장음표시 사용
621쪽
co ΜΜΕNT ARTA. . . inrare dicendum, ex vigilia, cerebrum reddi im--- ώνbecillum,& ex imbecillitate excrementa ob diminutam coctionem aceruari, ad neruosque transmitti. Addit deinceps:Si paueant,infantibus pavores accidere, Hippocrates est author aphor.2 .liabro. 3. ubi recensens morbos nuper natissimiliares,ait: Paruis, & nuper natis puerulis, oris ulcera, quae aphtae vocantur,vomitus,tusses,vigiliae,pauores, umbilici,inflammationes,aurium putredines.
Eueniunt huiusmodi pavores pueris per somnum prςcipuὸ, ut Avicenna innuit.3.I.doctri.pri.cap.3. dum inquit:Insantibus insomnia accidere terribilia per somnum. Causam reiicit in nimiam cibi
abundantiam, quae cum a natura concoqui minia me possit,in ventriculo corrumpituria qua crudi, vitiosiq; ad cerebrum elati vapores, somniorum . causa sunt.Cur vero pauentes conuulsione capiantur,idem docet Avicenna.2. . cap. .dicens; dissu o issonesos spiritus subito per timorem submergi,&ad eapia, ituri
intima corporis reuocari: ac eorum motum musculos versus principia sua sequi .Addit deinde:Si lugeant, coloremque ad liuidum mutent. Luctus quando intentὶ fit, ea tantum ratione, quod per ipsum humores colliquantur, & in musculos defluunt,conuulsionis causa censet .Quemadm dum coloris ad viridem, vel liuidum mutatio, viatiosos in corpore redundare inclicat succos, qui conuulsionem essicere sunt parati. Haec, quae hactenus sunt dicta; maiorem obtinent certitudinε in nuper natis puerulis, donec ad septimum per uenerint annum; quoniam per hoc tempus & i
622쪽
sues III. P ROG N. HIPPOCR. cultate animali minimὸ valent:& plus eduli quam concoquere possint. Vnde euenit,ut humoribus crudis magis impleantur ,& ad conuulsiones sint paratiores. PROGNOST. XXXV. convisituros aute morituro' pueros, Cr alio scrutari conuenit omnibus signis,prout infingulis sing ti relata sunt.
T Vlgare illud est: Ad pauca respicientes,saci-V le e nunciare. Quod contingit medicis, qui
salutem, aut mortem praenunciant aegrotantis: noanimaduersis prius omnibus bonis,& malis si-α si ς' gnis. o sit,ut viso uno signo bono, prompte salutem praedicant; sicuti viso aliquo malo,mortem non animaduertentes illud interdum a multis malis vinci posse: quemadmodum hoc a multis bonis,qui tame cucta signa,quae ad salutem, vel mortem attinent exacte perpenderit; considerans notantum numerum eorum,sed & valorem,& dignitatem cuiusque,raro praesagiendo aberrabit. PROGNOs T. XXXVI. Hee autem intelligo de morbis acutis,o alijs, sucunb
v. vi AM Voniam dixerat initio libri prim ea de quia
Ursi : i' bus in hoc opero erat tractaturus, consideranda tantum esse per morbos acutos, ne au- tem quispiam illum accuset,quod deinceps verba fecerit, de aqua inter cutem,quartana,&suppuratione; qui diutini morbi sun profert mod se ricitantiun
623쪽
tantum de acutis loqui,sed etiam de aliis, qui licet diutini videantur, ab acutis tamen ortum duxerunt, quales praedicti existat.Si namque hydrops, aut quartana,aut suppuratio exacutis morbis non constitere,ad praesente tractationem non spectat. PROGNOs T. π XXVII. oportet autem eum, qui sit recte praes mirus siperstiates futuros, Cr morituron, Cr in quibus morbus pluri ... ribus diebus duraturus est, er in quibus paucioriblis, indicia ediscendo omnia inter linguere, aestimando vires eorum intersie,quemadmodum scriptum est,tum de alijs, tum de urinis, O screationibus ubi pariter pusibilemq; expuet.
O Cripserat hoc lib.2. prognost. 1 .ac supra pro ognostico.3s.& modo itidem repetit, quod videtur a laconica breuitate omnino alienum: clari ex uno loco sit satis cognitum, etiam si deinceps non repetatur. Verum,ut Calenus ait libr. .aph rismo.comm. 64. non simpliciter,nec semper seruare breuitatem videtur Hippocrates.Sed in quia Himera bus magnum aliquod periculum imminet, si ne- Irr Eligentius, quod ab ipso docetur,audiatur; in his bis, terve repetere eadem non veretur. Qui enim recte praesagire velit,quinam aegri sint conualit ri,aut morituri: & in quibus,morbus paucioribus. diebus satigaturus sit: & in quibus in longius tε- pus sit protrahendus, oportet ut indiciorum omnium numerum, & uniuscuiusq; sigillatim facultatem ediscat: & singula ini r se conserat,atq; di-
624쪽
3 7 HIPPOCR. stinguat. Ita enim procul dubio citra errore praedicere poterit. Porro dum cucta h*e ad unguem non cognouerit, consilium Galeni sequutus libr. i. de diebus decretorii capiti H.melius est tacere, tilius est quam temere pronunciatem falli.Explicatur prς ore, qua sens sententia ὸ Galeno libr.I. de crisibus capit. II. emere pr*-verbis. Ergo si unum quidem aliquod tale T signum. aut etiam plurium collectio firmiter indi- care posset id quod futurum est, nec ipse Hippocrates dixisset,artem longam:nec nostri temporis medici admirarentur, si ad cognitionem medicianalem haec omnia lassicerent. Quoniam vero nec signum ullum ita fidele est . ut exquisitὸ ostendata singula ex futuris temporibus, sed nec quae secundum concursus quosdam signa sunt complicata sola possunt experientia iudicari multi enim numero hoc pacto concursus fierent, adeo ut nemo eos posset enumerare, nec obseruare,nec memoria tenere idcirco necessarium est signi cuiusque naturaexquisith c6siderare,si quis vult recte prςcognoscere,ut ex vi uniuscuiusq; praecognotione faciat. Nec enim quae plura sunt, illa omnino paucioribus sunt potentiora. Saeph enim signum vniiserte, multis debilibus fidelita existit. Haec enim admirabilis dicebat Hippocrates in lib. praecognitionum, signa ediscentem omnia iud care, vires . eorum inuicem comparantem. Quare rationabialiter secundum vires eorum tradidit disciplinam non simpliciteri deinceps bona signa connumerans,deinde rursus mala:adnotans autem in appellationibus uniuscuiusque naturam, perniciorum.&graue
625쪽
& graue nominans,di grauius, & grauissimum, diminus graue,& magis gravet Sic A. prauum,di prauius, &prauissimum,& mortiferum quoque per Iouem:& malum limpliciter. Nonnunqtiam vero
valde adijciens viriq; signorum generi ,& in his, quae nunc dicta sunt praua, & in his, quae bonum' aliquod ostendunt. Nam & in his, hoc quide optimum dicit . hoc vero bonum simpliciter:hoc autemagis, hoc vero minus. Tale vero est & quod dicit bonum valde, & magnam habere vim ad salutem. Nonnunquam vero nihil ex his addes,quod diuturnitatis indicium erit,& logae solutionis meminit, nobis ut arbitror de hisce omnibus ratiocinandum relinquens,que nec Omnino praua sunt,
nec penitus extra periculum: sed cum vi quidem sorti salutaria; cum debili autem periculosa. Haec igitur non sollim legenda sunt in Hippocratis libris,sed & memoranda saepius, atque obseruanda in aegrotantibus.Nam ex cotinua inspectione exquisitam eorum potestatis habemus notitia. Haec Galenus. Ex cuius praelonga serie luce meridiana clarius existit,in praedicendo cautum medicu esse oportere, neque prius praenunciare sutura aggredi debere,quim omnes notas ex morbo, dc mor-bificis causis emanantes, & omnia symptomatavi morbi proficiscentia ad unguem tenuerit, atq; perpenderiticum a morbi essentia, illiusque causa de curando, & praesagiendo praecipui scopi sumatur.Sed quid si omnibus istis exacte perpesis pri-sagia aliquando saltanti Accidit enim ut multa, quae extrinsecus acgdunt, male administrentur, cuius
626쪽
3 9 1NIII. PROGN. HIPPOCR. cuius generis sunt,ministri aegro inseruientes, no bene suo munere iuncti:alimenta,in aegri salutem male, neq; ut decet suo tempore apparata,domus mus inepta,reru necessariaru penuria, &cstera huiusnaodi, quae neq; ad aegrotu, neque ad morbi, aut symptomatum naturam referri usque possunt.Huius generis etiam existut vicinoru tumul tus repente,& inopinato iacti, canum latratus,tubae sonitus,tympanorum ad arma vocantium strepitus, clamor & suror in armis positorum, vel tia more, & terrore pauentium , tristia nuncia. Istaec enim omnia,& innumera alia,quibus expositi s mus, ut aegrotanti grauissimas noxas inferre sunt
apta,sic prs sagia peruertere,& morbi solutionem
remorari,& mortem accelerare queunt. Quapropter prudentissimὸ Galenus nunquam iudicium futurorum proferebat sitne hac verborum praes tione: liberabitur aeger si nullus error committatur; si nihil extrinsecus inopinato euenerit, si , nullo alio praeter quam a se victus ratio, & caetera curatio praescribatur, ut apud eundem videre est, 1.de diebus decret.cap.i Lunde rectissime Hippo libro. I.de morbis consulere est visus, ut prude
tes,&parcos sese gerant in predictionibus media cline temeritatis,inscitis,&erroris argui suo ipsorum merito possint. Et libro. 2. praedict. dicebat: Consulo autem, ut qi prudentissimὸ agant tu in reliqua arte, tu in li uiusmodi praedictionibus, illius probὸ memores, quod si cui successerit praedictio, is apud aegrotu.m inrelligentia praeditum in admiratione sueritis, aborrauerit, su-
627쪽
pra hoc, quod odio habetur, insuper etiam inunire videtur.
PROGNOs T. XXXVIII. Oportet quoque impetum popularitergrassantium morborum cito considerare,nec non tenere temporis colis ditionem. coΜΜENTARIV s.
LIbro primo prognost. q. dictum ab Hippocrate est quod si quid in morbis diuinum habetur, illius quoque prouidentiana medicum addiscere debere . in loco per,diuinum,ambiente nos aerem intellexit: ac si dixisset, quod si qua habet morbus ex aere dependentiam, medicum itidem illius prouidentiam ediscere oportere.V rum de hac consideratione in hoc opere non diseseruit, sed in libris de morbis popularibus:& sect.
3. aphorinbi ex variis temporum anni mutationibus , ac actis diuersis constitutionibus multos in posterum futuros morbos praedicere docuit. Ad Exa ris eundem modum in libris de aere, aquis, & locis, riis alte considerare medico praecepit anni tempora, ven- rtos, loca,& regiones: &ad haec caniculae,arcturi, virgiliarum exortus, vel occasus, solstitiaque,& 'aequinoctia, ut per ea temporum mutationes cognoscat:cum quibus hominum ventres dixit permutari.Sic in eodem libro cap. q. proditum ab eo est,quod si,cane oriente, fiant tempestates hibernae,& spirent Etesiae, spem esse quietis in morbis:& quod autumnus salubris erit. Verum quia sc tentia haec ex eis, quae enarratione.q. libr.I. sunt .enunci ta, satis superque explicata manent; non
628쪽
s si I N III. P R O G N. H I Ρ P o C R. est, cur iis eius explicatione plus temporis con
PROGNOST. XXXIX. Probe vero peritum esse oportet de indirijs certis,acgnis alijs sciendum Edi,vs quouis anno, Cr quovis temispore mala mesum; bona,bonum denunciant.
, Mnia,quae a prognostico. 3 . ad finem usq;
operis ab Hippocrate scribuntur, eXtra pro gnosticam tractationem esse videntur: sed latum ad illius persectionem,& ornamentum dicuntur. Tale id est, quod modo profert de indiciis, ac signis certis, medico consulens ut in illis probe peritus existat. Nam si omnia illa ad unguem noueri per bona simpliciter bonos euentus praenunciabit; sicuti per mala malos. Quoniam omnia bona indicia semper bonum aliquid praeostendunt, quemadmodu mala, malum. Quia quae mala sunt ex natura sua, haudquaqua in bona verti massunt sicuti que sunt bona, nunquam in mala transibui. Z se V e Hoc quippe de ratione contrariorum Aristoteles dixit,vi a subiecto se inuicem expellant, v nu-que alterius sit propulsorium.Dixit probe peritu esse oportere de indiciis, & signis alijs cum tamen
haec duo idem sint:& si aliqui indicium a signo distinguere volentes,indicium dicat rei futurae pro uentum ostendere cum certitudine,ac scientia. Signum vero cum quadam coniectura certitudini propinqua ,& ad veritatem proxime accedente Siquidem Galenus in enarratione praesenti sigri ex obseruation e, indicia ex demonstratione Pe tenda
629쪽
' tenda esse protulit: volens indicium id esse,quod certum est , unum aliquid semper indicans,a que declarans , quod & ipsum sallit nunquam,ut
pulius constans, sortis,ordinatus, perpetuo viriurobur indicat,quemadmodum coctiones naturae victoriam semper ostendunt: signa vero & si unualiquid si nificent, perpetua tamen non sunt; ut
signa critica,quae nunc mortem , nunc vero sani
talem denunciant.Verum cum disputatio haec denomine existat, a Galeno ipso non ubique o seruatur, qui alias solitus est nomina ipsa contemnere : quo fit, ut saepe indicium, atque signum
PROGNOs T. π L. Nam crin Libs, in Delo,ta in sothia, hec praedia signa vera esse conspiciuntur.
Vod antea in anni temporibus docuerat, id fmodo in omni regione verum, stabileq; esse ait, nempE signa cuncta,de quibus hactenus verba secera ubique terrarum firma, rataq; esse. Et ne sorte quispiam existimet in Hippocratis patria illa tantlim vera esse existimanda, utpote de qua ipse solum experienti habuerit, ideo Libyam, Scythiam adieci ut intelligatur,non tantum in regionibus temperatis praedicta signa veritatem obtinere; verum etiam in calidis, & stigidis. Cui sententiae Aueri oes aduersari videtur. Na Ais rebes libro. collectaneorum, cas. 3. Hippocratis de- abi cretum de morbo regio in febribus ante septimii Hippocratis apparent dicit non esse in uniuersum verum:sed
630쪽
s in x N III. P R OG N. H I P P o C st intelligi debere in regionibus frigidis, aut tempe. ratis, quales Hippocratis existunt, eo quod si malum illud in calidis, quales Averrois erant, accidat, experientia reprobari affirmat: siquidem raait, multos vitae superstites remansisse,in quibus morbus regius in die quinta apparuerit. Cum ta- men Hippocrates in aphorismo in uniuersum deterris omnibus videatur loquutus. Trium itaque regionum Hippocrates in praesentia mentionem fecit , quibus cunctas alias comprehendit: Libyae nempe,Scythis,atque etiam Deli.Libys,inquam, tanquam calidae; Scythiae, velut frigidae; Deli vero tanquam temperatae. Est enim Libya, ea Asriacae pars,in qua Libya,Epaphi filia habitauit.Sumitur interdum pro tota Asrica,quae totius orbis terrarum pars tertia est: ab Asia,Nilo fluuio; ab Europa, mediterraneo mari, Pomponio primum diuisa Ptolemaeus tamen mari rubro Asticam ab Asia discriminat; ratus nimirum commodius es continentes per maria, quam per flumina diuidere.Cui subscribunt Salustius in Iugurtino:& Iosephus libro. i. Antiquiticapit. 23. Libyae temperaturam calidam admodum, siccamque esse omnes uno ore fatentur.Scythia ad Septentrionem loc tur:haec duplex est,una, Europaea; altera Asiatica, quas Tanais fluuius dirimiti Asiatica; authore Mela; ab Eoo mari usque ad Caspium porrigitur.Europaea, quam uulsus Tartariam nominat; eodem attestante Mela libro. 2.cap. I. Septentrione mari Oceano Scythico terminatur: ab Orlante Ta