Ammiani Marcellini quae supersunt accedunt auctoris ignoti de imperatoribus excerpta

51쪽

hris hostes exsiliunt, et sine parcimonia quidquid offendi poterat, telorum genere multiplici configebant:

nec enim resistere nostrorum quisquam potuit, nec aliud vitae subsidium, nisi discessu sperare veloci. Quocirca vulneiribus declinandis intenti, incomposito agmine milites huc et ilIuc dispalantes larga ferienda dederunt. Plerique tamen per angustas semitas sparsi , periculoque praesidio tenebrosae noctis extracti, revoluta iam luce redintegi ins viribus agmini quisque proprio sese consociavit. In quo casu ita tristi et inopino abundans numerus armatorum, et tribuni desiderati sunt decem. 9. Ob quae Alamanni sublatis animis ferocius incedentes, quotidie prope munimenta Romana, adimento matutina nebula lucem, strictis mucronibus discurrebant, frendendo minas tumidas intentantes. Egressique repente scutarii, cum obiectu turmaIram hostilium repercussi stetissent, Omnes suos conspiratis mentibus ciebant ad pugnam. 10. Verum cum 'plerosque recentis aerumna

documenta terrerent, et intuta fore residua credens haereret Arbetior tres simul exsiluere tribuni, Arin- heus agens Vicem armaturarum rectoris, et Seniauchus qui equestrem turmam comitum tuebatur, et Bappo ducens Promotos, cum commissis sibi a principe. 11. Urgebat causa communis Velut propria, vim cunctis arcentibus veterum exemplor instarque

numinis hostibus superfuri, non iusto Praelio, sed discursionibus praedatoriis, universos in fugam coegere foedissimam: qui dispersi Iaxatis ordinibus, dumque elabi properant impediti, corpora nudantes intecta, gladiorum hastarumque densis ictibus truncabantur. l2. Multique cum equis intersecti, iacentes etiam tum eorum dorsis ridebantur innexi: quo viso omnes Eoastris effusi, qui prodire in praelium cum sociis ambigebant, cavendi immemores proferebant barbaram

Plebem, uisi quos fuga exemerui morti; calcautes ea

52쪽

pari provinciarum malo, calamitatum turbo novam irexstincturus omnia simul, ni fortuna moderatrix manorum casuum, motum eventu celeri consumm- set impendio formidatum. 2. Cum diuturna incuria Galliae caedes acerbas, rapinasque et incendia, barbaris licenter grassantibus, nullo iuvante perferrent; Silvanus pedestris militiae rector, ut es sicax ad hasceorrigenda, Principis iussu perrexit, Arbetione id niaturari modis quibus poterat adigente, ut absenti aemulo quem superesse adhuc gravabatur, Periculosae

3. Dynamius quidam actuarius sarcinalium pri*eipis iumentorum, commendaticias ab eo petierat litteras ad amicos, ut quasi familiaris eiusdem esset nο- tissimus. Hoc impetrato, cum ille nihil suspicans simpliciter praestitisset, servabat epistolas, ut perniciosum aliquid in tempore moliretur. .. IIemorato itaque duce Gallias ex re publica discursante, barbarosque propellente, iam sibi dissidentes et trepidam es : idem Dynamius inquietius agens, ut Versutus ea in fallendo exercitatus, traudem comminiscitur implam, subornatore et conscio, ut iactavere rumores incerti, Lampadio praefecto praetorio, et Eusebio ex- comite rei privatae, cui cognomentum erat inditum Μattiocopae, atqpe Aedesio ex-magistro memUriae, quos ad eonsulatum, ut amicos iunctissimo idem curarat rogari praefectus: et peniculo serie litterarum abstersa, sola incolumi relicta subscription6 alter multum a vero illo dissonans superscribitur textus : velut Silvano rogante Verbis obuquis, oranteque

53쪽

amicos agentes intra palatium, vel privatos, inter quos et Tuscus erat Albinus, aliique plures ut se autiora coeptantem, et propediem solium pirincipis adllurum iuvarent. Hunc fascem ad arbitrium figmenti commisit, vitam pulsaturus insontis. 5. Dynamius praefectus est, ut haec pro Imperatore scrutaretur. Haec et similia cum astu teXeret, consistorium solus ingressus intimum, captato tempore vincire sperans per rigilem salutis imperatoriae custodem. Lectaquis in consistorio astu callido consarcinata materia, tribuni iussi sunt custodiri, ut de provinciis duci privati, quorum epistolae nomina designabant. 6. Conse-stimque iniquitate rei percitus Malarichus Gentilium rector, collegia adhibitis strepebat immaniiser, circunt eniri homines dicatos imperio per tactiones et

dolos minime debere proclamans: Petebatque, ut ipse, relictis obsidum loco necessitudinibus suis, Mallobaude armaturarum tribuno spondente quod remeabit, velocius iuberetur ire ducturus Silvanum, adgredi nihil tale conatum, qualo insidiatores acerrimi concitarunt : vel contra, se paria promittente, IIallobaudem orabat properare permitti, haec, quae ipse sol Iicitus est, impleturum. I. Testabatur enim, id SUProculdubio scire, quod si quis mitteretur externus, suopte ingenio Silvanus, etiam nulla re perterrente timidior, composita forte turbabit. 8. Et quamquam utilia moneret et necessaria, ventis tamen loquebatur incassum. Namque Arbetione auctore, Apodemius ad eum Vocandum

litteris mittitur, inimicus bonorum Omnium diutuses 'et gravis r qui incidentia Par i pendet 8 cum enis kh. in Gallias, dissidens amandatis, quise Proficischi sunt data, nec viso Sil3 ano, nec Oblatis seriptiκ ui ζ' niret admonito, remansite adscitoque rationali uti

Proscripti ianique necandi magistri peditum elisiti '' et ser rus hostili tumore vexabat. s. luter haed e

54쪽

' dum praesentia Silvani speratur, et , denis metu perturbati Dynamius It argumento IMPIE structorum adsereret sidoni, ompo, e T, his concinentes, quas obtulerat principi per praefectum, ad tribunum miserat fabricae Cretone ianonune Salvam et Μalarichi, a quibus ut Iz6-2

conscIus monebatur parare propere cuneta. 10. πlegasset, haerens et ambigens diu, quidnam id esset nec emna meminerat, secum aliquando su negotio uno Interiore hos, quorum litteras acceuerat. Oolloquutos epistolas ipsas per baiulum, uui Doristrat, Iuncto milite ad Μalarichum misit, obsecrans ne perplexe : nec enim minuex set timabat, ut subagrestem et simulto msi Incatum esset obscuδus. 11. Haec melius subito nactus, etiam tunc squalens et zae,u

P . ο'gniti' statuit Imperator disDicionisti s Consistorianis et Μilitaribus universis

demus enim, mirus Misse, quid actum sit, perseca

55쪽

infitiatione contendens, abiit innoxius: et ita finito negotio, omnes Sunt absoluti, quos exhiberi delatio compulit criminis. Dynamius vero ut praeclaris artibus illustratus, cum Correctoris dignitate reo ero

iussus est Tuscos. . e

15. Agens inter haec apud Agrippinam Silvanus.

ndsadiusque suorum compertis nuntiis, quae Apod mius in labem suarum ageret fortunarum, et sciens

animum tenerum Versabilis principis, timens, ne absens et Indemnatus perageretur reus; in dissicultato positus maxima, barbaricae se fidei committere cogitabat. 16. Sed Laniogaiso vetante, tunc tribuno, quem, dum militaret candidatus, solum adsuisse morituro Constanti su Dra retulimus, docentuque Francos, unde oriebatur, interfecturos eum, aut accepto praemio prodituros: nihil tutum ex praesentibus ratus Illi consilia cogebatur extrema: et sensim cum principiorum verticibus secretius collocutus, iisdem que magnitudine Promissae murcedis accensis, cultu purpureo a draconum et vexillorum insignibus ad tempus abstracto, ad culmen imperiale surrexit.

haec aguntur in Galliis, ad occasum inclinato Iam die, perfertur Mediolanum insperabilis

nuntius, aperte Silvanum demonstrans, dum EX m rasterio peditum altius nititur, sollicitato Exercitu ad Augustum culmen evectum. 18. Hac mole Casus inopini Constantio icto, quasi fulmine fati, primates, consilio secunda vigilia convocato, properarunt omnes in regiam. Cumque nulli ad eligendum, quid agi d beret, mens Suppetere posset aut lingua: submissis verbis perstringebatur Ursicini mentio, ut consiliis rei bellicae praestantissimi, frustraque gravi iniuria lacessiti: et per admissionum magistrum, squi mos honoratior accito eodem, ingresso consistorium offertur purpura, multo quam antea Placidi US .... omnium primus extero ritu et regio more instituit

56쪽

adorari, cum semper antea ad similitudinem iudicum, salutatos principes legerimus. 19. Et qui paulo antea cum insectatione malivola, Orientis vorago, invadendaeque summae rei per filios adfectator compellabatur: tunc dux prudentissimus et Constantini sΜagniJ fuerat commilito, solusque ad eXstinguendum probis quidem, sed insidiosis rationibus petebatur.

Diligens enim opera navabatur Silvanum exstingui, ut fortissimum perduellem: aut si secus accidisset, Ursicinum exulceratum iam penitus aboleri, ne superesset scimpulus impendio formidandus. 20. Igitur, cum de prosectione celeranda disponeretur, propulsationem Obiectorum criminum eumdem ducem parantem, Praegressus Oratione leni prohibet Imperator, non id esse memorans tempus, ut controversa defensio eausae susciperetur, cum vicissim restitui in Pristinam concordiam partes nece itas subigeret u gentium rerum, antequam cresceret, mollienda. 21.

Habita igitur deliberatione multiplici, potissimum

tractabatur, quo commento Silvanus gesta etiamtum Imperatorem ignorare existimaret. Et probabili a gumento ad firmandam fidem reperto, monetur honorificis scriptis, ut accepto Ursicino successore, cum potestate rediret intacta. 22. Post haec ita digesta, Protinus iubetur exire, tribunis et protectoribus domesticis cecem, ut postularat, ad iuvandas necessit tes publicas ei' coniunctis: inter quos ego quoqucteram cum Veriniano collega; residui Omnes propii qui et familiares. 23. Iamque Eum egressum, Solum de se metuens quisque per longa spatia deducebat.

Et quamquam ut bρstiarii obiiceremur intractabilibus feris, perpendentes tamen, hoc bonum habere tristia praecedentia, quod in locis suis secunda substituunt, mirabamur illam sententiam Tullianam, ex internia veritatis ipsius promulgatam, quae est talis: Et quamquam Optatissimum est, perpetuo fortunam quam II AMMIANUS I. I

57쪽

rentissimam permanere ς illa lamen aequabilitas vitae non tantum habet sensum, quantum cum ea saevis et perditis rebus ad meliorem statum fortuna revocatur. 2 . Festinabamus itaque itineribus magnis, ut ambitiosus magister armorum, ante adlapsum per Italicos de tyrannide ullum rumorem, in suspectis finibus adpareret. Vorum cursim nos properantes aBria quaedam anteVolans prodiderat fama: et Agrippinam ingressi inVenimus cuncta nostris conatibus altiora. 25. Νumque convena undique multitudine trepide coepta suntlante, coactisque copiis multiar pro statu rei praesentis id aptius videbatur, ut ad Imperatoris novelli, per ludibriosa auspicia virium accessu firmandi, sensum ac voluntatem dux flebilis vorteretur: quo variis adsentandi figmentis in mollius vergente securitate, nihil metuens hostile deciperetur. 26. Cuius rei finis arduus videbatiu . Erat enim cautius Observandum, ut adpetitus Opportunitati obtemperarent, nec praecuTrentes eam, nec deserentes equi si eluxissent intempestiVe, constabat nos Omnes sici elogio uno morte navitandos. 27. Susceptus lamen idem dux leniter, adactusque, inclinante negotio ipso cervicPs, adorare sollemniter anhelantem celsius Purpuratum, ut spe ta- ollis colebatur, et intimus: facilitate aditus, honoreque mensae regalis adeo antepositus aliis, ut iam secretius de rerum summa consultaretur. 28. Aegro ferebat Silvanus ad consulatum potestatesque sublimes elatis indignis, se et Ursicinum solos, post exsudatos magnos Pro re publica labores et crebros, ita fuisse despectos, ut ipse quidem per quaestiones sa- miliarium sub disceptatione ignobili crudeliter agitatus, commisisse in maiestatem arcesseretur: alter

vero ab Oriente raptus, odiis inimicorum addiceretur: et haec adsidue clam querebatur et palam. 29. Terrebant nos tamen, cum dicerentur haec et simi

58쪽

- . ' CONSTANTIUS. 51

illa, circumfrementia tui lique niumura, mimantis in- Opiam militis, et rapida celeritate ardentia anguis

Alpium perrumpere Cottiarum. . 30. In hoc aestu mentis ancipiti, ad essectum ten- dens consilium Occulta scrutabamur iudagine: sederatque tandem, mutatis prae timore saepe sententiis, ut quaesitis magna industria cautis rei ministris, obstincto religionum consecrationh colloquio, Braccati sollicitarentur atque, Cornuti, fluxioris fidesi, et ubertate mercedis ad momentum Omne versabiles. M. Firmato itaque negotio per sequestres quosdam gregarios. obscuritate ipsa ad id patrandum idoneos, praemiorum exspectatione accensos, solis in tu iam rutilo subitus armatorum globus erupit: ntque, ut so-1M in dubiis rebus audentior, caesis custodibus regia penetreta, 'Silvanum e ractum aedicula, quo exaes-matus confugerat, ad conventiculum ritus Christiam tendentem, densis gladiorum ictibus trucidarunt. 1, 32. Ita dux haud exilium meritorum hoc genere oppetit mortis, metu calumniarum, quibus factione iniqoorum irretitus est absens, us tueri possit salutem, ad praesidia progressus extrema. 33. Licet enim ob tempestivam illam cum armaturis proditionem ante Mursense praelium, obligatum gratia ratineret Constantium; ut dubium tamen ge mutabilem

verebatur: licet patris quoque Boniti praetenderet fortia facta, Franci quidem, sed pro Constantini partibus in bello chrili acriter contra Licinianos saepe versati. 3 . Evenerat autem, antequam huiusmodi aliquid agitaretur in Galliis, ut Romae in Circo maximo Populus, incertum, ratione quadam percitus an praesagio, Silvanus depictus est, magnis Vocibus ex

clamaret.

35. Igitur Silvano Agrippinae, ut relatum est, interfecto, inaestimabili gaudio re cognita, princeps insolentia coalitus et tumore, hoc quoque solicitatis

59쪽

suae prosperis cursibus adsignabat: eo more, cirro semper Oderat fortiter facientes, ut quondam Domitianus, Superare tamen quacumque arte contraria cupiebat. 36. Tantumque ubsuit laudare industrie x ata, ut etiam quaedam scriberet de Gallicanis infe cepta thesauris, quos nemo attigerat. Idque scrutari iusserat artius, Interrogato Remigo etiamtum rati nario ad Dariti Onas armorum magistri: cui multo Dos, teniporibus laqueus vitam in cauAndri politanae legationis eripuit. 37. Post quae ita completa, Constantius, ut iam caelo contiguus, casLhusque Imperaturus humanis, magniloquentia sum batur adulatorum 1 quos augebat ipse, Spernendo Priniiciendoque Id genus parum callentes. Ut Croesum legimus Ideo regno suo Solonem expulisse praecipiten , quaa blandiri nesciebat: et Dionysium intentasse Poetae Philoxeno mortem, Cum eunITecitantem Pr Prios Versus absurdos et inconcinnos, laudantibus cunctis, solus audiret immobilis. 38. Quae res perniciosa vitiorum est ultrix: eo demum enim laus gra- in esse potes tuti debet excelsae, cum interdum et stuperationi secus gestorum pateat locus. VI. l. Iamque post sPcuritatem quaestiones notabantur ex more, et 34nculis catenisque plures ut noxii plectebantur. Exsurgebat enim effervens Iam latia Paulus, tartareus ille delator, ad Venenatus artes suas licentius exercendas: et inquirentibus in neo otium Coii sistorianis atque Militaribus, ut praeceptum est, Proculus admovetur eculeo, Silvani domesticus homo gracilis et morbosus, metuentibus eunctis ne vi nimia tormentorum levi corpore fatigato, reos atrocium era manum perspicus citari faceret multos: Verum contra quam speratum est contigit. 2. Memor Enim ROmniI, quo Velitus erat per quietem, ut ipse firm vit, pulla re quemquam insontem, usque ad confinia mortas vexatus, nec nominarit, nec prodidit aliquem:

60쪽

sed adserebat factum Silvani constanter, id eun eo gitasse, quod iniit, non cupiditate, sed necessitata

con pulsunt, argumento evidenti demonstrans. 3.

Causam enim probabilem ponebat in medio, multomni testimoniis claram, quod die quinto, antequam insulas susciperet principatus, donatum stipendio militem Constantii nomine adloquutus usi, fortis esset et fidus. Unde adparebat, quod, si prassumers sortunae superioris insignia eonaretur, auri tam grais Pondus largiretur ut suum. q. Post hunc damnatorum sorte Poemenius raptus ad supplietum interiit qui ut supra retulimus cum Treveri civitatem Cassari clausissent Decentio, ad defendendam plebem electus est. Tum Asclepiodotus, et Luto, et Maudio Comites interempti sunt, aliique plures, haec et similia perplexe temporis obstinutione scrutante Vll. l. Dum has exitiorum communium clades miscitat turbo feralis, urbem aeternam Leontius rogens, multa spectati iudicis documenta praebebat, in audiendo celer, in disceptando iustissimus, natura benevolus, licet auctoritatis causa sera andae acer quihusdam videbatur, et inclinatior ad amandum. 2. Prima igitur causa seditionis in eum concitandac vilissima fuit et levis. Philoromum enim aurigam rapi praeceptum, sequuta Plebs omnis velut defensura

proprium pignus, terribili impetu praefectum incessabat ut timidum: sed ille stabilis et erectus immissis adparitoribus, correptos aliquot vexatosque torme tis, nec strepente ullo nec obsistente, insulari poena multavit. 3. Diebusque Paucis sequutis cum itidem plebs excita calore, quo consuevit, vini causando inopiam, ad Septemzodium convenisset, celebrem eum, ubi operis ambitiosi Ν3 inphaeum Μarcus eo

didie Imperatori illuc de industria pergens praes reus, ab omni toga adparitioneque rogabatur enixi uane in multitudinem se arrogantem inmiteret et in