Io. Nie. Madvigii ... Adversaria critica ad scriptores graecos et latinos ..

551쪽

Lib. VIII. Cap. V.

Velleium, Plinium mai. vid. Baeuicteri lex. Tacit. p. 116).Senerum sep. 7, 6 reperiuntur. Ipse hic usus parum perspicue enarratur, etiam ab Heraeo ad Tac. hist. I, 9 Quod poterat sic dici: -Αdeo hoc non fieri potest, ut ne illud quidem possit', sic .convertitur: -Ne illud quidem fieri p0test, adeo hoc non potest. μ)Ibd. 3I 7, 283: R0x iussum confidere fel ieitatis suae ad alia sibi ad gloriam concedere deos. Sic boni eodices; interpolati recte felicitati: pro ius

sum Muetetellius bene iussit eum; extrema nondum Sanata sunt, quae sic scribi debent: ... selicitati suae: tali α sibi ad gloriam concedere deos. Formam sententiae viderat Ieepius, sed incidit in vocabulum minime

aptum fatalia). Lib. VIII, 39 II, b): Hos enim circuitu

qui fallerent hostem, in summum iugum placebat evadere. Scr. qui falleret. Et venerat hoe qu0que Freinshemio in mentem. Lib. IX. 13 3, 213: Inter haec Memnon . . . equitum V milia, praeter eos ab Harpalo peditum VII milia adduxerat, armaque XXV milia auro et argento caelata pertulerat. Debebat esse: armorumque ... caelatorum ut arma intelligerentur, quae ad singulos homines armandos pertinerent, Ru iungen). Scribendum: XXV millibus. Ibd. 41 s10, 183: Omnium rerum sola sertilis regio est, in qua stativa habuit, ut vexatos milites quiete firmaret. Corruptum esse sola manifestum est, sed quod a Ieepio sumptum Hedichius

in C. 41 II. 25ὶ Zumptium litteris missis inter alia monueram

scribendum esse quo subire. Apud Hedichium retentae pravae codicum seripturae Zumptii nomen adseribitur, coniectura tanquam codicum scriptura annotatur. Duiligod by Corale

552쪽

Q. Curtius.

posuit copia, et abandat nec facile in sola transire potuit. Scrib. om n. rerum 3 olo sertilis regio est hoc e8t, e solo; omnium rerum solum sertile habet. Sed praecepit emendationem Modius.

Lib. X, 22 7, 53 notanda erat ut III, 26 laeuna

hoc modo: Haud ambigue iuvenem, cui regnum destinabatur impense probra, quae obiecerat, magis cet. Nam quod Ioepius pro impense scribi iussit scripsitque Hedichius impetiit, sed, neque id verbum e paucis poetarum locis ad Curtium transferri debuit neque perlaetum poni, et, qu0d caput est, multo plura desiderantur. Nam probrorum illorum nune nulla significatio praecessit, omninoque Pithonis orationis initium tantum et ingressus ponitur; quomodo hinc flexerit et sententiam exposuerit, non dicitur. Quintilianum perlegi studiose et attente primo Latinas litteras docendi tempore, postea tantum particulas relegi. Habebam tamen annotatas emendationes non ita paucas, ex quibus unam et alteram edidi. Sed cum eas cum Halmii exemplo compararem, non sine laetitia vidi pleraque iam, quae scribi volueram, aut ex optimis codicibus restituta esse aut Halmii, Christit aliorumque coniecturis occupata, quemadmodum accidit in duobus locis quos vol. I p. 4b tractavi quae pars mense Octobri a. l868 typis deseripta est); eorum enim utrumque Halmius eodem aut simillimo modo emendavit, alterum e Iulio Victore, alterum coniectura. Itaque relinquitur perexiguum in tanto opere spicilegium. Lib. I, 4. 3: Nam et scribendi ratio con-

In libro VII, 7, 9 consensum meum Halmius in addendis

annotavit. Duiligod by Corale

553쪽

iuncta eum loquendo est, et enarrationem praecedit emendata lectio ceti Nemo Latine eum aut sine praep0sitiones eum gerundio posuit, nec, quod scribitur, rectam habet sententiam; neque enim cum loquendi opera et locutione coniuncta scribendi ratio est. sed cum ea, quam proxime ante Quintilianus nominavit, loquondi scientia. Nam cum grammatici professionem divisisset in loquendi scientiam et enarrationem poetarum, nunc. quid his duobus adiunctum sit, exponit. Scripserat igitur: scribendi ratio coniuncta cum loquendi ratione

est. Quam proelive fuerit in hac orationis forma de qua dixi Or. Lat. g 280 n. 2) genetivum ad praepositionem

accommodare, apparet.

Ibd. 6, 14 seposita coniectura e c0d. Ambrosiano et Bernensi spr. m. scribendum est: illa tamen quomodo es sugient, ut non, quamvis seminina singulari nominativo us litteris finita nunquam genetivo casu ris syllaba terminentur, faciat tamen Venus Veneris p Nam ad effugient sie haec Quintilianus adiunxit, quasi sit: - quomodo effugient efficientque, ut non . Ibd. 10 I: Haec de grammatice, quam brevissime potui, non, ut omnia dicerem, sectatus, quod infinitum erat, sed ut maxime necessaria. Deest verbum, qu0d eo minus abesse potest, quod ei adiungitur participium sectatus. Una littera mutanda

) Prave eontra apud Ciceronem pro Sulla 72 nune editur: Conferte nune eum illius vitam P. Sullae; nam ex praecedenti easu alius audiri potest, a praecedenti praepositione nemo unquam sic nomen separavit, ut alio casu stubsequeretur. R stituendum est igitur e eod. Tegerns., quod olim edebatur: eum illius vita Ρ. Sullae tritamin. Duiligod by Corale

554쪽

Quintilianus.

est: Hae e de grammatice quam brevissime

Lib. IV. b, 8: Itaque, si plura vel obiicienda sunt vel diluenda, et utilis et iucunda partitio est . ut, quid quaque de re dicturi simus, ordine appareat. Non, ut ordine aliquid appareat, partitio facit sed ut statim, cum auditur partitio, appareat, nec, quid dicturi simus, partitio ostendit, sed quo ordine; et hoc Quintilianus scripsit: ut, quo quaque de re dicturi simus ordine, appareat. Cod. Bern. quod, n0n quid. Lib. V, 10, 64: et ratio, quamvis ita ex diverso, eadem est. Halmius: quamvis sit ex diverso. Praestat: quamvis sita ex diverso, eadem est.

Ibd. 14. 12: Hic potest videri de re conten tio. Ineptum est de re, nec minus contentio; nam et ex toto loco et ex iis, quae proxima subsequuntur potuit enim sic constitui ratiocinatio: animal est mundus; omnia enim cet ), perspicuum est, agi de forma s3llogismi ad speciem minus plena, qu0d non praemittitur eius rei, quae dem0nstranda est, prop0sitio, hoc est, intentio. Iam re in Ambrosiano in rasura scriptum est. Posuerat Quintilianus: Hic potest videri deesse intentio. Attigerant veri partes Gesnerus et Spaldingius. Lib. VI, 3, 102: Itaque haec, ne omisisse Viderer, attigi; illa autem, quae de usu ipso et modo . 'iocandi complexus sum, adeo infinita plane .. . necessaria. Sic Halmius, qui in loco, quem lacunosum putabat, Ambrosiani scripturam retinere debebat infirmare Bamb. infirmarem) pro infinita. Ex ea verum perspicus elicitur, invento in adeo mendi et correctionis initio: quae de usu ipso . . . complexus sum, audeo confirmare plane fesse J neces-

555쪽

Lib. VIII. cap. V.

saria. Reliqua Quintilianus ipsi dixit non laisse si

Ibd. 4 9: Neque tam cum his ipsis monitoribus clarescit; quidam saeiunt aperte quae rixemur. In priore membro menda non latent; qui tantum inferre conantur, saliuntur; neque enim alii praeter monitores significantur); sed ne in altero quidem aut prima persona rixemur serri potest aut faciunt, quae rixemur. Scribendum videtur: Neque iam cum his ipsis monitoribus elam res fit; quidam saciunt, ut aperte quoque riae entur. Spaldingio debetur clam res fit. Lib. VII, 10, 13: Haec est velut imperatoria virtus parti ad casus proeliorum retinentis partis per castella tuendas custodiendasve urbes, petendos commeatus, obsidenda itinera mari denique ac terra dividentis. Sic antiqui codices Ambros. Bamb. . Infelicissime interpolatores in recentioribus pro parti scripserunt partientis; nam partitio copiarum in altero membro significatur et re et verbo dividentis), cui contrarium est in priore retinentis. Sic enim Quintilianus scripsit: copias partim

ad casus proeliorum retinentis, partim per castella tuenda custodiendasve urbes . . . divi dentis. Partem smaiorem exercitus imperator c0ngregatam apud se ad res acie gerendas retinet. partem perali 0s usus spargit.

Lib. IX, 2, 47: ut illa statim prima, quae . dicitur a negando quam nonnulli αντίφρασιν vocant. Scribi debet: quae ducitur. Primum, in quare posita sit figura, indicatur, deinde nomen additur, ne vulgo quidem receptum nonnulli).

ὶ Quam de VI prooemio 7 supra p. 89 posui conieeturam. eam

sero video a Bumanno praeceptam esse. Utrum quamquam seribi debeat an ex Ambros. quod, ambigo. Duiligod by Cooste

556쪽

Quintilianus.

Ibd. 69: aperta figura perdit hoc ipsum, quod figura est. Hoc Latine non dicitur pro eo, quod est: pordit figurae vim et nomen, desinit esse figura spoetarum usu: perdit e e fgura . Scribendum: perdit hoc ipsum, quo figura est, id ipsum, quod saeit, ut

figura Sit. Ibd. 1 U: Comparationem equidem video figuram non esse, cum sit interim probationis interim etiam causae genus, et si talis eius forma, qualis est pro Murena: -vigilas tu

de nocte . . . et cetera': nescio an orationis

potius quam sententiae sit. Ferri non posse non Spaldingius intellexit; sed ultra modum improbabiliter Halmius pro eo scripsit quoque. Deinde edunt: et sit talis eius forma, quae sententia de figurae forma) pravissime coniungitur cum illis, quae dicuntur de comparatione alius generis, quae figura non sit; tum valde negligenter illa adhaerent: nescio an cet. Emendatio lacilis est: Comparationem equidem video figuram

nunc esse, cum Sit interim ... causae genus, etsi talis eius forma. qualis est pro Murena: . Vigilas tu . . . et cetera', nescio an orationis potiusquam sententiae sit. Figuram esse comparationem

Quintilianus dieit, eiusmodi tamen exemplum, quale est in oratione pro Murena, dubitat, sententiaene figura, de quo genere nunc agit, dici possit. Ibd. 4, 6: Neque, si parvi pedes vim detrahunt rebus, ..., compositionis est iudicandum. Nulli sunt appellanturve apud metricos rhetoresve parvi pedes saut magni , neque . si sic appellarentur dis- syllabi, de iis hoc loco agitur. Scribendum est prava. Reliquam dubitationem in verbis interiectis, quae hic omisi non tollo; sed extrema attrectanda n0n erant. Negat Quintilianus compositionis esse, h0c est, ei tanquam arti,

557쪽

Lib. VIII. cap. V.

ut tota abi ieienda sit) tribui et vitio verti posse, si quis prave et assectate pedes misceat. Ibd. 63: Sed eorum sinitiorum facilior ratio

est quam clausulamm); non enim cohaerent aliis sed praecedentibus serviunt exordium sumunt cum ea; quamlibet sit enim composita ipsa gratiam perdet, si ad eam rupta via veniremus. Sic codices. Violenter pro sed substituitur ne c. Seribendum puto: non enim cohaerent aliis; sed praecedentibus serviunt, quin exordium Sumunt ut clausula; quamlibet sit enim composita

i pSR . . . Venerimus.

Lib. X. 2, 13: Ideoque plerique, cum verba quaedam ex orationibus excerpserunt aut aliquos compositionis certos pedes, mire a Se, quae legerunt, effingi arbitrantur, et cum verba inter- ei dant invales eantque temporibus, ut quorum

..., et compositio cum rebus accommodata sit

tum ipsa varietate gratissima. Infeliciter hune loeum Halmius tractavit, in quo nihil certius est quam

ostendi, utriusque rei, quam imitari homines velint, eam esse naturam, ut non satis sit simpliciter quaedam excerpere; utrumque igitur membrum perspicuum est a cum scum tamen j pendere. recteque in edit. Colon. a. 1527 et insecutis scribi: eum et verba . . . et compositio. Sed praeterea scribendum est: et compositio cum rebus accommodanda sit, tum cet. Id enim ipsum agitur, non p0sse eam, qualis apud aliquem inventa sit,

J Etiam apud Senecam de benes. IV, 15 extr. recte superiores ediderant: eni beneficio) etiam infeliciter dato indulgere tam natura Ie est quam liberis pravis, ubi nune, comparationis veritate sublata, editur parvis. addito ab Raasio novo vitio: infeliciter nato. Duiligeo by Cooste

558쪽

Quintilianus.

transferri. De erroris genere dixi post Drahent,orchium et Ruhnhenium opusc. acad. vol. all. p. 36l. Lib. XI. I, 3: si genus sublime dicendi parvis causis. parvum limatumque grandibus . . . adhibeamus p Parvum dicendi genus pro tenui et humili et contra usum et ridicule dicitur. Eo proclivius hie idem error, quem in IX. 4. 6 deprehendimus, parvum pro alio adiectivo substituit, quod praecedit parvis: Quintilianus par eum limatumque p08uerat. Cap. VI.

Tacitus. Suetonius.

fornelium Tacitum, egregium scriptorem nec tamen aut in scribendi genero assectatae cuiusdam duritiae culpa liberandum aut in vero minute exquirendo severissimae semper diligentiae et in rebus narrandis interdum aliquid Sententiarum acumini et gravitati et omnino scriptionis solori dantem. legi et adolescens studiose et diligenter et

postea non raro tractavi, eum etiam partes aliquot enarrarem studiosis aut . in quibus se exercerent, pr0ponerem. Usus sum nunc, cum olim annotata recognoscerem, praeter operiorum curas, quae Behheri editione continentur,

0rellii, Halmii. Ritteri exemplis, Nipperdeli annalium,

Heraei historiarum; ex iis, quae ab aliis nuper sparsim pr0lata sunt, facile me quaedam fugere potuerunt, etsi n0n prorsus incuriose circumspicientem. Etsi autem et orationis artifidia et sententiarum acumina paulo interdum duri 0ra caute attingenda ipse quoque iudico nec m0Venda,m i quae iustam excusationem n0n recipiant. tamen in 7 siti quoqu6 scriptis non ita paucis locis servari miror, quae iam veteres illi Piehena, Faernus. Acidalius, Lipsius

559쪽

Lib. VIII. Cap. VI.Gr0novius recto et simplici iudicio correxerint ), et alibi magnis ac temerariis moliminibus tentari, quae illi laedi et recta ratione expediverint. In annalium libro primo nihil est, qu0d proseram. propriae emendationis. Itaque incipiam ab Lib. II c. 8, ubi in codice, quo uno utimur, ita scribitur: Classis Amisiae relicta, laevo amne,

erratumque in eo, quod non subvexit transposuit recte recentiores sub v. aut trans p. militem dextras in terras iturum. Neque serri Amisiae relicta potest et violenter tollitur Amisiae. Retracta voce quae propter re sequens excidit, scribendum est: Classis Amisiae ore relicta, laevo amne, ad sententiam aptissime. Dupliciter erratum est, quod Germanicus in

yὶ Huiusmodi est, ut singulis ex annalium et historiarum libris exemplis et apertissimis defungar sutor enim nominibus tralaticiis , retentum in ann. XIV. 15: pars ingenio pro ea ces, alii in spe potentiae, eum iam Acidalius monuerit, certissimo usu scribendum esse in spem potentiae vid. opusc. acad. I p. 168 et 169, ubi ipsius Taeiti in hae ipsa spei voce tria exempla posui similiaque multa comparavi), tum in hist. III, 41: apud avidos periculorum et de de eo risse euros de militibus pudorem et ducis reverentiam facile exuturis nec quicquam ad ducem defendendum ausuris. quos a Taeito pavidos periculorum appellatos fuisse Faemus vidit, ut offensionum pavidus dieitur ann. IV, 38, nandi hist. V, 14. Exemplo sit incredibilis et transpositio et mutatio et enarratio Nipperdeli annal. XIV, 7, ubi recte Halmius Pichenas amicum secutus est, sequi etiam Oberlinnm debebat una littera detraeta scribentem: incertum an et ante gnaros, quod sententia et apertum partieulae et indicium postulat. Ritteri qui tamen

in hoe loeo veritatis sensu motus an et ante non ignaros posuit et alias temerarias coniecturas et lacunarum fingendarum licentiam omitto. Duiligeo by Cooste

560쪽

Taeiti Annales.

ors fluvii classem reliquit neque longius subvexit. et quod Isevo amne reliquit, cum in dextras partes iturus esset. Non raro similiter apud Tacitum erratum est, ut III, T animis petendae pro animis spe petendae, quod Freinshemius restituit. Frustra enim Nipperdeius cmua audiri vult. Animi non eriguntur ultionis petendae

Ibd. 2l: eum ingens multitudo artis locis

praelongas hastas non protenderet, non colligeret, neque adsultibus et velocitate corporum uteretur. Qu0d hastam colligere, Turnebo praeeunte, enarrant retrahere, neque exempla ulla ex parte similia proferuntur neque origo significationis probabiliter declaratur; neque hastae retractio ad nocendum hosti pertinebat. Opinor fuisse: non eollinearet et certo dirigeret . Collinarare hastam aliquo Cicero dixit fin. III. 22. Ibd. 37 revocandum e codice: Censusque quorundam senatorum iuvit, quod magis mirum fuit . quod preces M. Hortali . . . Superbius accepisset. Non recte omnes Rhenanum secuti quo magis seripserunt. Nam plusquampersectum ostendit quod ante superbius resp0nsum esset Η0rtalo, miratos esse homines insecutam in alios liberalitatem, non inverso ordine haec laeta. Coniunctivus modus nihilo minus recte hominum illorum cogitationem signiscat.

) Ibd. e. 43 vera est emendatio a me iuvene a. 1828. in epist. ad Oreli. p. 80 n. proposita, in quam postea Bezzenbergerineidit: et Plancinam haud dubie Augusta monuit, aemulatione muliebri Agrippinam insectans; divisa namque et discors aula erat ceti, pro insectandi, quod extrita littera a geminataque proxima syllaba eodem modo ortum est, quo apud Livium XXV, 8, 10 reportando donabat pro reportans donabat et similia alibi. Duiligeo by Cooste