장음표시 사용
571쪽
propugnaculis munitae, instructaeque insuper catenis , &vectibus ferreis,& pensilibus clathris , quae demissae in
gressum hostium arcent. Amnis autem ubi ab ortu per patentes fornicato opere pontes,vallis Utrimque bene munis ros,in urbem infunditur,duas protinus insulas efficit: qu
Tum Vna alari ustior, altera a congesta terra nomen haben , linteis ad Qtem exponendis, ac praeterlabetas amniS alpergine mundandis egregium ciuitati v sium praestat Cingiturca arboribus, quarum alta cacumina deambulantibus ad Tipam gratam umbram faciunt. Adiacent thermae meden
dis corporibus salubres. Postquam vero se amnis per duodecim pontes, partim sublicios, partim ex secto lapide factos, quibus partes urbis connectuntur . sese extra muros euoluit , alluit locum publicum, quo, ut Spartani ad E Totam, ita iuuentus Norica festis diebus sese exercet, palae stra, lucta, saltu, disco, hastarum iaculatione, alijsque honestis recreationibus. Locus is D passus in longitudine patet : intus quaterna serie arborum iusto interuallo dista liti Conuius, siub quibus quatuor fontes,n6 magis naturae, quam daedalae artis opificio commendabiles, aquam tubis de siphunculis spargunt. Sic sita urbs ad utramque amnis Tipam prona est, quae res ad munditiem imprimis facit. Propter flamen infinitae sunt officinae cum molis machi nisique frumentarijs, Papyraceis, ferrarijs, aerarijs, quibus enses, loricaλ galeae, tela, cultri, nouaculae, forcipeS, Caldaria, pelves , sartagines Cuduntur: fla quoque ferrea &zensa rotarum ope er massa crassiore Rudolphi cuiusdam inuentum id esse creditur in ingentem longitudine protrahuntur. Qui ad urbem appropinquant,audiunt eminus malleorum & serrarum Anum, suspicientesque vident augustas & turribus tecti sique alte exstantibus promInentes structuras. Ingressi, omnia supra fidem posita mirantur. Plateas amplas, mundas, ad solem apertas, faxo durissim stratas ad plaustrorum de curruum onustorum Vsua. Pin
teos publicos C xx. Canales δc tubos aquarum 1 x. Fontates duos elangantissimo opere exornatos. Foram ita,varie ad usum ciuium per urbem dissita, Boarium, C itoriit, Piscarium, Cupedinatium, Suarium, Vinarium, F umentarium. Maximum vero & spatiosissimum est ill d nego tiatorum ad Ianum medium, habens fontem sect a lapide,
multoque auro,&vario genero sculpturae ornatum, virorum fortium statuis ingentibus circumpositis. Forma eius pyramidis instar erigitur, opere pulcherrimo , & septo ferreo cancellato Intus est labrum amplum,in quod sed cim cannis auratis profluens liquor se colligit. Adiacet illi foro templum B.Virginis exstructum a Carolo IV. A dificia ciuium spatiosa atque ampla sunt, supellectile pretiosa
pro cuiusque facultatibus ornata, non ad Vsium tantum, sed etiam ad pompam. Collem sensim adsurgentem lateribusique suis ab ortu in occasum circumductum, ornant infra domus splendidae patritiorum , mercatorum ,& p tentiorum ciuium,intermixtis diuerinjs, quibus vel Caesaris familia excipi posset. In collis vertice duae sunt arces: Maior, in quam ex urbe per excissim petram itur , regias aulas de caenationes laqueatas late patentes habet.
Haec Romanorum regum si quando illic morari velint, domicilitim est: In ea Fridericus Imperator hortos pensiles fieri fecit. Altera arx quae huic Orientem versius adi cet, sedes fuit Burg- grauij : nunc est horreum publicum, habens propugnaculum ad urbis excubias, per quod porta in pomoeria Septentrionem versius ducit. In colle templa sunt tria, quorum duo publica sunt, in usam ciuiam, siacra B. Margaretae & B. UValpurgi: Vnum in arce imperi li , quo Caesares illic degentes rebus factis operari solent. Habet δc puteos duos Collis, unum montis radici & turri
Vicinum: alterum mirae profunditatis, in montis vertice excisum. Turres quatuor collem ambiunt. Duae ad arcem
Caesaris,imminent urbi inque s ά ectas ciuium aedes gra-
572쪽
tum praebent spectaculum, duae ad ortum solis sitae, Austrum & Ioream versius prospectant; quarum ea quae maior altio q; est , specula regionis circumiectae vocatur, estque tem oreSigismundi Imperatoris exstructa intra Vnius mensis sp tium. Huius arcis muros anno MDXXXVIII refecit Sei atus, additis fortissimis propugnaculis. Ferunt
in fundamento positos numos aureos, argenteos, aeneos, cum hac inscriptione, DEO OPT. MAx. S. P. m. N.
muros arcis non satis firmos ad sustinendos hostiles impetus & iusta spatiorum adiectione,& multis subinde egestis ruderibus a fundamentis magna cum laude erexit, ac nouos fecit, Imperatore C ARO Lo V Caesare P. F. semper
Aug. Rege Hisp. Catholico, Archiduceque Austriae, &c.
Et FERDI NANDO fratre eius,Rege item Rom. Hung. S Bohem. Romanique Imp. successore&C. Patribus vero
N D xxxv III , Mense Augusto. Vrbs non in Germaniae tantum sed totius etiam Europae meditullio sita est: quippe quae a Codano& Hadriatico sinu paribus interuallis distet, similiterque ab Oceano Atlantico &Tanais ripis. Cives ob vicinorum consuetudinem pro quatuor regionibus quatuor quoque diuersis linguis utuntur , Sueuica,
Francica, Bauarrca, montana. Corpora ipsis procera, firma, compacta, laborum & frigoris patientia: Statura elegans, Vultus liberalis frons grauis, artifex manus, disciplina seuera , ingenium discendae sapientiae aptum : sed plei que ad mercaturam pron1ores , cuius hic unicam in Germania sedem Deus: benignus esse voluit. Senatus prudens. Templa in urbe augustiora sunt duo: Vnum B. Petrosicrum, in quo B Sebaldi corpus quiescit: alterum B. Lau-Ientio. Utrumque turribus excelsis , fenestris patentibus, columnis elegantassimis et adhaec,fornicibus .campanis,O G nis , Sc reliquo apparatu conspicuum est. Xenodochia &
Nos dochia quatuor sunt. Unum insigne,in cuius templo sacrae Imperatorum reliquiae adseruantur, Cum insignibus Caroli Magni, & veteribus diadematibus , quibus Aquis- grani Romani res ornari solent. Haec Sigismundus Caesar Praga Noribergam missa illic adseruari voluit, quo
tempore Huisitarum motibus Bohemia coctrina fuit: monstrantur aute ea quotannis populo duodecimo post Pascha die,in foro, magno populi concursu. Sunt & horrea multa& granaria,quibus frumentum adseruatur: ctiam ab annis
ccc sepositum. Est & armamentarium instructis sininim:
Tametti vix eo opus lit, quum rota urbs Martis officina dici possit: nullum enim est armorum genus quod non in ea ab artificibus cudatur, tanta quidem copia, ut Vel uniuersis Germaniae arma sufficere posse existimetur. Ciuitas Omnis in plebem,mercatores, & patritios diuisa est. Sunt autem patritiorum familiae X X v I I I honoratiores, eX quibus Aristocratica constat nobilissimae Reip .gubernatio. Corpus Senatus constat xxvi viris. Ex quibus xi II iuridicundo praesunt, Scabinorum titulo : caeteri de Rep. deluberant, ita ut duo ex sis mense in unum consulari dignitate Prae reliquis emaneant. Deligsitur ex eode corpore Duumviri, aerario, & pecunijs , rationibusque publicis praefecti.
Horum summa est in ciuitate dignitas, neque ad eum honorem admittuntur, nisi senes, qui variis documentis fidem suam, prudentiam, probitatem Rei p. perpetuo probarunt. Stant praeter hos ducenti fere ex itibus ordinibus viri Senatorii, qui semct in anno coagniunt. Sunt & quin que Viri criminales : qui tribus per hebdomadam diebus caussas & crimina audiunt. Est &Praetor arualis qui rus sticis ius dicit. Disciplina urbis exacta est. Leges in ea sumptuariae, vestiatiae, mensariae. Non permittuntur Occulticinium plebeiorum conuentus , ne conuiui; quidem, auti igionis, aut exsequiarium titulo. Denique omnia in ea
574쪽
Longit. Grad. XXIX. Issi Latit. LII. n.
MiKv3Nsi Dioecesi ortum versus adiacet Episco
patus Osnaburgensis in veteri Bructerorum regione, quae nunc ad UVestphaliam pertinet. Et habetBructerorum nominis terminatione urbs, ut& aliae n eo tractu complures. Tempore Caroli Magni
insedit Ioca ista VVidehind. Saxonu regulus:quo deuicto, Eeelesiam illic in honorem B. Petri, & sanctorum Crispini de Crispiniani excitauit Carolus: deditq; ei EpiscopumVUisonem cum ingetibus latifundiis, de Schola Graeca ac Latina:sicut ex instrumeto donationis liquet, quod nos ad verbum deseripsimus. IN NOMINE sanctar&indiuiduae Trinitatis. KAROLUs Imp. Augustus Romanum subernans imperium, Dominus de Rex Francorum &ongobardorum,nec no dominator Zc Saxonum. Notum sit omnibus sanctae Eccletiae fidelibus, nostrisique praesentibus & futuris , quod nos ob nolirae mercedis augmen tum, 61soni Episcopo Osnaburgensi, suae Ecclesiae quanos primam in omni Saxonia in honorem S. Petri princiapis Apostolorum & sanctorum Martyrum Crispini &Crispiniani construximus, quoddam nemus vel forestum intra haec loca , Farnem ches , RU nb m , Aetaria, ningsinetbe, Dersi osset, Egesterfiat, innumera colla datione illius regionis potentum, cum omni integritate in porcis siluestribus, ceruis, auibus, &piscibus, omniq, Venatione quae sub banno usiuali ad forestum deputatur, ad smilitudinem foresti nostri Aquis rani in silueta Osiningi, in perpetuum pietatis ussim donauimus , ea videlicet ratione, quod si quispiam hoc idem nemus nostro hanno mutatum sine praedictae sedis Episcopi licentia studio venandi vel aliud agendi unquam introierit, sciat, se tam diuinae quam regiae ultionis vindictam incursimim, nec non pro delicto sexaginta solidos nostri pc deris quos nobis pro banno violato debeti statuimus, redditurum. Insuper Vero eidem Episcopo eiusque successoribus perpetuam co-Cedimus licentiam , libertatem, dc ab omni regali imperio absolutione nisi forte contingat ut Imperator RomaUO-rum δc rex Grecorum, coniugalia foedera inter filios eoru Contrahi disponant. Tunc Ecclesiae illius Episcopus cum sumptu a rege vel ab Imperarore adhibito labore simul de honorem illius legationis adsimet. Et ea de caussa statuimus, quod in eodem loco Graecas & Latinas Scholas in perpetuum manere ordinauimus : nec Vnquam clericos VtrIusique linguae gnaros deesse confidimus, &C. Actum Aquisgrani in Palatio. SERIES EPISCOPORUM OS NABVRG.
576쪽
PATAVIVM Ba uariae Inferioris, Passem.
S v v Antonino habuit castra in Vindelicis ad laeuam Abii ripam , qua is se in Danubium exonerat, Cohors Batauorum. Et vocaverunt locum illuna eo te pore Castra Batauorum: δc sine adiectione Bataua. Ilai.; in Notitia Imperlj legitur,TRIBvNUS COHOR
mum dixere locum Batim, ex quo postea factum est Passaur. Neq; vero est idem cum Poetovione Taciti: hoc enim est in Carnis ad Drauum amnem, diciturq; hodie Pettam quum istud nostrum sit in Vindelicis. Sunt qui existimente se Ptolemaei BοιοLζον Boiodurum , quod vitiose apud Ammianum legitur Boloderu, & in Tabula Peutingeriana Castellum Bolodurum,qua se Iuuauus amnis voluit in Danubium Recte. licet hodie simulatq; alueoA ni receptus est infra oppidum Bur hausen, nomen deinceps amittat: nec sito sed AEni nomine vocetur. Exhibet autem tabula nostra plura simul opida:Situs enim opportunitas 3c trium amnium concursas effecerunt, ut plura hic oppida iungerentur. Primum ergo occurrit Ainistadium , Inutari: Inde ponte ligneo qui super Maum fluuium sternitur,tras misso, offert sese ipsim Patauium Pasiam, in promontorio peninsulae. Sequitur postea Danubius,cui pons iniectus urbem cum ripa aduersa nectit aedificijs turribusque egregie ornata. In monte quem B. Georgij dicunt, est
Oberhusium arx de sedes Episcopi: Sub quo oppidum Inlstadium, Iis a fluuio discretum ab arce Episcopi inferiore. Tres ergo amnes Danubius. Amus, Sc Ilsa hic concurrunt. Danubius medius est, & Germaniae quondam te minus: Is dextera recipit fluentem e Vindelicis AEnum Iu-uauo auctum: larua Ιlsam siue Ilissum exGermania adue
1 a se in Danubium praecipitantem ad pedem arcas Episcopa is. Porro AEnistadium quod dixi, est ipsissimum Ptole& Antonini Boiod im. Suffragatur mihi antiquus
auctor vitae Seuerint, qui Boiodurum ad dexteram ponit AEni labentis ripam. Suffragatur quoque hodierna vicini amnis appellatio : fluuiolus enim inter portam de adiaces Seuerint fanum decurrens,seque AEno permisceΠS,Boistra appellarur: Deniq; aedificia in AEnano oppido antiquiora etiam videntur,qua sint in Patauino. Porro in AEnano opapido templum ast S. Gertrudis. Pataui plura, unum Carhedrale B. Stephani, cui vicina est Episcopi aula, cum aula Capituli. Est & templum B. Pauli, & S. Michaelis, dc SP Crucis : est etiam occasum vCrsius extra urbem M nasterium S. Nicolai Est autem Patauium urbs hodie Episcopalis. Ad Episcopi prima quidem sedes fuit Laureaci, urbe Norica,ad confluenteis Danubii,& Anasis, qui nunc Vocatur Ens, duodecimo a Patauio miliari. Hoc ordine.
I Laurentius, missus ab Apostolo B. Petro.
3 Gerard IS. Eucharius.s Quirinus. 6 Maximilianias, qui imperante Numeriano martyrio affectus est, quod esset Christianus, nec vellet sacrificare Marti, Anno Christi Σ89. Constantius. 8 Theodorus acerrimus aduersus Arianos orthodoxae
9 Erchenfridus, qui factus est Episcopus Patauinus, Erchenfrido successit adhuc Laureaci Othecarus, huic Viphilo. ac postea Bruno circa annum Christi 63 . Sub hoc autem coniunctus est Archiepucopatus Lauis reacensis Episcopatui Patauino.
577쪽
Erchenfridus. Huic Theodoricus III Bauariae Dux imperante Heraclio Patauiam donauit. Fuerat autem Erc, enfridus Decanus Laureaci. Viphilo , sub quo Patauina Ecclesia reformata est, misso illuc Bonifacio, a Gregorio ΙΙΙ, Obili an . 7 3 - . Sidonius, qui de baptismo contendit cum Bonifacio. . . isericus, qui anno 768 interfuit Synodo Prouinciali celebratae in inferiori Bauaria Dingenfini, ad Isaram
VValdericus anno 77s. Huic Carolus Magnus multa
Runtiarius : qui Morauos ad Christum conuestit. VVinechindus. Hic anno 89 ab Arnulpho Imperatore dono accepit Patauium cum omnibus Drouentibus. Ex Cancellario imperatoris factus est Episcopus. Intercessit huic cum Diethmaro Salispurgensi Episcopo contentIo. Anno Christii Dcccx Cix V vi philo deleto ab Hunnis& Auaris Laureaco, cum Clericis suis concessit Patauium, atque illic fixit sedem Episcopalem. Hinc ergo Episcopi Patauienses etiam dicti sunt Archiepisco-
Adelbertus an . 9 s. Hic cum Sali spurgensi Episcopo ita transegit, ut ad illum Austriete, ad se Hungarite Morauiae, Stauoniae & Mysiae Ecclesiarum inspectio per-
Pil grinus, anno 9 I. - Alimannus Saxo anno Christi II 6s absens, quum esset in itinere Iero lymitano,electus est. Quum autem Henricus IV Imperatot actitet cum Papa Gregorio VII
disceptaret de coniugio Sacerdotum, qui omnes ita viuetes excommunicauit, sequutus & hic partes Pontificis, eos qui in Patauina Dioecesi mariti essent, ei cit. Sed eiectos restituit Caesar, omnesque contra sentientes proscripsit. Atque haec semina fuerunt atroci belli inter Henricum Caesarem & Rudolpi am Susuum. Papa enim Caesarem reiecit, & Episcopis auctor fuit, ut Rudolphum eligerent Imperatorem. Ille ergo armis aduersus Dominum suum sumptis Germaniam turbauit. Sed victus praelio, amissa dextera, deplorauit sero Pontificis & Episicoporum incitationem. At mannus autem profugus Romam abiit, & illic in praesidio & tutela Papae latuit. Tandem tamen reuer stas, obijt Gotuici, anno Christi Ioya , in monasterio a se condito. Theobaldus, anno II 61. V Vol erus, anno II 89. Hic cum Friderico Barbarossa in Asiam profectus est, vastante interea ditionem Patauinam Comite ab Ortenberg. Vtricus Comes a Dilcheim, anno I 2I6. Rudingerus , anno I 233 a legato Papae ad Episcopatum euectus, propter suspicionem conspirationis cum Fris derico II Qesare postea abdicatus est. 49 Bertholdus. Hic quum aduersos haberet ciues Ducemque Bauatiae , ope Regis Bohemorum in Bam-riam, postea in urbem ipsam penetrauit : Feudum Austriae & Styriae a Dioecesi Patauiensi transtulit in Othocarum Regem Bohemiae, venditum quater M
se Otto a Lomsidorff, anno Ias . Hic distidium Inter clerum & Ducem Bauariae compos t. Petrus, electus anno I 266, postea etIam prouectas ad
Archiepiscopatum Salisberientem : Interfuit Concilio Viennensi annn Ir6 3α Bicar
578쪽
Bicardus a Polheym,an. I 28 . 33 Godefridus, IaS3.14 Bernardus a Prombach, an. IaῖF: fundauit coenobium Cistertiense Angelocellam. sue Alburtus Saxoniae Dux, an. Chr. I 3 Q. 16 Golfridus Baro a VViseneck in Styria. 1 Albertus Baro a VVin i in Austria anno Chr. I 36a. Hic bellum gessit cum ciuitate. 18 & 19 Georgius ab Hohenlohe anno I 388 contra quem electus fuit Rupertas Dux Bergensis. Quum ergo bellum ob Iscopatum ortum esset, Pontifex partes dissidentes sic recouciliauit, ut Comes ab Ho-henlohe Patauiensi, Rupertus Padebornensi Ecclesiae praeesset. Fuit autem Georgius in magna gratia apud Caesarem Sigismundum, a quo etiam factus est imperi, Cancellarius. 6o Leonhardus a Layning Bauarus. Hic aemulum habuit Henricum Flohel iuris Canonici Doctorem.
Quum autem arbiter ab utroque electus esset Archiepiscopus Salisberiensis, cessit tande Henricus, Leon-hardus vero noA tam precibus quam muneribus Episcopatum retinuit. Certamzn postea habuit cum Canonicis,qui etiam Viennam commigrarunt, Zc census capituli omnes interceperunt, atque adeo ipsium Ro-
mae apud Papam accusarunt. Sed Archiepiscopi Salis
herIensis autoritate res tandem composita est.
61 Vlticus a Nusdotis, anno Christi 1 4 3 1 , a La-dislao Hungariae & Bohemiae Rege cum D equis &quatuor curribus deauratis ad Carolum Galliae Regem missus est,petitum filiam eiusMagdalenam sponsam regiam. Sed dum Romae de pactis dotalibus di sceptatur, deque delendis in Bohemia Hussitis, moritur Pragat Ladisiaus. Viricus vero re infecta do
6a Fridericus Comes ab Oetingen, electus an. I 686. 63 Christophorus Schachnerus, electus anno I 69O. Hic bona Episcopalia egregie auxit. 6 Vigilerus anno Isoo, sub Pontifice Alexandro VI.6s Ernestus Dux Bauariae, electus an . I FIT. 66 ool 'angus Comes a Salen an . Is o. Latine &Grae. cae insigniter doctus. Bibliothecam auxit. Urbanus a Trenbach Bauarus. Hic primarium urbis templum S. Stephano sacrum fastigio magnifico splendidoque mstruxit. Idem quoque Palatium Episco Pale restaurauit,auxit,& turri ex solo structa ornavit. Ex hac turri,tanquam ex specula,patet in Danubium, AEnum, Ilgam, urbesciue subiectas, Boiodurum, P tauiuiri, Ilistadium, RrospcctuS. PosONIVM
580쪽
INγRA D nubium decimo a Vienna miliari ad laeta
uam praeterlabetis amnis ripam situm est Posonium, Ot Frisingensis vocat Bosan . Lazius Pisonium, a L. Prione, ut ipse Vult, cuius Opera Augustus & Tibe-
herius usii sunt in superandis pannonsis, Noricis , & Dalmatis. Lacum quoque Pessionem huc refert a Plinio commemoratum lib. III. histor. cap. xxiv. quem in hunc diem texstare constat, decimo a Vienna Hungariam versus
milliari, pari spacio ab eo oppido quo de agimus : Accolae eum lacum vocant Prisios nem. Profert quoq; inscriptionem veterem, VICTORIAE AUG. NN. ΕΤ.LEG. IA D. P. I ANTOxINI P. MARCUS D. SEXTILI AN vS EPHESO PΡ. DD.
Ab hoc ergo Pitne ille Pisonium dici vult. Sed vereor
ne unus atque idem sit Piso iste cum illo quem pro argumento adfert, quum illud AUG. NN. noti possit ad Tiberi,
Oppidum ipsum elegans est, situ apposito, aere puro ac salubri. Montes habet quci Soli patent vineis amoenὶssam is consitos, caetera tectos sylvas Ad ripam, horti sunt, prata, nemora, Pomaria , segetes. Ossendo oppidum arcemque Bret urgum in historia celebrari. Otto Frisingensis de ea sic scribit li. i. de rebus gestis Fra delici Barbaros is cap. 2 o. Igitur eo tempore quo praeductus Henricus Noricorii Dux una Praenominato Henrico Ratisponentium Episcopo cuilibusque suis ac Stirense Marchione Odoacro graitissima guerram agitabat, quidam milites de Orientali Marchia egressi, Panomam latenter ingrediuntur,ac noctu castrum Bosan, quod & Bresburg,quod Olim Imperator Henricus obsidione cinxerat, ex irhprouiso aggressi, pIunt,quibusiadam comprehensis Inonnullis occisis, alijs per fugam e lapsis. Quod audiens rex Hungariae Gelga, Belae regis filius, praemistis quibusdam comitibus suis, qui quare vel qualiter hoc factum fuerat, inquirerent, ipse eosdem subsequutus, ad liberationem castri cum magna Hungarorum properat multitudine. Comites qui praecesserant, ab opvidanis, cuius rei caussa tam grauem regi intulerint iniuria, solerter percontantur. Qui responderunt, Se nec pro Romanorum Principe, nec pro Duce suo hoc fecisse, sed pro Domino suo Botitio. Erat autem Botitius Colomanni quonda regis IIunga iae filius , Praedictum regnum Hun-gatiae iure haereditario repetens , ac ob hoc adipiscendum Vtrosq; principes Romanorum scilicet ac Graec'risin se
quenter sollicitans, multosque ex militibus nostris ad fauorem suum pecunia inducens. Igitur rex Hungariis su Perueniens, Castraque Ponens, oppidum cinxit, diuersis ins tumentis tormentorumque generibus adhibitis, ac fa gittari is oppido Circum suus. Teutonici, eo quod Dux in stiperioribus Baioariae partibus moraretur, PrincepS vero in remotis regni maneret locis quum nullum liberationis suae solatium haberent, de facienda Cum Hungaris pace
pertractare incipiunt. Ita mutuo colloquentes, accepto
a rege sub iureiurando promisso, trium millium librarum in pondere, castrum ei reddunt, ipsique ad propria red unt. Rex autem Hungarorum damnum sibi a Teutonicis 1llatum grauiter ferens, ducem Noricum habens suspectum, hostem denunciat.