Laurentii Vallae Elegantiarum Latinae linguae libri sex. Eiusdem De reciprocatione sui, & suus, libellus. Ad ueterum denuò codicum fidem ab Ioanne Rænerio emendata omnia

141쪽

1,s i AVRENTO VALLAE Quin quo planius huiusmodi orationis sensus patefiat,resoluamus p, Non olu:ut,Nonso lum aliqua gratia quae libe no uideor,sed etia multas, e T cstemate, No modo officium non est, veru etia nihil magis officio potest esse contraria.Et,Non tantum abes a Wr sttiione maximorti operused fundamenta quos nondu, quae cogitas, iecisti. Potest et in nedisi resolui,uisupra docuimus sed hoc facietii dum legentibus relinquimus aliqua do Tantum abest,et fine geminatione illa,et sine ablatius reperimus, sed perquam raro ut in callidiu Cic. ntu abest ut inflammares δ' η ' '' host os animos, fomnum i lo loco vix tenebamM. Apud Decla o Quint haec ex lano inuenised tale genus loquedi s i ul' ira hostiualyctus,qui caesos acies epe tumularunt, ultra orinos,ultra latrones,paru habet nobepelire, nisi aliora quos os ictu praeciderit, tantuque no petita ex fluctibus aqua restinguit igne.Et alibi:Ηoc trifleste laculunt tantum no ipsi qui fecerat inserandu .Et iteru: Tantumq; nodurum,ac rusticu, Er parumeretricijs artibus quaeratur educulam.Id est,tantum abest ut restinguat igne: tantum abest ut ine misereatur,tatum abest ut queratur duru,ac rusticu,ac para meretricijs artibus educatu. V alerius iuprimo: Tantum no suis manibus deducit siue prope adest, uel prope est ad quod etiam e Graeco sumus mutuati. .

De Simul, Vnt,pariter. C A P. XXXII.

Inriorem gemis tum non memini me reperisbe apud cie. Itid olato apud posteriores saepe:utQvin. S imul ut pleniore Obsequio demererer amant imos meismul ne uulgure uia ingrcssus,alienu demum uest ijs insisterem. Verg. Aeneid.i. O bstupuit simul ipse limi pculsus Achates Et steriί:Aeneid.s. Accelerat simul Aeneas mul agmina Troum. cic.tamen raro pro Simul dixit Viri,in Verrem actione seclin

142쪽

ELEGANTIARUM LIB. II. 13 secunda: Vna Er id, quod Acis, probabit:una cr in hae causa prosicto neminem praeponcndu mihi esbe existima-

riter Cysapiens.Raro cum Et geminata ut Horatius,

Aut simul Cr iucuda,Cr idonea dicere uita, cic pro De Mi.pore Rost. Perditifimi est igitur hominis simul et amicitia di soluere 7 Allere eum qui usus non esse nisi credidi*et.

De Nudiustertius, N udiusquartus,Pridie, ct Postridie. C A P. x x x II n

NVdiustertius, er Nudiusquartus,nec ultra progreditur sicut Biduo, Triduo QOtriduo: er Binoctio, et Trinoctio,Quadrinoctio,et no amplius:nisi putamus sine menda scriptu esbe in Philipp. Nudiustertius decimus. Plautus cui soleolicenter inquit, nudiustertius,quartus,

quintus extus eptim',octauus, et adhuc deiceps ut etiaad nullsinu luerit procesburus. Sed cur queadmodu habemus Biduo,et Binoctio, no etia habemus Nudii lecudussnepe quia adest aliud uocabulu, a quide magis proprii quod ejt,Heri. De die aute,qui praecesit hesternu, dissemus Nudiustertius: Cr desiperiore adhuc , Nudii qua tusscilicet nuc die tertio,vel quarto.Desequeti,cris:de huic proximo,Peredis.cic.ad Attic.lib.Xita scies igitur Erutati crus,adsummu pendie. Vnde dies peredinus,dies abhinc tertius.caesin comentar. Quis per teliseu perendino die cu proximis hγbernis coniuncti,comunem cu reliquis

' bellica in sustiniat.Et comperedinare,difrre in longum de die in die. Pridie, et P ostridie sinulimi obtinet significatione ei,cuius sunt Hert,et cras.Est eni Pridie, quasi heri,no tame praesentis diei,et Postridie quasi cras, non praesentis diei ista cuti dari alteriim, aut praeteriti,

143쪽

x o LAURENTII VALLAEduiluturi.Praeteriti, sic: Pridie quam intrare mare, lux serena jussit. Futuri sic: Pridie quam intres patria, sacrifciu tacito id est,die praecedeti,quo aut mare intrasti ut

patria intrabis. Ite postridie quam pater morte obijt,e-pulustat. Et, Postridie quam uxore duxero , nauigandumιhi Wi. Vel cu genitivo sic: pridie illius diei. er, Postridie illius diei,quo aut haec jici,uel lacia, Vel sine Qua Cr ne dici,sic: venit ad me chremes postridie ciuitatissupple illius diei,quo haec gesti sunt. Et,cum intraui urbe,audiui homine pridie reces be. Dicimus tame, Quu has literas dabi,erat pridie caledus Augusti uel,postridie Noxias: σ,hodie est pridie ludoru circesium:cras erit postridie nundinaru. Resertur enim tale tepus non ad hodiernucrastinus die, ed ad alia quedam,ueluti ad eum ,quo haeliterae legentur. Ideos errauit,qui scripsit sic:Quu R omae domii eius loquedi gratia ad e,orauit me,dιces,Postridie ad me redeas Dicendu erat,cras:aut sic, Pitridie ut redire oravit. Rursus no recte dixi etsic, cras ut redire orauit,sed Postridie. Atq; ut no dicimus Nudii breui dus,ita nec Secivo Calendas, secredo nonas, fecudo Idm: sed Pridie Caledas, Pridie nonas, Pridie idusate, ut non dicimus Nudiustrimus,lta ne primo quide calend. primo Nonas,primo Idus: sed Caledn, Noms,Idib. Praeterea ex his duobus altera format ex se denominatiuu,alteru uero

minime. Ex Pridie sit pridianus, ex Postridie no sit postridianus,aut in usu no est : scd pro eo abutimur Crast, nus,per quod significatur non modo dies sequens hodier-1iumsed etiam quelibet alium. Verg.Georg.primo: Sin vero ad solem rapidum,lunasq:sequentes Ordine re icies,nunquam te cru stina fallet Hora,nes ii di s nocita capiere serenae. Eodem

144쪽

E LEGANTIAR VM LIB. II. I et Eodem quos modo abutimur Hesternus pro pridianus.

Teret.Ex iure hesterno pane utru uorent.Cicero: Vide- In Eunuchore videor alios intrates,usios ex tes, quosdiex uino uu- - st . ei utes,quo di hesterna e pontione oscitetntes. No de be

sterno die loquitur, quid ut sk diu ab illa heri noluerat

fictum,qui haec diceretur. Vtimur frequctius hoc per abusione quam illo naturali, cr proprio, quo er ipso frequerer utimur. Sueton. inuita TiberJ: Solinibus ipse coe- ς p3 tus pridiana saepe cr semesa obsonia apposuit. Ite in vita 'P 'Caij: Marcete adhuc stomacho pridiaηi cibi onere.Ba totus cu leguleis uis accipit Postridie,pro post tres dies: unde costques fuit dicere, Pridie .p eo quod est,prioribuis Cr proximis diebus. Ni ita uulgo loquuntur, Pridie emi domu,quum dicendulsit Nuper, de quo nunc disseramus.

De dudum,Nuper,& Pridem, compositisque. CAP. XXXIIII.

DV dimi, Cr Iandudu, de paruo tempore unius horae, aut semihorae,aut duaru horarum,aut certe breui im temporiaNuper siue P ride, ex Iampride e longiore tempore,dece,aut uiginti dieru, aut messis mens ἰ- ue,

Cy nonnunqua annoru,pro conditione materiae. Ite Dimdt , Cr N uperseu P ride,de re, iue actione, quae no imsistit,sed stitim trisit. Iandudu, er Iampridem,de re siue actione,quae insistit, Cr immoratur. Illa praeteritum viis postulant, haec frequetius praesens, nonnunqua etia printeritu. Dudu intraui,et, Iundudute expecto. Id est hora,' aut sen hora est uel duae,uel tres,vel ut multu quatuor ex quo intraui, CT ex quo te expecto. Sed ipsa actio intradi uo ii Plit ed stitim desinit: secus aute expectudi actio Ite Nuper ex Siciliares : et Iis rideex Sicilia absuruel,

Idi ride ex Sicilia redi :Mest,superioribus diebus

145쪽

μα LAURENTII VALLAEIUM ue ex sicilia redij:er,ia multi dies sunt:ues,aliquotmeses,ex quo absiam ex sicilia:ug ex quo ex Sicilia r dij.bὶc continuatio intelligitur teporis, illhie minime:his significatur mora,qua i hoc loco immoratus sum :illhis momentu illud applicationis.Caeterii quia dixi Nuper,et Iu-

pride no modo meses coplecti, uerum etia annos pro conditisne materia,rile exeptu sit: Nuper inueri est machina,qua Bombardzuocat: id est,no multo tepore abhinc. Iampride bobarda in usu est,hoc est,iam aliquito abhinc tepore in usu est. Cic.de Diuinat. Neq; ante philosophia putesecta,quae nuper inueri est,hac de re comunis uita dubidiust. Idem de Amicit. Neq; enim assentior his, qui nuper haec disberere coeperut,cum corporibus simul animas interire,atq; ola morte deleri. Quid attinet plura hic exempla repetere,quu nemo aliter locutus sit Forsi aliqua do poetae,apud quos legimus Iadudu pro cotinuo,sed strelapsona loquete,er alios ut maturent bontant ut Verg. Geld.1.. Italida sumite poenas. Rarius Ilaride:utlecit Lucanim: Db.i Tollite iampridem uictricia,tollite,signa. Nisi Upriae uictricia dicamus. Quare Boethius videtur male uoluisse imitari uitulocu M. Tullij in rhetoricis, dι- centis: A liquido restondendu est primum his,quae aduersarius nuperrime dixerit, quu in commetarijs dialecticis Lib. . cap.13. inquit Hoc aute quod nuper diximus, qua dicere debuisset ultimo, aut nouisime, aut postremo,aut proxime. In Saturna lib.quos Macrobaundudu,inquit,haec quaestio Cap.r.de inu ab Aristos. Cr proposita est,et folliri. χιιι dicere debuisni uinum bi- sit Iampride,aut potius,li olim. P lin. etiam maior si ue-hς0xihR- reseriptus lib. κκila. sic inquit: Somno accomodatμ,

ac securitatibus. Iunis duitu hoc fuit,quod Homericu illa Helena ante cibamininistrauit.Et iter. lib. κIκ. Ian- dudum

146쪽

ELEG ANTIAR V M. LIB. II. r 3 dudum ex eadem Η Dania Zelicu uenit in Itassium plagis titilissima.EtLiu. lib. κ L i. In eo captiuorti m ero fabri qui dudu vere agileti apud Poenos mercede opus in arce Locroru Iaccre. Prideuute,cr nuper ide significant Est alite Nuper no longo tepore a nune,interdit no Iogo rem pore a tricrut Curtius, Qui nup ab Alexidro misi erat. Titus Liuius: Tune baee ipsa indignitas agebat animos, no in retinodis modo publicis agris,quod ut teneret,pertinacem nobilitate habere, ed ne vacuum quide agru nuper ex hostibus captu plebi diuidere.Cic.de Oratilib.i I. Qv a naιIta de balneis, quas nuper ille vendiderat. Prideriero rara m est. Plin. lib.vn.naturalis hilloriae:Ipsi vero Capari pride uidimus eades me omnia praeter pubertate in filio cornelij Taciti equitis Romani. Paulus Iureco ultus: Et

non est mirus peculium quos defuncti pridem iiij defer

tur patri. V Ip. Tenetur ea in ordine tenere,quem pridem habitit. Modestinus: c literis pridem sibi editis. saepius Cap.r . dedicum negatione, Cr cu Qvim,ercu in ire .psiu.libr. κυ. ἀβ 3 alori Medica no pridem uenere in Icilii cic. pro Rosc.Comoe do: Quam pridem nomen Fanni j in aduersaria detulisti '' Idem in B rvt.Fuit enim regnante ii Graecia, nostra alite ciuitate non ita pridem dominatu regio liberari. Papinianus Idem in ue,igalibus non ita pridem constitutum est, ut fui temporis inguli periculam praestarent. Idem inte, Iigitur in dudum, quod in pridem ut quam dud- hies des restondebis,non ita dudium,uel iamdudiam.

De Olim,' Diu,eorumque compositis. C A P. Y X T T.

Otam, ex Ii olim,siue olims,Diu, T udis,et Tandiu, habet aliquid cu superioribus a itatis. Quorum primu apud Cic. rari fimum,apud Quint requens,

qui lib.viii. sic ait: Sed in pro uine illam iam Militatem olim

147쪽

perator inter fulgetris uirtutes tuas liuor locum quaerit. hoc eist,iam olim:quod est,iam a logo tempore. O lim profuturo non apud poetas tantκm,ut Uergil. Aeneid.r. Hunc tu olim coelo stolijs O rientis onusti Accipies.sed apud oratores quos: ut idem Quint. Sueclari quos hodie eiusdem operis autores, qui olim nominabuntur. Poetae etiam pro aliquando:ut idem Verg. G U I -Ac olim serus posuit qua uinea frondes. Nonnunquaelia pro iamdudu accipitur:ut Curi.lib.viii Olim enimvero mero sensibus vinctis,ex Iecto repete cos ιrgit. Diu vero nihil aliud significat,nsi per longu tepus:Diu nauigaui, liu equitaui:no aute,Diu recest,aut diu equu ascen di. sed nuper recest,aut dudu, Cr Dudum equu ascendi Quida tame,sic loquuturi. landiu est quod recesi, utetes adverbio .p nomine.Eade ratio est in Iandiu, Cr Tun diu. Ideoq; cauedu est,ne verba que momerinea actionesigniscant,bis adverbijs applices:quale est,IDiu publicaui opus: Iudiu duxi uxore sed Iampride: licet recte dicatur, Iandiu est opus publicatu, er Intu uxor mihi ducta est: no aliter,q si dicatur, opus Udia est publicatu,adhuc tame elimare no destino: Cr, Uxor nubi iundiu dum hue time uirgo est. Significatur enim hic cotinuatio teporis, quo opus quide publicatu est, uxor uero dum manet,de

perseuerat:qr in illosuperiore no sit. Ideoq; Tuba dudu,

aut laududu sonuit non landiu sonuit, Iandiu mortuus est, non iandiu animam emi it,sed Diidu er idem in caeteris.

De Velut, Sicut,Quasi,Tanquam, ct smilibus. C A P.&similibus. CAP. X X X V I.

tribus,

148쪽

ELEGANTIARUM LIB. II. r 1 tribus, sicut, sicuti, Vt.Ea enim sexsuperiora imagineunnuunt,haec tria posteriora sit litudine:quaqtiam V t, potest uideri generale, er comune cu omnibus,necnon Vti,

cuires proprie signiscatio est,quae Vt.Tu irasceris tuqualeo,quassi canis,uebit ursu3rest metaphora. Tu irasceris sicut,vel sicuti Porcoparatio est. Ibi enim dico te leone, hic aut leonissimile:quod hinc probatur,quod illud resoluitur per uerbusubstitiuu,hoc per ide uerba. Tu irasceris tan- qua leo:id est,rinqua leo ribes.Irasceris sicut leo:id est,sicut leo irascitur. Atqui quomodo hoc ipsum probatur, sim hae orationes resalitatur potius,quam e cotrariosNcmpe quod cu huiusmodi verbis coniunctas inuenimus ut, Tiι incedis velut e ses rex.no aute, sicut esses rex. Rursus,Tubncedιs sicut incedit rex.no aure,uelut incedit rex. ita in

sinulibus. Egosentio sicut P Iuto supplesetinno cui P lato essecm.Ego dico sicut antea .supple dixi:no, sicut antea fui. P ogunt tame illa,quae dixi,rcsolui p ide verbused noin idicativo:ut Tu inceddis,uelut icederet rex. Adeo illa, quae habet praepossitionem,uix aliter resolui pribunt. Ego uenio ad te tuqua ad Deumon 6l dicendi ,αnqui Deus esses ed unqui ad Deum accederem.Denis haec libitin' sta iri' octivum postula illa indicatiuu. Servius pro Sicut posuit lud ra. Aen.

Velut,κi.Aeneidos Nadiadema, velut aliuru Italarum Et sellam regentium reges,non habebat. Si velim aferre exempla ui gni, Nabeam

uentia, ura possem ineleganterdi dista unum inter 'i'M abstri,qui ita e Graeco interpretatur: Na ueluti iustu estis eos anmaduertere,qui aliqd perpera patrarutrita his, qui nos beneficio fuerat,rejerre gratia decet. V eluti pro Sicuti posuit. Sed deceptus est,quia Graeci im no distinguut. A siquido ne nos quide dibinguimus,utis cu quaedaenumeratur,postea aliquid excplisubiungimus: ut apud k cicer

149쪽

LA URENTII VALLAE ciceronem O claru primo: Tamen ex singulis certa oscioru genera nascuntur,uelut ex ea parte,quae prima d

scripti est. Idem de Natura deoru: Aut quid tam temerarium:taris indignum sapientis grauitate,atq; conflantia, qua aut lil sentire,aut quod no satis explorate perceptum sit, ex cognitu ine ulla dubitatioe defenderes uelut cap sc. hac quaestione. Plinius naturalis historiae libro scio: Praeter haec inferiore crio relatu in monumeta est, lacte, famguines pluige, M. Attilio, M. Porcio co ulibus: crsaepe aliiscurre cui L. Volunio,c. Sulpitio cosulibuetex Ca.1o3.eius i. non perputruisbe,qae nodiripuisbent aves.Et itera: Qnili, da uero amnes odio maris ipsa ubeut vada icut ArethusafnsSγracusanus, i quo redduntur iam in Alpheu,qui per οἰγmpia flues, Peloponnesiaco litori in unditur. In hoc igitur solo modo laquedi,Velut cum Sicut similitudinem habet:cu reliquis illis,quae ii emineraui, disimilitu tem,quae nequaquam licet ponere in tali genere sermonis. Significant enim imaginem,id est,non ipsam plane veritatem:aliquando tamen prope ipsam quos veritate,tum affirmando,tu uero negidorut,Pater,iu non amas me quasi

filium,im3 te fili amo quasi filium Ego no amplector illuueluti siliu licet mihi siliis sit. Ille diligit me tanquam 'itumacet non attine .hὶc plane imago est. Habet autem quasi quiddam propriu,quale est ob cis imbi,quod uxorem repudiauerim,quasi tu ideno meris: vet,quasi uero. Q uae exempla nusquam non plurima sunt: V ti etii accipi Aeneidi, solet pro Vt, Cr haec duo,pro Quod. Vergilius: Nans uidebat uti bellantes Pergama circum,

H ae*gerent Graij. Quinti Neq; ego gratifimu patrem suprema ua iuueni iactasse crediderim,ut herede Φlium scriberet.cerimagis nipoetaru,sed quo multi, Cr

150쪽

ELEGANTI ARVM LIB. II. τε praesertim PIinius utuntur. Quidum indocte bis temporibus utitur pro Sicut.

De Non quia, ct Non quod, te Qu', ' Vt Quia,

ct Ut quod . C A P. XXXVII.

Q On quia nege hoc beηe elli copositu , scd quia leget, hane esst componedi in omnibus principi s recusem.

Iterum idem Quintil. Et Lbrem quiete, Cr ab stinctia,no Libquia ratione vidcbat,sed quia valetudo ipse coegerat,mitigauit. Iteru: Q nod ego non idcirco potifima in hac parte tractire sim aggressus,quia no in caeteris quos doctoribus idem hoc examnanda quam diligenti simὰ putem,

sed quod magis eius rei nec barii metione scit aetas ipse discentia. Iteru:No quia prodesse unqua satis sit, sed quia hoc prosticere dcbet, ne quid pcius, quam sicerit, sciat.

Ex his exemplis videre licet nunc bis Quia repeti: nunc una Quia 4be, π unu Quod:σubi est Quia,ibisemel, buve posse Je Quod. Praeterea is siccudo membro nunc sibivnctiuu esst,nunc indicatiua,nunquam rime ide repoti uerbsi,praesertim modo verbi mutato, ut 'it quidam, qui a C.No quia amicus no essts,sed quod in amicus eras: Quu dicere debuist,No quia non amicus,std quia:vel,

scd quod iri amicus esses. In quo istud obseruatiae dignu, de cause efficiete dictauesse Quid, Cr Quod: de inali, Quo vel Virde duobus priorib .excpluileximus,de posterioribus cic. in Philip. No ut pro irere aliqd, sive non quo proficere aliqd. Quida ignari huius didinretiae, scribunt no raro Quo,pro Quod ut apud eunde, Cr eodem in loco: Primum igitur am caesarisseruada cen eo, non