장음표시 사용
12쪽
LIBER PRIMUS. In quo differat geographia a Chorografia Caput primum.
Eoo RAPHIA imitatio es pictura totius partis terra cognita, cum iis, quae sibi quasi uniuersaliter sunt annexa. Differt autem a Chorogra phia , nam illa per partes loca resecat , seorsumq; singula ct unumquodq; iuxta se constituit, ac ferme omnia etiam minuti ima illa quae deprehedere possumus describit, ueluti portus, uicos , populos, necnon a primoribus minibus, diue tigia, ct bis similia. Geographiae autem propriύ est, unam ct eontinuam terram cognitam ostendere, quemadmodum se habeat natura opositione, eaq; solum in omnino deprehensibilioribus uersatur descriptionibus, uelutisinuum, riuitatum magnarum, gentium quoq; , Ofluuiorum, necnon circa ea, qua secundum jeciem uniuscuius siunt insigniora . Porro finis Chorographicus connexione particulari continetur, ueluti si quis aurem tantum aut oculum imitetur. Geographicus autem contemplatione t tius, proportionaliter iis, qui integrum caput describunt. Etenim omnibus qua supponuntur praecipue imaginibus,partes necessario atq; in primis adaptantur,ac etiam picturas exceptura fiunt, distantiis, susscienti remotione oculorum
commensiuratae esse debent , siue perfectum sit quod pingitur, siue particui re , quo cuncta sensibiliter percipi ualeant: rationabiliter simul ct utiliter si
quutum es, ut Chorographiae minuissima proprietates, Geographia autem regiones ipsae eum tb qua uniuersaliter eis adiacent, attribuantur. Quoniam ct primariae orbis partes, regionum nempe situs, tam maguitudine quam mensuratione recte sunt coordinatae. At inter has ipsas ut sese habeant, quampluriama sunt disserentiae. Versatur autem Chorographia ut plurimum circa quale magis diponendum, quam circa quantum: siquidem ubiq; qualitatis curam g rit, at non ita eo resurationispositionum. Geographia autem circa quantumaris, quam circa quare: quandoquidem in omnibus diligentem proportionis
13쪽
2 PTOLEM. GEO G PH. dictantiarum rationem habet: similitudinis uero usq; ad maximarum partiumen cum scriptiones, O iuata figuram ipsam tantum. Vnde illa quidem locorum eget Iictura, nemoque eam recte exerrebit, nis uir pingendi gnarus: haec vero nequaquam, nam per lineas etiam tenties ac δε notationes tantum, positiones O uniuersi gurationes ostendere potes. Quapropter illa quidem haudquaquamathematico indiget inflituto, hic uero pars ea praecipue requiritur. Cons&rare enim oportet, oe totius terra figuram ac magnitudinem, nec non sithmeius ad coelum, quo cognita ipsius pars, quanta sit, O qualis, recenseri possit, insuper loca eius singula, sub quibus coelestis lybae sitasint parallelis, ex
quibus o noctium O dierum magnitu ines, quaenam stellae fixae uerticales fiant: O quaesuper terram,quaq; sub terra ferantur semper: ac omnia quae de habitatio rus ratione connectimus, percipi possunt. Qua cunctasublimissimae aepulcherrimae sunt peculationis, quum bu avis deprehensionibus, per Mathematicas rationes ostendi possit, quo pacto caelum ipsum naturasi habeat, quoniam nobis magna ex parte conspicuum esse potest. Terra autem per imagine, : tota simul,
Claudiy Ptolemaeiprimum librum
quia licet certa sit o maxima, non tamen nos circumambit, urit
nequeparticulatim ab eisdem hominibus peragrari polo.
Riusquam ad explicationem terminorum artis Ptolemaeus aci cedat, eam &recte meo quidem iudicio desinit: quia, cum ipsius intentio sit de Geographia dillarere, non poterat sua adimplere intentione ni supposita Geographia) nisi prius definiret artem de qua iustitutionem proposuerat. Omnis
enim inquit Cicero in principio primi officiorum) quae
a ratione suscipitur de aliqua re institutio , debet a definitione proficisci: ut intelligatur quid sit id, de quo disputetur. Hac ergo ratione , coactiis autor inquit. Geographia eli imitatio picturae . Est igitur Geographia imitatio, non est pictura: Omnis enim imitatio imitata re est imperfectior. Pictura enim non solum lineationibus, sed adumbrationibus & uariis coloribus suuin imitando naturam complet opus, Geographia uero sola lineatione ,suum uel Globum, uel planam terrae descriptionem facit. Geographo enim sufficit assignare solis lineis & punctis, seruata tamen uel G cometrica, uel Astrologica, siue Metheo roscopia ratione,) totius cognitae terrae & aquae, & ipsius Particularium locorum situm re postionem: & in hoc Geographia imitatur picturam , in aliis autem non. Quemadmodum. n.pictor,dum intendit pingere homi uis caput , prius aliqua lineatione &punctatura, fingit sub debita ratione,
Principaliores partes, siue uestigia ipsius capitis i ita & Geosraphus: sed id quod pictor postmodum coloribus, & adumbrationibus facit, Geographus rei aquit. Ea autem picturae pars, quae a Geographo relinquitur, a Chorographo
14쪽
sumitur, ideo subiungit autor, quod Chorographia differt a Geographiat quae quidem differentia, exacte ostendit proprietates ipsius Geographiae, ac etiam Chorographiae, &Topographiae. Verum animaduertendum est, quod omnis Chorographia maxime indiget pictura,sine qua esset imperfecta. Est enim Choroῖraphia descriptio, coloribus, adumbrationibus, & mensuris, alicuius loci:& inter eam, & Geographiam , aliquod est commune, & aliquae extant differetiae. Commune est quod tam Geographiae quam Chorographiae subiectum: est
Terra, sub diuersa tamen ratione conliderata . hae autem considerationes, differentiae sunt inter ipsas, quae quidem numero extant quatuor. inarum prima est quod Geographus totam considerat terram, & partes ad eam relatas, secundu quantitatem, & debitam ad totius telluris ambitum proportionem, dii positio nem, & mensuram. Chorographus autem partes tantum, nulla habita relatione ad totam terrae molem. Secunda autem est quod Geographus considerat figiiram ipsius terrae, & quomodo sta est, Se se habeat erga suas partes, de Caelum;& sub quibus parallelis Caelestis sphaerae, partes eius locatae sint. hac de causa Geographia indiget Mathematico discursu. Chorographus omnia hic praetermittit, ideo Mathematica non indiget. Tertia uero, quod Geographus in terrae descriptione, nullam facit inquisitionem qualitatis absolutae locorum, sed quantitatis: non enim explorat ipse, an culta, uel inculta sint loca, an arbores, uineaeue ibi sint, an arboribus, uineisq; careant, nigra an alba sit terra, arenosa uel inarenosa, an nimis humida, & ab aquis cooperta, ut erant loca montis Silicis castri apud Patauium; qtiae industria, &.prouidentia Clarissinat Viri Nicolai Geni, optimi frumenti, caeterarumque rerum sunt sicunda an sicca. quae quidem res sine pictura, coloribus, & adumbrationibus , nunquam ostendentur, & cum a Chorographo diligentissime considerantur; sequitur oportere Chorographum pictiirae cognitionem habere . Hinc est Chorographiam magis circa quale quam circa quantum uersari, Geographiam contra. Circa quantum uersari dicitur ars, quando sola ipsius rei quaeritur magnitudo, ut si quanta sit alicuius arcae magnitudo quaeratur,sine quaerere an lapidea, ligneaue, cubica, uel Paralellepida, an alterius figurae sit. Circa quale si haec omnia praeter magnitudinem. Quando autem dicitur magis circa quantum, intelligenduest per magis, accuratius quaerere quantitatem, quam qualitate: non quod Geographus non consideret etiam qualitatem: implicaret enim contradictionem, cum Ptolemaeus dixit Geographum speculari figuram terrae, est enim figura 'qualitas ut habetur a praedicamentis . non secus habenda est latio de Chorographia . Quarta porrδ differentia est, quod cum G eographia circa lineamenta re puncta consistere uideatur,perspicuum sit, eam aliquam habere similitudinem cum Ichnographia. est enim Ichnographia Vitruvio dc finien e) ea uel architecturae uel alterius artis pars, quae prima facit alicuius Aede filii uel alterius rei in superficie aliqua lineamenta, siue quod Italice dicitur, far la Planta, la Boχ-ratura, & similia. Verum Chorogi aphia ama itatem habere uidetur cum Scio graphia. quae est umbris & continua summetria, alicuius rei, tam planae q uam eleuatae in aliqua superficie formatio; ita quod figuratio similis oculis api areat rei figuratae. Hac descriptione utuntur Iudices causarum, ut dissolii e re sciant difficultates alicuius Villae, Aquae, Agri, ac etiam Domus, uel cuiuscunque rei uersantis inter litigatores. Italice autem dicitur farundisceno, &tor indisegno. Manisellum relinquitur ex hoc Hyspaniae, Galliae, Germaniae, Italiae, Siciliae, alicuiusue regionis descriptio, minime nuncupari posIe Chor graphia , nisi modo ut aiunt) largo sumatur. Si quis enim describere uoluerit
aliquam harum regionum, utitur ratione ad totam terram , & Caelestis sphaeraepai allelos, di meridianos, nec describunt In ea minutiora loca, paruos montes, A 1 exiles
15쪽
exiles rivulos , innotabiles Villas, minimosq; sinus, quarum neque colori. bus, neque umbris fit figuratio: quemadmodum Chorographia docere & requirere uidetur. Descriptio uero Chorographica est ea, quae apud superius citatumuirunt Clat ii simum Nicolaum , territorii Brixiani extat: in qua non solum omnes Montes, rivuli, Domus, Tuguria, & Viae ut sunt coloribus fere ornatae, sed etiam arbores aliaque sere omnia numerari possunt. Extat etiam apud eum tali diligentia descriptus, ager Veronensis , Bergomensis, Patauinus, Vincenti.
nus,& quidam alii, Illustrissimo dominio Veneto subditi .squis igitur has uiderit descriptiones, latim nouerit quid per Chorographiam intelligit Ptolemaeus. D Considerare enim oportet oe totius terrae fruram ac magnitudinem. Cum Ptolemaeus dixerit Geographum indigere Mathematica,Chorogra
phus autem minime, statim reddit rationem cur Geographia utitur Mathematica, Quoniam inquit Geographus considerare debet figuram, & magnitudine terrae , quomodo sita est erga caeluin, climata, Parallela, quantitatem dierum, Astra transentia per puncta Verticalia, & reliqua, quae primo & per se considerantur a Mathematico , sue ab Astronomo, de quanquam Geographus haec considerat, ea accipit tamen ut demonstrata ab Asti ologo.
Quae cuncta sublimi ulcherri sint speculationis cte.
Ait quod cum sint ea quae dicta sunt, subtilissimae, &iucundae speculati nisis humanis deprehcnsonibus, scilicet obseruationibus, & Mathematicis rationibus, omnia demonstrate possi mus. Ab eis postea qui a nobis obseruata sunt in caelo, possumus eius figuram, cum se clica nos uectat, ac ab ortu, SI Occasu Syderum, Eclyrsique lunae, rotunditatem terrae concludere. Nec enimalia extat uia, qua figuram & quantitatem eius probare possimus, excepta ea, quae a philosophis circa figuram, ratione grauitatis traditur. Quia terra non te circa nos uoluit, ut Caelu, nec est supra nos, ideo exceptis rationibus Astronomicis, per alicuius medi i rationem, relinqueretur eius figura ignota. Parimodo magnitudo, nullo pacto ab absoluta peregrinatione dignosci potest, ut inserius docebimus, non potest enim neque ab uno, neque a pluribus tota circundari. Quo ad uisionem Caeli, per se notum est , quod illis qui sub aquatore habitant, totum conspicuum, una reuolutione se ollandit . ab eis qui ab aequatore declinant, non totum conspicitur, & quanto magis homo ab aequatore declinabit , tanto minus caeli uidebit, ita quod hi, quorum punctus uerticis est totus , dimidium tantum semper caeli aspiciunt. ea pars caeli, ut manifesta s t res, in conspicua manet semper, quae includi tur a parallelo opposito ei, qui describitur a puncto sectionis horirontis obliqui, di meridiani regionis, uersus po Ium patentem. uel tanta occulta semper manet, quanta conspicua.& haec in
Quaenam sint ad Geographiam praesuppo
nenda. Cap. a. U i s igitur finis sit eius, qui Geographiam exercere velit, ac in quo disserat a Chorographia, per haec quas sum matim sit notatu. Cum uero is praestentiarn sit propositum,n'Ira habitabilis describere orbem, ut quam maxime cum ueritate congruat, necessarium arbitramur praemittere ,
peregrinationis historiam esse, quae notitiam praestet ad ii stillationem
16쪽
stitutionem talem , utpote qua plurimum asserat coxnitionis, ex traditione e rum qui praedui mentia speculatiua , regiones parilaulatim peragrarunt rquodque consideratio ac traditio haec pa rthnsit geomet, ica, partim vero sup riorum constet obseruatione. Siquidem ad Geometriam spectat, quod per sub illis distantiarum dimensiones locorum inter sese positiones reddaκtur manis stae: ad obseruation m autem superiorum, quod idcm fiat per apparentia, ex instrumentis, quibus astra umbra obstruantur , quod oe persectius est certius, alterum autem di Dilius, ac illius indigens ope. Primum enim quum necessarium existat, ut supponatur, secundum utrκnque modum, ad quamnam modi positionem, duorum locorum inquisitorum dictantia uergat, non enim simpliciter, aut solum hoc scire oportet, quantum locus unus distet ab alio, sed quonam uersus, hoc est, ut dicere sitiamus, num ad septentrionem, aut ortum, siue ad partitiores eorum inclinationes tendat impo sibile est, exacte hoc considera re, absq; obstruatione, quae per praedicta fit instrumenta, per qua in omni loco ac tempore facile, tinea meridiana positio ostenditur, oeperipsum ignotae locorum distantia. Inde hoc concedi necesse est, dimensionem ,
quae pir η merum sit stadiorum, haudquaquam certam nobis iuxta veritatem praebere deprehensionem: quoniam raro in uias rectas incidcre contingit, propter circuitus uarios,qui euntibus er nauigantibus occurrere solent:Wquia necesse est, ad rectitudinem inueniredam, id, quod in uise, tam ex qualitatibus, quam ex quantitatibus redundat, coniecturando tantam , ab integrissubtraho refladijs. In nauigationibus autem uentorum status, qui ut plurimum uires
easdι m haud seruant, ad dijudicandum penitus norma carent. Insuper licet di-santia quaedam inter duo loca emcnsa exacte cog nita suerit, non ideo tamen ratio ipsius ad totius terrae ambithm, nec positio, utrum ad aequinoctiabm sieu polos tendat, patebit. Dimenso uero, quae fit per caeli apparentia, certam de Finguos bis cognitionem assert, ostenditq: quale nam circunferentias inuicem
per loca Abiecta descripti, intercipiant circuli, paralleliq;, ct meridiani: hoc
est, paralleli circunferentias, qua incidunt inter ipsos est aquinoctialem, mcriadian ortim : illi autem eas, qus continentur ab ipsis, O aequinoctialis, O parallelor m : ac etiam quali m circunferentiam duo intercipiant loca, circuliliabus , qui in terra max us scribitur. Vihil deniq; stadiorum indiget rinumeratione , siue ad rationem earum partium, quae a terra sunt, sue ad descriptionis circuitum uniuersum:s cit enim fiupponere ambitum telluris in partes quotquot uoluerimus, per totidemq; partes ostendere distantias in circulis maximis super telluris superficie descriptis. Sed forsitan ad diuidendam nostris dimensionibus totum ambitum,aut partes illius in subiecta ae nota interualla haec minussufficient. Ideo huius rei gratia solum, nccesse fuit uiam quandam recta adaptare circunferentia, qua mala continentium similis esset maximo circulo,
17쪽
6 PTOLEM. GEO G PII. ac rationem huius sumere ad circulum qui sit ex apparentibus: Iadiorum uero numerum, qui sub ipsa continetur, ex dimensione que fit a parte data, sicque
multitudinem stadiorum totius ambitus dGnonstrare. Cum enim ex mathematicis proupponatur , continuam idi terrae O maris super clam, quasi per totas partes esse rotundam idem centrum habere cum sphaera curlestium sequitur etiam singulas ipsius incisiones communes, qua ex centro in planum, necnon ex dictis emittuntur stuperficiebus , maximos in semetipsis facere circulos, angulosque in ipso plano ad centrum conclusios, sim: les circulorum intercipere portiones, distantiarum earum, quae in terra sunt. Ac ideo quantitatem stadiorum , ubi directa fuerint, ex dimensionibus accipi posse: rationem uero qua ad totum est ambitum ex ipsis quidem nullatenus, propter defectum perι ingDtiae parabolae . A simili autem circunferentia circuli coelestis , rectesumuntur, quoniam ratio illius ad proprium ambitum deprehendi potest, eadem autem sit a simili parte circa terram, ad circulum in ea maximum.
PPostquam Ptolemaeus in capite praecedenti eam definiuit artem , quam in
hoc opere pertractare intendit, in hoc secundo capite ut recte ordinate&philosophice procedat,ostendere uult principia quat eam constituunt. uoniam quemadmodum omnis scientia, omnisq; ars, sua habet principia a sensu &ab experientia desumpta, quae semper ab eo qui discere illam desiderat,concedenda sunt ut uerissima pari modo conite irit etiam ut Geographia sua habeat principia a sensu accepta. Hac de causa igitur Ptolemaeus hoc in loco ait quod hi quorum scopus est describere cognitam terram,ita quod destr iptio maxima habeat similitudinem cum terra cognita,oportet ut assumant pro principio S sundamento historiam Itinerariam: quae Itinera facta sint uel ab uno uel a pluribus, non omnino ignaris scientiae speculativae; ut dum aliquam scribunt peregrinationem, nullam illarum rerum praetermittant,quae cognitionem geographicam faciunt. Inquit postea quod a proficiscentibus haec historia duplici uia scribi potest. Quoniam aut mensurant itinera, capiendo elim positionem locorum , & sic consecta historia erit ea,quae itineraria geometrica dicit .aut sumunt Astronomicis& Vmbratilibus instrumentis longitudines,latitudinesque locorum:& haec historia uocabitur Metheoroscopia. Per positionem hoc in loco intelligitur pars mundi, seu Ventus, ad quem unus locus ab alio declinare uidetur. S: ut clarius haec intelligatur res, imaginadus est locus a quo aliquis discedit centrum alicui iis circuli,in cuius circunferentia sinesignati Venti,lineis uenientibus a centio, siue a loco a quo discedit homo: quae quidem lineae terminent Ventos principaliores in circuli circunferentia .Loca igitur ad quae proficiscens tendit, aut erunt in lineis dictis, aut inter eas: supponendo tamen lineas uentorum , posse si opus fuerit in infinitum protrahi. is inquit Ptolemaeus qui describere geometrice aliquod iter. desiderat,non solum oportet sedule mensurare quot miliaria, stadia, uel alius numerus notae mensurae ut a loco a quo,ad locum ad quem,sed etiam scire conuenit
plagam mundi ad quam, locus ad quem,a loco a quo declinat. Id nequit fieri sine Praedicta imaginatione,quae quidem praesupponit cognitionem lineae Meridians. Quoniam
18쪽
oniam si aliquis inquit sola distantia, sine politione, uellet aliquam terrae partu
describere, nunquam adoptatum peruenire poterit. Quia quemadmodum tria oca constituunt inter se aliquam triangularem figuram,qua in positionis uirtute dignoscimus, is qui sola distantia haec loca uult describere, cogeretur scire qua n.: ub frin uisa iecundo,secundus a tertio, tertiusqtie a primo:& quamuis tali di Itantia ita possint costituere loca, ut facerent triangulum, nunqualii tamen regula, sed casu loca descripta haberet similitudinem cum locis terrae: quia siluabit forsan locum secundum, qui deberet esse uersus orientem, uel occidentem, uel a lium uentum prima, in parte opposita: ita intelligendum est de tertio. Id autem totum erit alienum a primo Scopo,qui quidem filii tali uia describete terram, ut celcriptio esset similis terrae propriae. Indiget igitur historia geometrica positione,quae uirtute instrumetorum Astronomiae dignoscitur. ideo inquit Ptolem eus historia geometrica indigere Meteorostopia . Nunc quomodo nauigationi laus menturetur iter, uis petat, inter alios modos unus est quis numerando dies morae in nauigatione,& iudicio cossiderando uelocitatem nauis, uento tum uiresta motus aquae, metiendo postmodum iter unius diei, uirtute restulae quatuor quantitatum, ducendo numerum stadiorum, uel miliarium,per numerum dierum deuenietur denique ad cognitionem totius itineris. Hac uia Ptolemaeus usus eli in hoc libro ad examinandam partem longitudinis,ae latitudinis terrae. Alius
obscurissimum Daniel Barbarus vir in omni genere scientiarum constimatissimus explanavit is fit machinis rotarijs,ad machinarum horariarum similitudinextae autem machinae ita locatae sunt in naui,quod cum Nauis mouetur, mouentur etiam rotae machinarum, hae rotae reuolutionibus earum, ostedunt exactissime distantiam. N si uelocitate nauis mouebitur,& rota etiam propol tionaliter mouelautur,ita quod rotarum motus,seqiritur motum nauis. Haec uia ut est inae nitas
sima, ita meo quidem indicio,utilissima, & necessaria. praeter hos is modus qui Geometricis instrumentis si,dum loca consipiet possunt, & distantia non sit nimis longa, optimus est. His med ijs terrestria Itinera dimetiri possunt, animaduertendo obliquitates uiarum,montuositatem,&planitiem. Insuperaddimus, quod cum decempeda id fieri etiam potest. etiam interrogando ab incolis distantiam locorum,considerata tamen quantitate mensurae,& proportionata suis mi- Iiaribus,uel stadi)s.Geometrica descriptio dicit Ptolemaeus) longe inferior est celcriptione quae fit per Meteoroscopiam; Quoniam quamuis per eam possimus scire quo pacto loca siluata sint, de qualem seruent inter se positionem, non tamen ex hoc seoui uidetur nos scire, quomodo sint posita erga celum nempe an sint aequatore uel polos uersus, nisi per aliqua contigentem & non omnino uera coniecturam. Insuper per eam non possumus deuenire in cognitionem totius telluris ambitus, rem per utilem & necessaria rebus astronomicis. Meteorosco. Dia autem,nos certiores facit de circuitu terrae,& sine cognitione distantiae, lis longitudinibus,&latitudiit ilius,ostendit situm & positionem locorum, di quomodo te habent erga caelum,& inter se.
,, 2 hil deniq; Iladiolum indiget dinumeratione. . , , Sed iorsan ad diuidcndum nostris dimensionibus. c.
Quid Ptolemaeus in is locis intelligat in sequetibus comentarijs declarabitur, , Cum enim ea mathematicis praesupponatur, continuam ct terrae O ma
infod terra& aqua unum constituant Globum , & una & continua sit eius superficies,&quod centrum huius Globi sit centrum totius uniuersi, di immo bilis quiescat Globus hic,ostenditur a Ptolemaeo in primo libro suae Magnae Co
19쪽
structionis, siue Almagesti certissimis demo strationibus .reliqua huius capi tis in commentariis succedentis capitis declarabuntur. Nunc non absurdum mini uidetur patefacere aliqua necessaria, institutioni Geographicae; quae cum intelle cta fuerint, facilior erit progressus ad reliqua. At cum maior geographiae pars, ab institutione sphaerae pendere uideatur,nonnulla quae ad siphaeram pertinent,ai cenda sunt.
Ea quae pertin ent ad sphaeram.
Phaera est figura solida, comprehensa una superficie, ad quam ab uno eorum puctorum quae intra sphaera lunt, omnes restit lineae ductae, sunt inter te aequaia les. Illud autem punctum centrum ell sphaerae. Axis uero est recta quaedam linea per centrum ducta & utrinque terminata in sphaerae superficie : circa quam Quiescentem circumuoluitur sphaera. Poli sphaerae sunt extrema ipuus axis pu-eta. Haec ad uerbii sere desumpta sunt a Theodosi sphaericorum primo. Si sphaera plano secetur sectio semper erit circulus. Circulorum qui in sphaera sunt, qui
per centrum ducuntur maximi sunt: Aliorum autem illi inter se aequales lunt, qui aqualiter distant a centro: qui uero longius a centro distant minores fiunt .haec a primo &,6, Theoremate primi sphaericorum Theodosi desumpta sunt. Iam ostelam e st a Ptolemaeo supracitato libro, caelum sphaericum esse. Hinc tequitur ci culos caelestes maiores esse,qui per centrum mundi incedunt,minores autem qui non per centrum.Ita intelligendum est de circulis terrae. Circuli autem tam maiores quam minores, tam calestis quam terrestris sphqrae, varias dicuntur nominibus,omnesve ab eorum osticio denominantur. quorum sufficiens diuitio, in naccontinetur tabella. ita consecta quod pauci imaginandi ueniunt in sphaera circuli,qui in ea non locentur.
Vniuersalis circulorum sphaerae diuiso.
Incedunt per Polos Mundi: ut meridiani ,Coluri,horacij & quidam ath. Transeunt per Polos Ecliptic ς, ut circuli signorum,& latitudinum. Inced ut per Polos Hor irontis siue peruerticalia pucta, ut Verticales circuli. Aequaliter circunserentia eorum ab his remouentur punctis. ut Aequator Zoi diacus,HorizonqS.I Per commune meridiani horizontis Circulorum Sphinrae aut sunt. Per commune meridiani horletontimatMaiores aut ' obliqui erit eorum incessiis. ut circulit positionum,horarumve in qualium &
u quidam λη- . x Sut paralleli aequatori,ut declinati 'nu, l latudinum regionum, S: quidam alij. Minores aut Q Horironti, ut Altitudines stellarum fi-l nientes.l Ecliptici ut latitudines stellarum termi ates & quidam alii. Aequator cireulus elimaior omibus parallelis descriptis circa polos mundi,
20쪽
Ecliptica est circulus,maior omnibus parallelis descriptis circa polo , sucs describiturque ab annua solis reuolutione. Hi duo circuli sese mutuo bifariam secanti quoniam In sphaera, maximi circuli se mutuo bifariam secant.per. ii .primi Sphaericorum Theodosi. Puneta autem si etionis horum circulorum aequinoctialia sunt. Puncti uero maxime remotionis Eclipticae ab aequatore, fiunt solstitialia. Cum sol accedit primis, aequinoctia facit; uernale temporibus nostris celebratur fere die, I o, Mart i): au tumnale uero die I i. re septembris. Qtium secundis solstitia causabit, Aestiuum nostris diebus obseruatur die I 3. fere Iunis: Hye male autem die I s. fere decembris. Horizon est circulus maior qui nobis partem conspicuam,ab incospicua mussi terminalia quo terminator siue finitor dictus a latinis est. Meridianus est circulus maior.transiens per verticalem punctum,per mudiq; polos,qui cum sol ad eum peruenerit, habitatibus sub eo, medietatem diei & ii ctis denotabit. Hi duo circuli meridianus scilicet & horiron,ia mutuo bifariam & ad angulos rectos secant: Quoniam si in sphaera maximus circulus transibit per polos ait rius maximi circuli,eum per aequalia & orthogonaliter secabit: per conuersam a 3.ptimi sphaericorum Theodosii.binc sequitur polos meridiani, in eo esse horizonte,culus est meridianus. Paralleli sunt circuli minores circa polos maiorum circulorum quorum sint paralleli descripti.qui quo magis ad maiorem circulum accedunt, maiores exi-ilunt, minores uero cum magis ab eo remouentur. Hae definitiones Geophraphicae institutioni,& si non sum cere uicientur,multum tamen afferent luminis . reliquorum circulorum, & terminorum successive, prout occasio postulabit,decla
Linea autem meridiana quae sit quomodoq; inuenienda, in sequentibus demo- strabitur .&haec in secundo capite sufficiant.
Qualiter a stadiorum numero alicuius distantiae rectae, licet non sub eodem sit meridiano ambitus terreni stadiorum numeri accipiantur & econtra. Cap. III.
nos fuerunt, non solum rectam aliquam distantiam in terra inquirebant,ubi maximi circuli facit circunferentiam, sideam quoque,quae positionem in unius meridiani plano haberet:per Scioterosq; obseruabant signa duo, quae super uerticem erant dictantis,iuxta circunsierentiam, quae sub ipsis intercipiebatur meridianis,quae similisset itinere: quumque haec singulatim,ut diximus, in plano constituebantur,lineae re', quae per eatromitates adsigna,quae super ucrticem erant gredi bantur, inter se cocurrebant, quia centrum circulorum commune erat coincidentia si num.Quanta igitur apparebat circunferentia,quae inter signa erat uerticalis,ac pars esset circuli, qui per polos scribitur, tantam etiam supponebant in terra di antiam ambitus t
tias. de si etiam non per polos circulum secundum dimensam sumpserimus d a stantiam