장음표시 사용
591쪽
tia ultima,cum ait:Dolores absque iudicatione soluti,inutiles: ratio est, quia quando euacuationes huiusmodi non sussiciente copia succedunt, ea, inquam, quae multitudini humorum peccantium possit corres dere, indiciu est, intra corpus materiae morbiticae relictum esse aliquid,quod morbum reuerti faciet,iuxta aphorismum.I2.sectio.2-
qui habet, quae relinquuntur in morbis post iudicationem,recidiuam essicere consueuerunt. Verucum de eis abunde a nobis sit dictum supra commet. 19.& libro secundo commentarijs. q.&. 78. ideo hic plura scribere supersedemus. PROGNOST. X XIII. si-vero febris prorogatur; salue affecto hontine, nec dolore detinente, t ob inflammationem, aut ob alia quam aliam occasionem euidelitem:expectari oportet abscessum cum oedemate, de dolore in aliquem articu tum maximes inferserem.
T Ibro.3. de crisibus,cap.Io.§ione. 3.aphOl rismo.comm. 36.diiam a Galeno est,acutosa morbos per excretionem; longos vero per coctionem,&abscessus iu dicari. Nam cum longi morbi in crassis,&viscosiis dependeant humoribus :& ab Hi etiam abscessus originem trahant,6 ut his mas sint μέ i hi, quam excretionibus morbi tales terminetur: in v obseessus huiusmodi ad inseras potius, qu- ad superas sedes: & quia natura cum valens est, atque robusta, ad partes, quae infra ventrem sunt,& maxime loginquas vitiosos solet deponere humores: quia succi crassi, qui abscessus sunt mate
592쪽
C o M M E N τ λ R I A- . s ria . sua grauitate ducuntur, & ad loca inferiora descendunt Finiuntur non minus longi morbi co e mia. uctione,humo'hus ipsis partim absumptis partim νmmini coappositis,& viatis solidis animalis partibus, atque partim paulatim excretis. Excernuntur autem,au ' 'thore in comm.Galeno, frequentius per urinam: rarius per alui deiectionem, eo quod cum illini gna ex parte consistant in venis, potius per renes ad vesicam derivantur, quam per meseraicas in in ventrem.Sed tam de hac re supra libro. 2.commentariis.3q.&. 6 .plura a nobis sint enunciata, idcirco huic commentario finem imponere de
PROGNOs T. XXIIII. Talis autem abscessus metis,ac minori tempore egenit iunioribus,quam trigesimum annumarentibus
DIctum supra es occasione humorum crudorum viscidorum,ac crassorum,morbos pro
rogari,ac in longum satis tempus protrahi. odsi hi in visceribus consistant, adhuc etiam diuturnorum morboru causa erunt. od intuens Aui- L
que est causa in longitudine febris, crassitudis humorum in visceribus: quare resupinetur febriens, & extendat pedes suos,&tangantur viscera eius. Ex quibus perspicuum fit statem illam gignendis abscessibus plus esse obnoxiam, quae praedictoruliumorum generationi magis exponitum illam minime,quae minus. Quod si aetas iuuentutis est omnium elatum calidissima,& biliosis ima, cretio nibus
593쪽
srs et N III. PROGN. HIPPOCR.tionibus potius quam abscessibus subiicietur, expositave erit. Quare minus rectE ab Hippocrate
in praesentia dictu videtur, absces hosce in haestate magis,ac minori tempore, quam in natu maioribus euenire. Quae sortό animaduertens antiquus interpres, praesentem sententiam peruertere ausus est,tegens in hunc modum: Tales abscessus minus,ac longiori tempore fiunt natu minoribus trigesimum annum agentibus. Verumtamen, iudicio meo,Laurentiani interpretatio sequeda est, quae habet: magis, ac minori tempore. Ratio est, quoniam Hippocrates hoc in loco de his abscessibus verba facit, qui eueniunt ob crassos, ac lentos humores:ad quorum transmissionem robusta sa- cultate, qualis in iuuenibus reperitur, opus est. Atque propter hac itidem occasionem in hac si te breuiori temporis spatio praedicti abscessus co- geruntur,quam in aetatibus reliquis, quae sequuntur, in quibus naturalis calor languescit, & perpetuo in ciminutionem procedit. apropter si in eis praedicti crassi, frigidique redundent humores,aut paulatim aegrum interficient, aut longiori tempore concocti insensibiliter ditatuentur. PR O G N O s T- XXV.
consideranda vero statim abscessu est,frigesimum
diem detinens febris transcendat .
A quo tempore morbi abscessus sint expectandi docet hoc in contextu Hippocrates,dices illos sperandos esse postquam vigesimus dies tran
594쪽
.COΜΜENTARIA. 126ctandε excretiones.Transacto vero vigesimo die, clam iam morbus traseat in naturam frigidiorem, potius fiet iudicatio per abscessus, praeiertim si urina sit tenuis.Nam si haec crassior fuerit facta, ac talis', diu perseueret articuli ab abscessu liberabun tur; causa morbum committente paulatim concocta,atque per ipsam sensim euacuata; quemas modum supri libr.2.comm.6 .scriptum est. PROGNOs T. ππVI. t senioribus vero per febrem longiorem minus sunt.
S Smentia haec pars est prognostici. 24. & illius
veluti corollarium.Nam si abscessus praelati iuuenibus propter facultatum constantiam,& firmitudinem magis accidere ostensum est, ijs, qui ab hac aetate declinarunt,minus euenire, rationi consonum videtur. Et praesertim clim febres sunt lon Gin in Maagae. Si enim essent acutae, posset morbus per ab- scesus iudicari:ratio est, quoniam ut supra Gale- sinus docuit) virtute existenti robusta: cum tenuibus humoribus,tudicatio fit per excretiones:si ve Gais . pro sacultas sit imbecillis cum humoribus crassis, aut aeger morietur, aut morbus sensim concoctus paulatim dissoluetur. Cum igitur abscessus m dius inter duo haec morbos soluedi sit modus mistam ex eis obtinebit naturam. Mista autem eri si facultas imbecillis cum humoribus tenuibus tu gatur,vel robusta cum crassis.
PROGNOs T. π XVII. oportet autem talem expectari abscessum per febrem continum:in quartanam vero discesurum esse, qμ fies
595쪽
vr IN III. P R o GN. H I P P o C R. t fies intermitta prehendat, errabilcm modum, atque lita agendo autumno propinquet.
CV Μ docuisset qua aetate, & in quo morbi
tempore abscessus praecipud sint expectandi; nuc qua morbi specie illos expectare conti niat,edocet: dicens lauiusmodi abscessus sperandos magis esse persebrem continuam. Vbi enim febris fuerit intermittens,non debet abscessu sed quartana expectari:prssertim si praeter hoc,quod interpellans febris sit, erratico modo apprehen- . dat, atque sic vagando autumno appropinquet. φ Per eontinuam sebrem abscessus ob id expectan-ntiam . , a Vitiosi humores tunc includantur mi itur aba in venis, natura si non ex toto euacuare, saltem ile s.c los ad ignobiles partes trudere, & abigere conatur, ut vasa, quae nobiles partes sunt, a sarcinaleuet,atque exoneret. Per febres vero intermittentes no admodum fiunt abscessus:propterea quod tar ter cum eo tempore humores extra 'asa, & in locis
ia et consistant, illos natura ad alios igno P ... expellere no admodum laborat: sed aut ibi-
eis Mauri dem concoquere, & discutere, aut extra corpus euacuare contendit.Veruntamen cum de abscensibus multa a nobis sint enarrata; de creaticis, seu incertis inconstantibusve sebribus aliquid dicere: Lur 1em es oportunum videtur. Porro iis c ita dicuntur quod nullum statum tempus, nec ullum accestionum, mr irratur de remissionum ordinem seruent. Harum causas Galenus comm. praesenti, in humoris melancho
lici inaequalitatem rςsicit:qui in quibuid ni parti-
596쪽
bus mouetur, in alijs immotus manet:in quibusdaputrescit in alijs vero putrere incipit. Is autem humor,qui diuersas corporis partes inaequaliter o cupat, ubi similem dispositionem per totum asse .
quatur,febrem efficiet ordinatam, quartanarium circuitum obseruantem; ut Galenus in enarratione est author.Sectione tamen. 3.aphor.commar.
inordinatas sebres resert ad inaequalitate tempo rum 1 Aria ris: & ideo potissimum fiunt autumno, cuius in-. ca sis. 3temperies varia est, & inaequalis. Veruntamen Ebro. r.de differentia febrium, capi.I8.inordinatasi accessiones fieri ait,aut ob permutationem humorum committentium sebres,aut ob errorem invictus ratione commissum.Nam humoris permutatio incertos gignit circuitus, & ex praua victus ratione praui in corpore coaceruantur succi, ex quibus lebres vagae, & sine ordine recurrentes emanant.Est porro & alia causa inordinatarum sebrium, nempe abundantia, qu silpra vires existit. PNam, ut Galenus ait libro.3.de crisbus cap.Itatim ' es.. 'determinati sunt naturae motus, & inordinati,ac I A
incerti dum ita materiae succumbit,ut eam regere,& gubernare non possit.Harum sebrium curatio, qui in aliarum per circuitus recurrentium, longi E. a1ρι aest dissicilior,& diligentiam, ac prouidentiam re- curatio quirit maiorem, eo quod exacte sciri non potest aliarem fix
mediorum tempus oportunum:ignorata nimirum morbi essentia, & eius causa , parteque affecta, & recursus die, atque hora. Nam si in acces . sionibus abstinendum esse cense Hippocrates.I. stinop*ρpho &.q.Ebrq devictu cutoru, com- ' '
597쪽
129 I N III. P R o G N. H I P p o C 'men.39.nec solum dum premit accessio, id iubendum censet; sed antea, quam ipsa hominem corripiat. Et si in die paroxysmi quidpiam mouendii
non est,nec tabris curanda ut Avicenna docuit.i. 4.tract.2.ca.7. ignorans medicus diem, & horam futurae accessionis,quomodo haec theoremata serist uabiit Quibus necessario parendum est, nisi su- ' ' i' permeniens aliquod graue symptoma , Ut synco- ' pe, virium resolutio,& humorum turgentia nos interpellent, & aliter saciendum cogant. Mare nullaratione, aut methodo talibus inordinatis se-bribus correptis vivendi leges praescribi possunt. Praesertim quia ignoramus quando morbi status suturus est,quoniam circuitiones inter se conse i re non licet:a quibus, teste Galeno initio librorude crisibus,in cogni ione status deducimur. Quapropter prudenter Hippocrates. .de victu acutorum textu. 2.monet, febres inconstantes sinen iras bres si das esse,nec curanda donec consistant,&in ordinci G uccu nem redigantur. rat ἐκ- PROGNOs T. ππVIII.
emadmodum verbis iunioribus, ruini trigestinum i annu, abscessusfiunt:ita quartanae potius anum centon quadragesimum, aut etiam senioribus
CV Μ descripsissetaetatem,cui abscessus sunt
congruentiores, nunc quibus hominibusa - - quananae magis conueniant,decernere satagi di A cens,illas post consistentiae tempus,& quando naa-m . turalis calor minui incipit, magis euenire. Finitur
598쪽
CoΜΜENTARIA. noaetas ista anno quadragesinaonono:incipit vero in nonnullis trigesimo:in aliis trigesimoquinto. Propterea quod, ut in comm.& libro. 6.de sanitate tuenda,capit.2. scribit Galenus, primus terminus conuersionis ad habitum frigidiorem,trigesimus annus est: nouissimus Vero trigesimusquintus. Cur vero ab hoc tempore ad annum usquequadragesimumnonum quartanae potissimum esΗ-ciantur,docet in comm.Galen us,dicens, quod sicut per tempora calfactos aestate admodum humores , & ut ita dicatur, bullientes,necesse est gignere atrabiliarium humorem , quem exciapiens collectum in corpore autumnus, V pote frigidus, nequaquam patitur similiter e trorsum difflari,nec facilὸ euacuari, ita per aetates inclinantem aetatem efficere. Nam quantum in aetatis vigore ferbuit humorum, atque in atram mutatum est bilem,id haec dissiculter discutiens, febres potius quartanas committit. Opusque est tempore lon ori per hanc aetatem ut corpus tali
repurgetur bile: ita fit, ut adusque senectutem in medio atrabiliaris omnes morbi in his magis exuperent,in illis minus,elephas,nimirum,cancer,lepra,melacholia,sebris quartana.Sed aduersus haec o m. obiiciet quispiam; nam si autumno, & aetate subsistente,ex humore qui aestatis tempore,& aetatis vigore serbuit, assatusq; est, quartanae sebres consistunt,non est,quod haec, ut.I.epide pari. .textu
. dixit Hippocrates, facillimae,& securissimae cε- seantur.Consequens nemini non peruium est, &manifestum. Nam melancholis,quae ex bile an
599쪽
uel IN III. PROGN. HIPPOCR O,adustaque efficitur,atra bilis est, i qua, docente Galeno libro de atra bile.cap.ue. omnes qui gi-onunt morbi,exitiosi sunt,dc petiiseri. Verulamehuic obiectioni satisfaciemus, si dixerimus, Calenum in praesentia non velle, bilem flauam aestatis tempore trafire in melancholiam, adustione; sed humores benignos assari, & in flauam bilcm conuerti,quae deinceps autumno superueniente refrigeratur,& in melancholiam transit.Bilis itaq; est, quae aestatis tempore ex sanguine, & humoribus reliquis,assatione gignitur, non melancholia, quelatura est quartanae febris materia.Nam haec deinceps ex bile, quae genita est, fit:non, inquam, assatione, sed extinctione ,& refrigeratione. Ex quibus liquet errasse Trallianum,dum libr.12.capi. 8.inquit; quartanam alia ex flauabile rumium ad sta; aliam ex saeculento sanguine nasci. Quae se tentia Hippocrati, & Galeno aduersa est, dicentia bus,ex intermittentibus,quartanam,longam quidem esse, sed haudquaquὶm periculosam. Talis autem esse non posset, si ex flauabile adusta,assataque originem trahereuctim,Galeno authore libro de atra bile,capi.3. pessima atrarum bilium ab hac bile superassata nascatur, a qua nullus sal bris morbus emanat, sed omnes perniciosissimi,&Iethales PROGNos T. ππI
600쪽
ARistotelis illud emibr.a.de ortu,& interitu,
capit.s inter congeneres qualitates omnes.
transitum esse propensiorem , ac faciliorem. Cui subscribi t Galenus libro. I. de semine, cap.ri.&. i.simplic.capit. 4. Vbi aquae exemplo verissumum es e theorema probat. Nam aqua frigia dissima cum sit, & omnia refrigeret: citius tamen refrigerat id temperamentum, quod frigidius natura est; tardius, quod calidius. Hinc itidem eum G hιρ. nit, ut abscessus hieme potius, quam temporibus sin hum. reliquis oboriantur. Nam cum abscessus quiuisa nivis acci crassis humoribus ducat originem, & hi hieme magis, quam temporibus reliquis generentur,s vi hieme magis abscessus omnis, quam aliis temtaporibus proueniat; cum tamen inflammationes per hoc tempus haudquaquam eueniant.At si alia quis quaerat rationem:cur hieme potissimum o oriantur pleuritides, authore Hippocrate secti ne.3.aphorismorum,aphorismo. libro de an sectionibus textu illo, sunt quidem maximae ac isortissimae pleuritides hieme. Cui subscribunt
Aretaeus primo de acutis, cap.io.& Avicenna.io. 3.trach. cap.I Cum praesertim tunc temporis,t
ilibus Hippocrate & Galeno, libride natura humana,comment.ῖς.&- 7.maxima pituits subcrescat & generetur copia, qua pleuriticus dolor minimὸ ducit originem:sed potius ab humore caludo, tenui & acri: ut ex Hippocrate constat aphorismo. 33.libr.6. cuius series est, qui acidum eru- 2. lauta ctant, raro morbo laterali capiuntur. Respondet stiis itidis Ll x Gale-