장음표시 사용
241쪽
hoste. Sed tamen tui rem arbitrii facio. Tantum prudenter dispice, quid facere suopus, Jc cum iis qui magis haec intclligant, consilium cape. Salutant te Mater, Fratres, Sorores. Tu quoque si late plurima impertim egregios Academiae velim viros, quos quidem lues a vobis non fugatit. In his esse significas optimum de doctissimum Ma. Hallum, cui te curae hoc tritti csse tempore significas. Sane, vir tot laudibus ornatis limus, vel hoc nomine dignus est amari a nobis omnibus. Peterem et iam ut salutares Magistrum Dod; suavem sane animam. Sed eum jam quoque alio concessisse ex literis tuis intelligo
S. P. VEllem, vir amplissime, priusquam in
Angliam redires paucis tecum de studii, filii colloqui licuisset. Pleraque enim melius tribus verbis coram quam longo se mone per Epistolam expressero. Nec propterea deero petitioni tuae, cum omnia tui causa velim, cuius prudentia, virtus, Candor ut Caeteras nunc dotes praetermittam in a tot annis mihi non incognitae fuerunt. Dum filius mihi adfuit tuus, alternis fere diebus exercui,nunc prosa condendo aliquid, nunc Carmen pangendo. Praeterea potissima eorum exigere soleo, quae me publice docentem audiisset, ac si qua minus fideliter petacepta,ea aliquanto nasius didiicere,aut ape tius enarrare. Nec inutilis ei fuit manuductio nostra in istis, quae pertinerent ad terrarum
stum, ae imprimis Imperii Romani: sne cuius notitia nihil aut parum in Historia videmus. Ac sibi ipsi nisi adolescens defitisset pauculis hebdomadis quibus sive Harlemi, sive in urbe nostra fuit sputabam ego aut Hagam isse aut morbo decumbere plenius sati uecisset expectationi tuae. Et tamen ne nunc quidem est quod poeniteat prosectus': praesertim ab eo tempore quo sermonem internos sevimus; ego & is, quem ad me miseras. Tenuia quidem isthaec initia sunt
corum quae animo conccperam, inque tuae
spem gratiae Se filii amore acturus eram, modo diutius substitistet apud nos. Sed scis istoc vetus: Dimidium, qui coepit, habeo. Imo secundum Ascraeum valcm, Dimidium plus toto. Tanti interest ut ne in studiis' quoque malo incipiamus. Quia igitur non male apud nos coepit, velim in patriam redux pede eodem pergat: ac cum Cicerone Livium sungat. In Historico hoc primum attendat quae ad elegantiam sermonis pertinent. Codicem habeat in quo annot ci verba, & formulas, ex Livio a se excerptas, ac subjiciat singulis quomodo ea hoc tempore transferre possit in usum suum. Altera curaesto Historiae. cmcumque Livianum leget Librum, Hus sibi compendium CDnainnet, minimum duplo auctius epitome veteri, quae cuique Libro praemitti sole Tertium csto, ut ea consideret quae mores maiorum virorum vel prudentiam tangunt civilem. Praeceptaque & exempla singula ad locum referat communem. Hoc fine codicem habeat in quo chartae distinguantur
titulis virtutum moralium dc capitum prudentiae tum togatae,ium militaris. In ordine istorum titulorum, utrum Aristotelem analium sequatur, non multum aibitror reserre. Velim etiam quia pasti m S: in hoc scriptore&in aliis occurrunt quae tangant mΟ- res ususque Romanos, ad manum ei senipet
sint collectanea Rosini, quibus Complectitur gentis eius antiquitates,de urbis si tu .diis, sacerdotiis, Comitiis, Magistratibus, legibus, de alias. Nunc si quis in istis plane fuerit hospes, is exiguo fructii veteres leget. Achac quidem aetate Rosinus ad ista tui fecerit. Postea latius fuerit ipsos legere ex quibus sua Rosinus collegit, & alios quos Rosinus videre non potuit. Postremum haec curaesto ut luculentae orationes illae, quae apud
Livium extant, Dialecticorum more resolvantur ut compareat, in quo cardo rei consistat, quibus argumentis causa nitatur,qu modo occurratur adverserio, quae adferantur ad conciliandos auditores, quae ad affectus commovendos. Nec enim facile dixerim quantum ea res conferat ad eloquentiam : praesertim si quis ad exemplum ist
rum argumentum eligat nostris aptum temporibus, in quo quantum licet insistat antiquis. Haec tam multa considerare operosi videtur operis, praesertim pro ea αtate qua nunc est filius tuus. Sed non aliam praescribo
242쪽
viam quam ipse institerim bono meo: ac longe optimam esse in variis sim comperius, qui recta via grassari vellenr, ad solidam potius doctrinarum arcem, quam umbratilis gloriae. Et haec quidem sufficere arbitror pro ratione privatim Livium legendi, quam publice hactenus enarrantem audivit. Sed nolim in Romana consistere Historia. S eram Sc Patriam praemisisse oportuit. Su Iungere etiam opus Graecam Orientalem &omnium gentium quae irrupere in Romanum Imperium. Go pacto autem ex istis universalis Historiae notitia optime comparetur, charia altera expono. Spero operam
hanc meam boni contules. Idem faesturus eram in studio Pliilosophiae,nisi satius puta sem, ut filius plusculum Linguae utriusque Historiarum M prosaicae ac poeticae cloquentiae studiis insisteret. Et sub manibus habeo, imo jam olim habui, aliquamdiu intermissum simulac potero ad incudem lopus revocabo, quod partim erit de Philosophorum scistis, partim de Artium ac Scientiarum omnium utilitate ac nexu. Eos sedissero, quomodo sit Philosophandunia. Summa co redit auspicandum esse a secta peripatetica, postea d flandi oportere persectarum alias imprimis Platonicam,&Zenoniam, sive Stoicam; denique sistendum cste non in Pyrritonia, quae etiam ambiget in certissimis, sed Polemonis Alexandrini, quae Electrix sive Graece malis λεκ ική dicitur, nec in ullius Magistri verba jurat,sest
singulas singulorum suo aestimat momento. Verum hoc iudicium non nisi post Sectarum omnium notitiam in iis oritur qui veritat cm prope maloris faciunt quam seipsos. Ea virtus necdum cadere potest in aetatem filii tui. Quare suffecerit hoc tempore ut Philosophi aut Peripatetica contentus. Non fatigabo te meque ulterius. Deum rogo, ut filio tuo adolescenti optimi ingenii bonam mentem conservet. Omnino enim si volet praeclarum quid, indoles Mus promittit : velle autem spero vel potius confido. Vale,vir amplisssime,&nos tui amantes porro eo loco habe quo hactenus facis. Amstelodami,
GRaviter in amicitiam nostram peccarem, si in eo, quod serio adeo petis,
morem minus gererem. Equidem jamdudum id fecissem, nisi, ut primo adventu d
mcsticis negotiis, ita nunc aliis obruerer.
Otium hic est, quamdiu nondum docere publice aggressus sum, caeterum id minus segne. Nam ut de eo nihil dicam, quod totus sum in schedis meis digerendis, quae
res plus molcstiae habet, quam primo put rem; etiam exteri, qui vel e vicinis civitatibus, vel terris etiam Ionginquis, huc veniunt, item indigenae ut initus fieri solet, noli paululum mihi temporis eripiunt: pene non minus, quam Lugduni unquam factunt, Nec tamen dicere postum, mihi non esse otium ad literas exarandas: Sed, sic anim tus sum, ut mirifice soleam procrastinare hoc
officii genus: quod ubi diebus, atque adeo Hebdomadis totis factum , tandem etiam
pudet dicere ) in oblivionem venit. Idem
ne mihi in hac recula vitio amplius verti possit; cum literas tuas sub noctem accepi sem, confestim ad BaZirium has,quas vides, exaravi. Mirabitur, scio, ille: nec enim puto, meas, post tantum silentii intervallum literas exspectat. Interim ex his me non oblitum sui facile videbit, atque idem deinceps comperiet, quoad a virtute non desciscet. Gaudeo me hic quoque reperisse,qui praeclard de eo sentiani. Est sane egregio ingenio, S si, ad magna animum adjecerit. non videtur impar futurus, verum quid ego haec ad te qui melius me ejus indolem introspexeris. Gratias tibi ago, quod filiuni meum in his, quibus Lugdunenses ostendit, defendis. Teneri ex officio id facere, vellem omnes scirent. Nam cum id negotium proceres huius urbis suis coinmiserint advoc tis,atque eos inter & filius teneat locum: h neste satis se oneri subducere non possit. Et tamen non illae Mus sunt partes, quae forent, si haec res non me, & Lugdunenses spectareti omnino cnim primas etiam in iis, quae filio, ut natu minimo competeret, alius tenet. Non quia meus impar, sed quia paternum agitur negotiuna .Quod si sic quo-l que non satisfacit Lugdunentibusvidebo, an
243쪽
expediat, plane hac eum controversia abstinere. Plod gratiissima tibi fuerit commendatio Rosecrantali , plurimum gaudeo. Apud Hubertum non degere cam ob causam cognovi, quod in longum tempus se
obstringere noluerit: quippe qui propos- tum habeat, ubi hic doceri publice ceperit,
quandoque hebdomadam unam alteram apud nos studiis suis date. Tibi interea,vir amicissime, quod laborem tantum sumere volueris, gratias ago summas: invenies me promptum semper, sicubi vicissim operdimineam tibi utilem existimabis. De uxore mea , pene exciderat. Qiiod ajunt eam aerem hunc minus possie perferre, vanissimum est. Valet illa non deterius quam antehac. Qitin spem concepi , prospera hic magis valetudine usiiram. valet vir amicillime, & cum tua, a me meaqile salve.
CXXXIV. Petro Cui a D. Vis Clarissime, qui has tibi literas tr dit, is est filius generosi viqi . Oliguri
secrantali, regii in Dania Senatoris, Hemis, ut genere ac dignitate sublimis, ita u decunque dolii simi, & eruditorum omnium mire amantis. Tanti viri prolem,earu qtae quantum per aetatem lico, pateria a prementem vest:gi adle meliori nota mibi colim mendavit utrique nostri amicissimus Ioanuus Neurisius. Equidem si Lugduni perstitissem, nihil mihi iucundius fuisset, quam
bene de adolusceniis huius studiises mereri. Idque non modo,quia sic Meiarsius petiistat,
sed ipsius etiam adolescentis ausa, ac imprimis pauet umin, Viri, vel herois potius incomparabilis. Nunc quod Vaestare ibi loci, nequco, id. ab iis praestari exopto, quos Collegas , amicos con tinctissimos tot alitiis habui: a te tatissimum, quia prodesse cipotissimum potes. Atque utinam etiam in domum tuam secipias una cum Ephoro ejus Mullenio, juvene is perhonesto, ita egregie docto. Sane vast de aemercheris parentem, qui nunquam immenior hujiis allectus erit.
Scio enim quantopere 'su gratuatus sit Meumnis, quod ante annos gliquot convu
rem tabue it filium patu maiorem a
Quod si res domesticae id hoc tempore minime sinunt, proxima apud parcntem gratia etit, si consilio juves. Mihi nunc praeter Hu-
pertium advocatum, ubi degant, nemo ocia
eurrit. Si apud civem, vivendum sit, Bibliopolam Ephorus praetulerit. Sed praeter Jacobum Marci,apud quem aliquandiu vixere Batones Stupeskii, Bibliopolarum qui
convictorcs habent novi neminem. Eius vcro uxorem unt attentiorem esse ad rem, quam oporteat. Nec video cur tanti sit apud
Bibliopolam potius agere, quam alium Civem honestum. Nec dubito, quin, cum tibi notiores sint cives, quam mihi, facile fiaggerere alium possis magis idon m. Quod ad res meas, initia hic non displiceiit Nam per-hi ima nitet habeor. Sed non arbitror iam, in publice doceamus primis quatuor aut quinque hebdomadis. Vel taltem non an tequam sententiam tulerit utraque Curia Hagensis. Cujus judicium avide exspecta mus. Nec dubitant proceres hic, quin accepturi sint ex voto responsum. Tantum in eausa fiduciae habent. Scripseram ad Syndicum me velinchovium me simulac co gnoro conventuros DD. Curatores, Leidam velle excurrere. Reseripsi ille, necdum certam diem prestitutam: Sed ubi de ea intelis lexerit, facturum me certiorem. Quare propediem sertassis te videbo. Salutem plurimam dices uxori, & Collegis amicissimis.
Guillelmo Archi scopo Cantuariensi.
Illustrissime Domine ac Reverendissime Pater,
JAm tertius est dies, quod de gravi conuvcnior negotio, Culus te quam primum
certiorem facicndum putavi. Hoc, quod dixi istiusmodi est. Atque utinam prasenu potius consilium capere tecum possim. Jam ab aliquot annis ex vicinis Bataviae urbibus, ad A emiam nostram dc aetate minores& doctrina inferiores, quam, antehacbs lent, mitti Adoles multa videmus. M , res quoque eorum quotidie fiunt deteri
l xcs. Itaque non ho modo ac Veneri perpetuo litat pictaque omnis Adolescentia. sed crinriores etiam cado proximo hie s a mni' commissi, ain, ira 3 uis
244쪽
annis atque amplius. Haec res male habet parentes urbiuntque proceres; imprimis Amstelo timensis Civitatis, quae hac una parte infelicem se dolet, quod liberos, cum necdum modum vitae sciunt, Studiorum causa in Academiam hanc, ubi dissolutea magna parte vivitur, mittere cogatur. Α que illud eo magis ad animum revocat,quia hoc ipso anno primarii Civis sui inque dignitate constituti filius, Civem necavit Lugdunensem. Magis etiam sua interesse hoc Amstelodamum putat, quia tam multi ad
nos ex urbe sua, ludiorum causa,confluunt, quam ex septem Bataviae civitatibus, aut plerisque etiam provinciis totis. Jure igitur optimo occurrendum huic malo arbitrarur. Convenere ergo urbis ejus proceres unive si, omniumque consensu statutum est, non
melius sibi se& liberis consulere posse,quam si in ut sua erigant illusue Gymnassi,ubi prosetares duo aut tres doceant Historiam, Philosophiam, aut alia quibus juventus -- i debet. Atque hoc decretum eo ma-ψri favore atque applausu a Civibus exceptum est, quia in tam populosa urbe, seu indigenas spectemus, seu advenas, ex cunctis sere Christiani orbis regionibus i magna eorum copia est, qui vel egregiae ipsi eruditionis sint, vel saltem doctrinae peramantes. Horum igitur omnium votum truit, ut & ipsi audire quotidie aliquem possint, qui vel a
liquitates gentium, aut naturae arcana panis dat. Itum hoc animo ad me, ac rogatum
ut hac in te addicere operam florentissimae Reipub. vellem. Itum quoque ad Caspatum Battaeum Philosophum acPoetam insignem. Stipendium mihi obtulere altera parte majus, quis apud nos Prosessores habent. Nee abhorret animus: Nam dc pulchre mereri hie de publico mihi licebit; dc gloriosum erit primum me scisse fundamenta Illustris Gymnasii, quod fortasse aliquando cum inclytis Academiis fama nominis contendeo. uxor etiam valde proclivis est, quia si quid mihi humanitus contingat, malit ea in urbe esse, ubi viduis bene-meritorum optime consuli a proceribus solet. Liberi etiam adhortamur, quia longe milior illic assurgendi sibi occasio erit, in tanta dignitatum ac munerum multitudine. Eo magis quia Proceres ips&mihi & meis spem potulicitando fecere, futurum ut occasiones non diuiuuant,quies fimiliae meae consuli possit.
Consanguinei de amici suadent he hanc
conditionem abnuam; variasque etiam rationes adjungunt, quas longum esset exponere. Oravi Deum animum mihi ut illum inspiret, ut eligam quod Reipublicae atque Ecclesiae imprimis utile erit, ac mihi meisque salutare. Fortasse aliqui partium si dio nimis laborantes, de quibus insitum a natura est alienam selicitatem invidis intueri oculis, mihi id vitio vertent. Sed consolor me in eo quod sapientis atque probi sit potius sequi conscientiam ducem,& bonorum consilia, quam vanas quorundam voco Talium imprimis, qui eapropter quod Magistratus jus situm tueri satagat, adversus unius aut alterius tribunitias Conciones s ditios uiue Consilia clamitant, eum partium studio in praesentibus Religionis Controversiis teneri, de ex suo ingenio pro rum dimetiuntur animos, in longe melioribus ea reprehendentes vitia quibus ipsi laborano. Equidem si eo venero, ostentim me non alteri Ecclesiae adhaerescere, quam hactenus feci, omniaque in tristi hac discordia ad pacem de Concordiam dirigam, ea prudentia qua Dominus mihi servo suo conferre d gnabitur, ut ita tandem quantum in me est, nostra Respubl. navi quae fluctibus ac ventis agitatur similis tranquillum in pomtum appellere ses e valeat. Haec raptim nunc exaravi 'Post paucos dies ciniora perscribam. Nunc plura non licet; quia hiate mittendae sunt hae Literae Hagam, ad illustrissimum meique amanti simum Dom. vaine, Selenissimi Regis M gnae Britanniae Legatum; qui crastino m ne iter suscepturus in Britanniam, eum sine meis redire Literis nefas fidisset. Illustrissime Domine, Pater in Christo Reverendissime, Deus ori. Mam diu te incolumem Ecclesiae ac Britanniae, imo & mihi meisque conservet. Lugd. Bat. cla I c xxxraclidam Isini Nominis olor' Sulla Novo. in ἀμ
FAnim quodammodo meum videtur, perpetuis occupationibus ab officio
245쪽
Italarim impediri. Saepius scribere e
pidum, villima retinuerunt negotia, quae si unquam, nunc certe in me obruunt. Petis ut de statu meo faciam te certiorem, ego quoque non petenti purgandi causa significassem, ut non voluntatem aeqiae iscii praestandi, quam potvitatem dceste mihi intelligetor res ita habet. Annus fere integer elapsus est, quod partim corrupti adoleicentium mores, partim aliae causae Amstet M. menses magistratus perpulere, ut consilia de
erigendo illustri Gymnasio inirent. Id de sibi jucundum x liberis utile fore praevidebant: quippe qui nullo obtentu ad Academiam festinare Lugdunensem postent, atque in
parentum conspectu ac metu essent, quoad firmata aetate, Ac studiorum prope umspatio decurso ad graviora se transferrent, ac supremum honoris gradum petetent. Ad hoc illud accedit, quod in civitate ea qua incolamus, magnitudine, non alteri, ut puto, tota Belgica cedit, ingens Doctotum & Seiamidoctorum copia est, qui vel qumidie vel quoties res sinunt aliquem de egregio argu mento disputantem audire exoptem. Diu itaque re deliberata inter proceres utilem omnes censuere. Inde dispicientibus quos potissimum ad docendum vocarent, primas honoris eius mihi tribuendas putarunt. Et ne transire ad se dubitarem stipendii magnitudinem alim ue proposuerunt,multh quam hic fruor, ampliorae Illud bis mille Z quin gentorum in annos singulos florenorum est, additae de aedes publico sumptu conductae florenis nongentis. Liberorum se rationem habituros adiecere. Seni enim praeter filias liberi, quorum unus de alter civilis nunc honoris capaces videntur. vides ipse quanta
haec sint. Illud imprimis quod polircinotlixi, ego nunc huc nunc illuc inclino. Et modo cum propinquis, modo cum amicis rem communico. Plerique conditionem ut accipiam suadent. Ita mihi dies itineribus de consultando, pene dixerim, pereunt; dum Haga ultro citroque commeo. Exitum brevi res habitura est. Simulatque conliti uero, neutiquam postrema tanto amim signifiextio. Opusculum tuum de Begginarum instituto accepi. Quae vidi, perplacent i sed, ne quid dissimulem, perlegendi otium o
cupationes , quas retuli, non concesse .
Caeterum dc non lecta Puteano digna facile praes iis, quo ex sente, praeter limpidas
aquas, quis exspectet quicquam Audes tamen monere, ut cen sere tua scripta velim . Summo modestiae argumento, ut cui eruditio censurae jus deferat, sua ipse aliorum subjicere judicio velit. Nimirum est haee P
temo digna modestia, in quo certare viri . tes omnes videntur; quae ut aliorum in se amorem attrahunt, ita ab annis xl, de amplius ita meum illexerunt animum, ut nim-
quam nis fato indisselubile amicitiae vinculum selvi possit. Caetera proximis literis
persequar.-Nam nune, quod vota, non possum. Cum αντιό)ωζον non habeam mitto traimionem Iv. Apostolicarum Epistolarum a Syriaco, ea scio argumenti Causa grata erit, dc quia meo nomini dicata est ab eruditissimo interprete. Vale, summe viridem atque amice. Lugd. Batav. i
Salutem PrestantissimoTuldeno,cui prima occasione rescribam , nunc cnim non possum ob intempestam noctem dc animum curis lassatuma.
CXXXVII. Diodoro Tuldeno, S. P. ALiquandiu est, Clarissime Tuldene,
quod tuum de sui cognitione comentarium: Sc dono quidem tuo, cepi. Ac licet , si unquam variis interim distringeret curis, quandoque etiam ab urbe abessem causam fortas te sam aliunde cognoris impetrare tamen a me non potui, quin per intervalla nunc hanc, nunc illam Priem, in manus sumerem; quod majori dubito v luptate fecerim, quam fructu: unum doleo, occupationibus me iis implicitum misse, ut insignem adeo librum non qua cura oporte rei, olverem. Sed sic quoque praestantia am facile cepi, qua allectus ad eum saepius recurram. I, o potissimum sunt,quae commendate scriptionem valeant, argumentum detractandi modus. Hoc si spectemus, mnes implesti numeros. Argumentum,
jus sit pretii facile prudentes intelligant,in primis corruptis hisce temporibus. Quam sapiens ille Chilon, aut quicunque is si rosurgeret. Dicti sui utilitatem, Vel potius ne cessitatem conspiceret: quies te, Doctissime Aa Σ Τ
246쪽
Tul lanci laudibiis dignaretur,quisic sistere
seculi vitianitatis, nunquam non laudando propositoi Viduret de in Belgis utut Barbara ei nominassent) nasti viros, qui Graecorum de imitarentur,cu aequarent sapientiam.
mquam parum hic sit aequesse , qui, talistiana Religione perfusiis,quicquid hic
gentilis est lapicntiae, longius opere hoc exsuperes, quam luna sidera minora. Equidem,qui saepius calamitosa haec tempora deploro, tanto maiores tibi gratias ago,quanto magis, senescente hac aetate, eorum mihi vitia videor intelligere. Atque utinam dignas reserre gratias possim i sed qui vix libri pretium capio, qua ratione, justa aestimati ne metu i possim t Attamen simulatque meus esse coepero, ac Musas sereniori animo invisere licebit, quod propediem fore arbitror primam curam otio meo seposui, tuum accuratius lustrandi atque evolvendi opus. Ex quo sane mihi, ac aliis cunctis discere semper licebit. Nune aliud non possum quam pro munere gratias agere, quod data opportunitate, compensare nequaquam differam. Plurimam salutem dices summo& viro de amico Erycio Puteano. Imo de aliis, quos mei amantes judicabis. Vale, Praestantissime Tuldene, dediligere nos perg .
Agnam capio voluptatem , quoties I. cogito, uti ab iisdem magistris literas docebamur adolescentuli 1 ita utrumque postea idem eloquentiae studium adamasse, atque etiam iis adjutum i me quidem praecepta ejus pro viribus in literas reserendo,te vero, quod non paulo majoris spitum, benedicendo i quo illud es consecutus, ut quos veterum potissimum tibi imitandos propositisti, eos non provocare modo, sia suis etiam caedere in castris videaris. -quam
vero ea parte longissime vincar: tamen illud me istatur, quod studium non plane dissumite, eosdem fere nobis amicos plurimis interris peperit: uti variis eorum exemplis comperi qui in Germania, Italia, clallia, Blitannia, Sarmatia, aut vicinis imperiis degunt. Putidum sortasse fuerit, diu ejusmodi sermoni immorari: cum me ipsem etiam specteti sed Deonum regno tacere non sinit praesens occasio. Nam ut caeteros sileam, qui quotidie vel hua veniunt, vel meliteris seis compellant. Hisce moximis di bus non semel de tuis laudibus sermo apud me fuit generose adolescenti Jacobo ny teo, quem video non solum legisse omnia pene, quae divulgasti,sed tanta eorum admistatione teneri, ut unus ei Puteanus sit instae omnium, qui triverint hunc eloquentiae caulem. Ac magnopere 'ille gaudebat cum me cognosccret, quae inter nos animorum conjunctio foret, meque maximopere in
vit, ut simulac ad te scriberem , seu literas adderem meis. Omnino enim se velle tibi innotestare ebat. Hunc honestum eius ardorem scio tibi non ingratum fore: pa sim quia optime semper volueris studiis adolescentiae: partim quia publici interest, ut illustri loco nati, quando literarum ac eloquentiae amore flagrant, in praeclaro hocpmposito aragis magisque animemur. Est vero adolescens is minimus natu filioriam .perillustris ac generosi viri, Joannis nyte senioris, L. Baronis in Dudemis, Domini in Groesbo, de Stronstarum, Equitis aurati. quantus sit in regno Suecorum ex eo cognostes, quod idem sit ex stimis regni senatoribus: idem universae Livoniae', Care liae de Ingriae guberirator: idem Arademiae saliensis Cancellarius. Idem Finlandiae septentrionalis judex provinciali nee facile dixerim, quanta indies incrementa apud Succos ac populos vicinos literae ac eloquensiae capiant hujus Viri opera: Ut vere Me-
caemiis nomen mereatur. Quin ejus ma-xtis instinctu Serenissimus Rex Gustaphus Dorpathi in Livonia illustre Gymirasium, erexit in quo Baro Shytum orationem inauguralem ipse habuit anno superiori ui. Id. Octob. Imo suis etiam sumptibus in Academia Upsiliensi Professorem Eloquentiae
extra ordinem alit. Ut jam ea Academia non regiis nudo professoribus,sed Suttiano etiam se jactet. Nec minora sint, quae moli-
247쪽
molitur: imprimis vero totus est in eo, ut rcgem non fortissimum modo sed etiam eruditissimum inflammet ad Academias, Collegia, ac Scholas excitandas in cunctis ditionis suae tetris ι Etiam quis credat 3 in Lapponia illa, dubium fabulis an historiis magis decantata. Gaudeamus, mi Puteane, quia etiam sub frigido illo axe Musarum ardent amore, nec Musarum modo, sed etiam nostri utriusque. Multi enim, ut dixi initio, nostii istic amatores, tui etiam admiratores. re, ut puto, nec grave tibi erit, tribus verbis respondere illustri Baroni nyttio. Quod non ipsi modo, sed de mihi atque adeo illustrissimo parenti ejus longe erit gratissimum. Literas Amshesodamum pro curabis,ibi enim alterum Iam mens mi vivo. Necdum tamen Historias ac Politicen profiteri sum publice aggressus. Interim stipendium nobis liberaliter fluit: ac fruimur otio beato, sed minime segni. Nam Iron minus interim seribendo prodero, quam si ingenseorona a dicentis ore penderet. Plurimam
salutem diem V. G. Tuldeno, Castellanos esi qui praeterea ament studia nostra. At hic humanitatis studia non degustavita Canetum alia sunt,ad quae magis sit idoneus. Tantum vacare aliquid Qtismodi velinia ι etsi nin alii sint, qui similia a me petierin de quidem quibus negare nihil possum, tNec hoc prohibet quo minus pari cum iis Q sit hic tuus. Plura velim,quam pcissum, faciam quicquid potero. Sie amicissime
vir merentur virtus M amicitia tua, postulat autem mutuus amor, qui jam ab annis est triginta vel circiter, ut non recurram ad vetera: nempe affectum qui inter parentes utrimque nostri fuit i de quo multa praedicare mihi parens tuus solet. Intelligo te circa Paschales serias excursurum. Advenies gratissimis. Credo optimam etiam adduces uxore quam non conspexi ab eo tempore, quo cum vitrica utebatur Dord rechti hospitio meo. Sane tempus sit, ut videat has terras, quas puto, ab longo adeo interrio non adsipexit. Uxor eam salvere jubet. Multa etiam salute impertias Collegas doctissinios & omnes mei amantes. Vala optime de ornatissime Rutgeis.
CXXXIX. inando Rutgerso, G. Theoc Dor
S. P. D. Multis occupatus, Vir Clarissime & Α-
micissime, nolui tamen deesse postulatis tuis. Amstelodamum ante quinque mensas commigravi. Ubi loco habeor per- honesto. Stipendium, catteraque emolumenta, qtiae ex publico percipio, exsuperant tria florenorum millia. Spes adhaec aliorum,
pro liberis. Quem mihi commendas, vii mihi videtur apprime probus Nec opificium ei apud Batavos vel Uesiphalos obstare debet. Nam itidem sarcinator Batavus ille erat, qui apud Uestphalos ab acu ad sceptriim pervenit. Nosti Monasteriensem fabulam 3 Sed extra iocum. Optime civolo, idque imprimis tui ratisi. Necdum tamen video, quomodo et valde utilis esse possit opera mea. Nam pedellatus, quem vocant, & ut sic dicam, subpraefectura bibliothecae , de similia quae illustrem hanc scholam spectent, iis potius concedi selent, qui vel Iiterati sint ves intcm non ψαμοι.
Reverendissime in Christo Pater, Domine I lustriss Irari te longum adeo silentium meum A A non selum arbitror, verum dic certe
seio. pe qui eorum, quae in causa sum, cui scribendi hoc officium diutius distulerim, minime, in puto, gnarus esse possis Itaque rem omnem in pauca conferam. P. staquam Lugdunenses viderunt, eo me pi pendere ut Amflelodamum commigrare id unum petierunt, ut saltem rem in integro relinquerem, usque dum locuti essent cum
Amstet amensium illis, qui Hagam ad illa
stilum ordinum eonventum missi ab urbesiua forent. Interea diem ille ex die ducere, de nescio quas ob causas moras nectere. Jam mensis unus M alter exspirarat, cum frustra responsum exspecto. Tandem cum Acad miae Curatores Lugdunum venissent,id a me postulant quod ante. Molestum in I, ,
erat sic animi pendere. Sed quid facere nisi
248쪽
nisi Lugdunenses mihi aperid inimi eos vellem Aliquanto post in Hagensi ordinum
eonventu magnis studiis certatum interAm-Mlodamenses & Lugdunenses Delegatos, utrum Amstes amensibus liceret illustre erigere Gymnasium cum in propinquo sit Academia, emus id solius jus videatur, ut in ea publice doccant prosessores. Non o
stitere Amstet amenses, quo minus omnis tum controversa ab ipsis proceribus decid
retur. Quod si contigistet, sine dubio pronuntiatum pro Amstet Odamensibus foret . Parvi enim momenti sunt, quae Lugdunenses pro se adserunt. Nec facile Civitates adversus seipsas sententiam tulissent. Quippe si Amstet amensibus id non licet; nec alteri vel Hollandiat, vel Zecundiae Civitati licebit, cum utriusque Provinciae sit Academia idensis. Id vero nunquam dixerint vel hujus vel illius Provinciae Civitates. Praesertim cum non una alteraque sit ex maj
xibus, quae idem ac Amstet amenses αὐ- ehet. Solum eas impedit, quod sumptus essent faciendi niaximi, quibus vix pares
nunc videantur. Attamen meliora sperant
tempora. In quorum praejudicium nihil nunc ficti velint. Adde quod Dordieeliti
in Batavia professi publice sint Polyander, Nansus, Marcellus: Middel burgi verb in
Zeelandia, Gomarus, sordisonus, alii; nec unquam se Lugdunenses opposuerer ut sitis liqueat, quod nunc animati aliter sint, id i tum esse ab invidia profectum erga Urbem
tantae potentis: Nisi credere malumus ex eo id esse , quia metuant ne vehementius
Lugdunensibus Amstet amenses ineommodent, partim ob loci propinquitatem, partim ob opes immensas, ut si velint, fiaei lein Urbem suam possint summos quosque viros ex Academia Lugdunensi magnis promissis allicere. Uteumque illud est, in eo quem dixi ordinum conventu postulatum ab Amstet amensibus de Lugdunensibus,
tit utrique judicium hujus controversiae committerent curiae tum Hollandiae tum supremae. Itaque & Amstet amenses, ne quicquam praeter leges tentare viderentur,
Mnatorum judicio rem permittere. Quaecum ad te perscribere vellem, intelligo pau- eis hebdomadis vel potius diebus negotium consummandum. Quare ossicium seribendi paulisper disserebam. Verum tres,aut quatuor euluebant hebdomades, priusquam pa-
rati essent Lugdunenses. Paratis illis novae iterum spes quaestionis una atque altera hebdomada definiendae. Sed adhuc sub judicelis est. Quamobrem cum iterato me spe frustratum viderem, ulterius disserendam scriptionem non putabam. Ajunt quidem fore ut intra dies paucas decidatur. hoc alteris tum literis malim significare, quam
diutius nunc silere,ne penitus immemor Videat ossicii mei.Ptiusquam Amtiel amenses Haga domum redirent, convenit inter
eos de Lugdunenses, ut Amstelodamum commigrarem, sed eonditione hac , ne publice docere aggrederemur, dum lis ea penderet. Etiam Academiae curatores, cum Hagam excurrissem, idem a me postularunt.
Quare hic otio nunc fruor, sed negotioso. Nam praeterquam quod nonnihil mihi m linum est tam diu a publico docendi muta re abstinere, etiam solicitus sum de Legibus
atque aliis, quae ad constitiuionem novi Gymnasii pertinent. De his enim ut nunc cogitarem petiere Urbis huius proceres. Docontroversiae vero exitu minimὰ sum solici ius. Nam nulli pene is dubius est..Nec multum eausae suae eonfidunt Lugdunenses. Sed aiunt plerique eo se litem movere Am-stelotimensibus, ne si sorte Gymnasii illius
gloria quandoque vel incommodet Lugdunensi, vel etiam luminibus obstruat, a posteris accusentur, quod initio non obstit tint, eum ista ab Amstelodamensibus tenta
rentur. Quidquid vero de Academia est
Lugdunens,in eo prope omnes conveniunt prudenter agere Amstet amenses, ac recte consulere, non modo Civibus suis, de Iuventuti, sed etiam oppidis vicinis; cum ρο- riculo non careat si adolescentes,priusquam vitae modum sciant, mittantur eam in Academiam, ubi non in Collegiis vivant, sed in aedibus apud cerdones in quos imperium exerceant ipsi, unde fit, ut noctu bene potiper plateas grassentur, non sine periculo M
suo de alieno. Invitus quicquam exarmquod nomini Academiae eatis obcta possit, quam non amare modo debeo sed etiam vonerari. Attamen Mid verissimum est,etiam ab eo tempore quo postremo ad te scripsi, complures gravissime vulneratos, ac nunc etiam Zelandum bono genere prognatum ex vulnere decumbere; de cujus vita pland conclamatum videatur. Reus verb, ut fieriisti e solet, fuga sibi consuluit. Quod suo
249쪽
gerebas ne proceres patriae ostenderem, id quamquam antea fixum mihi erat, tamen monitu tuo incitatus, serio magis attendi. Sed neminem reperi qui aegre ferret, vel factum improbaret meum. Imo plerique cxLugdunensibus aperid ita dicunt, tam me prudenter iacere,qui meliorem Amstelod
mensium conditionem sim amplexus nam de idem se facturos meo si loco fuissent ruam Amstet amenses peccent subducenia
oeum Academiae qui bonam Iuventuti
operam navet: nec enim concoquere id se
posse Amstet amenses ex Academia eius Provinci cujus ipsi sint pars illustris, vocare
quemquam in urbem suam, cum magis rationem habere debuerint Provinciae quam ,
suae Civitatis. Et sine speciose admodum ista diduntur. Sed obtendunt Amstet amenses jus esse professioribus quovis commigrandi, quo velint: ad haec se prius rem omnem communicasse cum Lugdunensbus: nee obsture iis significasse, si nςutiquam parati me essent dimittere, posse de eo convcniri, dummodo mihi satisfieret, cui se o strictos faterentur. Quod si tum a Lugdunensibus, & aliquot etiam mensibus post fuerit cessatum , non esse profecto quod nunc Amstelodamenses accusent, sed seipsos qui in me retinendo fuerint negligentiores. Alia etiam non levis momenti pro se adducunt. Sed video me jam alteram ginam explevisse. Quare ne longior
sm, abrumpam, si unum illud adjecero,plus lomnino mihi hic otii fore, ad ea limanti ae t Amsteis d.
rum, Iustinum , aut similem. Nisi quod
postremo biennio dum expono Sulpitii Severi Historiam Sacram, occaso Git expendendi universam Historiam veteris Testamenti. Mallem eadem occasio Disset in rebus Christianorum, propter provinciam illam quam seseepi. In qua lento admodum pede sum progressus. Absque eo fuisset his annis duodecim,si bene me novi, minimum in Historia Ecclesiastica sex eiusmodi volumina ac est Historia Pelagiana, nec minoris bonitatis edidissem. Sed hoc ferte illi non poterant, qui quod honoris mihi accederet,sibi decedere arbitrabantur. Ego vero etsi optimi cususque aliquo etiam magnatum favore subnixus, temporibus tamen cedendum putavi. Nec aliter poteram , si conjugi ac liberis consultum vellem. Nunc auctoritas eorum de quibus conquerebar, multum refrixit. Planeque omnia suo magis momento pensiantur. Maxime e cordatissimo huius urbis Senatu. verum oblitus
non tam mei, quam negoIiorum tuorum
iterum interiem ingredior de qua priusquam omnia dixero, diem clauso comp inat
vesper Olympo. Deus Opti Max. te, Illustrissime Domine optimeque Mecaerias, Serenissimo Regi Carolo,Reguo Britanniae magnae,Ecclesiae unia versae ac amicis x cultoribus tuis, familiae in his meae, qua assidue pro te vota finit, diuturnam ac incolumem vitam largiatur. perficienda, quae sum exorsus. Imprimis autem quod toties tibi, Illustrissime Domine, postulatiun, me ad Ecclesiasticam Historiam cingam, quantum per munus publicum Ilectit. Magnus est animi mei ardor ad praestandum aliquid quo Spartam illam omnem. Ac quanquam male me habet, quod sex septem homines iquorum magna ante annos duodecim in Ecclesia crat aut horitas propterea quod inter extremas sententias eum antiquitate aliquid medium probarem,
sic assiixerint rem familiarem,ut longe opulantior Lugdunum venerim, quam nunc recedo: tamen magis aegre est animo meo,
quod reli propemodum studiis sacris coactus sim docere bis de die in studiis hum
nitatis. Nam mane quidem Xenophontem, Aristophanem, aut alium ejus generis
enarrare seleo: post prandium autem Flo-
Gerardus V omus, Hugoni Grotio,
S. P. IAm ex amplissimo assine tuo Rei geri Ggila intellexeris, vir maxime, ut Amstet damenta causis compuls gravissimis, Constituere in urbe sua cogitent Gymnasium iu lustre: atque ut eam ad rem utilem existiment, Operam tum meam, tum Gllegae, de
amici veteris Gasparis Barui. Sed Lei se,
plane habent persuasum, detrahere eam rem multum posse nomini, de existimationi cademiae suae: eoque omnem movent impidem,
250쪽
pidem, ut hoc negotium disturbent. Primum negant Juris hoc esse ulli civitatum, praeterquam suae: eui pro tolerata fortiter obsidione, praemii loco sit attributum, ut Α- cademiam habeat, ad quam Hollandiae, δίZelandiae ablegetur )uventus. Amstelod menses autem arbitrantur, aliud esse Academiam statuere, quam ad rem opus sit privilegiis, de immimitatibus a suprema pote state concessis: aliud autem Gymnasium erigere; in quo juventus, de alii Musarum amantes, absque eiusmodi privilegiis, liberali imbuantur doctrina: quale ius penes singulas esse civitates. Existimant quoque, eam rem plurimum commodare posse Lei- densibus: quia si annum unum alterum diutilis apud se detineatur juventus, & cruditi ne auctior vcntura sit ad Academiam, quod ex honore loci futurum,S iudicio firmatior, quod efficiet, ut deinceps hic minus sit tu tarum. Urgent iterum Leidenses, si habere Amstet amenses velint professores aliquos, saltem non alibi iis docendum fore, quam in Scholis classicis: uti apud id rech-tanos fecere prosei res,Nansius, Polyander, Marcellus. Amstelodamenses alunt, non esse laborandum Leidensibus, utrum in auditorio aliquo Schol e Classicae,doccant m fessores: an loco aliquantum di issit qui magis deceat non magis Doctores ipsos, sed etiam adolcscentes, Ῥam rude a ludi moderatore donatos, ac pariter tot praeliantis limos civcs, qui studia colant, ac de rerum natura, vcl imperiis, aliisque rebus praeclarissimis, publico alios dissercntes audire cx ptent. Denique objectant, ut haec essetu, non tamen debuille Amstet amenses ullum ex Academia hac vocare: sed potioremis habendam fuisse rationem Scitoti , quae totius sit Hollandiae,ac Zelandiae,quam quaeuqius sit iubis futura: praesertim cisim ipsi
nobile sint membrum in Procerum conventu, a quo curatores Academiae statuuntur,
in quos hi statuerint Academiae professores iidem ab Amstet amensibus ipsis praefecti
fuisse Aeademiae sint dicendi. Neque negant. Amstet amenses, haec alicujus esse pondetis; ac propterea delegati eorum, in
Ordinum conventu ante menses duos, in alI eidensibus super hoc compellati ellcnt, inclinabant, ut si rogarentur, ne quemquam vocare ex Academia sita vellent, morem ea
in re gererent, dummodo mihi sitisfieret,
quo invito pacta conventa non possent redadete irrita. Leidenses verb passi sunt optimam oecasionem emuere, quamquam dies
dicta esset conventus, & ea de rauci semel iterumque Lugduno Hagam excurrissem, Nimirum honestius urbi sex putant Lei- denses, si non tam rogent Amstelodamcnses, ut a proposito desistant, quam si in proximo ordinum conventu, qui mense Martio futurus,interdicatur Amstelodamen sies, ne Illustrem Scholam erigere, aut saltem Παquemquam ex Academia, ad scholam Urbis suae vocare Prosessorem possint. Am-
stet amenses autem negant, se quicqiuid facere velle, quod privilegiis Leidensum adve isetur, sed si iis repugnet consilium de gymnasio, in quo doctant profestares publici, solum opus esse, ut privilegium hoc sibi monstretur: eo viso, velle se ab instituto des stere. Ad me autem quod attinet, eo se potissimum unt de me cogitasse, quia non solum opera mea in publies docendo Hilloriam, pergratum toti urbi argumentum, utilis
sit futura: sed etiam in dirigendis Scholis
duabus classicis quarum non melior facies sit, quam in caete is Bataviae urbibus) juvare consilio Amplissimos Consules potiem quippe qui non sine fructu annis totis xv.
Dotar hinnae scholae, ante hos annos xv.
praefuissem. Ncgant praeterea, cum in A-'cademiam prosessores vocantur, stipulatio tnem intcrcedere, qua obstricti professi, res non alio ire possint, si res eorum sic ferano. Si jus est Leidensibus,abrogandi munus pro sestatibus, cit jus rei excinya nuper vidimuς ut de socero Iunio taceam, cui professi, linguae Hcbraeae erepta invito: sanὸ etiam lptos laribus jus esse abdicandi se munere quando vellent. Ac hujus rei exenipla
multa suppetere: ut in Danaeo se confere ite in illustrem scholam Gandavensenia: Gomaro, Middel burgum eunte; Meursio proficiscente Soram, de compluribus aliis. Si professione fungens non possit a se vocari,
tantum requiri, ut professor muneri renun-
ciet: nec dubitari posse, 'quin saltem esimi tum vocari sbi liceat. Haec sunt,de quibus Leidenses in proximo ordinum conventit,
controversiam Amstet an ensibus moturi
videntur. Qiod si etiam se nihil esse
re posse animadvertant, puto contenti erunt, a Proceribus nostris xx. aut circiter, millia Τ