Litteræ annuæ Societatis Iesu anni 1601

621쪽

minora, quae in dies ad templi instrumentum, amicorum beneuolentia & liberalitate acce- Munt. Sasten bergae praefectus quater nostroSeuocauit, ut rationes vitae familiaeque ex nostrorun instructione componeret; bis consessionis communionisque Sacramenta obiit cum coniuge, quamuis paucos ante annos minime Catho lica. Egerunt ut vincti opidanique simul por nostros informarentur, quos sciebant multos iam annos Luthero magis, quam Catholicis fuisse deditos: ut proinde instruendi fuerint accuratὰ, templumque a sordibus vindicandum: in quem finem nobiles ipsi nouum altaris sacerdotisque ornatum de suo pararunt. Inciderat autem secunda expeditio in Bacchanalia: quo tempore evocatis etiam propinquis, maiori quodam ardorς repetiuerunt Sacramenta, ut sacra magis hebdomas esse videretur, quam Hilaria in arce. Cineres nouo exemplo praeeuntibus nobilibus, magno numero incolae acceperunt. Auditae captiuorum confesso, nes. inductus ad obliuionem iniuriarum, qui pertinaciter negabat. Actum ut baberentur militis; laxata vincula tantisper, dum rei diuinae vacarent. Aditi insuper in mapalibus pauperes atque aegri,exceptaeque diuersorum confessiones, dc eleemosynis egentes adiuti. Reuocatus mos ros Itorum, excitati permotiqve ditiores ad singula-1em pauperum amorem: in quibus fuit matrona honoratior, quae cum hominem accepisset putrefactis pedibus, ac fame prope enectum, alacriter purulenta ulcera lauit, tractauitque omni caritate. Curatu, ut ne nundin s obirent prius, quam rei diuinae interfui sient omnes, contra quam fieri solitum. Inducta virgo Lutherana ad religioncm Catholicam cum diu reluctata effet, i ndem intempesta nocte ex lecto sic proripuit, & ad ex

622쪽

pROVINCIA RHENANA. citniologesin parauit. Valuit adeo huius Praeserupietas, duo ut viri nobiles, duae, etiam virgines clarae stirpis, suscepto aliquot milliarium itinere,

cum eodem cuperent esse Sacramentorum com

potes adminis orante nostro: qui etiam obtinuit in 'his excursionibus, ut captiui rustici undent dimitterentur, & duo qui in pellicatu publico vivebant ad meliorem frugem redirent.

D IT BERGA Comitatus est estphaliae, absine

'' annos circiter sexaginta corruptus Lutheri erroribus . huc noster a generoso Comite euocatus,

coniugem in haeresi educatam, Ecclesiae adiunxit, sacra Catholica ab annis sexaginta intermissa testituit, ad familiam de religione quotidie concionem habuit Allustris Comitis de neophytae coniugis virtus spectata fuit hebdomade sanitiori, qua-do aristiori ieiunio, humiliore vestitu, precibus multiplicatis usque in noctem recoluerunt Domini passionem exstructo etiam de more sepulcro: quo cum inferretur efferreturque Christi corpus, praeibant ipsi Comites venerabundi cum tota aula. Ad extremum confessi propalam, cum variis familiaribus, die Paschatis in solemni Missae Sacro communicabant. Festo Pentecostes re petitur sacerdos, confessionis communionisque Sacramenta iterantur : & ut in plures manaret conuersionis fructus, voluerunt eum diutius apud se manere. quapropter conciones & catecheles,

qua ad aulicos, qua ad opidanos repetitae. Lis etiam composita, ex qua non dubia caedes secutura videbatur. Haeresim detestati sunt circiter viginti, in quibus eminet Illustris Comitissa, quae a quin tempore fidem orthodoxam complexa est , candem insigni pietate & Christianis virtutibus exor-

623쪽

nat. Clini etiam re ipsa experiretur subditos ha reticos , si quando frequentabant domesticunt

sacellum, decore externo mirifice delectari, una cum generoso Comite coniuge, coepit nouo' pretioso instrumento ara in exornare. In Frisia praeterea Orientali, in quam velut extimum Germaniae angulum colluuies paene omnium errorum affluxerat, in variis arcibus, annos sorte amplius sexaginta profligatum auge sacrificium Comes reuocauit. ad suum, uxoris, familii que usum. etsi fremeret principio Prouincialis nobilitas, perque Iurisconsultu iri ad Comitem sacerdotemque nostrum ablegatum vellet usum altaris im- . pedire. sed perdurauit tamen constans heros animoseque respondit: mirum sibi videri, qudd, cum ab Euangelicis adeo pi dicetur libertas, sibi tamein natali solo , ac priuato in oratorio velint prohibere usum suae religionis . neque enim se suosque esse bestias, qui sane Dei cultu viuere possint. hoc oppressi responso tacuerunt, cursumque suum sacerdos noster per trimestre haud infeliciter tenuit : nam clim frangi animum Comitis non pol se animaduertissent, coeperunt agere paucatius, ac reuereri etiam passim Societatis sacerdotem Et quamuis profici propalam non multum potuerit ob inueteratas iam haereses, pro non que in seditiones animos subditorum; magni tamen putat faciendum Comes Ioannes, qudd in ea regione, ubi publice Iesu ita nullus adhuc apparuerat, Pater tu id iam, neque ignotus versaretur, atque etiam ab religionis inimicis comiter pansim haberetur, aditusq; nostris videatur omnino

patefactus, si mitiora aliquando tempora dabit

Deus.

624쪽

Cosi tum Hildesiense.

OpER A nostrorum in proximum, qua tenapio, qua scholis exstitit illustrior, quam bactenus

non nostro modo, sed & aliorum iudicio. Ab infami turpiter actae vitae licentia ad meliorem n tam non pauci reducti: aliis idem periculum ad

euntibus mature occursum, aut eodem erepti, iacoepto corroborati. Ad sacras confessiones Msynaxim frequentiori usu celebrandam faces subaministratae: mille enim trecenti sex& septuaointa diuino pastu recreati. religiosae D. Benedicti familiae sex adolescentibus studiosis facta accessio. Duae item virgines diuino seruitio consecratae. Spiritales B. P. N. Ignati j exercitationes sitientibus animis ab aliquot acceptae. Ex haereseon tenebris emerserunt quinque & viginti: in his virgo nobilis familia in primis clara & celebri apud suos, quae nec aliorum conuitiis, nec cognatorum ira, vexationibus, lacrymis, nec Praedicantis minis cessit: praelucet iam ea ceteris raro exemplo pietatis Libri vel eadem peste laborantes, vel obscoeni ab ipsis adolescentibus vltro delati,

studio ve quaesiti, rogo dati. Totius vitae ex om logeses non paucae, magno confitentium bono

exceptae. Quidam & peccatorum intempestiua memoria, & daemonis tetro adspectu ad desperationis praecipitium impellebatur, post quaesitum saepe frustra apud alios antidotum, multa milliaria emensus ad nos venit, & viae pretium tulis, optatamque tranquillioris conscientiae sibi peperit serenitatem Agnis Dei pluribus morbi molestiores auersi. Paulo altius sese scholarum nostrarum caput sensim lita,uo leuat, seritque oculos

aduersariorum qui inuidia tument. id nuperis se

625쪽

riisse liolasticis perspectum fuit, cum duo adolescentes in patriam reuocati, hic cum maior amicorum immeiu S in eam sententiam abiret, vice a-

seret ad suae fac ionis Academiani aliquam eos ablegandos est e, Praedicantes aliiq; saniore mente qui forte intereranti manibus pedibusque repa 'gnarunt: Vt quid enim . aiebant, tam certum ad eruditionem cursum impeditum irent' quin vesipsis auctoribus nostru gymnasium repetere paterentur, ac urgebant potius quam eos nolentes ab instituto deducerent. extra controuersiain

esse, maiores illos adolescentes in nostris , quam suis scholis in litteris progressus facturos : ad haec , si ulla uspiam viros doctos alat disciplina, certe vel Iesu itarum esse, vel nullam qua re&ath non infimae sortis, ut & ipsi suos ad nos delΗ-narent filios, prouocati sunt, ultroque uni ex nostris, illuc mutato habitu profecto moderandos duos filios suos ipsemet parens adduxit tradiditque. Et clim vir nobilis honestum suae urbis ciuem duos nobis instituendos misisse filios intelligeret, vehementer probauit, δέ ipse suos ad aliud nostrorum Collegium, paulo longius a patriis finibus submotum ablegauit nepotes, & alias saepὸ id consili j nonnullis suggessit. Adiecit deinde, admodum se mirari, tam furiose in Iesultas ex pulpitis, de publice barbatos illos rabulas debacchari, quando ipsi met suos ad eos mittant filios, aliisq; etiam persuadeant, nec non & Superintendentes quendam qui id a se efflagitasset, nomine & loco signans j liberos suos Pacribus Societatis petant per me commendari. . Paedagogus cum discipulis nobilibus in domum paternam abductus , tum

contra pare ales, tum contra loquacem verbi Ministrum, Catholica fidem, quam in nostris scholis una cum ipsis pueris ante paucas hebdomadas imbru

626쪽

PROPINCIA RHENANA. imbiberat, gregiὰ defendit, ortaque ut fit, disputatione, possstne homo ab omni peccati labe se immunem praestare; negat verbosus Minister, in ullum hominem eam gratiam cadere; natu miniamus, nondum decennis , id quod in scholis inaudiuerat, audacter assirmat, tanta gratiae plenitudine beatam Virginem esse, aut si eam huic sorti non eximeret, doceret, quonam ipsa peccato deliquerit. sic & inanem tumorem pusillus fregit, ignominiamque victus a puero malus verbi prae co pro laude retulit. Sodalitas Parthenia sub finem anni saecularis sacri coepta, laeto, vi fert loci conditio, progressu prouehitur. Quidam cum

morbo infestaretur, voto clementissimae matri facto de frequentiori communione, statim conualuit: qua roe& in fide, quam recens susceperat, non mediocriter confirmatus, & ad Congregationem Partheniam ardentius ambiendam fuit inflammatus. Quatuor denos alius ex Sodalibus vexatus dies arcti gutturis dolore, ut vix cibo, vix verbis daretur via, cum tremendis reficitur epulis omnis repente molestia pulsa est. Laborabat alter insueto morbi genere tres paenὰ menses totos, perpetua membrorum agitatione, linguaque ad

omnem vocem distinistὰ edendam impedita ;Virginem sibi noctu adstare visus est videre, redditoque linguae usu de peccatis se confiteri:ex

illo die nullis medicamentis adhibitis, sensim sibi restituitur. Urgebant alij Quadragesima; mbus flagris publice in se saeulandi copiam fieri. quod

quia pro loci ratione negatum, dolenter quidem ferebant repulsam ; priuatim tamen quin concederptur, negari non poterat. Iam vero in genua prouolui, petere item flexis genibus veniam, cuupas suas fateri, frequentia sunt. Tanta iuuenuni

627쪽

religiosum, non proborum solum adolescentum coetum ingressi videantur: nec fas esse existimant, ullo lethifero crimine obstrictos in eo vivere. Ianctiore hebdomada humilitatis Christiana munia, exosculandis pedibus Sodalium, aliisque id genus exercitiis obita, incredibili alacritate simillima certatim exposcentibus aliis. Certant in nos benevoli malevolique. Canonicus Halbetst diensis, perelegans & bene magnum phylacte- Iium, ter venerando sanctissimi Corporis Christi mysterio seruando dono dedit, totum ex argento affabre elaboratum, puroque auro dein inductum:centum nummis uncialibus aestimatur. crodas diuinum numen ita immisisse, ut quo splendidius sibi in caelis compararet aedificium, hoc interris aeterno Reti constitueret. Nam ferme eodem tempore & hoc perfectunt, & ille in gremio orthodoxae Ecclesiae vita pie funistus est. Ornauit

idem supellectilem librariam Alphonsi Tostati

Abulensis operibus. Ciuis Catholicus sacra veste tota sacerdotem ad rem diuinam faciendam inrustruxit. Cum ex nostris duo domum reuerterentur, in duos licentioris vitae milites aeneis fistulis instructos incidunt , quorum alter bombardam sn eos exonerat praesenti cum periculo. Res mira, diuina vis vim glandis infregit. nam liquata &dissiliens corium inter & pedem sub calcem haesit: rum noster facinoris testem non prius a*uer i quam se calceis domum reuersus exueret.

MiτioRisus iam vicinorum animis viii uti ut, si quando usus poscat,liberitis foras excusexamus: singulatis tamen Dei prouidentia in conteruando Eratre nostro asparuit, qui habitu ali

628쪽

ties incidit, a quibus etianisro Ecclesiastico habituς, cum ceteros pecunia mulctarent, illum in tactum dimiserunt Inierunt Societatem tres adolescentes, quorum unu, graues & diuturnas suorum tentationes euicit. Serenissima Ducissa Antonia singularem in Societatem praestitit beneuolentiam, seu Patre Rectore pro Collegh nego-tus ad suum colloquium benignὰ admittendo, seu caussa trustra, quae a grauibus aduersariis p

mebatur, ad procerum cohcili uini prouehenda: navique propterea aliquoties ipsam et ex arce ita senatum descendit, & tiam in o studio pro soci tale egit. Gymna' nomen & discipulorum n merus crescit in dies, parentibus ad filios mittendos 'na bonae institutionis & disciplinae fama eri

citatis. Cum de primario urbis haeretico nuper eius cognatus ciuaereret, qub filium litterarum eaussa mitteret, huc vi mitteret, suasit, quδd apud nos disciplinam florere diceret:per quam occasio- nem, cum aliquot non integrae fidei se nobis erudiendos tradidissent, sociorum exemplo impulsi, sponte ad Ecclesiae gremium transierunt Inter di scipulos laudem tulerunt Parthenij, quorum vir

tute viri quoque graues aliquot permoti, iis se: adiungi voluerunt. Praeter solita mortificationis opera, de quibus aliis annis, non sollim qualibet Qu.idragesimae hebdomade,sed etiam in sanctiore coeuntes in oratorium tribus ante Anastasim ebus,flagellis acriter saeuierunt in corpora: te tio die numerus eorum ad quadragesimum accessat. Post diverberationem certatim nostro, qui

praeerat, auenua aduoluti, aliam quamlibet por- initentiam ubi imponi postularunt. fisit;qui Vltro ad Sodalis genua, que aliquando offenderat, allapsus humiliter. sibi. ignosci poteret. . ridibusque

629쪽

osculum figeret. Selectiores ex h re num ro Iau . tum epulum die coenae Domini omnibus paupe ribus Sodalibus instrui curarunt: Iuibus cum ipsi ad mensam ministerium exhibuistetit, omni uindeinde pedes abluerunt , extersosque ore presse runt, pecunia insuper aliqua singulis donata. Praeter indigenas, qui cum reliqua anni parte, tum praecipuis solemnitatibus ad nos Sacramentorum caussa ventitant, externi quam plurimi ex haeret ru locis omni fere anni tempore huc se recipiunt, & animis suis a nobis praesidia quaerunt. Hinc. excipiuntur sope confessiones primae in omni vita , frequenter multis annis intermissae.

Restituti Ecclenae aliquot i in his mulier Anaba. ptistis, quae grandes liberos habebat baptismi e pertes: iis primum salutari sonte tinistis,ipsa quoque ad Catholicos per Poenitentiae sacramen, tum adiuncta est. Adolascens a procaci puella importune sollicitatus ad flagitium, eam verbis de pugnis abegit. Alius pudore impeditus consensionem violauerat. unde clim sibi flammam ex ore cerneret erumpere , salutis spem velut inferno destinatus, abiecerat scumque quietem non concederet conscientia, latens venenum apud consessarium euomuit.absolutione impetrata,il .lico viso liberatus est, omnique tranquillitati res ditus. Mulier vehementi carnis tentatione appe lita,simul consessione se purgauit, hostem c butu-dit: reuertentem alias.&grauiter infestum, signo crucis depulit, concussione parietum fugae impetum indicantem. Frequens numerus eorum, qui remedii caussa aduersus morbos & veneficia i to nos anno implorarunt, multique perea an causam Sacramentis expiati , dum corpori medici, naua quaerunt,animae Vulnera persanarunt.Infantes minimum duo statim . ac precibus Ecclesiae suat

630쪽

PROVINCI A RHpNANA sunt lustrati sospitatem receperunt.Iisdem remediis saepe bestiis praesenti. ope subuentum. Qvdam in domo cremor lactis subducebatur, at ubi aquae lustralis adhibita adspersio, statim subla- tum veneficium Ali quot nostris confiteri solitae

monasticen amplexae iunt, quarum una famulari obsequio dedita, precibus & poenitentiae tota sese dabat, heramq; ut Sacrameta usurparet, pia fraude interdum fallebat. Quaedam domo exsul, elim in patriam reuertisset, a parentibus cognatisque ha reticis grauia certamina sustinuit; sed nulla ratione ad deserendam fidem impelli potuit, quin potius expugnato carnis & sanguinis amore, parcntes patriamque rursus exilio commutauit. Alia item cum ad defectionem sollicitaretur, & indignis modis tractaretur, morituram se prius re- ondit, quam de fide dimouendam. Duae lites, uarum altera inter fratresfermanos, altera inter uos primarios ciues ad vulnera & caedem spectabat, nostri sacerdotis interuentu compositae. Denique seu discipulorum , seu aliorum, qui a nostris ad pietatem informantur, virtus in proximorum. etiam salutem derivatur . Nam ab his nonnulli ad fidem reducti, alij in eadem confir mali , multi ad consessionem diu neglectamin- ducti, multi ad colendam magis pietatem excitati. Eleemosynae, quae ut semper antehac, ita nutic quoque ad nostrorum honestam sustentationern liberaliter submisset. Optimatum etiam siue domi, siue foris in nos beneuolentia constat: quin imore haeretici fauorem iam in nos concipiunt: unde vir urbis primarius antea nobis inimicissimus, pransus hoc anno nobiscum, singularibus verbis longe 'quam unquam melius erga nos affectum

se ostendit.