장음표시 사용
81쪽
cursum est. Interim quum hae prima pustula amolitur vel per semetipsam evanescit, aliae innumerae per lotum corpus in viis sunt initam erumpiant, in ea paene multiplici specie, qua Gallos superius occupatos fuisse recensui. In melancolicis'itidem nemo ambigit grandiores, uiridiores Oelidioresque nasci, quas et prorsus nigrae et scabrae existunt propter atriim humorem, qui alta congerie putrefacti sanguinis inflana malaeque olerae ad tantam illuviem a natiira ex vitae doniladiis ad exteriora pulsus exstirgit. Nec militum minores in iominibus biliosis e nuntur, quippe ad discorum quantitatem aliquando aecedunt, nisi quod ne duriores sunt, subnigrae et siccae, cutem mirum in modiim artantes propter nimiam caloris abundantiam, colerae
videlicet in qualitate excessum, quae Putridum sanguinem ita torrefacit, quod ipsa tosta scabrities nihil humiditatis reddere potest. Ob id patientes magnis cruciatibus non aliter, quam si
torris cui admotus esset, assciuntur. st ista uvidae subuculas, vel quo alio nousine vocantur linea indumenta, immundo, tonaei et viscoso liquore crebro humectant, sicut omnia sudor, quom his morbi speciebus ius ii emittunt, glutino proxima assimilatur . In ita re hae ipsae pecies ouaue coiisenilint et in eo, quod omnis psora, quam natura hoc modo etiam in pituitosis et sanguineis ad corporis extremitates egerit, in capite
ad nigredinem atque duritiem vergit, licet in plerisquo albescat mollemque eulein sorti iactu esserat . Tamen id x x contingit.
Disserunt autem secundum corporum eo litutiones, humorum varietalem, quantitatem, qualitatem immanitatem et lenia
talem, quia phlegmatici multo lenius et elementius a scabis, Iesinutiir, quae in eis non est tam grandis, crebra vel aspera, neque tam sordido liquore lintea et vestimenta inficit digitis certe pauxillulum compressa propter pituitas iuuentiam hum rem candidum expilit, qui nequo patiensibus, neque aliis visentibus maguum Oxrorem iniicita io sanguine suam molem patientius serunt, se ipsos rident Rubsannanique, quum in conviviis ex madentibus verrucis, saniem sua sponto essundentibus, inmensas colligere solent hoc solum molestiam asseri, quod vestimenta diu noctuque hoc ipso sanioso humor madent. Ex quibiis liquot illud saevum genus morbi in quatuor peculiares species, quae in quantitate et omni qualilalum dispositione a ceteris pustularum, vel Tueartim et scabiei speciebus
82쪽
discreparo, sicut et inter se distare videntur, parillum esse et in singulis plures humores similiter errare solitaeque et debitae actionis callem exire, propter quod et eausae incognitae et in dicinae dissiciles hactenus silerunt. Id certe proprio in corporo expertus sum dum aestuanti hepati relaigerantibus rebus succurrere volui, ingentes capitis dolores promovi rursum quum nilniaineerebri humiditatem siccis medicamentis refraenare molitus stim, intestina magis atque magis arserunt; donec per me ipsum omnia aegritudinis momenta diligenti consideration diseussi si
post multas anticliones rerumque mearum discrimina sanitatimeas acutius et circumspectius consulere coepi.
Longo mihi rede gravior est iste morbus quam uia
ram. Namque ex eo sordium flumine, quod tertio loco prosecundo incommodo ponendum putavi, quum iam Vetustas, natura e medicinalis virtus omnem squalorem ab extra ab-siimpsit et se quisque iam a 'annide liberatum autumat, novi dolorum rivuli emergunt, qui in venulas, arterias, artus
et iuncturas membrorum colliguntur et in nonnullis tantos crueiatus excitant, qui quadraginta, seriaginta centumve noctes Prosesus insomnes ducunt. Aliqui totis diebus et noctibus, omni somno abacto, aput dolent, alii inessabiles punctiones gravedinemque in scapulis sentiunt, retexi in cubitis, gentibus vel eruriun teretibus, postremi in isti omnibus membris simul. Hi nec stare, nec ingredi, nec quidquam operis limani persicero possunt. Et id est causae, dum istud venenum hoc modo, ut
enumeravi, in corpus ingruit, et natura magnam nocivae at
riae partem ad extremitates excussit atque in reliquiis absumendis desudat in ipso opere, quod ciborum digestioni accom-niodari deberet tota intestina regio nullis malis vaporibus impletur, quum quidem a calida et sicca squalorum alluvie e ves et aeuta exhalationes in altum exsurgunt a putrida vero erassae nebulae ut ex locis paludinosis e mari solent ascev-dunt ad caput ipsumque prae frequentia ad certos dies serviedisrumpere videntur, praesertim posteriorem partem, quae insumibulis sive senestris omnino caret, unde natura se in eo loco haud tantopere a malis qualitatibus, ut in sincipitim, ubi Per narium foramina pleraque contraria elisit, defensare Potest. Ipsum ergo occipii prorsus infractum apparet. In hac crebra exhalationum incussion et opercussione quicquid blegmatis
83쪽
in capitis testudine itiuaeret, id sensim inde discinditur proximasque venas rana eum subtili vapore ad cervicem Pelit, itam aliquauidiu ne necti, uec erigi sinit. Postea ad scapulas docidens tantani gravedinem inseri, quod se quis molarem in humeris ferre existimat, donec calor obvius viscosam molam resolvit ei id, quod est subtilius, ad tenuiores arterias et nervo8, POS-sius vero ad ampliores venas et iuncturas admittit. Illud in cubilis et gentibus inflationes et in crurum scalis, ubi materies gradibus contineri Potest, tubercula edit istud calidum et aculum, in eisdem locis ad vividam substantiam Penetrans, Prae- salos cruciatus generat, qui Propter gelu nocturno tempore Potiusquam diurno urgent, quia per antiparistasim calidum et aculum alidius et actilius redditur. Duam incommoditatem tertium Periculum, exulceratio, in vestigiis insequi soIet enimvero tubera vel per semet ipsa rumpuntur, et tune longo temporis decursu induratus humor resolvitur, et ille, qui est aculus et corrosivus circumferentiam eius loci, Per quem erumpit, assidue corrodit, quod ingentia, horribilia et insanabilia vulnera inde e diuntur, quae ad hiennium, triennium vel quinquennium aliquando durant et in pluribus omnia ossa denudant;
vel per sanniones, linarios, tonsores, bracleareos, vitrarios, elliones, claustrarios, sutores, sartores et alios ninis generis leves homines, qui ex sordidissimis opinis, tabernis et prostis bulis ad prolessionem curae istius aegritudinis egressi cum tinguentorum et cataplasmatum pilis atque telis hostem expugnare conantur, in fluida sordidaque ulcera, quae Perpetuo incruciant, rediguntur. Aegroti enim desperat quum clinteos seu lecticulariosntedicos concordiam cum morbo sanxisse considerant, amplissima stipendia volentibus curare statuunt, quibus integri exercitus huiusmodi opificum et liciorum, vespillonum, currarum et Parasitorum allecti confluunt inexercitatasque in arto medendi itia nus Iaceris corporibus accommodant. Quorum imperitia tantas anxietates asseri, quantas humana lingua haud facile verbis consequi, quinimo vix quispiam summa cogitationum Opia apprehendere Potest. Hoc, inquam, profiteri audeo istud cruciatuum genus, quod isti deceptores in exsiccandis pustulis, tergendis vulneribus, exhaurienda sanie fingendaque sanitate inserunt, ultimam in hac vindicta et peculiarem calamitatem ac etiam mulio truculentiorem ipsa tabe existere ob id eos ipsos hiunanae vi-
84쪽
iae praedones et depopulatores gladio, cruco, conflagratione, submorsione afficiendos et a civitatibiis, pagis et arcibus omnibus aliis atrocissimis poenis deterrendos esse. Verumenimvero, torpescente iam principum iustitia et medicinas professorum solertia iniurias spectante, solus paucorum sapientum subsidio fretus medicinalia arma, quorum pleraquae proprii ingenii et experientiae scriniis deprompta sunt, adversus saepe satum hostem exercebo, ut amictam humanitatem non solum ex eius saucibus, sed etiam ex omnium deceptionum et
fraudum flumine salsorum medicoriim eripiam. Sed antequam pugnam aggrediar hostilia loea certis oppugnationis praesidiis eircumvalIanda et in his partibus validiori munitione firmanda sunt, quibus plura dolorum pericula incumbunt, quod irca genitalia, uti sunt venarum confluges, praecipue contingit. Quum certo hic ipse morbus toti corpori, omnibus et singulis membris insesius est, tum, inquam, genitali membro, quod in viro a probatis auctoribus mentula vocitatur, molestissimus existit; ideirco, quia et Graeci aegritudines ab iis membris, quibus incipiunt vel laedentes humores copiosius confluunt, frequenter nominaverunt, ut mentagram, podagram, chiragram, et ista corra crebritis in mentula exoritur, quae longe etiam atrocius qua in cetera membra ab ea torquetur, non inepte mentulagram, hoc est mentulae dolorem, appellaverim. Est autem magnum et amplum propugnaculum eo modo constituendum, Ut tolum corpus, in quo morbus atrocitatem suant exercet, intra se recipiat sitque omni pari tectum et integrum, ne vel pluviae incidere, vel venti inspirare possint, uti sudatorium ad hanc rem, si praesertim mediocri calefactione instructum fuerit, nihil convenientius et utilius est Potest, e quo inedicinarum machinae piissime in corpus torqueri queunt, ne que solis calores, neque ventorum flatus adversa accidentia admovent. Postquam igitur aegrotus est hoc ipso propugnaculo ir- eumvallatus, in calido sudatorio inclusus, ex disposito insidiarum spicula expromi et in eam corporis partem immitti debent, ubi adversarius sortior et olentio existit, quod in hepat Pο-iissiinum contingit inde eqitidem omnes eius vires ad cetera membra effluunt. Duamobrem lepatis portae primo scalpri infringantur, hoc est, venae ad hepar attinentes incidantur, ex
quarum incisione emissus sanguis millium ocivi hi moris secum Dissilia πιν Ooste
85쪽
egeret ipsamque inflammationem, primariam morbi causam, Pro niagna parte minuet. Possunt etiam non incommode illae venae
in dextro pede in eo enim alere minutio fieri debet), quae ad
magnam et nimiam pedicam ingruunt, ferro aperiri, quum ea apertione mala qualitas a nobilioribus membris ad inferiores partes, ubi minus periculi inferre valet, divertitur, et de quanto ocilis ista venarum incisio perficitur, tanto uberiores fruetus anseri. In principio, inquam, omne nocivum saePe evacuat, autevero aegritudinis inceptionem requentala multos a tabe eonse vat, sed ut certis temporibus prodest, ita nonnunquam in flatu, quando insectio iam consummata egi, nocet. Quum hoc pacto Persanguinis emissionem hostis tu visceribus conturbatus est, facile potest ad cutis extremitatem quibusdam potionum generibus eu cari. Recipiat quis dimidiam libram recentium scuum, lentum uncias tres, liquiritiae rasae et incisae unciam unam, ulla in qua-iuor libris aquae ad consumptionem aliquarum partium qu Potusobrie calido, alias frigido, quotiens sitis appelitus bibendi suscitabulum commoverit, utatur. Sentiet brevi omnem intrinsecam scabiem ad corporis superficiem excuti cutemque totam ad sordium et pustularum alluviem assurgi. Quum factum est, hauriat sequentem syrupum, singulis hebdomadis mane, antequam electo surgat. Capiatu endiviae, hepaticae, Iupulorum, capillorum veneris, bu glossae, oraginis, a celosae, uniuscuiusque manipulus dimidius, absintliti sum terrae, scabiosae, uniuscuiusque auipulus unus, florum violarum, rosarum rubearum, seraginis, buglossae, singulorum drachma una hordei mundati, li-quiritiae rasae, herberorum, uniuscuiusque uncia dimidia, passularum mundatarum uncia una, sennae mundatae epithymi P0
lypodii quercini, singulorum media uncia, seminis anui, foeniculi,
Petroselini, uniuscuiusque drachma una. Quae contusa simulquem et libris aquae ad consumptionem tertiae partis decocta stenta quatuor horas, inde expresso liquori addatur una libra aueari vel mellis, et secundo percoquatur, tumque coletur. De Puratus eri ut desecatus sobrieque haustiis totam hostis maiestatem in intestinis conteret, quod est omne pestiferum morbi venenum, digeret et ad expulsionem praeparabit. Tune X- templo eatapocia sive pitulae, quae ipsum omnino ex viseerum arcibus exterminent, iniiciantur. Sumat pilularum de reubarbam, Pilularum de sumo terrae ei de herinodacidis, singulari in
86쪽
drachmam linam et dimidiam consteia triginta pitulas, de qui-biis singulis septimanis, si alvus facile obedierit devoret septem; si pertinax fuerit et iniculter dissollibilis, novem vel undecim.
Ubi Prosecto eas ipsas medicinas hebdomadatim ut dixi ad
duos vel tres nienses continuaverit, observato tamen alias bono vitae regimine, a mero et Venere supernuaque comessatione, Praesertim piscium Duellium, carniuin tumidarum, ut sunt por- eorum, agnorum, castrorum, omnium aquaticarum avium abstinendo, pullis duntaxat gallinarum, vitellis, hoedis, capriolis. turdis, perdicibus, lasanis, alpinis aviculis aceto, agresta, succo
Iimonum, granatorum ut aurantiorum conditis, vino aqua desumo terrae mixto, aliquando sero caprino eum absinthio et sum terrae utendo, cum gloriosa victoria contra deterrimum
inimicum ad optimae valetudinis portum redibit. Sin pustulae propter grossitiem longius in corpore perstiterint, balneis exsiccantibus, permoto prius sudore per mithridaticum antidotum vel theriacam, quae sobrie quinqus horis ante in vino aqua e
mixto sumi debet, abstergantur. Si vero dolor, iuncturis membrorum insidens, quieti turbationes intulerit, perfricentii dolentia membra crebro apud calidam ornacem calefactis linteis. vel illinatur hoc unguentum sumantur salviae, reos, betonicae, nucis cypressi, masticis, uniuscuiusque duae drachmae, unguenti martiatonis uncia una, terbentina lotae, pinguedinis assi, singularum uncia dimidia, olei vulpini olei de costo a chamo-millas, uniuscuiusque uncia una, delii, opoponacis, niuscuiusque una drachma, croci drachma dimidia, myrrhae serupuli duo, cerae viridis quantum sufficit. Haec inunctio indies his
mane et vesperi, celebrata sedabit totum doloriim tumultum, nisi ore ivus humor, qui paullo ante possessionem iunctiirarum eapessit, inde erumpens carnem et cutem nimia acuitate sua perfoderit omniaque vicina loea corrodens ossa nudare coeperit. Tum eius aeuitatI in frigidantibus et exsiccantibus emplastris resistendum est. Recipiantur duae unciae cerusae, targiri auri et argenti, uniuscuiusque drachma una et dimidia, masticis, libani, singulorii uncia una, resinae in tres rachmae, aluminis combusti duae unciae, succi malorum itoniorum tineia una et media, cerae albae, olei olivae, quantum pondus requirit. ullum erit vulnus tam amplum vel altum, quod eo unguento non consolidetur Carnemeerte instaurabit et membra, quae exulcerata silerant, ad pristinum
87쪽
g talum reducet. Possunt et exulcerationes aquis acutis crebro aspergi, vel exsiccantibus balneis, acetosa, vitriolo albo, alumine et salo coctis, irrigari. Verumquidem quum unus tam tener esset, quod nullam medicaminum aerimoniam ferreis set, aquas solatricis uplantaginis cum inspergimine litargiri vel auri, vel argenti vulneribus adhibeat quam primum ad sanitatis melam perveniet. Sed quemadmodum haec medicamenta maturant vulnerum sanationem, ubi corrosiva materies est sufficienter potionibus pitulis vel alias bono vitae regimine ex animae sedibus expulsa, ita videntur eam nonnunquam Potius remorari, quam PromoVere, quum fluxus non est intrinsecus per huiusmodi medicinas rescisus vel a loco vulnerum aversus. Nequeunt enim emplastrorum vel aqua-ruin virtutes tanti esse vigoris, ut luxum tam subtilem et acutum, si praesertim cum impetu in persossam carnem irruerit, sistere et
cohibere possint. Quam ob rem studeat quisque, qui hac foeditate insectus est, alvum primo his medicinis, quas iani pridem recensui, vel Eliam similibus in qualitate et quantitate secundum corporis sui constitutionem mundare, deinde pustularum sordein descriptis bauneis, tum dolorem iuncturarum suo congruo unguento, postremo exulcerationes praedicto modo abstergere, sedare et sanare. Validior, sanior et robustior erit, quam unquam antehae fuit. At ne ultimo coelestem medicinaui, qua nihil utilius, salubrius et efficacius humanae fragilitati accedere potest, silentio praeteream, consulo cunctis mortalibus, non solum his, qui huius calamitatis somdibus eoinquinati inessabilibusque eius eruciatibus assecti sunt, sed illis qui eiusce vilissimae foeditatis amaritudinem nondum gustaverunt, ut gravem scelerum vindicatorem, Optimum maximum Deum, qui eam ipsam perniciem egestati nostrae propter ista turpissima flagitia, quibus iam universa mortalitas ingurgitata est, inllixit, devotis orationibus suis evincant, quo vel deliciis et morbi incommodis irretitos ex adversae valetudinis procellis eripiat, in tranquillum tutumque sanitatis portum restituat, vel insontes et aegritudine vacuos iu securitatis littore conservet. Hic certe miserationum princeps, qui sani latem non mensura secundum meritorum quantitatem et gravitatem,
sed suae divinae gratiae et misericordiae magnitudinem atque muli, tu dinem, exili devotionis, poenitentiae et contritionis radio a miseris Aneeioribus commonitus salubres medicinas e vestigio effundet, quae
P. solum humana corpora ab ista venenosa tabe conservabunt, sed eam in momento Prorsus auferent. Dissilire by Ooste
88쪽
VULGUS APPELLAT, QUAE SUNT DE GENERE FORMICARUM,
ILLUSTRISSIMI CLEMENTISSIMIQUE PRlNCIPIS Pul LIPPI COMITIS RHENI PALATINI. AVARIAE DUCIS ET ELECTORIS. PHYSIC SUI EXPERTISSIMI. Dissiligo b Cooste
89쪽
I totius uisipuxciscus telistariensis lectori salutem. Quamvis iusta Dei severitas sive propter horrendani et olim inauditam blasphemiam, sive propter spurcissimum qito invaluit)adulteritim aut cetera Peccata ex siderum luxus aliasque cau- Sas morbum quendani, quem nostra tempestate Insubres in Patriam suam Gallos invexisse lameniantur, noninitidem ut vulgus opinatur novum, sed superioribus annis tam visum, quam aegerrime Perpessum, nostro seculo terris immisit, ut sic miseros Inortales rectissimo propter iniquitatem corripiat, ex solita tamen pietate ei infinii clementia rebus a se conditis abstrusas vires
indidit, quibus peccatori iustas poenas experto posthabilis praecipue agiliis humana vicissim industria seliciter opem serre
possit, ut misericordia iudicium superexaltet et unde vulnus est ortum, inde prodeat et inodela. ac spe bona fretus Cox RADus ScuYLLio, eidelbergensis, medicinarum Doctor egregius, ut clarissimo pientissimoque principi suo PiliLirro, Comiti Rheni palatino, morem gereret atque ex fraterna christianaque charitate proximo cuique consuleret, tum propriis inventis, tum ex probatissimis antiquissimisque mediciuarum professoribus sicii apis argunt eniosa perosissime congessit, quicquid ad huius morbi praeventionem curamque altinere videtur. Descripsi etenim, quaenam sit haec passio, quibus causis oriatur, qua via intereludi possit et evitari, praeservans siquidem effinxit regimen, in quo aperte demonstrat, quibus sit utendum rebus et quae sint cavenda,
ut haec lurida pestis elyugiatur, quam denique rationem aeris, cibi et potus, somni et visiliae, motus et quietis, inanitioliis
repletionisque habere debeamus, quique assectiis et perturbationes ab animo sint excludendae nec operia venere et balnearum oblitus est. Adiecit insuper curativum sanativiimque regimen moderataeque o salubris diaetae ordinatissimum tenorem ad res singulas, quas paulo ante memiuimus, accommodattim, neque
potionem, neque birurgiam ipsam silentio praeteriit. Duplici
huic praeservativo ac curativo regimini medicinae pilirimae simplices atque compositae necessariaeque ad aegritudinem hanc curandam idoneae secundum utramque medicinae partem intro-ε ortae sunt. At vero regimen ipsum non in praesenti solum languore utile est et necessarium, verum etiam a multis variis-qus allis valetudinibus praeservandi et curandi doctrinam assertfallitarem. Quam tu cum laetitia suscipe, Iector, CONRADo iugitor gratia habituriis immortales, Deumque benedictio, qui hanc pietatem dedit hominibus, a quo innis est medela. amet de terra medicinam creavit aliissimus medicuntque honorari Praeeepit. Vale.
90쪽
Consilium breve contra malas pustulas, quae iam apparent in diversis regionibus in utroque
- Ηas pustulas voco malas; nam contagiosae sunt, saltem Peroontactum, immediate vel mediate, et etiam, quia de umoribus stin malis, ut infra. Et secundum Avicxxx M sunt degenere sormicarum; nam secundum eum omne postema in cute ambulativum, latitudinem non habens scilicet multam, est sommica. Et hae pustulae ambulant in cute per totum corpus, quod visus ostendit ergo sunt de genera sormicarum. Et omnis sormica aut est ex colera sola, aut ex colera mixta cum aliis humoribus. Si ex olera sola tio est dupliciter, vel ex eo lora naturali, et sic est formica absoluta ambulativa, vel excolera non naturali per adustionem, et sic erit formica corrosiva. Si ex eolera mixta cum aliis humoribus, et sic erit formica miliaris, quae sub se habet species plures iuxta variam humorum compositionem eum colera, ut in praesenti iam variae formicarum apparent species. Et praesertim in duplici has pustulae apparent disserentia. Nam quaedam sunt in radice latae et paulative subtiliando procedunt in longum atqtie rotundum usqiis ineuspidem, in qua vesicula vel erustula apparet,initae secundum Ancoxa thulullae vocantur, id est verrucales formicae. Qua dam sunt, quae habent radicem parvam ac strictam et Procedunt in sua levations in longum et rotundum usque ad caput, grossius radice, etiam cum crustula vel vesicula, et sunt ambiit livae, ut vera formica et a secundiim vicin A vocantur aerubaurod, id est, oreales formicae, non quod sint porri vel verrucae, sed his sunt similes secundum siguram et quantitatem. Et secundum uino&E DE CAυL1Aco et PETRO DE RGELATA
vocantur scalas et botrales, quia quemadmodum ficus et botri