Antiquitatum laconicarum libelli quator

211쪽

sive publicas rationes spectemus, satis mihi ostendisse videor. Atqui certum esse videtur nisi insigniter imminuto hominum numero agro rum aequalitatem turbari vix Poluisse; opportunissime igitur accidit, chiod vix sexaginta post Pugnan Plataeensem Rnuis eo redactam Spartanorum. multitudinem videmus, ut ne quum universa quidem milio tu hellum egrederetur, et senioribus et qui vix militarditi aetatem ingressi essent comprehcn Sis, sex millium numeruin complerent;

quinque enim millia septingenii et quadraginta ex aecurata Multeri computatione ad pugnam Mani incensem olympiadis nonagesimae anno terito 4I8 a. Clir. profecti sunt i ορλ; quae si et ipsa tanta im- mi autio fuit, ut non ex naturali humani generis decremento sed ex insigni aliqua fortunae vicissitudine externique casus atrocitate derivanda sit, vix dubitari potest quin uua eademque causa et populi numerum duobus tribusve millibus capitum multaverit et agrorum redituumque aequalitatem adeo conturbaverit, ut ab co iude tempore iuvidiae, avaritiae, cupiditatibus, factionumque Studiis ipsique civium discrimini via munita et quasi Dnua patefacta esset. Neque longere pati eam causam necesse est; Sumit enim terrae motus quo a. 46υ a. Chr. quum universam Laconicam tum iesam urbem Spartam lunditus eversam esse constat iis, quodque eum feeulum est hellum Messenia cum tertium, quorum vix decerni potest utrum majore Lacedaemonios clade assecerit, quum altero civium, Ruero Servorum

212쪽

numerus redituumque modus vehementer minueretur. Et universum

quidem . hominum numerum, quos clades illa in Laconica oppresserit, plus quam viginti millium suisse Diodorus Siculus auctor est iii ;quorum ut plurima pars perloeci fuerint, non miniis tamen et inde damnum in Sparta forum rempublicam redundavit, quum et deessent qui belli perieula subire pro ipsis possent, . et unde civibus supplementa peti debuissent, vix ipsi propagando suo generi. Pares essent; nequo ipsi Spartani communis stragis expertes fuerunt. Licet enim adultos eorum plerosque Archidami regis consilium ac prudentia servasset,iῖ , acerbissima tamen clades fuit epheborum, quos simul omnes in gymnasio porticus' ruina obtritos esse Plutarchus tradidit ita); quae etsi ad praesentem necessitatem minor jactura esset, facile tamen apparet ad . samiliarum perpetuitatem sequentisque acta is integritatem gravissimam fuisse, ut re ipsa mox comprobatum est. Nam quum in helotarum sere omnium desectione ne ex his quidem redintegrari numerum liceret, neque ipsorum civium suboles in lautis rerum omnium angustiis animisque varia cura perturbatis atque distractis magna incrementa accipere adque pristinam aequalitatem dirigi posset, tunc primum factum esse videtur, ut deficiente prole complures domus hereditate jungerentur, quibus rursus dirimendis

213쪽

ipsa novorum dominorum progenies exinde non sussceret. Tantum enim abest, ut sequentes 'ae lales hominum dispendia nova secundi- tale res arserint atque compensarint, ut ab hoc inde tempore magis magisque semper decrescere Spartanorum numerum 1ideamus neque integris quinque aetatibus interiectis vix mille homines superessent, qui arma ferre possentit'; quod ne bellis tantum quamvis continuis, quae per Da tempora Lacedaemonii gesserunt, tribuamusi adeo eos pepercisse civium capitibus tenendum est, ut quum aulea aequalocum perloecis numero ipsi in bellum exirent, jam sere solos peri oecos libertinosque interduin mitterentiis vel . mercenariorum militum operaulerentur; ut taceam non minus bellorum et anterioribus saeculis

suisbe ii si , quibus parem sibi et hominum et agrorum modum constitisse supra .vidimus. At baud scio an ipsa inaequalitas eam vim habuerit, ut qui semel opulenti iacti essent, familiarum suarum splendorem multa progenie infringi nollent, pauperes autem et ipsi inultos liberos in penuriae atque egestatis spem tollere dubitarent; quod quamvis Secus fuerit Athenis, ubi in summa inaequalitate Summa tamen omnes acquirendi reique laciendae libertate fruerentur, longe alia res fuit inter Spartanos, quorum omnes opes in Palr; moniorum reditibus iisque perpetuis positae essent; utque omnino dici potest,

214쪽

eadem institula, quae antea aequalitati servandae inserviIssent, quoniam non tam ad libramenti aliquod artifici iam excogitata quam ad pristini status propagationem comparata suerunt, ubi semel inaequalitas orta esset, parem enicaciam ad eam propagandam habuisse, ita imprimis commercio prohibito fieri necesse erat, ut dum divites, quo major eorum initio numerus fuisset, eo facilius subinde, qui eorum superstites essent, hereditatibus accrescerent, si qui semel pauperes essent, propagandis familiis condicionem earum semper deteriorem redderent. Neque enim modo divites alios, sed etiam alios pauperes illa quam supra diximus calamitate iactos esse consentaneum est; quae licet non eum exitum habuerit, ut finium detrimentum Lacedaemoniorum ditio pateretur, tamen, quod longe etiam perniciosius erat, plurimos eorum helotarum subtraxit, qui soli antea eos agros Spartanorum in usum coluissent iis; unde aut illud fieri necesse erat, ut, dum inculti manerent agri, multorum reditus insigniter laborarent, aut ut suis Sibi manibus vietum quaerere agrosque ipsi cum liberis suis colere deberent, quorum utrum elegissent, vix prohibere poterant, quominus Posteri ipsorum eam capitis deminutionem pa-

215쪽

tereulur, quam δπομειουms Nomine appellatam esse probabiliter eonjecisse mihi videor. Quamvis enim et agrorum spatia integra retinuissent et opere facie udo vitam abunde tolerarent, tamen servili opera destituti in . agris suis degebant neque coolioli. abia cibant, Et vel ad syssilia convenire vel liberos suos urbanae institutioni eo inmittere iugenuisque veteris disciplinae artibus erudire possent,

unde optima civitalis jura pependisse in superiore di pulatione demonstravi. eun quo vel Agesilai temporibus jam majorem Spartanorum numerum fuisse uno omnium luculentissimo Xenophontis testimonio comprobatur', qui vix quadraginta Spartanos in foro num vasse Cina donem traditi ' . Et divites quidem decrescente hominum numero ipso jure hereditario opes suas facile augebant; Pauperes autem, etiam si ad ipsos aliqua hereditas pervenisset, ex nudis agrorum spatiis fructus nullos capiebant, quum neque ipsi colendis illis sussicerent, neque Pretio eos Vendere liceret, neque adventiciis servis mercenariisve uti vel ob rei familiaris angustias vel ob publicas civitatis leges possent, quas Vix arbitramur mancipia ex alienis terris importari passas esse i*η; pIurimam igitur agrorum partem incultam jacuisse consentaneum est, quae quum venationibus atque aucupiis pateret, et ipsa Oliosorum tantum commodis inserviebat, qui ejusmodi exercitiis atque delecta ionibus omne tempus impendere Pos-

216쪽

sent in . Quo i si Leuctricae pugnae tempore vix dupIum eorum hominum susterfuisse dicitur, qui illo in bello occiderunt i , Messenia remissa vix magnam fundorum jacturam secisse Spartani videntur; nam ut omittam quod supra significavi integras portiones non in lora Messenia fuisse videri, opulentissimorum certe homi nomlaiisundia prope ipsam urbem sita erant, ubi helotae facilius in os-ficio retineri potuerant, neque tantum nune illi cladi, quantum et alii et ipse olim fee , tribuerim; quam ni facile largior et ipsa in, quales tunc Spartani erant, nova inaequali lati incrementa addidisse, ita apparet reducendo agrorum modo salutarem potius reipublicae fieri potuisse, nisi jam inde a Peloponnesio bello a pristina sobrietate descivissent ipsam qiro inaequalitatem adeo adamassent, ut vel commodissimam ejus inIlendae occasionem Praeterm illi rent.

Dudum sortasse mel Ius secissent, sἰ eam illaionis Pariem, cureolendae helotarum capita amplius non susscerent, vicinis gentibus reliquissent, reliquam ab integro civibus distribuissent; at id ipsum noluerunt se ilicet, quibus fortuna et helotas suos conservasset et agrorum modum hereditatibus orborumve matrimoniis ultra prisὰinam descriptionem ad auxisset: opulenti illi, qui quum ejus fortunast beneficio non modo lautiores essent omnique volu Ptalum genere a M

217쪽

slucrent, verum etiam soli in republica regnarent, Seuntum parvamque concionem soli complorent, ePhoros sibi corruptione obnoxios

haberent, tantum aberat ut quidquam mulari ad praesentis temporis necessitudinem paterentur, ut antiqua illa Lycurgi instituta, licet p. prio sibi aequalitalis lauda in enio prorsus d cstituta, tauquam privilegia sua anxie relinerent, duinque iniquissimam domi uationem in ipsos civitatis participes exercere ut, Pristinae reipublicae diuturnitatem

in speciem hominumque fraudem jaciarent. Qui autem no cum civibus quidem abundantiam suam communicare vellent, inulto minus exspectari poterat facturos, quod augendast multitudinis causa olim factum esse supra memoravimus, ut bolotarum ex genere familias suas supplerent ias, quorum licet etiam tum haud exiguuin numerum in agris suis liablisse videantur i*3 1, ni iuuere tamen quocunque modo vires animosque deprimere quam v ct summa necessitate urgente iuusum Suum convertere malchant, relinendi Potius Pristini juris quam pristinae condicio uis restituendae 'studiosi. Nimirum quae fieri Lyaeurgus vetuisset, sancte ac religiose cavebant, quae ipsorum Prudentiae vigiliquo curae atque communis patriae amori reliquisset, ipsa rum legum siducia eo securius negligebant, quo melius privatae ipsorum potentiae in stricti juris observatione consultum erat; eamque alteram turbatae aequalitatis causam dicere licet; quam si recte

218쪽

eontendimus multo maiora praesidia in iis quae concessisset Lycurgus, quam quae PraecepiMet, habuisse, facile apparet servari non amplius potuisse, si inulatque ii homines, qui civitatis regimen tenerent, caeca legum obedientia contenti, in reliquis cupiditates polius suas quam legisl toris vestigia sequi coepissent, dumque rivulorum

ductus custodirent, vivum fouiom conturbari atque exarescere Paterentur. Quid Pe ea dein populorum quae animalium sors esse videtur, ut post aliquantum temporis spatium lorpescant atque marcescant, tandemquc amisso spiritu vitali inane tantum formae simulacrum

retineant, quod etsi variis artibus diuturnum servari possit, tameniis ipsis partibus partium quo lanctionibus facillime ea reat, unde vera

atque vegeta vita seopenderit; neque Consentaneum erat aequalitatem,

quem quasi pulmone in reipublicae Laee daemoniorum dixerim, diutius

incolumem manere, quam integrum atque genuinum Spiritum res Publica dueeret; qui ubi aliquo modo corruptus atque inter CP tu S USSet, quo arctius aliquod institulum cum ipso civitatis vigore ac sanitate cohaereret, eo celerius labascere et exstingui necesse erat. Atque haec si cui causa Polior esse videatur, quippe quae non ex fortunae aliquo ludibrio sed ex aeternae necessit alis lege ducatur, non repugno ;verumtamcn quaerere licet, utrum donciente spiritu pulmonem quoque defecisse, an potius pulmonis labo extrinsecus aecepta spiritum corruptum esse dicamus; utque concedam vel atrocissimam illam calamitatem, quam cum terrae motu conjunctam fuisse vidimus, alio temporc , recentibus etiam reipublicae viribus veterisque sapientiae quasi instinctu permanente, saeilius reparari potuisse, neutiquam la-

219쪽

men verisimile est Lacedaemonios eliam non accepta illa elade tameito viribus defecisse regendaeque reipublicae cursum perdidisse; quorum vel in ipsa corruptela tanta sortitudo atque vivacitas apparet, vi nisi externa fortuna civitatis condicionem depravasset, non minus boni quam postea pravi status tenaces futuros fuisse credibile sit.

Tutissimum igitur videtur utramque causam ita conjungere, ut neuti a in sine altera tantum valuisse intelligamus, atque ut vel humana corpora certum est, etiam si ad vitae suae terminum pervenerint, multo saepius externo aliquo casu quam sola naturae imbecillitate occumbere, ita etiam Lacedaemoniorum reipublicae insigni aliqua calamitate opus suisse statuamus, qua velut ipso vitae domicilio turbato praeclarum illud corpus, quod a Lycurgo etsi non procreatum, informatum tamen ac eorroboratum esset, paulatim dilaberetur; quae tamen ipsa calamitas multo minus perniciosa esse potuisset, nisi ea tem P Tum ratio fuisset, ut semel aperta janua omnia corruptelae genera velut agmiae saeto irruerenti Sed de temporum illecebris, quibus Lacedaemoniorum virtus succubuit, ita jam ab aliis disputatum est, ut ne verbo quidem amplius in re decantata opus sitia'; unum tantum addere liceat, quo haud scio an nihil et morum integritati et hominum numero conservando apud Lacedaemonios perniciosius fuerit: mercenariarum copiarum incrementa dico, quas notum est circa Peloponnesium bellum in Graecia ortas mox in tantam vim

220쪽

evaluisse ira , ut nulla sine his bella geri pomo viderentur, neque

apud alias tantum nationes interdum mercenarium quam domesticum exercitum cogere facilius esset, sed ipsi quoque Lacedaemonii eorum opera uti non recusarenti Verum de iis damnis, quae a peregrinis mereenariis Lacedaemoniorum respublica accepit, nunc non loquor; sed quod multo exitiosius fuit, ipsos quoque Lacedaemonios homines exteris mercenariam operam praestare videmus, unde sive domum rediisse ut, Peregrinos mores avariliamque et ambitionem secum importabant, sive ibidem vitam exegissent, sortissimorum civium copia Patria in privabant; quorum licet plerosque ex pauperum numerosuisse credibile sit, tamen et honestissimo genere natos et qui ipsius Lyeurgeae educalionis participes fuissent, in mercenariorum numero invenimus i 7γ. Et initio quidem ducum tantum loco suisse videntur, quales in Cyri expeditione Clearchum et Cliteisophuin videmus; inox quo majore honore tanquam hollaudi articoes ubique exciperentur, eo plures euin quaestum occepisse credibile est, neque aliunde sa-eilius inaudita illa hominum decrementa explicari Possunt, quae intra Pauca Saecula Lacedaenioli tornm civitas passa est, nisi ex illis p regrinationibus, quas consentaneum est Plurimam eorum Parlym continuis bellis hausisse, quique superstites essent, tu aliarum potius terrarum asstuentia retinuisse, quam ad domesticam disciplinae se-