Ammiani Marcellini quae supersunt accedunt auctoris ignoti de imperatoribus excerpta

31쪽

13. Huic Arabia est conserta, ex alio latere Νabataeis contigua; Opima varietate commerciorum, Castrisque oppleta validis et castellis, quae ad repellendos gentium vicinarum excursus, sollicitudo pervigil veterum per opportunos saltus erexit et cautos. Haec quoque civitates habet inter oppida quaedam ingentes, Bostram et Gerasam atque Philadelphiam, murorum firmitate cautissimas. Hanc provinciae imposito nomine, rectoreque attributo, Obtemperaro legibus nostris Traianus compulit imperator, incola rum tumore saepe contuso, cum glorioso Marte Me. diam urgeret et Ρarthos. . 1 . Cyprum itidem insulam procul a continenti discretam Et portuosam, inter municipia crebra urbes duae faciunt claram, Salamis et Paphus: altera Iovis delubris, alfera Veneris templo insignis. Tanta taminque multiplici fertilitate abundat rerum omnium ea dem Cyprus, ut nullius externi indigens adminiculi, indigenis viribus, a fundamento ipso carinae ad supremos usque carbasos aedificet Onerariam navem, omnibusque armamentis instructam mari committat.

tum Romanum invasisse, quam iuste. Ptolemaeo enim rege foederato nobis et socio, ob aerarii nostri angustias iusso sine ulla culpa Proscribi, ideoqus hausto veneno voluntaria morte deleto, et tributaria facta est, et velut hostiles eius eXuVIae elassa impositae, in urbem advectae sunt per Catonem. Nunc roia

vetetur ordo gestorum '. et . IV l. Inter has ruinarum Varietates, n ISIBI,

quam tuebatur accitus Ursicinus, cui nos Obsequuturos iunxerat imperiale praeceptum, dispicere litis

exitialis semina cogebatur, abnuens et reclamans adulatorum oblatrantibus turmis: bellicosus sane miles

que semper et militum ductor, sed forensibus iurgiis onge discretus: qui metu sui discriminis anxius, cum

32쪽

nccusatores quaesitoresque Subditivos sibi consocii tos ex iisdem foveis cerneret emergentes, quae clam palamve agitabantur, Occultis Constantium litteris edocebat, implorans subsidia, quorum metu tumor notissimus Caesaris exhalaret. 2. Sed cautela nimia in peiores haeserat plagas, ut narrabimus postea, aemulis consarcinantibus insidias graVes apud Constam

lium , caetera medium principem , sed si quid auribus olus huiusmodi quivis infudisset ignotus, acerbum et implacabilem, et in hoc causarum titulo dissimilem

sui.

3. Proinde die funestis interrogationibus praestituto, imaginarius iudex equitum resedit magister, adhibitis aliis iam, quae essent agenda, praedoctis: et adsistebant hincinde notarii, quid quaesitum esset,

quidve responsum, cursim ad Caesarem perserentes: cuius imperio truci, ae stimulis reginae, exertantis nurem subinde per aulaeum, nec diluere obiecta permissi, nec defensi periere complures. q. Primi igitur omnium statuuntur Epigonius et Eusebius, ob nominum gentilitatem oppressi. Praediximus enim Montium, sub ipso Vivendi termino, his vocabulis adpellatos fabricarum culpasse tribunos, ut adminicula suturae molitioni pollicitos. 5. Et Epigonius quidem

amictu tenus philosophus, ut adparuit, prece frustra tentata, sulcatis lateribus, mortisque metu admoto, turpi confessione cogitatorum socium, quae nulla erant, fuisse firmavit, cum nec vidisset quidquam nec audisset, penitus expers forensium rerum: Eusebius vero obiecta fidentius negans, suspensus in eodem gradu constantiae stetit, latrocinium illud esse, non iudicium clamans. 6. Cumque pertinacius, ut legum gnarus, accusatorem flagitaret atque solemnia, doctus id Caesar, libertatemque superbiam ratus, tamquam obtrectatorem audacem excarnificari praece-

qui ita evisceratus, ut cruciatibus membra dees-

33쪽

sent, implorans caelo iustitiam, torvum renidens fundato pectore mansit immobilis, nec Ae incusare, nec quemquam alium passus: et tandem nec confessus nec confutatus, cum abiecto consorte poenali est morte nmItatus. Et ducebatur intrepidus temporum Diquitati insultans, imitatus Zenonem illum veterem Stoicum, qui ut mentiretur quaedam, laceratus diu-lius, avulsam sedibus linguam suam cum cruento sputamine in oculos interrogantis Cyprii regis imperit. T. I'Ost haec Indumentum regale quaerebatur: et ministris fucandae purpurae tortis, consessisque pecto. ratem tuniculum sine manicis textam, Μaras quidam nomine Induetus est ut appellant Christiani) diaconus: cuius prolatae Iitterae scriptae Graeco sermons ad Tyrii textrini praepositum, celerari speciem Der. Urgebant: quam autem non indicabant: denique edam Idem adusque discrimen vitae vexatus, nihil fateri Compulsus est. 8. Quaestione igitur per multiplices clilatata fortunas, cum ambigerentur quaedam, nonnuIIa Iemus actitata constaret, post multorum clades Apollinares ambo, pater et filius, in exsilium acti, eum au locum Crateras nomine pera enissent, villam scilicet suam, quae ab Antiochia vicesima et quarto disiungitur lapide, ut mandatum est, fractis cruribus: Oc-

caduntur.

9. Post quorum necem nihilo Ienius serociens GaIlus, ut leo cadaveribus pastus, multa huiusmodi scrutabatur: quae singula narrare non refert, ne prosessionis modum, quod evitandum est, excedamus.

A. c. 354. Oriens diu perserret, caeli reserato tepore, Constantius consulatu suo septies, et egressus Arelate Valentiam' petit, in Gundomadum et Vadomarium fratres AIamannorum rege8 arma moturus, quorum crebris excursibus Va

34쪽

stabantur confines limitibus terrae Gallorum. 2. Dumque ibi diu moratur, commeatus opperiens, quo rum translationem ex Aquitania verni imbres solito crebriores prohibebant, auctique torrentes, Herculanus advenit protector domesticus, uerinogenis ex magistro equitum filius, apud Constantinopolim, ut Supra retulimus, populari quondam turbela discerpti: quo Verissime reserente, quae Gallus egerat, damnis super praeteritis maerens, et futurorum timore sus- Pensus, angorem animi, quamdiu potuit, emendabat. 3. Miles tamen interea omnis apud Cabillona collectus, morarum impatiens saeriebat, hoc irritatior, quod nec subsidia vivendi suppeterent, alimentis nondum ex usu translatis. q. Unde Rufinus ealtempestate praefectus praetorio , ad discrimen trusus est ultimum. Ire enim ipse compellebatur ad militem, quem exagitabat inopia simul et feritas, et alioquin' coalito more in ordinarias dignitates asperum semper et saevum, ut satisfaceret, atque monstraret, quam ob causam annonae convectio sit impedita. 5. Quod opera consulta cogitabatur astute, ut hoc insidiarum genere Galli periret avunculus, ne eum ut praepotens acueret in fiduciam, exitiosa coeptantem. Verum' navata est opera diligens; hocque dilato, Eusebius praepositus cubiculi missus est Ca billona, aurum secum perferens:' quo per turbulentos seditionum concitores occultius distribulo, et tumor consenuit militum , et salus est in tuto locata praefecti. Deinde cibo abunde perlato, castra die praedicto sunt mota. 6. Emensis itaque dissicultatibus multis, et nive obrutis callibus pluribus, ubi prope Rauracum ventum est ad supercilia fluminis Rheni, resistente multitudine Alamanna, pontem suspendere navium cumpage

Romani vi nimia vetabantur, ritu grandinis undique convolantibus telis: et cum id impossibile videretur, Imperator cogitationibus magnis attonitus, quid ca-

35쪽

Pesseret, linibigebat. I..Ecce autem ex improviso index quidam regionum gnarus advenit, et mercedis accepta vadosum locum nocte monstravit, unde Superari potuit numen: et potuisset aliorsum intentis hostibus exercitus inde transgressus, nullo id Opinante, cuncta Vastare, ni Pauci ex eadem gente, quibus erat honoratioris militiae cura commissa, populares suos haec per nuntios docuissent Occultos, ut quidam existimabant. 8. Infamabat autem haec suspicio Latinum domesticorum comitem, et Agilonem tribunum stabuli, atque Scudilonem scutariorum rectorem, qui tunc ut dextris suis gestantes Remp. colebantur. 9.Λt barbari suscepto pro instantium rerum rationΘconsilio, dirimentibus forte auspicibus, vel congredi prohibente auctoritate sacrorum, mollito Vigore, quo sidentius resistebant, Optimates misere delictorum veniam petituros et pacem. 10. Tentis igitur regia utriusque legatis, et negotio tectius diu pensato, cum pacem Oportere tribui, quae iustis conditionibus petebatur, eamque ex re tum lare sententiarum via concinens adprobasset, advocato in concionem exercitu,

Imperator pro tempore pauca dicturus, tribunali a bsistens, circumdatus potestatum coetu celsarum, ad hunc disseruit modum: i1 l. Nemo quaeso miretur , si post exsudatos MDores itinerum Ionatos, congestosque adfatim commeatus,fducia restri ductante , barbaricos pagos addentans relut mutato repente consilio ad placvdiora direris.12. Pro suo enim Ioco et animo quisque vestrum reputans, id inveniet verum, quod miles ubique, licet membris nigentibus Frmus, ae 8Olum vitamque propriam e reumspicit et defendit: Imperator Tero ossiciorum, dum aequis Omnibus alienae custos salutis, nihil non ad sui spectare tutelam rationes populorum cUnoscit, et remedia euncta, quae status negotiorum admitIrt,

arripere debet alacriter, aecunda numinis voluntate

36쪽

delata. 13. Ut in brere igitur eonferam, et ostendam,

qua ex eausa omnes vos simul adesse volui, commilitonea mei sdissimi, accipite aequis auribus, quae su einctius explicabo. Veritatis enim absolutus sermoae semper est simplex. l . Arduos vestrae gloriae crudito, quos fama per plagarum quoque accolas extΘmurum di undit, excellenter accrescens, Alamannorum reges et populi formidantes, per Oratores, quos

videtis, silvu ιiagis cervicibus concessionem Praeterit riιm poscunt et pastem: quam ut cunctator et cautus. utiliumque monitor, si vestra voluntas adest, tribuadebere censes, multa contemplans: primo, etιt Martis

ambigua declinentur: dein, ut auxiliatores pro adversariis adsciscamus, quod pollicentur: tum autem, ut incruenti mitigemus feroeiae flatus, perniciosos saepe provinetis: postremo id reputantes, quod non ille hostis vincitur solus, qui cadit in acie, pondere armorum oppressus et virium ; sed muIlo tutius etiam tuba ta cente, sub iugum mittitur voluntarius, qui sentit pertus, nec fortitudinem in rebelles, nec lenitatem in suppliees animos deesse. 15. In summa, famquam arbitros vos, quid suadetis, opperior, ut princeps tranquiIlus temperanter adhibere modum adlapsa felici- ate decernens. Non enim inertiae, sed modestiae humanitatique, mihi credite, hoe, quod recte eonsubrum est, adsignabitur. 16. Μox dicta finierat, multitudo omnis, ad quae Imperator Voluit, promptior, audato consilio, consensit in pacem, ea ratione maxime percita, quod norat expeditioniluis crebris, Fortunam eius in malis tantum civilibus vigilasse: cum autem bella moverpntur externa, accidisse plerumque luetuosa. Icto post

haec foedere gentium ritu, perfectaque sollemnitreis, Imperator Μodiolanum ad hiberna discessit.' XI. l. Ubi curarum abiectis ponderibus aliis, tamquam nodum Gordium dissicillimum, Caesarem eo

37쪽

vellere nisu valido cogitabat: eique deliberanti cum proximis, clandestinis colloquiis et nocturnis, qua vi, quibusve commentis id fieret, antequam essundendis rebus pertinacius incumberet confidentia: acciri mollioribus scriptis per simulationem tractatus publici nimis urgentis, eumdem placuerat Gallum, ut auxilio destitutus, sine ullo interiret obstaculo. 2. Huic sen- lentiae versabilium adulatorum refragantibus globis inter quos erat Arbetio ad insidiandum acer et si grans, et Eusebius tunc praepositus cubiculi, essusior ad nocendum id occurrebat, Caesare discedente Ursicinum in Oriente perniciose relinquendum, si nullus esset, qui prohiberet, ultiora meditaturum. 3. Iisdemque residui regii accessere Spadones, quorum ea tempestate plus habendi cupiditas ultra.mortalem modum adolescebat, inter ministeria vitae secretioria

Per arcanos susurros nutrimenta fictis criminibus subserentes : qui ponderibus invidiae grarioris virum fortissimum opprimebant, subolescere imperio adultos eius filios mussitantes, decore corporum favorabiles et aetate, per multiplicem armaturae scientiam agilistatemque membrorum inter quotidiana proludia nixercitus, consulto consilio cognitos: Gallum suopte ingenio trucem per suppositos quosdam ad saeva facinora ideo animatum, ut eo digna Omnium ordinum detestatione exoso, ad magistri equitum liberos principatus insignia transserantur. - . . Cum haec taliaque sollicitas eius aures everberarent, Expositas semper huiusmodi runioribus et patentes, varia animo tum miscente consilia, tandem id ut optimum factu eIegit: et Ursicinum primum ad sovenire summo cum honore mandavit, ea specie, ut pro rerum tunc urgentium captu disponeretur concordi consilio, quibus virium incrementis Parthicarum gentium arma minantium impctus Dangerentur.

b. Et ne quid suspicaretur adversi venturus, vicarius

38쪽

eius, dum redit, P sper missus est comes: accepti que literis, et copia rei vehiculariae data, Medici num itineribus properavimuS magnis. - .. 6. Restabat, ut Caesar post haec prppertinet Mel, lus: ol abstergendae causas suspicionis sororem linam, eius uxorem, Constantius ad se tandem desideri invenire multis fictisque blanditiis hortabaturi licet ambigeret, metuens saepe ementum; spe tamen Od eum lenire poterat ut germanum, profecta, curii ithyniam introisset, in statione, quae Caenos GaDBeanos adpellatur, absumpta est vi labrium repentina Cuius post obitum maritus contemplans cecidisse saducian , qua se fultum existimabat, anxia motatione quid moliretur, haerebat. I. Inter res enim impedi eas Et aurbidas, ad hoc unum mentem sollicitam diri gebat, quod Constantius cuncta ad suam sententisin Conferens, nec satisfactionem suscipiet aliquan erratis ignoscete sed ut erat in propinquitatis p Neiem inclinatior, laqueos ei latenter obtendens, si pisset incautum, morte multaret. 8. Eo necessitatis adductus, ultimaque, ni vigilasset, opperiens, MineNpem locum, si qua patuisset 'creta, adlaetabat i sis, perfidiam proximorum ratione bifaria verebatur, qu eum ut truculentum horrebant et levem , quique a liorem Constantii fortunam in discordiis elarilibus fommidabant. . s. Inter has eurarum moles immens , Imperatoris scripta suscipiebat adsidua, monentia Drantiaque, ut ad se veniret, et mente monstrantis

obliqua, rem publicum nee posso dirissi, nee debere, s ' pro viribus quemque ei ferre suppetiagfluctuanti

nimirum Galliarum indieans vastitatem. 10: Qui staubserebat non adeo vetus exemplum, quod moel trino et eius collegas, ut adparitores, Caesares non remdes , ned -- citroque discurrentes obtemper

DanM. et in Syria Augusti vehiculum irascentis γν

39쪽

spatium mille passuum sere pedes antegressus est

Galerius purpuratus.11. Advenit post multos Scudilo scutariorum tribunus, Velamento subagrestis ingenii persuasionis opifex callidus: qui eum adulabili sermone seriis admisto, solus omnium proficisci pellexit, vultu adsimulato saepius replicando, quod flagrantibus votis eum videre frater cuperet patruelis, quod per impruden tiam gestum est, remissurus ut mitis et clemens: participemque eum suae maiestatis adscitum, eb futurum Iaborum quoque Socium, quos Arctoae provinciae diu fessae poscebant. 12. Utque solent manum iniectantibus satis hebetari sensus hominum et obtundi, his illecebris ad meliorum exspectationem erectus, egressusque Antiochia numine laevo ductante, prorsus ire tendebat de fumo, ut proverbium loquitur. eius, ad flammam: et ingressus Constantinopolini, tamquam in rebus prosperis et securis, editis equestribus ludis, capiti Coracis aurigae coronam imposuit ut victoris. 13. Quo cognito Constantius ultra mortalem modum exarsit: ac ne quo casu idem Gallus do futuris . incertus, agitare quaedam conducentia taluti suae per itinera conaretur, remoti sunt omnes de industria milites agentes in civitatibus perviis. l . Eoque tempore Taurus quaestor ad Armeniam missus, confidenter nec adpellato eo nec viso transivit. Venere tamen aliqui iussu Imperatoris, administrationum specie diversarum, eumdem, ne commoVere, B Posset,

neve tentaret aliquid occulte, custoditurit inter quos Leontius erat, postea urbi praefectus, ut quaestor, et Lucillianus quasi domesticorum Comes, et scutariorum tribunus nomine Bainobaudes. 15. Emensis

itaqus longis intervallis et planis, cum Hadrianopolim introisset urbem Haemimontanam, Uscudamam antehac adpellatam fessasque labore diebus duodecim rscreans vires, comperit Thebeas legiones in vi-

40쪽

cinis oppidis hiemantes , consortes suos misisse quom dam, Bum, ut remaneret, promissis fidis hortaturos est firmis, fiducia aut abunde per stationes Iocati confines: sed observante cura pervigili proximorum, nul-Iam videndi vel audiendi, quae ferebant, furari potuit facultatem. 16. Inde aliis super alias urgentibus libteris exire, et decem vehiculis publicis, ut praece-Ptum est, . usus, relicto palatio omni, praeter paucos tori ministros et mensas, quos Rdduxerat secum, squalore concretus celerare gradum compellebatur

adigentibus multis, temeritati suae subinde nebiIiter

imprecatus, quae eum iam despectum et vilem arbitrio subdiderat infimorum. l . Inter linec tamen perinducias naturae conquiescentis, sauciabantur eius aensus circumstridentium terrore larvarum: interfectorumque catervae, Domitiano et Montio praeviis, correptum eum, ut existimabat in somnis, uncis furia-- ibus obiectabant. 18. Solutus enim corporeis ne i-hus animus, semper vigens motibus indefessis, et .CΟ-gitationibus subiectus et .curis, quae mortalium sollicitant mentes, colligit visa nocturna, quas phantasias hos adpellamus.. 19. Pandente itaque viam fatorum sorte tristissi- mn, qua praestitutum erat eum vita et imperio spoliari, itineribus interiectis permutatione iumentorum emensis, Venit Petobionem oppidum Νοricorum: ubi reseratae sunt insidiarum latebrae omnes, et Barbatio repente adparuit Comes, qui sub eo domesticis praefuit, eum Apodemio agente in rebus, milites dueens , quos beneficiis suis oppigneratos elegerat Imperator, certus, nec praemiis nec miseratione ulla Posse deflecti. 20. Iamque non adumbratis fallaciis bes ageb tur : sed qua Palatium est extra muros, amatis omne circumdedit. Ingressusque obscuro iam die, abla regiis indumentis, Caesarem tunica texit et palud AMNIA Ua I. C