장음표시 사용
311쪽
ossa et eum ulceribus et siue ulceribus exhauriendo aduret. De natura MARTIA omne genus ebrium et acutarum, etiam pestia serum, pleureses, postemata interiora, bubones, vesicae anthraces, carbunculi dolores aurium, fraudes, deceptiones . . . Spero tamen ex benigna radiatione Iovis nonnulla averti et temperari mala etc. Secunda pars huius partis, de magna coniunctiqne anni 1503. Quoniam de coniunctione MART. cum SAT. et MART. Magna etiam ista et horrenda coniunctis in cancro sutura . . . . aquarum inundationes Portendit, . . . unde maxima corruptio ex aquarum multitudino in terra et in aere emerget aeris assidua pommotio, nunc pluviae, nune nives, nunc tonitrua, fulgura et tempestates et Propter MARTIS Tadium commixtum cum aque timendum erit, ut inficiatur humia ditas aeris influentia venenosa, occulta, maligna. Quare pestem maximam timemus ore saepe enim inundationis comes est sanies et pestilentia et morbos varios et corram illam Francigenarum et varias febres et incepta bella non diu prosequentur.
de planetis singulis et aliquibus eorum coniunctionibus, flatum eorum in illo anno breviter exponendo.
SAonsus in geminis et meridionalis ascendens multitudinem diversitatis inter divites et rusticos occidentales.
de coniunctionibus et oppositionibus luminariuna, quomodo se habebunt per huius totius anni circulum.
Primum scias conivuctiones et oppositiones aluo aspectibus esse fortiores eo, quod Coniunctio prima Ianuarii est die Icinans ante meridiem hora II. latus venior a pluvias aut nives expellentes satis copiosi MonNus in domo mortis. Timendum, ire ipsam eurrente non minui, sed augmentari. Diqiligo b Cooste
312쪽
Dies Ianuarii dis XI. XII humidi Coniunctio die XXIX Docembris hora prima post meridiem,
XXII minuto variae tempestates aeris ante et Post.
Digressi de morbo, quem vulgus Malum Franciae appellat.
Ex quo de morbo gallie mentionem fecimus ipsumque sen-biem horrendam, pustulosam et venenosam nominavimus, iuxta illud Deuteronomii XXVIII: Pereuliam te scabie et prurigine ita, ut curari nequeas' et infra: Percutiat te dominus ulcere pessimo in genibus et in suris a planta pedis usque ad verticem eapitis ita, ut sanari non possis, itaque parum extra propositum disgrediendo de ipso breviter aliquid loquamur primum ut
astrologus, dehinc ut medicus. Apparuit quidem anno salutis 1484 dis XXV mens Octobris coniunctio magna Iovis et SA- muri, et Mos fuit dominus coniunctionis et horoscopus eius se pio postea limas ad SATunxu pergens sibi coniungebatur in scorpione, saepe ascendente cancro, quod ascendens universi mundi censetur. Undo is morbus primitus ab ultimis finibus mundi, puta ab oris Hispaniae, incepit usque Per totum unive sum mundum serpere, hominesque molestare ingenii cruciatu, ita quod usque modo videtur depopulasse et Peragrasse utrumque polum. Et primum in obscoenis partibus pudendis, videlicet quae seorpioni attinent, oriebatur. Quia itaque limas et 8ATunxus per totum anni currentis principium in trigono humido et calido et
in signo humano se consequuntur, timendum est, ipsum morbum gallicum hoc anno non delitesci, sed de novo homines, si non ita communiter ut prius, tamen truculentius et sortius, sua Venenosa qualitate, qua dotatus est, etiam usque ad ossa urendo homines conquassare quoniam esseclus coniunctionum magnarum sunt sortiores et maligniores in fine, quamvis non in tanta multis tudine, ut omnes sentiunt astrologia Sic itaqua illum morbum sicut et ceteros et alia ineommoda humani generis extera evelli non credo. Forte autem ad annos de proximo venturos ista admirabilis et ponderosa trium planetarum coniunctio aliquid novum apportabit, ut est timendum, ubi si per aliquod grandius eveniena populo quoniam is flagello nos non sufficienter castiga-
313쪽
vit is morbus de post extra et ab hominibus auferetur. Signavit enini eiusmodi morbus novus influxus pestiferos coeloruin tanquam essectus ipsorum unde ex his variis influxibus ei pestiferis et occultis venenosis in futurum varia incommoda nobis
Sed ut de isto morbo loquar uti phraicus, primum CoRNELI CELSI PLiNiique opiniones adducens, qui hunc morbum gallicum elephantiasim nominarunt, si in forma loquentes: isIgnotus autem paene in Italia, Dequentissimus in quibusdam regionibus morbus est, quem elephantissim Graeci nominant inde totum corpus esscitur ita, ut ossa etiam vitiari dieantur. Summa Pars orporis crebras maculas erebrosque tumores habet rubor harum paulatim in colorem atrum et nigrum convertitur. 8umma cutis dura squamis quibusdam exasperatur, corpus mare est, surae, pedes intumeseunt. Ubi venis morbus est, digiti in manibus pedibusque sub tumore conduntur, febricula oritur. Το malis insanum hominem eonsumit. aee ille. Linu vero sententiam cum illo concordantem XXVI naturalium si loquitur ut brevissime exponam: Sensit et acies hominum novos quocunque aevo priore incognitos morbos non Italia modo, verum etiam unis versa Europae et Non fuerat hae lues apud maiores patresque nostros et Primum TIBERII CLAUD CAESARI Principatu medio irrepsit in Italiam quodam pessimo equite romano, quaestorio seriba quum in Asia apparuisset, inde eontagionem eius a portavit etc. Huiusmodi autem CORNELII et Lini sententia de illo morbo licet in aliquibus cum nostro morbo gallico convenire videatur eique appropriari, lichenes aut elephantiasta n minari, quum in materia saltem convenientiam habeant elephantiasis autem a Graecis leprae speetes dicitur esse, quae non de novo, sed omni tempore praecipuo in aliquibus regionibus cumrit, ut GALIENI et AvicENNAE sententia facile probarem. Sed nonne is noster morbus a materia ut communiter melaneholica nonnunquam adusta, etiam a salso Phlegmate dependet, teque in materia conveniunt, in sorma autem et modo disserunt imo genere et specie, quum sorma esse et distinctionem rebus tribuat. Isto enim morbus noster venenosa quadam occulta proprietate dotatus est, qua omnibus mediani distinguitur venenositas autem insequitur formam imo et aliam sormam, quum alia et a
eidentia ipsum consequuntur, quam prius unquam tali Odd
314쪽
visa lares in morbis quibusvis in niateria similibus. Nostra itaque mens de esse huius morbi est pulo primum ipsum ore nomina
dum pudendorum putredines, scabiem pustulasam, nonnunquan ulcerosam, aepe tamen aliqua venenosa qualitate et occulta dotatam ex varia humorum corruptione generata, Paulative ista v
nen a sua qualitate humores totius corporis a naturali dispositione alterantem, aliquando cum magno dolore, aliquando nullo vel saltem parvo, nonnunquam extra, aliquando intra compus secundum varietatem materiae et loci. Non miraris, quod sic ipsum descripsi, nec unico nomine non nominaverim , tanta enim doetrina huius morbi et varietas est, quod non solum aliquando specie sed et genero differre videtur. Convenit etiam medico de nominibus nil aut parum disceptare morborum, sed naturam morbi et eius accidantia exprimere. Is noster morbus, quum sit populatim vagans per multisai giones, vere epidemialis seu epidemia potest appellari. Quemadmodum enim pestilentialis morbus cum bubonibus aut sine vere febris pestilentialis appellatus, saepe aeutae et subtili venenosia tali participat ex inlluentiis in aere occultis malignis et venenosis, facientibus cito corpus perire, si basim vitae, puta eor, teligerint sic nostra scabies seu corra venenosa qualitate quadam non est spoliata, qua tarde et cum tempore humores istius corporis ad suam qualitatem alterans, ex influentiis eculiis in aere tarde suos Metus producentes. Unde sic alteratis moribus natura respuit tamquam nocivas ipsamque pungentes et nonnunquam primitus ad partes corporis magis putredini aptas, puta membrum virile aut vulvas mulierum, depellit. Postea ex nimia humorum alteratione et mala se natura deonerans, illis partibus non suffieientibus, reliquum totius orporis inficitur. Is etiam humor noxius, quem natura imbecillior tentat expellere, non potest aliquando ad exteriora cutis ipsum propellere, tandem in artieulorum nervos impellit, ibique ingentem dolorem excitat. Ut enim aiunt medici solet se natura oppressa si pose est relevare, materiam scilicet inutilem a membris intimis et principalibus ad exteriora cutis emittere vel partes ignobiles, quales sunt glandulosae, Pudenda, fauces, inguinaria eici, et etiam saepe ad articulorum compagines detrudendo sunt enim has Pras ceteris ad suscipiendas superfluitales aptae. ' Quare in nostro morbo gallim una eademque materia sua qualitate pro-
315쪽
Pria, qua is morbus est, assecta et pustulas iacit et dolorem in articulis, e quantum ad hoc attinet, non duo morbi, sed unus tantum, cuius dolor accedens est. Illi enim, qui nullas habent pustulas in superficie corporis, simile tamen aliquidis
here intrinsecus Possunt cum maior dolore nonnulli enim,
diei in Italia a quibusdam mortuis, ubi et ad hoe assueti sunt)quos morbus gallicus viventes infestarat, eius morbi explorandi gratia dispectis visceribus ita esse deprehenderunt. Etiam utere praeter sensum ratio est, ut scribit Araxinus dicens: Credendum est, partes interiores adamantinas non esse, ut non
eisdem, quibus exterius videmus, interius allici non posse quod in pleures quotidie cernimus. Do causis eius progrediendo dico, unam remotam et extrinsecam et sorte primam ut theologi dicunt lare divinam iram et ultionem ad scelera et delicta hominum punienda sicut et deus
olim his ulceribus Aegyptios vehementer est persecutus, aut viastrorum, ut certi aspectus vel constellationes ut supra astro- Iogi sentiunt superiorum facientes evenire in aere et terra seu terrae nascentibus dispositionem, per quam inducunt in corporibus humanis dispositis hane passionem. Sed quoniam de his causis non multum curat medicus ut medicus, sed potius de causa intrinseca corporali, ad cuius remotionem tollitur morbus, de ista primo ut physicus prosequar. Dico itaque, materiam huic morbo administrare omnis humoris cuiuscunque generis abundantiam ultra naturam in corpore, dummodo sit mala, acuta, salsa, corrosiva, melancholica praecipue et adusta et falsa salsum dummodo semper venenosa qualitate et Propria Participet Dicitur notanter acuta, quia sic communiter est nisi enim participaret acuitate, non saceret pustulas nec ulcerationes. Ista autem mala hominum Mochymia seu abundantia pessimorum humorum nunc communiter currens, huic morbo materiam tribuens et influentiis dispositionem aptatam, ex nimia distemperi aeris in humido permixta quadam extranea et venen aqualitate et oeculta provenit. Quam opinionem nostram medis eorum duntaxat sententiam Ligsi super Hieroc TEM II pa
ticula aphorismorum: illo aestate quidem et pudendorum Putre dines approbabo, sic exponens pudendorum putredines et multa scabies et maligna accidit in hominibus, ubi aer Praesertim a uatum ad humiditatem accesserit, sicuti et aliarum rerum
316쪽
putredines. Et alibi HierocRATE IIII epidemiarum inter e tera dicit, quum totus autem annus australis et humidus et mollis factus esset, moxque ex totius anni intemperatura ob superfluitatum putredines mala hominibus evenire.' Connumerat inter cetera ulcera varia et pustulas pudendorum, carbuneulos eici
Et GAL1Exus libro I de euehymia primo capitulo inter cetera dicit oecupatos ulceribus quoque multis, secundum cutem consistentibus, non andem speciem omnibus habentibus quaedam enim eorum erant erysipelatis etα, alia impetiginosa et scabiosa et admodum leprodea. Nonne is noster morbus es, Sic enim nunc ut prius mala rumenta et humida et aeris nimia humidiatas comprobat. Illud etiam satis constat, tempore, quo Primum morbus gallicus coepit pullulare et nunc in annis continuari, magnam aquarum per universum et Italiam primo Alemaniam, praeseditim apud Saxones, et undique suisse abundantiam et nunc in annis sicut et prius continuari. Tantis enim imbribus ubique madent eampi, ut terris inde humentibus atque stagnantibus minus mirandum sit, auram nostram ad illam venisse intemperiem c lidam et humidam, quam medici omnium putredinum matrem esse eonfiteantur. Ideo non solum is morbus, sed alia morborum genera nostris regionibus prius incognita nos molestanti Simus aliquando suisse ea tempestate, ut LATINA de viris p tissimis scribit, quando DEusnEDI natione Romanus pontificatum tenuit Dieit: Multitudo imbrium et quaedam scabies per universum apparuit, quae ita tendebat ad elephantiam, ut homines dissormitate minime cognosci possent.' uum itaque nostris temporibus sentiamus nimiam aquarum abundantiam et auram humidam, timendum nobis est uti naturalis loquar de illo gallico morbo pestilentia et lame, quemadmodum venit Roma ni ea tempestate, qua Gothi Italiam bellis infestabant inde ingens orta est fames et pestilentia. Quod ego saepius mecum volvo, cur Italia praecipue non simile accidit, quod vix dissertur, quum quemadmodum olim Gothi, nunc Francigenarum inconstantissimus
et mutabilis populus, proh dolor, Italiam undique perturbat. Advenerunt ad propositum redeundo, ut ait Liuius suo
tempore ex Aegypto, genitrice talium vitiorum, medici hanc a Iam operam asserente magna sua praeda. Siquidem certum est, MANILIUM CORNUTu ex praetorio legatum aquitanicae Provinciae sestertio CC elocasse ad curandum so in eodem morbo. Accidit Diqiligo b Cooste
317쪽
tamen, ut de novo sentiretis morbo extingueretur. Quid nostris temporibus evenit, oculis ernis larius sole sed heu, accidi in hoc morbo, ut cuiquam se profitenti inedico statim credatur, quum tamen sit periculosior nullus et in nulla re homini periculosius
mendacium. Discunt periculis nostris et Per experimenta moristes augent et impune homines occidunt.
De cura autem huius morbi, quum multiplex sit, multiplicem modum curandi exigeret. Hoc autem in multa operia prolixitate sacere non possum, aitque a mente nostra alienum, quum revissima aliquid de eo morbo tractare proposuimus. Singula etiam pustularum genera singula medicamenta adhibenda sunt, quae recitare non modo longum, sed et supervacuum, quum plena sunt omnium naedicorum vinimina. Pr tinus autem ut generaliter loquamur ubi te agillatum seu
maeulaium huius morbi ab sentis, inter initia sanguis mpios minuatur blebotomia et ventosis. Primo quidem devenis communibus, ut nigra seu quae totum corpus respiciunt, deinde venis propinquius partes maculatas respicientibus sanguinem Opiose extrahe, si aetas, virtus atque habitudo eo poris permiseri Deinde aliorum humorum abundantiam et a perfluitates totius orporis propriis medicameniis crebro expudigare, cum morbus sit chronicus, non unica duntaxat, sed pluribus evacuationibus indigens. Et praecipue cholera nigra et sanguis et omnium humorum, adustio quum omnis adustio venenositati participet), item et phlegma salsum appropriatis medicaininibus
a corpore ras ceteris mundentur saepissime. Deinde reficiendae sunt vires et antidotis contra venenosos et capinosos sanguinis vapores utere requens, metridato, tyriaca, sed et pulveribus cordialibus et egoardicis nonnunquam permixtis. Deinde etiam suis sudationibus evocandus est aeger, frictio adhibenda, modorandumque inter hae ut vires conserventur eum aromaticis, sistentibus putrefactioni et venenosis materias, eor, hepa cetera que membra onsortantibus, pula cinnamomo, croco, audatis, cortice citri, suce eius. Ex illis consectio componatur, si placet.
Repletio quaelibet et erapula et ebrietas est vitanda Cibus sit laetis digestibilis, boni hymi et paucarum supermittatum gene rativus, ad temperiem aut ad paucam humiditatem et frigiditatem decliuans cibus inflativus, calidus, pinguia et glutinosus, Viseoaus est parcendus. Polus moderatus expetatur vinum elo
318쪽
mm, leve, suave et album vel croceum lio est medii oloris; aestate qua aut cerevitia, Praecipue cholericis, concedatur. Cottiis omnino offugiendus virtutes debilitat, corpus exsiccat et humores etiam malos ad cutem convertit et in omni aeris epi-demia prorsus alienus esse censetur. Summopere etiam cavendum est, ne fiat cum muliere his pustulis maculata, imo etiam eum sana, cum qua prius brevi temporis spatio vir piistulatus concubuit. um postremo mundificato corpore et natura adiuta ad superficiem corporis residuum materiae peccantis propellendo, ad resolvendum materias, quae in membris detinentur, utere consumptivis et cutem mundiscantibus, non repellentibus contra naturae intentum, quod plerique trussatores et homicidae quis dubitat 7 nonnunquam faciunt. Melius enim esset, naturae relinquere morbum, quum omnis morbus plus aliestatur saluti, qtiam morti, nisi sit pestilentialis morbus quam se imperito medim exponere. Illud enim admonere volo, cavendum a medicis, qui more mali sutoris eodem calceo omnes pedes induere laborant; deceptores enim, ut cutem aliquando liberant atque in praesentia relevant morbum, ad interiora venientes morbum sperant pulsum in posterum iaciunt priore Periculosiorem. Quanta enim mala et ineona moda ex mala et sinistra liuiusmodi eum sequantur, quotidie oculis cernis. Sed heu, lieu natura infrina
quam facile medico credit, quum peritum ab imperii vulgus de
quo solumodo GALi sus tristatur minime cognoscere possit. Sed missa haec: ubi mundiscala uti fuerit medicinis resolventibus et consumptivis, puta unguento Esu de scabie in suo antidolario, item medicinis a GADExo in primo interiorum in capitulo X et ab Avicgis septima quarti ad Ongum posilis, ab ARNOLno in sua pracile capitulo de scabie mala et foeda, his non confidamus, sed rursus purgationibus et phlebotomiis corpori curam adhibeamus, ut, si quid interius remansisset, his mundetur. Postremo nonnunquam relictis ulceribus idoneum laret, si causite in huiusmodi aegritudine usque ad ossa exhibeantur, ne corrupit ulterius dissundatur et ad corroborationem membri, cuius complexionem emendar intendimus. Celerum, conesudendo, si medicaminibus vehementissimis interdum opus sit, animadvertatur, quaeso, ne ad ultimum evacuationis opere calliartici perveniatur, quoniam natura plurimuin terretur. Nam melior est iteratio quam multiplieatio melius enim est subsistere Diqiligo b Cooste
319쪽
qtiam exquisite evacuare. Qua de re virilitem aegroti ipsiusque complexionem in primis diligenter excutiamus examinemusque, ut non modo eius saluti, quae fidei nostra credita est, sed honori quoque nostro pro virili parte consultemus, cum plerique honori nostro detrahunt.
Ad lectorem. SHvei laetores candidissimi salvete, inquami Ego vos
omnes monitos velim, quo pacto nostrum vaticinium Osueram.
Posui, ut PTOLOΜMus in centiloquio propositione XI docet dicens: In omnibus tuis iudiciis indisserenter age, indisserenter iudica et prima propositione reprobans eos, qui ponunt fatalem
necessitatem in astra Planetae enim non necessitant, sed inclinant et disponunt, iudicia etiam astrorum sunt media interis cessarium et contingens. Nullam ergo Messitatem in stellis
Pon et satum, quemadmodum omnes theologi et philosophi sanae mentis, reprobo et condemno cum vini in libro deis ivla sic dicente: Est saluum fatum latui qui fata sequuntur.' Sed salis agimur, credite, vatis, idest dei optimi maximique voluntate ducimur. Et ut tutius superstitiosorum quorundam hominum cavillationem subterfugiam, haud aliter exposuero sed quis vestrum aures habet audiendi, audiat et intelligat haec mea vaticinia quod si seceritis, non mediocri vobis commodo erit.
Nam quicquid infausti suturum est, id providentia aliquando
levius fit unde PTOLOMAEus: Vir sapiens dominabitur astris', hoc est, qui stellarum eritia calluerit, earum quoque influxum aliquantulum lenire poterit optimus enim, ut ait PTOLOMAEUS, astrologus multum malum prohibere potest, quod secundum stellas venturum est sic enim praemuniat eum, cui malum suturum est, ut, cum venerit, illud pati possit. Vos itaque bene valete, perspicacissimi lectores, et hunc nostrum pronostico innoeentissimum defendatis, humillimo oro. Datum Ulmae anno salutis MDI. III Idus Novembris. OTTO RAu artium et medicinarum doctor, dominorum Ul-
mensium Physicus. Iinpressum Per me HENRicu GRAN, civem in imperiali p-pido agenaW anno Praenotato.