De censione hastaria veterum Romanorum conjecturae

11쪽

milia tantum sunt et pro habilitatis speciem habent nova continuo tamquam fundamento superstruere. Igitur quum illud, in quo omnis argumentandi vis consistit, quaerere Bellus Francogallus noluerit, num concedi possit Modestinum, ubi multam pecuniariam indicaverit, voluisse etiam pignoris quandam capionem, quae ejus loco esset, simul intelligi de hoe primum videndum eriti Non est autem, mihi crede, admodum credibile, Caesarum temporibus eos qui de delictis militaribus judicarent, interdum ita in milites vindicasse, ut Piguus caperent quo ad multam solvendam reos incitarent. Quid enim popusne erat pignore, quum Vegetius 2 affirmet, divinitus ab antiquis institutum esse ut ex donativo quod

milites consequerentur dimidia pars seque Strn re

tur apud signa et ibidem militibus servaretur, ne

per luxum aut inanium rerum comparationem a contubernalibus posset absumi. Id si tenemus et recte simul hoc conjecimus, non donativam solum pecuniam,

sed omnis castrensis peculii 3 partem ad signa depositam

fuisse, ibique singulis ita saepenumero accrevisse pecuniam, ut a Domitiano diceretur ne plus quam mille nummi a quoquam ad signa deponerentur 4 omnes, opinor, mecum Se nescire

2 Veget epit reri mil. 2, 20, ubi quod do antiquis affirmat, simperatorum aetate, ut omnia sere quae digessit, inteuigendum esse, facile possem, si tu rem nostram quicquam conserret, demonstrare, adhibita in eam rem uberiore de fontibus egeti disquisitione, quos, quam eunque simulat copiam I, 8 et 2, 3 , non habuit fere nisi Frontinum,

Papernum et aliquot fortasse constitutiones principum, non Catonem Rutalium quemquam veterum.

3 cf. Digestor. 49 tit. I I. II castrenae pecullum est quod parentibus e cognati in in 1 Iitia agent donatum est e Iqtio ipse filius famillas in militia ncquisivit, ii Od in militaret adquisiturus non fuisset. Ad ultimum genua stipendiumqtioque pertinere pertum est id quoque ego ex parte depositum ad signa fuisse arbitror, ii reliqua pectili genera, quae iiidem possent quae enim enus erat, ut stipenditim ut hoc utar minus quam donativa pecunia per Ilixum absiimi posset es. Sueton. Domit cap. 7 Extr.

12쪽

profitebuntur, quid pignora a militibus petere quam paratum ipsorum peculium attrectare maluerint qui multam eis irrogarunt. - Verum licet ulterius etiam progredi et pecuniariae multae modestino inter poenas militares relatae rationem paulo accuratius indagare, quo magis etiam appareat quam negligenter egerit Francogallus Satis enim temere illud sibi videri debet finxisse animo Μοdestinum intelligi voluisse pecuniariam multam talem qualem suo ipsi e sacculo pendere solent quibus multa irrogata est quod num sit verum magnopere dubitamus. Etenim quum satis multa saepe a scriptoribus narrentur de militum poenis, tamen ne unum quidem invenire potuimus locum quo moris fuisse apertis verbis dictum Sit, ut milites rei suo e sacculo pecuniam solverent ad Iuenda Peccata imo omnes fere non narrant nisi de militibus diruit i. e. iis, quibus, ut refert Festus 5 , stipendium ignominiae causa non erat datum, quod aes diruebatur in fiscum, non in in i litis sacculum quos eosdem idem intelligit Festus alio Oeo 6 , quo militi resignatum aes dictum fuisse affirmat quum ob delictum aliquod jussu tribuni militum ne stipendium ei daretur in tabulas referretur; quam poenai duplici modo irrogatam fuisse invenio, ut aut pamtem tantum annui stipendii milites acciperent 7), aut totum stipendiuin annuum perderent S). Quod si hoc pecuniariae multae

5 cf. est. vh dirutum nere pag. 69, Adde Onium Μarisaei l. s. nere dirutus e Ciceron tu Verrem , 3. Ceterum semel moneo, ubicunque ad rem non saceret, noluisse me Festum a Paulo Diu- con distinguere. 6 Fest a resignatum ae p. 28 et p. 285 . ubi in live a Fest additum esι reaignare enim antiqui pro acribere inler dum ponebant. 7 cf. Liv. 40 4I causa ignominiae, ut semestre alipeudium in eum annum esse ei legioni decretum. Adde Nonium supra citatum.

13쪽

genus tam multis veterum Iocis memoratur, alterius autem quod Francogallo placuit addere nulla uspiam certa extat mentio, non videmur nobis usto calidius pronuntiare hoc omnino in usu non fuisse, sed fictum esse a Francogallo, qui quos in eam rem adhibuit veterum Ιοcos, quibus certam illi dirutorum mentionem non addiderunt, ad alterum genus magis etiam irmandum apponere debuerit; sunt autem non nisi tres loci, quod sciam, quibus ambigere possis, vulgatumne et Saepe memoratum multae genus agnoscere tibi videare, an aliud quod ab illo diversum. Quamquai quid loquor ambiguum quempiam ore nec sua sponte ad prius genus statim delapsurum, simodestiui locum legat supra memoratum, aut Catonis verba

quae Gellius servavit 9 , aut Polybi denique, 6, 3b I0y;

quem enim Bellus quartum addidit Pauli Diaconi locum, deprehensa, pag. 4 Lind. is deprehensa dicitur genus

militaris animadversionis castigatione major, ignominia minor, eum non potuit nisi depravando in suam sententiam detorquere Scribendum enim opinatus est depensa quod significare existimavit expensam sive multam sed no

bis explicanda potius quam corrigenda videtur vulgata lectio

s Gell. . A XI, I, quem Iocum Francogallus omisit. Verba haec sunt quum nutem usus et mos sermonum is sit, ut et ita nunc loquamur, ut plerique veterem Iocuti sunt, muItam dixit et multa dicta est: non esse ab re putavi notare, quod Μ. Cato aliter dixit. Nam in quarto Originum verba haec sunt Imperator noster, si quis extra ordinem depugnatum ivit, ei multam facit. Potest autem videri consulta elegantia vitasse verbum quum in castris et exercitu multa fieret, non ineomitio, nec ad populum diceretur. - Haec Gellius, in quibus non inteI-Ιigo, qui istud elegantiam sapere possit, cujus insuper non ita studiosi mfuisse severum Catonis ingenium crediderim; mo quod vocabulo usus est haud vulgari, id indicio est, multam quoque non vulgarem intellexisse Catonem, . . non pecuniarinm, sed retiam quandam, fortasse capitalem; nam ea poena imperatores saepe eos afficiebant qui ordinem non servarant: cf. Stewech ad eget. I, 26. Mure itaque Et ectus ullo Francogallus potuit Catonis Iocum mittere. I0 Polyb. 6, 35 ξυλοκοπειται - ὁ τρὶς πεδε της , της αἰτίας ζη-

14쪽

esse II , ut hic quoque locus non possit quicquam momenti

ad ea quae voluit demonstranda asserre.

Sed dixerit quispiam,modestini quidem temporibus non opus pignore suisse, quippe quibus aliqua pecuniae summa ad

signa deponi solita suerit idem autem quum antiquioribus temporibus non videatur sacrum, veteribus certe Romanis interdum non potuisse non conducere videri, si pignoribus obstringerent milites ad multam solvendam. Audio imo quo maiorem etiam veritatis speciem huic opinibni ipse asseram, primum illud addo, Polybium dicere haec, quae leguntur 6, 25 κυρως δέ ἐστι καὶ Κημιων ο χιλίαρχος καὶ ἐνεχυριάζων καὶ μαστιγῶν deinde hoc, Gajum, haud ita pridem inducem protractum, pignο-ris capionem affirmare moribus rei militaris introductam fuisse; namque introducta est,' inquit Com. IV D2 seqq. pag. I9Imelit., pignoris capio moribus rei militaris; nam pro

pter stipendium licebat militi ab eo qui aes tribuebat I 2 , nisi

II Primum de voeabvii forma nihil erat cur dubitaretur, quod pro

deprehensione dictum est ut instituta pro institutione, remissa pro remissione, consulta pro consultatione, mi Asa pro missione, Ita pro ultione, de quibus videndus Salmasius ad Trebe l. PoII. vlt. Gallie n. 2p. 2l Lugd. De significatione autem magnus patescit conjecturarum campus, quum nimis incertis finibus circumscripta sit est definitio; nam et castigantur nut verbis aut verberibus, et ignominia tum diversi fuit generis, tum plurimas poenas sequebatur re Vera non ita saepe magnas. Videntur autem re istae animadversionis specles ad verbera pertinere omnes, ut ignominia significet fustuarium quod sane, si quis inde vivus evasit, maxime fuit ignominiosum; vid. Polyh. 6, 35 Gron. , castigatio autem implicem per vites verherationem. Iam scimus posteriori tempore in constitutionibus de militum poenis eorum peculiarem rationem esse habitam qui centurionis castigantis vitem prehenderent ad ictum

deeIinandum es Digest. 49 tu. I I. 34 4. Cirius criminis aliam alias poenam fuisse nec semper gradus dejectionem per se probabile est. Duidni igitur aliquando etiam verbera ejusmodi reis infugi solita sint singulari quadam ratione quam accuratius scire nihil nitinet, eaque poena appellata sit deprehensa quae fieret ob deprehensam vitem Cerio ejusmodi appellatio non aliena est ab Ilidibundo saepe et jocoso militum loquendi modo, quibus, ut alia taceam, optio is erat miles iii ex centurionis e decurionis optione his res privatas administrabat. I2 Elim tribunum aerarium misso constat ex Catonia verbis apud

15쪽

daret, pignus capero item propter eam pecuniam licebat pignus

capere, ex qua equus emendus erat; item propter eam pecuniam, ex qua hordeum equis erat comparandum I3 ; denique illud etiam subjicio, si cui Gai verba parum in rem nostram quadrare videantur, magistratus Romanos majores de senatoribus quoque aliisque magistratibus minoribus aut privatis hominibus qui contumaces essent, pignora capere OnSuevisse id , qu appareat pignoris capiendi consuetudinem plurimum viguisse: haec igitur ipse addo, nec quicquam tamen inde in Francogalli opinionem auctoritatis et firmamenti redundaturum putaverim. Primum enim nihil impedit quin Polybius quidem' l. hoc voluerit, concessum fuisse tribuno, qui tamquam privatus judex sederet inter milites litigantes, ut causam vincenti pignoris a cadente capiendi facultatem daret nam hoc quoque ἐνεχυριωζειν signiscat id si concedimus, res tamen nostra adhuc est integra aliud enim est obprivata delicta, quae nihil attingunt rempublicam, privat homini pignoris capiendi a privato facultatem dare, aliud ob delicta quibus reipublicae majestas Iaeditur totiusque civitatis salus in discrimen adducitur ipsius quasi reipublicae causam agere ad eamque probe tutandam pignore reos obstringere. Quorum ut illud saepe evenisse in exercitu Boniano facile concesserim, ita hoc non modo non imperatorum aetate quod jain Te credam mihi concessurum , se ne liberae quidem reipublicae temporibus moris fuisse in militia pertinaciter contendo. quis enim sibi persuaserit vel liberae reipublicae tempore Ro-

Gen. 7, 10, et ex Varronis, de ling. at p. 49 Biponti L. Gottiing Ge-achichin derissim Stanisvers. p. 367. I3 Constat ex lv. I, 3 et Cicer de rep. 2, 20, hanc pecuniam institutant fuisse ut orbi orbaeque eL Niebuli hisι nom. I p. 49 ed. usui s. quotannia certis quibusdam equitibus darent; non igitur nisi ab his licuisse equitibus pignus capere censendum est. Ceterum vide Gott-lin Geschichio de rom. Siaalaver . p. 257. Id cf. Varron apud GeII. 4, 7 extr. Cicer de Orat. 3, 4 extr.

16쪽

manos ob delicta pignora capere a militibus voluisse, mox ut pecuniam darent rei, quum multo minore negotio eandem j dici sui severitatem ita possent exercere, ut quod militibus debebatur stipendium, reis non darent nam ne quis putet, majorem nonnunquam multam irrogatam sui8Se quam quae aequaverit simplici militum stipendio, illud monitum velim, iisdem illis temporibus videri plerumque non per singulos dies aut menses stipendium datum suisse, sed post finitam demum unius anni expeditionem, ut magna profecto, illis scilicet tem

poribus, singulis militibus accreverit pecuniae copia Ib , qua minuta vel tota in aerarium delata, illa qua volebant poena milites afficere potuerunt facillime et quamvis postea non jam

exacta demum unius anni opera milites annua aera accipere solerent, sed per breviora temporis spatia breves quasdam an

nui stipendii particulas ferrent 16 , vel hoe tamen non video

IS Praesertim quum, licet plerumque semestrem tantum miIillam coIerent minina, illis rete temporibus annuum tamen supendium acciperent; s. Liv. 5, 4 med. 0uod autem dixi initio post finitam demum expeditionem plerumque stipendium dari solitum fuisse, id jure indo videor

colligere posse, quod initio militibus tribunos aerario noIvisse stipendium prohare videtur Catonis Iocus apud Gell. 7, 0, item Varronis deling. lat. p. 49 Bi p. nam hos aequutos esse exercitum neque memoratur quoquam nec per se verisimile est ut in ipsa urbe neeessario stipendium solveretur i. e. expeditione finita uuamquam video huic opinioni

quae opponi possint primum enim quaestoribus, inde ab anno 333 U. C. exercitum aequi solitis, hanc quoque fuisse jam tum provinciam ut stipendium solverent militi, a picari quispiam possit e solo fretus Aconti Pediani testimonio ad Cic. in Verr. I, 3ὶ Verum hoc aliquanto recentioris temporis institutum fuisse arbitror certe a jam tum moris fuisset, ut quaestores, non tribuni aerarii, militibus alipendium oIverent, per nimis breve temporia spatium antiquior illa solvendi stipendii modus viguisset quam ut memorari a Catone et Varrone ea qua fit ratione potuisse Deinde non sum ignarus, interdum jam tum imperatoribus bellum gerentibus missum esse stipendium: vid. lv. 5, I med et exis. Sed ne hoe quidem multiim valebi in contrariam partem, quum isto serie loe factum ait finito anno, licet nondum revera domum exercitu. I 6 9uando primum militibus nondum reversis domum sed heli etiamtunc occupatis ingulae tipendii annui particula persolutae int, eertia testimoniis nequeo probare videtur autem primum eo tempore

17쪽

quam magnam probabilitatis speciem Francogalli opinioni conciliet, quum vel sic tribuni minore fungerentur negotio, si in tabulas referrent per breve aut majus tempus reis non esse stipendium solvenduin, quam si ignora ab eis exigerent et solitas esse talibus notis instructas tabulas in numerando stupendio adhiberi et est Iocus indicat supra scriptus IT , et apertis verbis narrat Isidorus Orig. I, 23 p. 40 Lind.: in breviculis quibus militum nomina continebantur, propria nota erat apud veteres qua inspiceretur quanti ex militibus superessent; et post paulo: in stipendiorum quoque Iargitione

propriae erant notae.

Deinde, concedamus enim paulisper, tribunos pignora capere quam faciliore illo negotio agere maluisse quid tandem impulerit eos ut hastas sibi pignoris loco dari jusserint, res parvulo sumtu aliunde reparabiles, quae non potuerunt, opinor, quemquam incitare ut aes, magni rem ut in illo tempore pretii, undique corraderet eoque tribunis oblato hastas Sua repigneraret, praesertim quum non publicis expensis tum quidem arma militibus darentur, sed suo quisque sibi studio arma pararet IS , quo factum est, ut si quis nollet hastas re-

sactum esse, ubi extra Italiam hellum gestare et diutius Roma abesse exercitu coeperunt; et est ex si tempore ejus rei exemplum a Livio traditum 28, 2 seqq. Sed videant doctiores, possinino vetustiora etiam exempla proferri.

IT cI. Ol. 6. 18 Id ve eo patet quod apud Livium I 43 in descriptione classium Servianarum Iegitur, militibus esse arma imperata non data , quibus concinunt quae Dionvsius 4 I 6 et 17 in eadem re posuit verba: λα φ ρειν ἐπέταξεν vel Trooςέταξεν. uodsi tamen aliquot apud Livium loci extant quibus liquot annis post armamentaria publice instituta exercitus causa fuisse legimus cf. modo Liv. 9, 29 28, 5 29, 22;44, I et aIihi saepius , a judicandum est propterea instituta esse, ut

haberent milites quibus fracta aut erepta hastae ut gladii acutave essent, unde statim et suo aere damnum resarcirent. Huc enim pertinent Polabit verba, , 3 extr. τοῖς Ῥω/ιαίοις et o τε ίτου καὶ της σθητος,

18쪽

luere non esset quod magnopere tribuni de aucto aerario gloriarentur. Sed quo magis tiam incredibilis videatur Francogalli opinio suis ipse verbis invitus effecit quum enim dicit, militem qui solvendo non fuerit hastam suam pignoris loco

obtulisse ita videtur statuisse, una tantum haSta unumquemque

instructum fuisse. Quod si revera putavit, erravit egregie et plus etiam ad obloquendum ansae dedit. Et erroris quidein multi eum convincunt veterum loci, quibus binas non minus

hastas plerumque milites gestasse legitur 19 quod autem plures etiam isto errore assere dubitationes dixi, id quo tendat statim dicam. Finge enim Tibi animo, aliquando plures

numero in exercitu Romano hastam oppignerasse nec jam a malos fuisse nisi brevi illo gladio scutoque quid tales pro- Iecturos in pugna suisse putas, ad quam feliciter sustinendam tam multum conserebat apud Romanos hastarum vis Prosecto mirum illud suisset poena genus, quo accidere poterat ut flagrante bello, urgente hoste, procul remota patria urbe, quae novos statim milites mittere ipso pugnae tempore non potuit,

ipsi exercitus duces quasi sua sponte victoriam spernere, certe non ita magno studio consectari viderentur. Sed sive revera in hunc modum de hastarum numero Francogallus erravit, sive ipso erravi nimis cupide ejus verba sectatus, id ad disputationis nostrae summam non multum refert, quum vel sic illud esseeisse videar, non potuisse ullum poenae genus excogitari,

quod majus a iserre potuerit detrimonium. Quod qui probantii ne illain quidem istius opinionis interpretationem admitti

velint qua possit aliquis ejusmodi pignoris capionem in id

transferre velle tempus quo nondum stipendiuin militibus sol

rior tempore quo publico sum tu militi hu nrma esse data sat multis con

stat indiciis vide modo Digestor. Itbr. 49, tit. I I. I gra. Is I aeeuratius hi ob re ambitum demonstrari neqtiit satius igitur duxi Ioeos tantummodo aliquot veterii indieare quibus de Min-rum numero diserta extat mentio, Liv. med. cul compRrnndus VRrronis locus apud Nonium sit gaesa ; lv. 26 4 Polyb. 3. 2 seqq. Veget. 2, 5 seqq. Dissilia my

19쪽

vebatur 20 in id enim quum non cadat ea ratio qua supra demonstravi acilius potuisse multas pecuniarias irrogari, facilius enim fuisse negotium, vel toto stipendio vel parte ejus privare milites, quam dato semel stipendio pignus capere quo ad pecuniam solvendam obstringerentur ob eam igitur causam possit sane aliquis suspicari, isto quidem tempore nonnunquam hastas oppigneratas a militibus reis fuisse. Item, quum sociorum milites nullum a Romanis stipendium acciperent, sed a sua civitate his laborum praemiis donarem tur cf. Liv. 27, 9), possit quispiam, qui pertinacissimi sit n. genti FrancogalIi de consione hastaria opinionem in hunc ametissimum orbem compulsam tamquam ex arce defendere velle. Sed quid ego fingere quempiam credam quibus confirmet ficta eaque tam mirabili modo ficta, ut ventilatoris potius se monem Iusorium quam severi verba magistri, Veritatem sectantis, audire tibi videaret Iam pudet fere plura de Francogalli opinione addere verba sed ut radicitus eam ex lectorum animis revellam nec quicquam restare dubitationis patiar qua commoti ad ejus sententiam reIabantur, aliud insuper addo, quod vel per se satis magnam vim habiturum crediderim, ut Francogalli spreto commento aliam censionis hastariae notationem aliunde petamus. Fallor ne enim an recto auguror multos fore qui id explicatum sibi a Francogallo velint, qui sacrum sit ut istud multa irrogandae genus censionis nomine increbuerit, quum ejusmodi

Poenae constituendae rationem potius aestimare litem quameensere Romani constanti usu nuncupaverint. Hoc qui me jugi calidius pronuntiasse putant eos rogatos volo ut si quos afferri posse Iocos putant mihi adversantes, unum saltem mihi commonstrent talem quo iste litis aestimandae actus censio

20 Haec ego non addidissem, si persuasisset mihi Niehuhrius atl- pendium militibus non anno demum 403 a cis quod veteres ad unum omnes affirmant, sed multo prius jam dari solitum fuisse. uod cur non probem longiorem desiderat disputationem quam qualem hi locus capiat. Diyitia my

20쪽

appelletur serio 2I quod verbum quemvis ad ensorem potius ejusque notas, quas Vocabant, ducere statim debebat. Nam ad censorem istud verbum proprio jure pertinere vel e a ronis originatione, de ling. lat. P. 24 Bip., apertum est, ceu

sor, ad cujus censionem . . arbitrium, populus censeretur. Quanto autem magis huc reserre vocem Festi

interpretes debebant, qui apud eundem legerant haec verba, quantivis illa pretii pag. 4 Lindem pag. 54 MUIL censionem facere dicebatur censor, quum muItam equiti irrogabat. Iam vide quo tendam si auctores censionis hastariae censores fuerunt, non potest Francogallus verum a sequutus esse, quum in ipso bello procul ab urbe milites a assectos poena fuisse putarit; nam censores exercitus sequi consuevisse nec ullus veterum scriptor memoriae prodidit nec cuiquam unquam posse in mentem venire crediderim. Et ut

sint sequuti, ne sic quidem ex Francogalli quidem opinione docensoribus potest ut ejus poenae auctoribus cogitari in levioris enim generis delictis talibus, quae censione hastaria vindicata putat, tribuni militum sedebant judices cs Polyb. 6, 35 Gron. et

Liv. 28, 24 Veget. 2, 7 Digestor. 49 sit. I I. I24 2.

Nunc exhausta tela sunt omnia quibus FrancogalIi punionem me sperabam profligaturum id si ii prospere re sisse mihi censebis, non erit ut meae me poeniteat conject rae, mox enarrandae ordine; in minus censebis ne omni carere veritatis specie BeII conjecturam statues, ne sic quidem poenitebit aliam proposuisse, quam certe non minus prohabilem Te iudicaturum esse persuasum habeo. Sed eam dum explicare aggredior, rem video paulo altius esse repetendam. Satis onstat inter omnes, civitatis Romanae sormam eam qua pro suae quisque rei familiaris copia honores nancisce -

23 Nam quod Plautus AuIu . , . I ath uellum putavit in his: qui ea curabit, abstinebit cenalone ubula, item in Rud 4, 8, qui

lacus totus Iegendus , id comico condonandum est. - posterioribus demum scriptoribua oenai coepit de quovis judice dici idemque algn ficabat quod sententia; s. opp. admartian. Capell. 4 9 p. Ial. Diyitia my