habent Pontes, Templa, Particus, Basilicas labore militum fruxit cte.
Pons Aelius, ab Aelio Hadriano iuxta eius sepulchrum , ut diximus, extructus; meminit Dion Cassius e his verbis. Sepultus esu in ripa FLub iuxta pontem -- lium , illie enim sepulebrum eouditum; iam enim AMu ii monumentum repletum erat, nee qui quam amplius in eo sepeliebasur . Aurelius a M Aurelio Antonino philosopho aedificatus, ut Pancirclo arridet, licEt nihil de hoe legisse affirmet . praeter quaedam apud Capitolinum, d nempe Tyberim sub M Aurelio grauiter in undasse. 8e multa vexasse aedificia. quae mala Mare temperauit. Addi potest Vopiscus, e qui Aurelianum sic loquentem introducit. oberinas extruxi ripas, Dadum esuri tumentis est odi, diis, &perennitati vota constitui M. Hune eclain Vaticanum pontem appellatum Rosinus, & Pancimiusseribunt locis citatis. Ianicialensis, a Ianiculo Transtyberino monte dicta , quem a Sixto IV. restitutum supra diximus, de Sixtus appellatur, unus ex tribus in t a Urbis moenia nunc extantibus i Miluius enim , seu Molvius in via Flaminia duobus millibus passuum, pluὶδ minus distam positus est ἔ qua ratione Salarius quoque pons supra Anienem tertio ab Urbe lapide Iocatus hic reserenadus esset, a Gothoram Rege Totila sui refert Procopius λ disiectus, a Nam te postea restitutus, ut ex inscriptionibus a dextris, di sinistris eiusdem pontis innotescit a Pa-nuino f relatis, de apud eum videndis. Sed pontes iam sua mole consistant, nobisene ad aquarum ductus inuisendos tu tus sit transitus . Per annos i. ab Urbe condita contenti fuerunt Romani usu aquarum, quas aut ex Tyberi, aut ex puteis, aut natiuis sontibus hauriebant, Iulio Prontino teste. I Vrbe autem crescente, dilatato Imperio, opibus, de luxu supra fidem aucta, aquae E vicinis agris per tubos, de canales in fornicibus lateritiis ne dum ad usum, sed ad voluptatem aduectae sunt, ita ut numina per Urbem,de cloacas fluere, de unam quamque domum propemodum habere fistulas, de canales, quibus aqua inducat,scripserit Strabo a Lipsio relatus; b de viginti acuas in Urbe aduectas fuisse testantur Io. Rosinus, i Panuinus, A de alii ; quamuis decem , dc nouem tantum referat Pancirolus, I quarum nomina, Ze ductores, curatoresuel recenset, videndas. Procopius tamen quatuordecim filo tempore Aquaeductus in Urbe fuisse scribit. Hodie tres tantum habemus.
Prima est Aqua Virgo, vulgo di Treui nuncupata i hane Marcum Agrippam an no ab V.C. 73 s. adduxisse, Plinius m in haec verba refert. M. Agrippa ct Nirginem adduxit ab octaui lapidis diue=tieuis, duo millia pά um Praenesima via, iuxtas Herculaneus riuus, quem refugiens virginis nomen obtinuit ere. Cassiodorus uvero hasec denominationem habere credit, quia nullis sordibus polluatur, dum ait Currit aqua virgo sub delectatione purifima, quς ideo sic appellata creditur, quod nullii fordibus pol uatur et nam eum aliae pluuiarum nimietate terrena commistrone visuntur , bae aeremperpetud ferenum pur firm8 Iabens Onda mentitu e. Sed vetustatu vastatam , seu deperditam ab Hadriano Pontifice huius nominis I. anno salistis 79s restitutam scribit Baronius o post alios his verbis. Formam, qπ V1 giνiε oppugatur, qua per annorum flacia demolita, atque ruinis plena exiisebat,
116쪽
NOTITIA CARDINALAT CAP. XV. CONGREG. XVI.
persietem bis benignfirmus , ct pius Pastor nouiter eam rectaurauit. Et ab hoc eodem Pontifice aquam Claudiam . quae apud Lateranum in Baptisterium SS Sal- iratoris defluebar, restitutam fuisse, una eum asa serma, seu aqua Iouia nuneupata , idem Baronius reseri; a BIondus hoc eonfirmat b sed ad virginem reuertamur; , Α & hinc quoqM Nicolaum V. ni. M .restituisse,marmorea ibidem posita descriptio demonstrat his verbis. , mr.
NICO V. PONT MATPOST ILLUSTRATAM INsIGNIBVS MONIMENTIS URBEM DUCTUM AQUAE VIRGINIS VETUSTATE COLLAPSUM WA IMPENSA IN SPLENDIDIOREM CULTUM RESTITUI ORNARIQ MANDAVIT. ANNO DOMINI IESU CHRIsTl MCDLIII
veram MI non perseelsse opus, vel iterum deuastatum, quae post trigesimum,plusue mi is annum Sixtus IU. eirca hanc eandem aquam secit, nobis indicant; etenim. apud Ciace num o haec leguntur. Utilitati Vrbanae eonsulem. Duritis actia Uiν riginis Me -- sperpu trepere tuosMira a meisto Pinb H Trisse fontem eum aqua perduxit Ole Hactenus de Triuii sonte, cu prima nunc in urbe , calubrio- . raque aqua dictum. Sequamur seeundam petieem appellatam, ex eo nomine, quod ante Pontificatum habebat; hie enim Pontifex Vrbis splendori, 3cornatui mirum in modum consulens, ut clara, & adhue extantia monumenta testantur, a sub Pontificatus initio aquae illius 7 iae in agro Columnae via Prae stina sinistrorsem concipitur,quaeq te omnium prima ab Appio Claudio Casto Cen re, olim in Urbis inseriora, & depressi ra loca, nempe ad salinas adducta suerat, aquae etiam Martiae narte ad Fontem Aque Felicis eonstituendum adhibita, in Quirinalem Montem, ad Ar m S. vinnae, qua tuor columnis, & tribus arcubus,seu Braminibus desueptem eandem adduxit, a dita his verbis inscriptione.
SUTVS V. PONT. MAX. PICENUs AQUAM EX AGRO COLUMNAEVIA PRAENEsTINA SINISTRORSUM MULTARUM COLLECTIONE UENARUM DUCTU SINUOSO A RECEPTACULO MIL. XX. A CAPITE XXIL ADDUXIT FELICEMQ, DE NOΜINE ANTE PONTIFICATUM DIXIT COEPIT PONT. ANNO L ABSOLVIT ΠLM DLXXXVII.
Tertia iam superest aqua Paula nuneupata , a paulo V. Pone Max. In summunia Ianiculum c ut nos oeulata fide vidimus perducta, & inscriptionibus pluribus in I cis e marmore expressis plenius innotescit: in ipso enim Ianiculo, ubi primus in θVrbem sens trisulcus erumpit, haec habes insculpta. p Λ via
117쪽
IACOBI COHELLII LPAVLVS V. PONT. MAX.
AQVAM IN AGRO BRACCIANENSI SALUBERRIMIS FONTIBVs COLLECTAM VETERIBUS AQUAE ALSIETINAE DUCTIBUS RESTITUTIS NOVISQL ADDITIS
ANNO DOM. MDCXII. PONT. SVI VII.
In Urbe vero Leonina, quam Burgum dicunt, in ipso limite, post Pontis Aelii tran
BPAVLVS V. PONΤ. MAM REGIONEM LEONINAM χιPERENNIVM AQUARUM INOPIA LABORANTEM AQUAE AB SE IN URBEM DEDUCTA: -υMBERI DISPENSATIONE Nar
Adsint & aliae inscriptiones, quaseonsulto praetermittimus, ne te lectorem Moerius detineamus t has tamen cognoscendi si desiderio flagras , Ciaceonus,&alii novissimi, qui Romanorum Pontificum gesta scripserunt, uteris commendarimi. a Sed quoniam,ve Cassiodorus ιν ait, cavati montes plerumque subruunt, meatus torrentium distipantur, , opus veterum destruitur, si industria suffragante non .se uetur; rejicientes propterea praedicii Pontifices, nempe Sixtus, & Paulus, qua itum Romariis moenibus praeestet aquarum eopia ornamentum,& agnoscentes etiam verisilinum esse, quod Poeta cecinit. Non minor en virtus qua m quarere parta tueri.
Congregationem, de qua nups loquimur, instituerunt, cui Sixtus V. sed Cardinales praeesse voluit, & sacvlxates mox resexendas attribuit, e ex tutis communis disposi- Diione desumptas .. Vias curandi aperienssi, muniendi, dirigendi, iam stratas tuendi, coarctatas dilatandi, veteres soria occupatas in publicum vani iterum vindicandi, & redigendi . g. r. f. IPontes itiai ruendi, Ubi lanigaest, nouos extritendi. veterest idosos instaurandi, ερ iam collapsos, si necessitas tulerit, refi ςddit. S. I. Aquarum prae erea cur-gere'di, hui praesemina, lim libc ὸ ς ta mensura ad publicum usum, commoditatemque melius alluiouendi p. I. Vbi maiori aquarum copia 'pys esse viderint, sentos aquarussi πιδ s uberes, unde deduci possint, inuestigandi. y Deductiones, substructiones, eastella, sermo, aqi reductus, receptaculaque earun- E adem sartatecta conseruandi, omne impedimentum tollendi .st. I. Camerae Apostolicae Praesides, & Ministros, quibus ea foecialis cur data est, diria contradi loribus protegendi, aliaquE necessaria. ct oportuna e sequen
loqua vero difficultas, aut caula eontra. Domeellos, Communitares, δέ Universitates, quam contra quoscumque alios etiam immunies, & exempto sit per his omnibus iam exorta, vel in posterum oriatur, hane omnem summariis, sola facti veritate inspecta , ac re primum ad Pontificem Max. delata, definiendi , ac decidendi tribuit potestatem si I.
118쪽
Et hac etiam facultate nodum in Urbe, seci in tota Ecclesiastica temporali Ditione
hi Cardin tes viantur. d. S. I.& p r tot. Praeterea nedum facultates istas generalas super aquas, pontes, & vias in ipsa temporali Ecclesiae Ditione existentes concessisse contentus . curam quoque Felicis aquq A laena Sixtiis huic Congregationi attribuit. a a C.,nΑunuum redditum scutorum septingentorum monetae, di bononenorum septua- B.αν
Pnta ex fructibus Iocorum nonaginta unius Montis Religionis percipiendorum, G, Icerta lege , di de mandato huius Congregationis tantum persoluendum attri Visitatores duos Ciues Romanos quotannis eligendos,& ad munus bene, fideliterisque exercendum iureiurando adstringendos esse praecipit . F. 8. V sitatorum autem munus in hoc potissimum versatur. Singulis tribus mensibusi alte in semel ipsum aquae caput per se ipsos inuisere. Singula receptacula , Omnes Portas ad purgandos alueos extructas, & serro munitas, puteosquc ,& sora mina in-sPicere . Aquaeductus partes, quae specubus continentur, &quae nec gelicidiis, nec B L loribus expositae, limo in erutam decrescente,iter aquq coaristare, aut in alueunia delapsae aquam corrumpere videbuntur,saepius perlustrare, de sordibus egestis repurgari facere . Aqua, quae alueo suo purissimo labitur pluuiis e Coelo cadentibus, aut humo siuentibus a uis. ne inficiatur, prouide cauere. Fornices supra terram, parte tesque uniuerses usque ad praefatum sentem S.Susannae, & ipsos sentes diligentEr integros tueri, atque curare. Quicquid in ipsa visitatione viderint, aut cognouerint, huic Cardinalium Congregationi reserant; Congregatio vero in rebus grauioribus Pontificem consulat. Quod Visitatorum culpa emerserit, eorundem sumptu sarci rur . adstipulatur Valentin. & Valent. Sanctio. b Vbi celeris reparatio necessaria videbitur , cementa prius, & alia praeparentur; artificibusquὰ liceat ex agris priua- rum quicquid Opus erit, soluto prius domino pretio, tollere, & transportare. SN- Σπ- ' - tia circa ductum eiusdem aquae tam latra, quam extra Vrbem existentia, aedificiis, quibus vicinum opus obstruitur, & arboribus, quarum radicibus concamerationes,N Iatera soluuntur, viginti ad minus pedes , ne riui violentur, Vtraque ex parte vacent, ipsiqud sentes, fornices, & muri vacui totidem pedes similiter pateant . quin decim pedes statuit Constantius Imperator. e Si quae arbores intra ad spatium, aut e is l. a C. si quae saliceta, arundineta, vepres, vites, caprifici , aut sentes sunt, statim excidan in Theuda aqua. utar, & eradicentur. a Quae postea auctae, vel consertae adnascentur, statim in visi- -- . ratione recidantur . Putei ad aeris exhalationem, & saciliorem aqu*ductus expurgationem asseruati, & ex posito Iapide obducti praeter necesulatcm Publicam non C a. Ioi. 3 π.amriantur; nec formae specus petiorentur; nec aqua siue clandestine, siue palam per Per vim propria auctoritate a quoquam alio, quam E locis praescriptis, S ex dco - gregationis Cardinalium consensu, & Summi Pontificis licentia, Iatiori modulo, seu ς fistula deducatur. in ι .s Idem senserunt Valentin.Theod.& Archad. e Rul quidem breui compendio perstrinxisse videtur Cassiodorus f in haec verba. In primis no C. Heia da AE- cias arbores, quae inferuntfabricarum ruinas, dum sunt quidam moenium importa-Bitis arietes, rensemus radicitus amputari, quia nuda lasso remouetur, cuius origo non tollitur: se quid autem eonscientesmio fuerit demolitum, peruigili celeritate . M ν--ν. reparetur, ne eresente defectu a eatur nobis ea a dissendlii Ductus aquae forem ad Arina sua ea, dum ineolumis eris, silusolidaueris, tantumquὸ apud nos proficisclua
tum te illi Huduise probaueris: Agat igitu peritia, Mese; tua , Ut ct constructio Doricae illibata permaneat,& agus disributio nul se cu dum Cenalitat abducat
. Praeterea ubi aquq concessio, siue pretio, siue Iiberali principis largitione emana-- uerit, huiusmodi concessionis rescriptum Congregationi aquarum insta mensem exhibendum erit, R in publicis tabuli redigendum , quo non exhibito, nec in tabulis
revicto, concestio, & Iiberalitas evanescit. ν. 1 - . M t. d.
Haec etiam lex, ut fraudibus occurratur, lata fuit, ne scilicet quis plus quam im-ocerauerit, ducat, quod etiam S. C. antiquitus cautum suisse testatur Frontinus g ώι. ατ iiis verbis . Ne quis sine literis Cysaris, ' ne quis amplius, quam impetratum fue- Garvi ικνι. durat. Et alia lege is stui aquam in Uus priuatos dedueere Colat, impetrare ει tim in Urbebit, ct a Principe E sola in ad Curatores deferre r ut est Vlpiani respontum , ide ibi glossator alia iura congerit. st Addit etiam Vlpianus, concessiones aquarum
Mandoque fieri personis, quandoque praedijsr quet prεdiis datur, extincta persona ,
119쪽
non extinguitur, quae datur personis, elim persona amittitur. Necessaria igitur est exhibitio impetrationis a Principe obtentae, ut cius qualitas inn tescat. a Aliam quoque Congregationem pro aqua Paula seruanda , & in Urbe culina tenda, inlii tuit Paulus V. b 8: omnia strῆ, quae a Sixto sancita suerant, innouauit, par que ratίone seruari mandauit. . Aquaeductuum violatores graui prena mulctandos edixit: quod etiam ab Imper: toribus statutum reseri Rosinus e ; sed latius , di ad Iurisconsultorum theoricam P. Creg. Tholosan. d qui Imperatorias Sanctiones,& Iurisprudentum Respontanac ceΗabemus enim in pandectis, R in utroque Codice, Theodosiano scilicet ,& Iulii nianeo pluribus in locis hanc materiam viarum, pontium , fluminum , in aquarum pertractatam, ac in usu stequentissimo deditistam: in Pandectis enim quinque titulis concluditur De via publiea. & itinere reficiendo titio de fluminibus, ne quia in flum. rub. tit. II. Ne quid in flumine publico, ripaue eius S c fit 1 Vt in flumine pub. nauig. liceat, titi I 3. De ripa munienda, tit. Haec in Pande et u lib. 3. Vol. 3. In Theodosiano Codice lib. I s. tici et De aquaeductu, quem vide; multa enim, quae tu pra retulimus , hinc desumpta cognosces De itinere muniendo, tit In Iullinianeo Codice lib. I I. tit qa. De aquὼductu ; & lib. 8. tit. Io. De operibus Public1s; dclib i. tit s. de sacrosanistis Eccles. Vidc Honor.& Theodos. Sanctionem e Ita conceptam . Ad instructiones itinertim, pontium . etiam diuinas domos, ct venerabilas Delesias tam laudabiti titulo libenter adseribimus, quia non est inter sordida munera numeratum odie. ad cuius Sanctionis interpretationem consule Hieronymum Caeuallos. f Et legatum factum pro reparatione pontium, & viarum, Plae causis vim habere scribit Tiraquellus g videndus. Denique vias publieas , flumina nauigabilia, aquarum derivationes ex fluminibus publicis inter stegalia connumerari, in vii-bus seudorum legimus e B itaut qui binas habet aedes ab utraque parte viς publicae, non possit pontem supra viam construere sine Principis licentia, consuluit Surdus; simo nec supra flumen publicum, ex Petro Belluga. A Et ideo ad supremum Principem pertinere, ut in Republica Magi stratus sint, prout in Urbe inter noua osticia ab Augusto excogitata, curam operum publicorum, viarum, aquarum, aluei Tyberis apud Suetonium I legimus, & fere in unaquaque Ciuitate nunc adsunt, qui iuxta Iaboleni responsum, m quq secundum Ciuitates sunt, adaequentur viae , em uxiones domibus non noceant, pontem faciant, ubicumque oporteat, parietes labiles remintuendos curent, recusentes mulctent, ne subruantur, nequε effodiandur, neque construatur aliquid in viis publicis; ut unusquisque se eundum propriam domum vias construat, aquaeductus purget, ne prohibeatur vehiculum transire; qui mercede habitant, si dominus non construat, ipsi construentes, dispendium in mercedem co- putent ante ossicinas nihil exponatur, quo vehiculorum tansitus impediatur; non permittant rixari in viis; neque stercora proijcere, neque morticina, neque coria iac re, ut latius in d. I. aediIes, quam reassumit Petrus de Auendan. n Mastrillus quoque videndus est. o Qui quidem Magistratus etiam apnd Graecos fuit, ut Plato p tantonstrat. Iu Romana vero Republica semper extitisse, nemo est, qui nesciat;& hodie Magistri Viarum nuncupati extant, quorum facultates e Summorum Pontificum Constitutionibus emanatas breuiter indicabimus Primo enim loco se offert Martini U Constitutio, qua Magistratus hic iam obsoletus, Si deperditus ad illius antiquam maiestatem , di institutionem restituitur, ac redintegratur. gIuris lictionem nonnihil ampliauit sxtus Pontifex huius nominis IV. μHane Sixti, & aliam Iulii Secundi Constitutionem hac super re editas confirmauit
Pius quoque IV. praedictas reassii mendo Constitutiones, illasque confirmando, aliam edidit: t quas omnes Constitutiones suis Commentariis exornauit Anti
Verum Pius v. has omnes praedecessiorum Constitutiones ad terminos iuris communis exceptis tamen sacris, aut publicis reduxit . uGregorius vero XIII praeuia huius reductionis reuocatione, omnes alias iam editas Saniniones in nouando , R in pristinum robur restituendo, Eminentis. D Cardinali S. R. E. Camerario , & Viarum Magistris infra positas facultates impertitus
120쪽
NOTITIA CARDUNALAT CAP. XV. CONGREG. XVI. 9
Doniorum dominos ad vias, & loea publica aptanda cogere ad vendendum L et . Loca vacua claudere si negligant, pensiones,& eanones a conductoribus in huiusmodi opus erogandos curare ἀν discantibus murum propinquum soluto pretio concedere.)ν. A Viculos intermedios trium palmorum circiter eisdem aedificantibus nullo precio occupare. S. s. Vicinos ad vendendum domos Iocari solitas, aucto pretio ad duodecim pro centenario, vel a dominis inhabitatas, aucto ad viginti, copere . st. 6. Domino quoque domus, cuius pars ad ornatum Vrbis diruta fuerit, vicinam domum vendere, seruata preti, ut sipra, auctione, vicinum cogant. y. T. Domos vendere volentes vicinos in primis req uirant, alias datur intra annum retractus. r. 3. Vicini, quibus venditio de nunciata fiterit, si praesentes intra quindecim, absentesint a triginta animum declarent. g. s.
Si in venditione simulatio intercedataemptor oblatum pretium, nditor domum s amittat, fiseo applicanda. R IO. Inquilini ad retractum admittuntur, ubi vicini noluerint hoc iure uti. s. II Vicinis vero pluribus concurrentibus, qui potior sit habendus, statuitur. s. ra. In re emphileutica, siue eensearia aedificare volens, si alium sundum eidem oneri supponat, prioris fundi liberationem obtinebit. RI . Ad praedia etiam rustica, tertio ab Urbe lapide distantia haec Constitatio vires e tendit. ν Iq. Praediola duodeeimo ab Urbe Iapide, & decem rubrorum mensuram non excedentia, maiora praedia obtinentibus vendantur. ρ. IS. Disposita in venditionibus tam sponte, quam eoacte lactis,uel fiendis, etiam in Ecclesijs,&locis Piis locum .habent S. I 6. oti d Bis monitus ad vendendum, si per calumniam, vel malitiose.subterfugiat, Came rarius, & viarum Magistri vendere vaIent, seruata forma. IT Venditor si fideiussionem de euictione noluerit, vel nequiverit praestare, in em
tione m aliarum rerum pretium erogabitur I 8. - T.
Huius Constitutionis priuilegio uti volentibus tempus ad aedificandum , di summam ibidem exponendam assignetur R I p. ἰi . Qui domos, & loca vigore huius, & aliarum Constitutionuur emerunt, intra sex menses aedificium construant,&promissa adimpleapt. R 2O. Poenae si hac de causa exigendae erunt, locis His applicentur. Rar. Camerario, & Viarum Magistris simpliciter , & de plano, sola ficti veritate inspQέcta, in his omnibus procedendi, & exequendi facultas conceditur. a. 22. --., Denique Paulus V. in generali Tribunalium Urbis reformatione nonnihil etiam de Viarum Magistris, Neorum officio sanciuit, a nempe.. ti . . . Ad .i s lateribus, siue silicibus stemendax, prout eis opos esse videbitur,domin Scontiguarum domorum, cuiuscumque sint dignitatis, aut ipsis absentibus, vel nona soluendo existentibus, illorum inquilinos, iuris remediis oportunis, ac sub eorum
Posunt autem inquilini retinere de pensione soluenda rata per eos soluendam, noobstante Obligatione Camerali, aut quacumque exceptione, quae opponi posset, dc non obstantibus quibuscumque sequestris, etiam anterioribus . s. Iq. 'ri . . Curentque easdem Vrbis vias continuo, & plateas ad minus quater in anno, ide, hoc in Martii, Ilinii, Septembris,& Decembris mensibus ab immunditiis purgari i
. Nullos actus, nullaque negocia, quae alicuius momenti fuerint, sine rogi tu sui N i
Reddant rationem Camerae singulo quoque semestri, prout in literis ad Camerae Tribunal spectantibus constitutum est .mam 27. . . .a Edant initio eorum ossicii edicta sub nomine Camerarii, & de poenis in illis, atque etiam in Statutis contentis nullam sine eiusdem Camerarij, aut laltem Clerici Praesidentis mandato gratiam iacere possint . num. Ig. In coeteris tam quoad appellationes ab eorum sententiis, quam quoad reliqua omnia, se ruent omnino Statuta de eorum officio loquentia. num. I9. Submagistri vero suas relationes, quas tanquam periti facere solent, nonnisi meri N dio