장음표시 사용
161쪽
sepra murum emitteret,quod cum is fecisset, repertam epistolam cum sagitta ad Ciceronem custodes attulerunt, n ea
nit,& intercisa oppugnatione hostes reppulit. Sed ut id peraues praestari possit,proderit columbas, hirundines,vcl alias huiusmodi aves domesticas habere: hς siquidem alio,quoties necesse sit, translatae suspensis collo literis , vel pedibus
annexis internuncis reuertuntur,& ad cognata deuolabunt, his nuncijs cum celeriter aliquid significandu erat interdit vetustas usa est. Hircius consul, Frontino teste, ad Dccimuni Brutum,qui Mutinae ab Antonio obsidebatur,columbas diu tenebris inclusas,fameque assectas e propinquiori, quatenus
poterat,moenibus loco emittebat,illae lucis & cibi auid* Ltisfinis sdificiorum partibus euolantes insidebant, easque Brutus excipiebat, sicq; de rebus gestis certior fiebat, quare disposito semper locis ijsdem cibo reuocabat cas. Hinc Pliarius: Nil vallum & vigil obsidio, atq; retia amne praetenta
profitere Antonio per coetu eunte nuncio. Ea ratione uno,
eodemque die ex Olympia Aeginae Thaurosthenis victolia ipsius parenti nunciata est, quamuis alij per spectrum ess
ctum asserant,ali; etiam aliter Tauromenem cum proficisceretur columbam a pullis adhuc madidis & inuolucribus abduxilla ,eamqtie cum vicis let,purpura amictam remisit sic,que summa cum festinatione ad pullos properans eodem die cPisa in Aeginam aduolauit, cuius rei Aelianus autor est. Nec destini,qui id hirundinibus quaesiuerunt, ut e nidis abductas pullis relictis ad domestica remitterent. Asscruntiniam nonnulli trans mare ad ortum columbas esse,quae per medios hostes interclusa via nunc ru ossicio stingentes, i minorum literas sub alis breui tempore longissime deportent . inuod sertasse Iuuenalis sensit , cum diceret. is tanquam e diuersis partibus orbis
162쪽
Am ia praecipiti venisset epistola pcnna. Memoriae ctiam in vetustissimis historiatum monumentis proditum est, Ae yptium regem fisisse Marrhena nomine,
qui cornicem mitem ac omnino cicurem cducauerat, qua
Herophori,& cursoris vice , quoties aliquid nunciandum crat utebatur, ea siquidem ceu planc rationis compos cpiliolam gestans, quo opus erat transvolabat,callide nostens, quo dirigendus impetus,ubi insidendum,& interdum quiescendum seret. Haec humanum ingenium ad cauenda pericula sibi .lertius quaesuit, sed cadem ingenij calliditate, quasi suis semet telis con iens irritatur. Oppugnante Christiano exercitu Ptolaemaidem, cum in hunc modunt nunciam columbam obsessis Saladinus destinasset, hortatus ut firmo animo Prent,sperata sui aduentus fistinatione,ca1nostris intercepta est, contrario alligato nuncio dimissa,vnde euenit, ut desperato illi auxilio, nihil amplius expectarent sui deditionem facerent,ut nullo modo in rebus humanis securitatent,sed fraudem esse posse cxistimarent. Hactenus huius voluminis materiam utcunq; pertractauimus, nonnulla, cluae ad eam rem pertinere videbantur,
sol talid ex industria omisimus, alia ad haec re- serri possimi , quae si non prouectis satis erunt, postmodum fortasse plura dabimus, siquide haec nunc rudibus ,& omnino imperitis. φ . scripsimus, nunc ad - tertium voIume transeamus.
163쪽
v Μ c ad altera & dissicilliniam operis
partu accingamur, de interprete instituendo, ut quod luna de toto opere videtur esse reliquum hoc volumine prosequamur. Sed iam audio dicet aliquis:Vnde nouus hic Apollo,vel O dipus,qui occulta animi sensa,& cnodare aenigmata profiteatur emicuit ΘDiuini potius, qu im humani est ingenij hominis interna Perscrutari,parum , De inter Deum,hominemq; distaret si occlusas animorum cogitationes intellcctus assequeretur humanus. Ingenue fateor multa cile posse iurtiua scripta, quae se interpretaturum quenquam polliceri, iurore ac delirium plane existimarem . inuolusenim quiri; erit,qui hoc innumeris pene dolis,ac infinita scribendi multitudine citra innniam iactare audeat Θ ut si orthographiae ratio obscruari noqueat,latentem aliquo modo sensum possit erueres huiusmodi erit si quis prster sci ibendi normam dictiones ex arbitrio ad significandas literas confingat, vel res per diuersa vocabula fgnificauerit, quorum nisi interpres ab autore fuisset admonitus,nullo modo sensus haberi potuisset,quam obscuritatem nonnullae Ciceronis ad Atticu epistolae habent: id genus erit etiam si uno charactere cxprimantur,& alia con plura quae non nisi Dco op t. max. interprcte,qui sic intim s
164쪽
.animorum recessibus insinuat videntur indigere. inuare iis omissis , ea nos tantum interpretari hoc voluminc pollicemur, in quibus ratio literarum ,& syllabarum contextu aliquo modo possit obseruari, quorum complura genera esse possisnt, verum nos ex ijs , quae crebrioris usus , & praecipua videbuntur, etiam selitis perplexa inuolucris prosequemur, tum ad latinam , tum ad vernaculam linguam , quo commodius fieri poterit accommodabimus , quorum ratione cognita , lector similitudine quadam duetus, reliquorum secile possit cognitionem aucupari. Sed antequam eorum tractationem aggrediamur, qualis ab lutus interpres csse debeat,& qus eum primo scire deceat explicemus. Notarum interpretem qualem esse conueniat. i
Po, ei et itaq; locus, ut boni & abseluti interpretis com
ditiones doceamus, ut statim cognoscatur, qui earum omnino expers sit, ad hoc non facile perferri, & proinde quo magis ijs erit innixus, eo dexterius & felicius in haedosti ina prosecturus. In primis itaq; acutissimum eum natura esse expedit, ut si ingenij praestantia multum in uniuersis disciplinis adferat adiumenti,in hac prscipue arte suas vires natura possit ostentare, Vt quod prouerbij loco usurpatur , Q uemadmodum aurum igni probatur,sic in mathematicis disciplinis ingenium experiri, id aptius ad hanc disciplinam transferri videatur. Singulari praeterea quadam animi calliditate, & solertia praeditum esse conuenit, & omnis promsus negligentiae expertem , ut vafi um animum per inimicas insidias & fraudes possit circumagere, dolos perscrutari, ijs obviare,& omni demum ingenij vigilantia aduersi,s a se co natus amouere. Ipse siquidem disciplina non modica inge-
iiij praestantia videtur indigere, quapropter vere liberi &
165쪽
perspicacis ingenij hanc facultatem semper esse existimavi, & corum, qui ea delect intur, selco prae caeteris acumen admirari ,& vcre ingenioses appellare,ut ad omnes disciplinas
facile idoneos cise existimem. Talem itaq; eum natura clieconuenit,arte vero no minus instructum,& primum in multarum rCrum,utpot armorum,negotiorum,& militaris p rs
scrtini scientiae peritia versatum,ut hostiuin,inimicorumque astus percallere,& cultare non incommode possit. Ad haec accedet multarum linguarum peritia,earum praesti tim,quae niagis in x si esse solent, & quarum cum gentibus commercium nobis esse possit, ut cuiusdis id genus idiomatis ille seriptum possit interpretari. Praeterea orthographiae,liter, rum,syllabarum,& contextus orationis nequaquam expertem cilc conuenit,quod in primis selet esse necessarium: In
orthographia loquor de exquisita, & absoluta scribendi ratione , tamet si non adeo orthographiae confidendum sit, ut non debeat experiri, utrum illa sit omissa, uod ex industria pollet euenire. At si multas exquisite linguas percali
re nimis arduum videretur, latinis saltem literis sit instrisectus,tum quod ca lingua utcunq; adeo hac tempestate communis est, ut fere non minus usitata, quam Omnibus vernacula sit, tum quod ea commodius ad cautionem admittitur. Sunt & alia fortasse, quorum no ignarum eum cilc cxpediat pro rerum Varietate, quae possent cvenire. Sed ad haec postremo additur peculiaris nostri operis usiis , ut qua cura & diligentia is in seripti interpretatione esse debeat ,& se quoi pacto in opere moderetur,intelligat. Circa haec mens & cu- , ra nequaquam oscitantis queritur,ut obiter scripti dolus e pendatur,sed maxima attentio,seminaque diligentia,v t animus ab omni cura, & cogitatione vacuus,omnibus postpOstis in ea solum re indaganda elaboret,ut omnem conatum constituat: non tamen si res intensiorem aliquandu curam,& tempus exposcit, continuanda attentio in ea mens
166쪽
nimis anxie torquenda , nimia enim diligentia/diuturnus mentis labor stuporon ingerit, ut minus postea ad haecio genium habile sit,& nihil proficiat: Morbos praeterca
maxime conciliat, & maior fere numero ex mentis conatis aegritudo , quam ex corporis laboribus selet prouenire, ut mihi, si quando in perplexiores notas incidebam, interpretanti saepe contigit, cui toto fere die in his consiimpto , vix septima vel octaua hora praetcrijsse videbatur, ut vesperam non nisi per icnebras, & luminis abscestum cognosce . rem, Unde interdum in longa mentis attentione, quasi apo- Plexia correptus stupidus & immobilis, uti Diogenes fixis oculis Solem contemplans , videbar permanere: quare labor erit in aliud tempus differendus, ut res successuis hori; commode pro negotij oportunitate peragatur . Verum in his doli species attendenti, nisi etenim ea cognoscatur, fiu-stra de caetero labor insumitur, cum ignorato occultationis artificio, nullo modo rei occultae velamentum possit auferri, senapio a Medicis exemplo, a quibus nisi morbi causa primum perspecta sit, aegro corpori si ustra sebuenitur. Vnde nobis etiam de doli specie cognoscenda, legitimas vi sum est sitis in locis hoc volumine obseruationes tradere ex quibus proprios agnoscendi cuiusque doli modos interpres aucupetur: neque id contemnendum aliquo pacto. duximus, in quo maiorem dissicultatis partem positam -- esse perspeximus. Cognita itaque velamenti specie , omni animi moderatione & conatu elaborabit, ut abstrusus omnino sensus reseretur, nec prius quiescat, quin vero Elatebris dolo eruto, inimicos conatus irritaverit, ut dei
eo in posterum sibi tuto consultum esse persentiat. L cus postulabat, ut aliquot literarum discrimina flaccederent: Sed quoniam instant nonnulla adhuc de interprete idicenda, ea primum prosequamur .
167쪽
Quae nouisse interpretem conueniat,antequam adscripti interpretationem accedat.
Fu η τi v i scripti interpretandi regulas tradituro, op
raepretium videtur a rudimentis, qu E ad id aditum praestant, & multum conferre vidcntur, non tamen omnino necessaria auspicari, ut nihil, quod ad optimi interpretis institutionem spectare possit omissiim esse videatur . Primum itaque proficiet idiomatis scripti notitiam habere , diuersis enim modis omnes loquuntur, & scrip tum contexunt , eadem res etenim apud Hispanos, Germanos , Italos , & alios pro locorum longinquitate, aliter, atque aliter vocitatur, ut illos hi, hos illi non intelligant, unde non ipsa modo locutio longe alia est, verum saepe etiam scribendi ratio multum varia. Diuerse enim Germani, Itali,& Hispani scribunt, quemadmodum loquuntur,&pronunciant, quibus enim diuersiis cst sermo, pronunciatio pariter & scriptura necessc est sit diuersa. Nam si Ethrusti, Hispani, vel Germani verba pronunciant, nos qui Ne politani sumus audita reddere velimus,quantum bone deus discriminis inter nostram & eorum prolationem esse videbitur , ut etiam lapissime vix magno cum labore aliena verba pronunciemus, nescio quo patrii sermonis spiritu dissicultatem ingerente, ita ut seus cuiq; sermo a nanira largitus esse videatur. Dalmatae V ante L stllaba inchoante,ut v LA-s D IL A v s unico spiritu pronunciant, quod a nobis nisi abseluta idiomatiscoditio habeatur,neq; proferri recte,neystribi poterit.Germani cande litera V geminat. Hispani vero in dictionii calce sspissime S proniiciant, ut fere eoru verbum no repertas,quin ea litera occurrat. Appuli ita pronuneiant, ut multora verborum initio S C loco I praenotent, si enim io ANNEM proterre velint,proinde proserunt,ac Κ
168쪽
cXter g nationes,ut pote quas magna longinquitas disterminat, sed vicinae & agnatae sermone,prolatione, & scriptura inter se ditarunt,sic sua cuiq; populo locutio, situsq, struendarum syllabarvin ordo & compositio est: Nam ut de cognatis & assinibus vocabulis loquamur,quod Itali,quemadmodum Litini A v Di dicunt, Horentini oui, A V in Oconuerse pronunciant, Veneti vero V in L commutato: sic& de alijs innumeris. Suntque dictiones& nomina familiaria apud multos cx parte diuersa & corrupta. Siculi
apud alias gontes huiusmodi mille talia, lus non sine obscoenitate vero obliterato sermone proferuntur: fitque se penumero, ut in uno vocabulo, quod apud diuersas nationes comune sit, diuersiis sonus pro gentium varietate reperiatur .
Hoc noster Pontanus notat,nos ut ostenderemiis pro nationum,& populorum diuersitatibus locutiones etiam variari, ipsamque literarum potestatem & ordinem aliter, atq; aliter se habere haec apposuimus. Neq; solum id in diuersis nationibus & populis fieri mos est , sed etiam apud eosdem in
diuersis aetatibus & temporibus siticcessive non seni modo , & scripturae , scd ctiam vocabula permutentur , quare nisi etiam interpres cognito idiomate uti tum in loquendo,tum
in scribendo possit, nequaquam scripti poterit sensum clic re, eo enim ignorato facillime scripti interpretatione fustrabitur. Maxime praeterea profuturum censeo si eius,qui scripserit,non solum de moribus, sed etiam de nomine cognitio habeatur: nam si sagax ingenio pollens , & in hac versatus disciplina sit, paulo altius ad interpretationem exordiendum , mentis acies crigenda, & subtiliori via , ut mos est , occulti scripti sensus indagandus, at contra si rudis ingenij, α hebetis fuerit, c6 temptis orthographis praeceptis leuiori.
169쪽
animo, & mente remissiori procedendum, unde si hominis disciplinam mores,verba,nomina, & loquendi sermulas illi peculiares,occultandique sensus modum omnem,etiam stribendi ingenium interpres agnos at,non parum profuturum puto: Saepe enim fieri selet, ut ingeniosi alicuius stiis tu se gnis & osti tantis existimatum interpretantis conatum facile flustretur, quemadmodum & cx adueri,si ingeniosi & subtilis illud putemus, quod ab homine secordi, & rudi perfectum sit . inuare non parum expediet stribentis ingenium cognosti, ut facilius eruditus, an inconditus selipti sensiis sit intelligatur. Si de cius nomine cognitio habeatur, suo loco requirendum, si habebitur, ex eius notis ς haracteribus facialius de reliquo seripto notitiam venabitur. Ad haec tractates rei & cognitio accedit , quam & habere multum intererit, eamque poterit tum ex stribentis , tum eius ad quem stributur negotijs,vel utriusq; commercio nancisci ratio est,quod cognita imateria, facillime communia verba, quae ad eam rem spectant interpres poterit conijcere,quod pro unoquo que eorum locorum verbo cκ characterum numero, similia tudine, & dissi nilitudine in sitis locis obseruata, non multo cum labore cognoscetur: fietque interdum , ut una agnita
sy llaba, ne dicam verbo, de caetero parum negotij iturum sit nam totius inde seripti ex earum literarum proditione inalsis verbis dolus detegetur. Exempli causi si de bellares
agitur, literarum numerus eius verbi, vel aliorum ad eandem rem facientium qusretur,quod si eiusnodi verbum haberi possit, in quo cadem litera geminetur,comodius id esse poterit, obseruato repetitae literae ordine, ut res certior interpretationis non fiustratae securitatem praestet, quae geminatio si plurium literarum fuerit,eo magis proderit. Verum literarum numerus in latino stripto circa casuum flexum variandus est: In unaquaque materia plura erunt verba communia, lux cam quasi necessario consequuntur ut in amore.
170쪽
DE FUR. LIT. NO r. AMOR, COR, IGNIS, FLAMMA, URI, VITA, MORS,
mi LES, DUX, MPERATOR, CANTRA, ARMA, P vin
o u A n g, & huiusnodi rcliqua. Huc accedent di rerum deflexa voca ia,& horum unum cogi3itum verbum non inulto cum labore multorum postmodum verborum, & totius d nique scripti notitiam reserare poterit, eoque modo praeter tabularum rationem, vocalium-consonantium. discretionem ,& atra interpretatio laborem adimere poterit. Noniparum insuper expediet, nuncium autoris,vel periti notaria manu perscriptum esse: nam si vel interceptus perpera transcriptus , vel ab aliquo , qui notandi rationem ignoraucrit prosectus sit, Acile fiet,ut turbato scripto omnis interpret di via obstruatur, siquidem si characteres omissi sint, vel trMspositi, veI commutati, puncta praeterea non rite disposita , vel commutata, vel relicta verborum internalia, vel eorum partes interpositis spaciis discretae, vel alio quouis modo, dolus permutatus, interpretem is non parum perturbabit ut interdum ficile decipiat. Vt igitur rem paucis colligam,idiomatis scripti, scribentis,& eius ad quem scribitur,& ma wriae da qua agitur notitiam, & cmendatam stripturam ad interpretationem non parum posse adiuuare dicimus, licedo , ut dictum est, non sint omnino necessaria, sed ad comine u maxi e conserre. Sunt & alia, quae etiam interpretε Praestaret agnostere, quae ne sermo prolixior sit omittimus ἀDistincta literarum nomina, quibus siepenumeroseis oportune locis uti debemus .
PK1M v, itaque literarum discrimina stituemus, & n ua quaedam ijs indita nomina declarabimus, quibus: Lepc hi seriptis perstrittandis utemur, cum enita noua.