장음표시 사용
151쪽
que se audiendos populo praebuisse ' atque In istis ingenia , in scholis antea ficta sormataque , vires suas suisse experta . Si denique chalcidicum , ut probabile est , porticus speciem ae mam retulit, non video , quare id non multorum hominum, qui diversum vitae genus amant 3 qui literis sese consecrant; aut otium quaerunti aut mercaturas saeiunt , utilitatibus di commodis destinatum fuisse haud potuerit. Et quis , quaesis , quum Memmios ponderum Herculanensium vitia correxisse , in lapide legerit , quis , inqyam , ex eo suspicabitur, di scholam & ehaleidicum ponderum inquisitioni consecratum fuisse Nae , iste vetultos lapides parum se inspexisse , proderet , in quibus saepe diversia beneficia his, vel
illis tributa commemorantur ac conjunguntur , quae nullo inter se cohaerent vinculo . Quam ob caussam verissimum esse, arbitror , quod Hercu-
Ianenses in hoc lapide Marcis Memmiis Rufis gratum & obstrictum animum pro officina bona- artium profiteri voluerint, quamvis haud definiri posse , libens fatear , utrum nova eaque prima schola a praeclaris his viris aedificata ; an pristina restituta & , ut sere ex lapidis verbis consci posse videtur, splendidior facta sit, quae fortasse
Vid. Plinium lib. xxxv. eap. I o. N ad hune locum Haris duinum & Dalechampium . Adde Plinium iunicirem Iib. r.epis. a 2. lib. x I. eps. a 4. Quinctilianum lib. κ. instit. orator.e p. s. alio us apud doct. patrem dus de Dumasiis litterar. ex. Rom. ς. v. p. 23. Bibliothecas prope porticus positas fuisse testatur Suetonius vit. Aug. cap. xxIX. S. 3. Leg. Sam. Pitiscumnot. ad hunc Ioc. p. 33o.
152쪽
tasse Neronis tempore concidit , quo partem urbis , gravissimo terrae motu vexatae , ruisse, dc misere conquassatam descendisse , novimus . At
que in hoc splendido ac publico aedificio , non est dubium, quin meritissimi isti viri non solum ludum literarium ita disposuerint, ut is publicae
scholae speciem prae se ferret' ; sed etiam ex pa-H a tria
i Vide Senecam lib. ur . nai. quast. eap. I. &quae de Potuis 'peiorum eodem tempore tristibus fatis Tacitus habet lib. xv. Annal. cap. 12. Memmi I Rufi scholam utrum primam aedifica. verint 3 an pristinam collapsam restituerint, definiri quidem non potest a potierius vero ex eo quodammodo patere Rrbitror .
quoniam marmor eos se holam ad municipii hplendorem frisse ,
perhibet. χὶ Privatae enim scholae non in aedifieiis singularibus & eum ad finem eonstructis ; sed ubie umque sere , in aedibus Privatis ritemque in theatris . templis , basilicis , porticibus , hortis scuriis cet. institutae suat . Sed quaerere quis posset : utrum etiam salaria ae e eperint hi literarum magistri, qui in publica Hercu- Ianensium schola iuvenet doeuerunt λ valle de hac i re dubito . Nam, quae Vespasianus de annuis centenis sanxi , ad Romana urbem solum spectine videntur e vid. Suetonium vis. Uus , cap. XI II I . 3. I. a. p.-3. Sub Antonino demum pio ideoque longe post tristia Hereulanei lata per omnes provincias honoresti praemia ampIissima rhetoribus & philosophis proponebantur squa de re videas . Iust. Lipsium admirandis , rom. I II. operum, P. δε a. Io. Christian. sagittarium otio Ienens diss ix. p. a T. Ludovi evin Cresollium theatr. rhetor. lib. I v. cap. 3. CIaud. Salmasium not. ad Capitolini Auton. Pium, rom. I. scriptubis. Aug. p. a s. Ilaac. Catau bonum not. a ueton. vita V βψ n. cap. xvi 1 a. p. 68σ. doct. patrem dig. de variis modis literas eolendi apud veteres Roman. F. ix I. p. 6 a. eius parergo academ. de diis de pramiis vet. sophi l. rhetor. atque orat. S. πω. sq. ib. p. Iry. . aliosque a Io. Alb. Fabrielo bibliograph. Gutiquar. p. 317. commemoratos . Fortalse M. Memmii
Rufi . quemadmodum de Plinii de Efieii Caluini liberali erga
153쪽
tria urbe arcessendos curaverint , qui juvenes artibus liberalibus ad humanitatem informarent, eorumque ingenia praeclaris literarum studiis ex
polirent ac fingerent. Id autem eo majori sese commendat probabilitate , quod patroni coloniarum , quales & apud Herculanenses fuisse , antiqua saxa.docent , principem ossicii sui partem ad id retulerunt, ut urbibus, quarum felicitatis custodes , defensores ac vindices exstitisse gravi λsimos , se imus , quaevis ornamenta pararent , at que imprimis cives ad studiorum societatem perducerent , eosque a barbarie ad vitam cultiorem atque ab inscitia ad variam doctrinam transfer
rent . Quid Z quod idem negotium & sibi quo
que datum esse , existimarint decuriones ac duumviri atque , ut praeter alios recte IvL. CAE s.cAPACIus observat , sedulo curaverint, ut in urbe grammatici, philosophi, ac rhetores essenti Quari autem quum ita sint , eamdem praeclaram curam Herculaneo ornando ejus coloniae duumviros &
decuriones adhibuisse , summo jure dicendum
esse , videtur atque adfirmandum , eos , alio ἰ
praeeeptores voluntate eonstat, 'ui ex illius lib. 1 v. q. I 3. & , quoad hune , ex Suetonio de illustr. grammat. eap. III. I. 3. patet, de suo nonnulla stipe hsia iis', qui ibi docuerunt, secreverunt . Si etiam hane munisse enctam ip rum domesticae ratio-'nes haud tulerunt ; nullum tamen est dubium , quin magna gram- matteorum copia Ile culaneum convolaverit, eum quod ex solis donis ac praemiis , quae a parentibus , quorum filii ipsoru ni curae traditi fuerant , aeeipiebant, maximas opes sibi colligere poterant ό tum ob amoenissimam in Campania vivendi rationem, quae nobilissimos quosvis Romanos ita alliciebat, ut multi eorum ibi , quam Romae , commorari ac vitam agere manent a
154쪽
rum excitatos exemplis , literarum flore civitatis suae fortunam metiri atque in illarum cultura hujus principem felicitatem ponere, solitos suisse .RLLIcTA schola , haud abs re fore arbitror , ad alias quoque descendere infelicis hujus urbis
ruinas atque in his rimari , quae calamitosa ac funesta illa sub Tito tempestas depressit; quae vero per tot seeula benigniori fortuna posteris servata sunt , insignia litteratae ciUitatis monimenta . Nolo autem in praesens fuse in quorumdam naris rationes de invento gymnasio Herculanensi inquirere , ac , quantum illis fides habenda , quan tum ve pretium sit statuendum , rite definire. Quamquam enim certe persuasus sum , firmissimum sane id fore argumentum , quod rem deliterarum in hac urbe studiis , a nobis disputatam, extra omnem dubitationem Poneret: quamquam porro litteratum esse , qui ignoret, arbitror neminem , quod in omnibus sere Graeciae opis
pidis ac coloniis gymnasia exstiterint , ac per eonsequens sine omni dubio jam antiquo aevo a Graecis , per Campaniam diffusis , & Herculaneum quoque delatis coloniis , ingenii pariter ac corporis exercitia fuerint instituta s multas tamen prae me ferre videor rationes , quare sesellisse se eos putem , qui gymnasium se invenisse, sunt arbitrati, quod cum chalcidico I aut ipso soro ab
his consulam suisse, summa adest probabilitatis
ι Vid. Iul. Caesarem Capaeium , ct hist. N
155쪽
species . Ac de hoc itidem varia memorare ac monstrare possem , in eo adcusationes pariter ac desensiones sine eloquentia ἔ aut orationis vi atque arte esse hvid potuisse, tempore in primis primorum augustorum Caesarum, sed libens haec, ne scriptionis hujus limites transgrediar , praetereo di confero me potius ad aliud , ad quod via nos nunc ducit , praestantissimum Herculanensium seodificium , cujus pulcritudinem , in ruinis ceter quin maxime sepultam , non satis mirari possunt harum rerum periti. Describunt id ita ', ut &eo Ioeo spirantes adhue in Vesuvii cineribus Campanas musas facili negotio observari posse , crederem. Templum ibi sui sie, ajunt , magniscum & inventam non statuam solum Herculis ssed simu Iaera quoque elegantissima nonnullarum dearum , sociarum quasi illius numinis . Has musas fuisse, certissime credo cum aliis , & Herculem earum ducem , quae quidem mira diversissimi numinum ingenii consociatici ; a Romanis tamen usu eonfirmata φ ct apud Herculanenses eo magis
apud Ane. Franc. Gorium , admiranc auri . Hercul. p. 3 P. 3 Uid. Gorium , loco memor. in I 9ω Cons Plutare hum quolis Rom. LIκ. Suetonium vit. Auf. cap. XXIX. g. 13. Eumenium rhetorem , orat. pro restaurischol. cap. v II. g. R. p. 6 panegyraeis vereris Cellarii r Ovidium lib. v x. fassor. v. 799. Adde Alexo Donatum de urb. Rom. lib. x I..eap. 13. Barthol Martiatrum topogr. urb. Rom. ub.πω cap. s. & sam. Puiscum. noro ad Suercu. p. a I.
156쪽
probata fuit, quod numen eorum quasi tutelareae praeeipuum Hereules erat & ipsi per id sine dubio signifieare volebant , sortitudinem ac bellandi peritiam eum humanitatis studiis conjungendam hoeque praestantissimarum virtutum commercium religione quoque firmandum esse . Haec suit sine dubio Hereulanensium persuasio , ex qua facile eolligi posse puto, artes liberales in deliciis apud ipsos habitas fuisse , quarum praesides, musas quippe, tam religiose colere venerarique voluerunt. Quis enim illis non Oiscinas paratas suspieabitur, ubi his splendidum ae magnificumeonsecratum cernit templum Multa hie observanda sorent, s singula hujus Herculanensis musarum templi memorabilia eontemplari Uellem; sed redeundum potius , un de digressi sumus , existimo , ut ad theatrum ite rum veniamus , quod supra jam praetereundo quasi vidimus . Neminem enim puto fore, qui, in theatris ae ludis scenicis artem poeti eam olim sedem suam habuisse , ignoraret , ita ut, quae de Neapolitanis observavit Iul. Caes. Capacius , adparatos ab ipsis ludos in theatro suisse , a paee& otio non alienos , metiees , muses , rhetorices , comoediarum oblectamenta, eadem & de Her-
it patet hoe ex antiquis monumentis ae saxis literatis apud Alexium Symmaehum Μazothium eomm. in mutilum Capaniamphitheatri titulum . eo. v I t. p. 24st. Frane. Mae. Pratillium de via Ania , lib. x I. es. . p. x8o. χροι & lapius laudatum cet. Anton. Franc. Gorium admiranae anIiq. HercuI S. v I I. p. 14. χε
157쪽
culanensibus , quum theatrum habuerint δ, summo jure ad firmanda esse videantur . Quae quum cogito , in memoriam simul redeunt alia ludω-rum genera & in prina is quinquennales illi ludi , quos in Augusti Caesaris honorem institutos salsisse , Suetonius' memoriae prodidit vero . Quis ita his ludis inter alia certamina litteratam pugnam poetarum atque oratorum nescit 3 Quot illustria in illis edebantur eloquentiae ac poeseos specimina, laude dignissima 8 quam strenue alter alteri palmam dubiam sacere dc ingenii sui vires omnibus ostendere ac commendare studebat e Non poterat non in iis provinciis atque urbibus litterarum status florentissimus atque exoptatissimus esse, in quibus ipsa ingenia inter se ita te setabant ae tantus honos liberalibus artibus tribuebatur , id quod dc de Herculanensibus nostris non sine ratione adfirmari posse , mihi videtur . Suetonius ' enim ludos hos quinquennales paede oppidatim in Augusti honorem factos esse , refert, uti hoc etiam exempla Pergamenorum apud Dio
nem cassium in , Caesareensium dc Hierosolymitanorum apud Iosephum ; in primis vero Neapoli
3 vid. Iul. Caes. Capaeium histor. se antiquit. Neapolit.
158쪽
eanorum apud memoratum Dionem ' , Suetonium φ, Vellejum Paterculum 3 ac Strabonem 'abunde confirmant . Inter hos Suetonius excitato loco disertis tradit verbis , in provinciis paene oppidatim ludos hos iactos fuisse s ex eo autem facili negotio confici posse, existimo , Neapolitan rum exemplum & reliquas Campaniae urbes esse sequutas & inter has Herculaneum haud infimum locum eam praecipue ob caussam tenuisse , quod ibi theatrum fuisse , ejusque cives ludos alios ad parasse & in iis animi oblectamenta quaesivisse , compertum habemus . Maxime igitur probabile est , quos voluptatis causia ludos instituisse novimus ', ab his adparatissimos sine dubio suisse datos , quum reverentia erga principem id postulare videretur.
Iis , quae de litterarum fore apud Herculaisnensest memoraVi , haud exiguam lucem nonnulli vetusti lapides litterati & statuae accendunt. Ipsae inscriptiones , quas benignior fortuna nobis indulsit , tam Graeca , quam Latina lingua sunt conscriptae ' & ita comparatae , ut in multis sermonis elegantiam castitatemque optime servatam
ιγ Lib. etI. cap. 123. f. a. a Lib. v. p. 3 edit. AlmesOTeenii. . i s rit. Aug. cap. LIX. f. 4. ε In nonnullis , quae in agro NeapoIitano v finitimis Ioeia repertae sunt, inscriptionibus quoque observabis , eas partim Graeis , partim Latinis versibus.compositas esse , id quod pleis aeumque indicium est Graecae urbis , qua colono Rom nos asst
159쪽
videamus . In his una , metri vinculis ligata , di ad laudem Veneris ita composta est , ut poeti- eam artem Herculanense, eo luisse , saei te ex illa adpareat , quae vestigia etiam in aliquot inventis elegantissimis ν vimentis nobis quodammodo remanserunt, quum in illis heroum res gestae, ab Homero descriptae, miro artificio exhibentur. Idem adfirmandum est de variis inseriptionibus Romanis , quae quamvis nihil singulare a aut , quod prae ceteris elegans ac pulcrum sit, complectantur ; ita tamen sunt exaratae , ut non ab indocta , ae litterarum rudi gente prosectae e Gis , videantur . Ipsa saltem marmora evidens nobis praebent argumentum , suisse in hac civitate , qui apte scienterque tam Graece , quam Latine scriberent. Ac de Latinae quidem linguae usu ,
1 In primis live pertinet inscriptio, ibi eruta . apud Ca. raelum his. ct antiq. CAN. p. 36. x vid. eminentis. eardin. Angel. Mar. Quirinum in reuis xiona det ea mento , ne si fa nes villauio di Resina , quae adiecta est eius epistola adces. JO. Matth. Gesuetum a Brixiae.
MDe extv I I I. editae . Scio quoque s dari nonnullas , qui poetam Arelliam ab Hereulanensibus summis honoribus adfectum esse . putant, hancque in rem ad Ciceronem pro Areh. eap. I v provocant. Non nego , haud obscurum id sore argumentum. ex quo constaret, apud uerculanenses ingenia astimata suisse aristemque poeticam in hae ei vitate & patronos & amatores habui se s sed turpiter sese saliunt, qui effatum hoe Ciceronis de Heriseulanei civibus interpretantur . Res ipsa ostendit, loqui eum non de Herculaneo ι sed de urbe Heraei ea in magna Graecia . prope os Aetiis fluvii in ripa dextera, inter Metapontum & τ .rentum . quam Livius lib. v a xx. eo. Tarentinopum dieiteoloniam . Vide Cellarium . notit. orb antiq. rom. t. po sto a luverium Itia antiq. p. la s. de ctissimos interpretes ad me moratum Cleeronis locum tom. it. pasti. 1. orationum p. a Io
160쪽
post Graecam in Campaniam delatae, eo minus est dubitandum, quum Graecos in hae regione istam sedulo didicisse; Cumanos vero , Herculanen sum vicinos , jam anno urbis conditae I a. Ἀ-
natum Romanum rogasse , novimus , ut Romana
lingua quasi honoris caussa uti , ipsis liceret . In aliis marmoribus varii nobilissimi viri memorantur , quos liberalibus artibus institutos suisse , certo scimus : saltem res ipsa ad summam probabilitatem potest perduci . Ita ad oratores Herculanenses maximo jure is est reserendus, qui in senatu hujus civitatis amplissimo ' Memmiorum
Rusorum erga coloniam beneficia ac merita oratione celebravit, eaque multis laudibus extulit 3. In eumdem censum cadunt Volusius de P. Cornelius , oratores tempore imperatoris Claudii ' :itemque Nonius Balbus , quem extra patriam suam praetoris in urbe ; postea vero proconsulis munere in provincia aliqua perfunctum esse, ex
- 13 Cons. Livium lib. xl. es. 42. ,3 Amplissimum sane fuisse senatum Hereulanensem tempore Claudii eaesaris , ex eo patet, quod in tabula ahenea apud Ca- paetum antiqvit. is horor. Campan. cap.Ix. p. 6 3. Senatores cccxx xxx x . qui praesentes suerunt , numerantur . Eadem insignis tabula exhibetur apud Thom. Re inelium elag. v I . in script. xx. & in inscriptiomb. Donianis, ab Ant. Franc. Gori editis , et s. II. num. ε sa
3 orationis huius mentionem saeit lapis . qui scholam Herinculanensem eommemorat, & de quo iam supra disputatum est . Exhibetur ille apud Reinesium . elag. vi xa inserape. 13. p. 48 . aliosque plures a 4ν Vid. Iul. Caes. Capaeium Deo memoratos de mensotrasur Ia viues terrain. p. a I. csὶ Satis constat, quantopere erilleolum ingenia in expu-