장음표시 사용
1쪽
majori Coll. ni m. Societ. Iosu
4쪽
EI U SDEM in theoricas Planetarum Georgij Purba
cliij annotationes,& in Problema mechanicum Aristotelis de motu nauigij ex remis annotatio Vna.
EIUSDEM de erratis Orontij Fincet Liber unus. EIUS NE c de Crepusculis LAI. Cumb se tacen δε ea si crepuscularum
In aedibus Antonij a Marijs,Vniuersitatis Typographi. Anno Iy73.
5쪽
TYPOGRAPHUS CON IMBRICENSIS, PERPETUAM OPTAT
VM in libros, de ratione nauigandi, prae
statissimi viri Petri Nonii, incidissem, plane admiratus sum,quantum licentiae habeat nostra audacia in clarissimorum autorum opera. Erat sane liber adeo deprauatus, ut certum naufragium secturus esset, qui ea ratione nauigaret. Deerant non pauca,alia luerunt temere substituta, omnia ita smutata,vi autor ipse partu non agnosceret, imo iusto dolore. ccmotus lis brum mendis undiq; scatente,ini amaret,ac expeneret. Quo circa ne cotia
gat,viros quos raro natura gignit, ad opera reipublicae sal utaria facienda deterreri ab studio ededi ea, quae multis vigilijs & diuino prope cosilio co- secuti sunt, timentes librarioru inscitia facile corrupi posse, & adulterari. In animu induxi mesi, meis sumptibus,prcio comittere ide opus,ab omnibus erroribus,vitiis,ac infamia vindicatu de in pristinu decore restitutuquo maior accessio fieret,addendu putaui eiusde autoris libros,de Erratis Orontij Finxi, & de crepusculis iam olim apud nos editos,& ob eorudem utilitate ac doctrinam nuc maxime des yderatos. Qua in re nec diligentit, nec sumptibus, in delimandis figuris Geometricis, peperci, speras tore, ut labor hic meus bonis omnib' non sit ingratus. Cu vero opus absolutum videre & magno patrono opus esse,intelligerem: non multum dubitaui, quin celsitudini tuae consecrare: si enim aduersarioru potentia esset formidanda, quem te sortiorem ulla unquam vidit aetas ξ si periti astis eiusdem, de qua in libris agitur,audacia timenda est,quis te his artibus instructior si deniq; merces aliqua huius laboris iure expectari debet, quis te magnifi' centior Accessit autoris dignitas & excellentia inter omnes huius aetatis mathematicos. Cuius rei quando & admirabilis demonstrandi sicilitas & plena eruditionis opera, fidem non facerent, efficax argumentum
esset, quod patrui tui,buius regni principes quibus nihil non magnu placuit eo praeceptore usi sunt, dc tu tande,Rex inclyte, eius de doctrina probes, ac mathematica praecepta libenter audias.Quare nec defensione recusare,nec labore hunc meu frustra susceptu arbitrari debes. Deus Optimus Maximus maiestatem tuam diu incolumem seruet. Conimblicae Pridie
idus Augusti. anno a C HRISTO domino nato I 3 7 3 .
6쪽
ctorde naui: gandi ratione, quo facilius ea quae in hoc Co mentario continetur,percipere possis. Intelligamus igitur in sphaera coelesti quatuor circulos maximos per punctum supra verticem venientes. Vnus eorum meridianus si, alius vero verticalis,qui eum secat ad rectos angulos, & pcr puncta intersectionii aequinoctialis & horizontis transit. His enim duobus circulis horizontis circumferentia in quadrantes diuiditur. Reliqui duo ij sunt,qui per medium secant ipsos quadrantes. Comismunes autem sectiones eorundem cirtulorum & plani horizontis, rectae quaedam lineae sunt incentro coinci dentes. Nautica vero arcus ubicunq; fuerit deportata cum sit horizonti aequi distas, huiusmodi rectas lineas vir
tute magnetis repraesentat: dc proin
de eas horizontis partes ad quas ipi tendunt. Hispani porro eas lineas c6muni nomine rum bos appellant. Cet
terum medianam proprio nominerum bum dicunt Septentrionis&Austri eam vero que hac secat ad rectos angulos super ipso centro rumbum Lestis 5e Oestis: Subsolanum enim dicut Lestem, Fationisi vero Ocstem. Reliquarum vero duarum quq qu drantem Orientalem Borealemque, atq; oppostum bifariam secat, rum-bus est Nordestis&Sudoestis.Nordestem enim dicunt punctum medium inter Septentrionem & ortum Solis aequinoctialem, Sudoestem vero pun
ctum ei oppositum: sed quae dcnique
Occidetalem quadrantem Borealeq;, atq; ei oppositum in duas equales partes diuidit, rumbus Noroestis & Suesis appellatur. Pr terea attendedum nobis est, quod nautaecii e portu sol
uunt, ita cursum instituunt,ut conti
nuis prosectionibus acus nauticς adminiculo ad easdem horizotis partes muis prora perpetuo intendant:quando autem oportet,ad aliam postione diuertui. A Leste enim in Ocstem nauigare dicuntur,qui dum prora nauis intenta est in Oestem, spatiu aliquod conficiunt:& de alijs quoq; nauigationibus idem habendum est iudicium. Regulares autem definimus, non irregularc Namsi nauis prora defixa sit
7쪽
in Norde stet ipsa tamen nauis prop
ter aquarum decursus, aut ventorum
ampullum, vel ob aliud quidpiam,per
meridianum trant uecta fuerit, neq; nauigasse dicetur ad Nordestem, neq; ad
Septentrione Eas porro curuas lineas, quas naues ad eum modum currendo
in superscie maris describunt, rubos etiam appcllat. Vc si exempli gratia sub meridiano ad alterum polorum naiugatum fuerit, descripta linea riiuus dicetur Septentrionis &Austri: sin autem ad punctum medium inter Septetrionem dc ortum aequinoctialem,rubus appellabitur Nordestis de Sud sti, Id militer in caeteris.Quaru quidem lineam aliae circulares sunt, aliae ex circularibus compositae.Nams ad alteru polorum sub uno itur meridiano, vel ab ortu aequinoctiali ad Occasum sub ipso circulo etquinoctiali: ma
ximorum igitur circulorum circum-
serentias ita describi in terrae marisq; subiecto globo, negabit nemo: sed si aliter, descriptas lineas ex exiguis qui-bvidam segmentis maximorum quo rundam circulorum copositas esse uecesse est. Navis enim eo modo super qquora constituta est, v t per dorsum carinam hie,centro inudi suo pondere innitatur. Quare si per ipsum dorsum , prora in puppim secundum nauis longitudinena planu vcnire intellexeris, huius itaq; plani oc marini globi communis sectio maximus erit circulus in OLA.
horizontem incidens, quemadmoduex primo libro Geometri et Theodosiniani seste liquet: & proinde nauis locus arculus quidam erit ipsus maximi circuli: nihil enim refert si in tanto circuitu latitudo aliqua reperiatur. Iam igitur si navim vel veto,vel remis eloco pellas,quo prora spectat,stum variari necesse cst: propterea quod mutato loco impares fiat anguli positionii, triangulorum scientia id indicante. Atqui supposuimus similem struari seu
inter nauigandum: igitur priusquam in ipsa politione inclinationeue uota bilis digeretia fat,diuertit nauis a prio ri circulo in alium maximia:quapropter descripta linea non erit una circulatis, sed ex circularibus composta. Quonia vero nautis perdifficile erat, similes haru lineas in globis ducere,opus etia impediturn plana igitur quanda orbis descriptionem Mathematici excogitauerunt,nauigandi arti quam exercent non solii conuenientem, sed facillinia quoq;. In ea enim quecunq; rectae linet pro rum bis postet eiusdem nominis: quonita equidistantes sunt, omni linea meridianarumboue Septetriois & A ustri equos angulos effici ut Idcirco similis notabitur stus vestit in globo, quanquam a legitima plani Lplieri j ratione haud parum deficere videatur, quemadmodu partim in hoc Comentario, partim in alii quos sortasse breui edemus,explicabitura nobis
8쪽
bis. Igitur quotiescunq; inter nauigandum in altu prouecti quo in loco sint cognoscere cupiunt, id statim ex inueta altitudine poli, de qualitate itineris, idest ex cognito rumbo,quem sequu ti sunt deprehendunt, vel ex sola itineris qualitate,& quantitate. Rumbuenim acus nautica det non strat: longitudinem vero consecti spatij quibusdam coniecturis expendunt. Interduetiam ignorata itineris qualitate,ex ipsius duntaxat quantitate deprehensa. in primis altitudine poli, quo in loco
snt cognoscunt. Eni in vero in triangulo rectangulo praeter angulum rectum quinq; sunt, tria videlicet latera cum duobus angulis acutis: ex ijs autem si duo quaevis cognita fuerint, reliqua tria innotescent: latitudine porro radicalis loci unde soluerunt, cognitam semper supponimus, Et quia
huiusmodi triangula in ipse planisse
phaerio, quo utuntur, vel explicata reperiuntur, vel sacile describi possuntdu tiou aequidistantium: nil propte
rea opus habent Geometricae artis petitia, sed solo circino sngula: , & que
cunq; ex his volunt, experiuntur. Iam vero si sub uno meridiano nauigatiost, aut sub uno parallelo, sacillimum est eis stum loci, in quo sunt inueniare. Nam si sub uno eunt meridiano, distantiam X circulo aequinoctiali inprimis inuentam in eodem supputat meridiano versus mundi polum. At s sub uno parallelo versantur,conse ctum spatium aestimatione metiuntur : idipsum deinde in eodem supputant parallelo ab eo loco unde soluerunt, de ad eam mundi plaga aut Orientalem, aut Occidentalem versus quam nauigarunt: ad suem enim eiusmodi distantiae se receptos esse ansrmant, Caeterum quia omnes aequi- distantes aequales faciunt, conseques est ut idem spatium tot gradus com prehendat in malo te circulo, quot in minore, quod est absurdum. Sed de ius alias.
9쪽
SN PRAECIPVAE SENTENciae prioris libri.
Reliquae aut viae quas Hirupani tumbos appellant, circuli non sunt. sed eNisuis maximorum circulorum segmentis constant in Praefatione. Quamuis circulus ille verticalis, quem recta linea Linis&Oellis in plano horizontis repraesentat,per puncta ortus & occasus aequinoctialis veniat non est tamen ob id ipsum suspicandum ut qui sub ipso circulo globuterrae marisq; circuiverit, nauigasse dicatur ad Lellem aut Oeneui. 'Quamuis naui proram in ortum aut oecasum aequinoctialem perpetuo diligamus: seri tamen non poterit, ut ad ipsa aequinoctialia ructa unquam perueniamus, sed potius eo modo nani gando, circulus quidam destriabatur aequinoctiali aequi distans.
. Quando potio ea arte nauigamus,per ambitus maximorum circulorum transuehimur , simul S currimus sub aequinoctialis paralle Io: diuerticulis tamen quibusdam quae sensum omnem es sistunt. Praeter aequinoctialem circulum, nullus alius
ex aequissislantibus Lesis S Oestis via vere dici potest. Quanta sit loci latitudo ostenditur,ubi Vetticale sy diis oritur ad Nordes lem,occidit ve-
id ad Noroes em. Qui sit, maximo circulo iter secerit pr ter meridianum&aequinoctialem, itecesse est τε saepissime viarum inclinationes commutet, propter variam atque inconstantem angulorum situs inaequalitatem a nouis ' eridianis sub oriam. Aliter enim seri non poterit,ut directo itinere progrediatur. Nautae igitur cum ad eandem mundi partem perpetuo tendunt simili seruato situ, directas vias percurrere non possunt. Cur oi bis loca perperam posita sint in nautatum planisphaerio
Ectilineum illud planitii pherium, quo nostri naul tae utuntur, tametsi veram ' oibis imaginem praebcxes non possiti alti tamen na- ui eadiuuam ipsi exercet,
valde conueniens est. Ununi atque eundem Ptolemaeum fuisse arbitror. aut utrumque opus Astronomicum nere S Geographicum composui t. Eadem ipsa arte, qua nostri nautae utuntur, ad
inueniendum quanta sit disserenti inteliseria ianos duorum locorum, olim Piole
Modus ille examinatur quo Ptolemaeus sis suit, ut longitudinis disset entiam inueniret inter Corma in & Paluta in pelago indico. Quoniam .Ptolemaeus locorum distantias ire quavis inclinatione contrahit adrectitudinem capiendam consultius Scaut tu, id sicit, quam nolui nautae. H, enim spatium, quod nauigando multis ambagibus consi-ciunt, in rectum producunt. Adauctaea linea quae tectum subtendit angu
10쪽
lum,necesse dst ut in eadem quoque ratio ne locorum latitudines atque longitudines vltra metam sint extensae. Cur nautae interuallum ab Hispania in Indi ultra proprios fines producunt Modus inueniendi locorum longitudines ex eclipsibus omnium certissimus. nammodo locorum logitudines ex eclipsibus cygnitae in nautaru planisphaelio sint collocandae. Qil nam alte ea loca collocanda sint in nautarunt planisphaerio,quae sub uno parallelo nauigantibus offeruntur. Meridianus norma quaedam est aliatum posi
Non qlimis positio,inclinatioue loci ad Iocii.
quae in nautarum planisphaerio explicata reperitur, pro veta accipienda est, sed ea diu. taxat sub qua ab uno ad alterua nauigatusuerit aliquando. Nautae sepissime decipiuntur eas locorum positiones seqii ut i, quas marina charta ostendit, quomodo caissas ignorent. Errant marinarum chartarum artifices, quod locorum Iongitudines ex ipss chartis depromptas non alia arte in globo, quam stellas fixas collocant. Littora maris Mediterranei in ipsa marinaia charta non veras habent altitudines poli:&vnde tantus error prouenerit.
Cur tantus appareat in marina charta Isthmus ille qui iiii et Mediterraneum & Arabi- cum linum
Descriptionis rectilinei planisphaed j Piole-naaei emendatio, alterius etiam planisphaerii facilior demonstratio. Si suppona uus in tertEstri circuitu secundum maximum circulum Leucas Hispanicas eia se socio. Leuca vi viii Schoeno aequalis erit.
Sub eadem maximi circuli ad meridianum in
. clinatione non erit per omnem tractum atqtie in uniuersum eadem longitudinis dii serentia, neque eadem habebitur viatoria distantia inret duo data loca. Nam si piimus locus ad secundum ii tertius ad quartum eadem habuerint positionem : distantiae tamen a manifesto polo in quales sueti ut, viatoriae distantiae Siongitudinis 'disserentiae inter ipsa loca inaequales erunt, ct reliqua huiusmodi.
Longitudinis disserentIa duorum locbrum Iriterdum in marina charta contrahitur interdum vero producitur.
Longitudinis disserentia duorum locorum ἰuomodo ex marina charti vere conclui possit. Tabula inclinationis maximi circuli ad meridialium septem disserentes positiones con
Quoniam nauis via praeter meridianum Saecquinoctialem angulosa est: idcirco incertum pro certo statuere interdum oportet &reliqua.
Non potest fieri reditus declinationii solis ad eadem minutar etiam adhibita aequatibne. ' . Quomodo cognost i potest, quonam die sol de
Ioannes Lucidus perperam Alphon sum reprehendit. Ioannes de Monteregio a teporis spatio, quod in tabulis Alphonii inter Nabona salum de Clistum reperitur unam detraxit diem, eandemq; ei spatio quod inter Christum& Autumnale aequinoctium a Ptolemaeo obseruatum adiecit. ridem adhibendam non esse libello de Inertatium stellarum significationibus a Nicolao
Pridie quam Christus Redemptor orbis conciperet ut suit Vernum aequinoctium Romae celebraba tur tamen et s. die Marti; iuxta Caesaris institutum. Obseruationes stellarum sxarum a Ioane Vernero, Copernico,&Cardano eodem sere tepore factae, dissidenr inter se.
Alberti Pighij Campensis in Geometria error
Alberti Pighii Sopitisma quoddam circa declinationein eclipticae lixaedi sibi uitur. Marcum Beneuentanum, quoniam tantam putauit esse eclipticae si Xa: declinationem, quantam Ptolemaeus mobilis eclipticae deis Uinationem inuenit, carui alitem Alietis eclipticae nonae anno I st'. incrad. eg. minuto. 3. Piscium posv t, secum pu nare ostenditur. Ioannis de Monteregio sententiam de aequinoctiis cur recipere ii olimus.