Sigismundi Storchenau, ... Institutiones metaphysicae in 4. libros distributae. Liber 1. 4.

1쪽

nis a

2쪽

PRO LEGO ME NONI N

. I. Ο mologia notiones generales . quae Quia huic , aliisque mundis possibilibusCQmpetunt , examinat onta 1. 'Sy' 'recte igitur scientia mundi in genere appellatur. Notiones porro has ab mundo hoc praesente abstrahendas es e per se inani sestu in est. II. Quae huic mundo conveniunt, ac in Quae iumeta physica attentionem merentur, vel ad litis par illius exsistentiam, vel ad perfectionem , vel x δ' ad naturam, ejusque leges pertinent. In tres igitur sectiones tota haec pertractatio congrue distribuituro Sc Nox. Primus doctrinam de mundo in artis formam redegit, & systemati metaphysico inseruit Christianus V lsus : quam ob rem ipse se se in sua ad cosmologiam prae satione saritis dilaudat. Quod autem ad utilitatem hac ex disciplina hauriendam attinet, ea omnium fa- - cile princeps est, quod per illam in claram

3쪽

- - ν

ή SECTIO Lpotentissimi iuxta, ac sapiemissimi Conditotis cognitionem deducamur , qui omni Philoisin phiae finis est nobilissimus .

SECTI O I.

s. III. UM de exsistentia mundi differanis

dum est, res ipsa postulat, ut primum , nonnullis de ejus notionest mnes ratim praemissis , inquiramus o quanam ipse ratione ersistentiam obtinuerit ;tum utrum fato cuidam subjiciatur cum ipse, tum rCs mundanae : denique cum praecipuas mundi, de quo agimus . partes corpora constituant , generales eorum proprietates , &ex quibus eadem coalescunt, elementa investiganda . veniunt. En totius sectionis sum

SCHOL. De mundo nempe eorporeo sollam , sive materiali in hac metaphysices parte tractandum est : quod ad substantias spirituales, quae mundum, ut ajunt, intelligibilem constituunt. attinet , earum pertractatio proprium jn psy eologia locum habet

Quae huius seiactionis iunama

4쪽

- De Notione Mundi Generatim .

- . a

IV. Si a contineat rationem , eur 5 Uss Q id vel coexsistat, vel succedat , b continet determinationem sine ae non possibilem : igitur spatii dea, ct , connexae sunt ont. β. 6 o. in . Priori PQ in casu nexum dicunt esse ratione spatiis est in henim spatium ordo simultaneorum coexsisteniatium in serie physice continua soni. β. zor.

in. posteriori. vero ratione temporis, cum tempus sit ordo successivorum oni. g. ara . . Si porro b contineat rationem , cur c ipss vel coextilla d , vel succedat , erit similis nexus. inter b, & c, & sic deinceps . Ex hoc autem sequitur a quoque cum C connexum esse; quae enim cum uno tertio connexa sunt, inter se quoque connecti manifestum est . cons. onto β. γλ . U. Ponamus exsistere seriem entium connetaxorum, a. b. c. d- e. f. erit a cum b , cum c , Cum d , cum e , cum f, & b cum c , cum d , cum e , cum f; item d cum e , cum fconnexum . In serie igitur entium connexo rum quodlibet ens cum quovis, alio in eadem

serie connectitur. COR O n E. i. Igitur & plures series, quae exentibus inter se connexis constant , connexae esse possunt, si modo aliquod ens ex una serie cum aliquo ente alterius seriei connecta

tur .

C o R o L L. v. Possibilis proinde est series , quae ex pluribus seriebus entium connexorum inter

se connexis componatur ω -

5쪽

Quid

a exus

Quid

ε CosMoL. SECT. I. CAP. LVI. Si, quae ratione spatii inter se connectuntur, ita constituta sint, ut unum sit pro pter alterum, sive si .ens intelligentia instructum unum ordinet ad alterum , ea connectuntur per caussas finales L est enim finis , propter quod caussa essiciens agit pnt. β. Is s. . Si connexorum ratione temporis alterum in actione praecedentis rationem suae exsistentiae agnoscat , ea connectuntur pereaugas efficientes s est enim caussa efficiens ,

cujus caussalitas in actione consistit ont. N

VII. Mundus , seu unimersum est series composita ex pluribus serie bus entium per causis tum finales , tum essicientes conne XO-rum, quae alterius seriei pars non est. COROLL. Omnia igitur hujus mundi entia in- ter se connectantur, itaque inter se locamur,

ut unum contineat rationem , cur alterum ei- .dem vel coexsistat, vel Decedat . . 'Scno L. Definitio haec communis est, convenitque tam mundo huic exsistenti , ae sensibus Inostris obvio , quem propterea aspectabilem dicimus, quam omnibus aliis possibilibus, quos dari certum est , cum id genus series conne

Xae nequaquam' repugnent . Consormatur autem abstractione proprietarum maxime generalium , quae nemini tantillam attentionem adhibenti non possimi non esse notae Prosecto contemplantes universam hanc mundi machitanam uno prope intuitu detegimus quam plurima entia simultanea , solem, terram , reliquosque planetas , ae stestas fixas , eaque inter cita eonstituta, ut unum alteri inserviat, quemadmodum id enicet ex iis, quae sol telluri noristrae praestat eam illuminando, calorem imperis 'tiendo frcendo frigus &c. Idem in teIluris nostrae partibus non minus eqnsplauum est, tutadeo de nexu per caullas finales dubitari nequeat

6쪽

DE NOTIONE MUNDI GENERATIM . 'queat. Continua deinde entium successio, cui ignota esse potest y nonne series' est haud interrupta generationum in plantis, belluis, hominibus nonne experientia, quotidianssi docet ,

res omnes mutabileu, ac contingentes esse , quae propterea caussa effectriee egeane soni. f.

ass. ) igitur nec minus palam est dari in

mundo nexum per caussas efficientes . Quare non est, eur allatam mundi desinitionem probare quis renuat : neque veroe ultimae verba o tiole adjecta sunt a ea enim notant seriem hic intelligi quae ex entibuS omnibus tam praeteritis, quam praesentibus , & suturis, quate nus nimirum illorum connexio pertinet, cO

Iescat, quo ea , quae Langius VUolfio objee P g 4 vat, refutantur. Vide Baumeisterum . , ὸj VI II. Mundus est ens compositum. Cum mu - Mundus sit series composita ex pluribus serie bus dus estentium connexorum t . praec. , evidens est, ςR mundum esse ens, quod in plura entia, ex quibus certa quadam ratione conjunctis coa

lescit, resolvi potest; sed quod ejusmodi est.

est ens compositum soni. g. 37O. : ergo mundus est ens compositum iaCaROLL. r. Essentit igitur mundi eonsistit ire certo nexu certarum partium, id est, in modo, quo omnia entia simultanea, de successiva inter

se consociantur ont. f. I I. . COROLL. 2. Omnes mutationes, quae in munis

do aspectabili eveniunt, motu perficiuntur ont. S. 2s6. . IX. Saltus fit, cum ab uno extremo ad alterum devenitur non transeundo pec media ea

Casus purus, aut fortuna est rationatuo sine lastratione sulficiente . , aut effectus absque suae .caussae effectrice is ScROL. Data saltus definitio generesis est, duas que sub se species complectitue . Primian coan

7쪽

- a

c m- stituit transitus a ratione lassiciente remota .Lε ration tum Smissa Proxima, quod Boelimius , o. sh . exemplo hominis supen terra nive tecta gressu ordinario progredientis, tum saltuatim redeunistis illiustrati altera est mutatio quantitatis continuae ab una magnitudine ad aliam non transeundo per omnes medias ejusdem generis. magnitudines , qualis contingeret , si celeritas octo graduum in corpore mot uno momento individuo mutaretur in celeritatem duodecim graduum ν os altus di X. Saltus, ct easus in mundo non dantur .

... ἡ . Evidens quippe est, utrumque pugnare cum

ii, i, nexu, quo omnia hujus mundi entia copulan. mundo - tur . r. cor. ). De inde quod ad priorem

saltus speciem : ratio remota non est ratio sufficiens rationati ,. nisi ope interpositae ra- tioni S proximae: rationatum proinde ejusmodo foret absque ratione sussiciente, quod univer

sim repugnat ont. β- α I. . Posterior autem excluditur per legem continuitatis, quam in

Mim o rerum natura exstare gravissimi M argumentis. IV.eoni. palam fecit Bosrovichius. phile.a. COR o Sublato igitur nexu res in mundo casa, & per saltum evenire possent, atque sic mundus realis transiret in fabulosum , fc phantasticum, qualis in somnio apparere solet. ScΗo L. Qui tamen fit , q aerunt hoc loco ali

qui, ut permulta casu, iosortatio evenire. di- eamus t ii norint oportet , fortunam Vulgo sonare concursum caussarum minime praevisum: ,r propter obscuritatem , ait Tunius , ignora-' . ,, tionemque caussarum fortuna emcit muIta j, improvisa , nec opinata. Ea nimirum ire familiari sermone casur, aut Ertunae tribui mus , quae ν cum minime a nobis expectabat tur , accidunt, quorumque ratio , aut caussae

essiciens nobis ignota est , re tamen ipsa nihil est, quod ratione sua , aut cauda desti tuaiun

vide

8쪽

Ds Noet NE MUNUI GENERATIM. v vide Bussierum . Unde patet nomen fortuna τηών ' in se spectatum , aut relatura ad eas infinit 2- ό intelligentia praeditum omnino inane esse , ω p. i. e,, ab nostra solum ignoratione significationem . q. n. quampiam sortiri , quod Iuvenalis innuit et se sess te nos facimus sertana deam, caeloque sar. locamus. , , Atque inde fit , ut quo quis plura ignorat, eo ipsi plura easu, M sortuito, accidant, ex quo ortum est allud , quod in - proverbio dicitur ubi parum ingenii , ibi plus fortuna. Quia porro homines ita sese compa rati sunt, ut mirari soleant, cum ipsis quid ..piam casu accidit, frequens in rebus quibusvis admiratio insignem testatur ignorantiam , de quo quis sapientior est , eo pauciora admirae

XI. E uexu entium munia orum uuiser in E nexuris quidam ordo enascitur Cum omnia entia

mundana & per caussas finales , & per effectrices connexa sint cor. , datur qua lis, dam similitudo tam in collocatione, quam in

successione entium mundanorum conspicua , ac

proinde ordo qui spram toni. g. p. , qui,

cum ad omnia entia pertineat, universalis quoque est ont. β. 8r.': igi rur e nexu en. tium mundanorum universalem qu emdam παdinem enasci in aperto est. XII. E nexu entium mun anorum summa 'ph conditoris sapientia elucer . E nexu entium eondi- mundanorum perfectissima quaedam subordi- toris enatio mediorum ad obtinensis fines a Condi-iucor . tore praestitutos elucer , at attendenti per

spicuum est ; sed persectissima tubordinatio

mediorum ad fines opus est summae sapien-riae: igitur e taexu entium mundanorum summa Conditoris sapientia esucer. Sorio g. Praesentis theorematis veritas clariori in luce constituetur , cum do mundi perfectionst. sermo scerit. . '

9쪽

CAPUT II.

Da Exsistentia, ct origine Mundi. ἡud ἡ. XIII. Mundus corporeus exsistit . Sensus e- sistit. nim de corporum exsistentia nos nequaquam fallunt log. g. i r. . Et profecto, si sensationes nostrae a nul Ia caussis externa pendeant , qui fit , ut imaginationes ' nostrae. aesensationibus tanto claritatis intervallo recedant Z quid enim P an vis illa cogitandi jam minuitur augetur an vero, si ipsa quidem immutata perseveret , modo ipsis sese quxsi adstringit , & cohibet λ modo relaxat , , '& solvit i ut ait urinklerus. Hoc alterum ' certo fieri nequit: secus enim posset ea , eum Iiberet , imaginationibus quoque suis

eum claritatis gradum tribuere , quem coninstanter impertit sensationibus, quod cum experientia pugnat e pendent igitur sensationes nostrae a caussa externa quae vero illa Enonne corpora, Jpseque adeo mundus corpo-

nu;d SCHOL. Qui mundi eorporei exsistentiam insia deali 2 ciantur, solasque substantias spirituales exstare.kb; . pu gnis ut ligarum nomenclationem sortitimus p . ynx . borum aliqui longius progressi omnix prorsus entia praeter se ipsos, id est , suum spir tum tollunt, Molua propterea dicti, quorum in numero ad tempus saltem suisse Cartesium suspicantur nonnulli, quod in meditationibus de prima philosophia do omnibus rebul'. a mente distinctis dubitare voluit; verum o a F. d. injuriam facere Viro doctissimo mihi qui ist. Dis. dem Videntur. Minus a vero abhorret, quoap. Psassius docat: Egoistas speciem esse quamdam

10쪽

DE ExsIsTENTIA, ET ORIGINE MUNDI . IT- eorum, qui ceteroqWin Malabranchio adhaerent, suaque dogmata nota libris, sed pri Vatis, soluu M is.: . instructionibus propagare student: re serunt Thi , Υ, voltienses ita novellis litterariis. sub finem adj ux dactis, inlebranchi, discipulorum unum aliquem '' disputationem bene longam cuin Reio quodam .i, Parisiis habuisse, seriaque mente assirmasse, se Mur . solum esse spiritum creatum , ac nihil oninino

. nec ex spirituum nec ex corporum genera, praeter se e starα.

Quod ais Idea listas attinet, viam ipsis ad absum . . dam hanc opinionem Malebranchium stravisse, indubitatum est quamquam &Leibnitii, V vol-- fitque, harmonia praestabilita eo sine ambagibus deducat , quemadmodum aliast deinonstrabo, ἀ, Primus quidem, qui aperidi i dealismum prolata sus, est , videtur fuisse Michael Angelus Farde . Ia Siculus' in ipsius enim logica, quae priori taculo Veneti is lucem aspexit, exsistentia corporum aperte negMur . Hujus vestigiα pressit Gregorius Berkeley Hybernux edito, primum Dublini anno trio. libroe de ρ ineipiis earn sionis humana tum triennio post dialogis alia quot Londinensibus typis vulgatis intex H DIam, dc Philonoum , in quibus id unum egit δέ ut nulla exstardi, nec exstare posse corpora extra spirituum ideas commonstraret. Idem subri inde docuit Arthurus Collier Anglus in elao universa Ii, sive inquisitione veritatis Londin, annum circiter II 3 3- edita .. Sed vana haec sunt delirantium somnia, nec resutatione digna: quare missis his ad argumentum piuilosopho diagnius transeamus, ac sedulo inquiramus , quanam ratione mundus liac aspectabilis ad exsisten viam pervenerit,

XIV. Munaeus eget eaus. Usarice . Cum Muodux mundus sit ens compositum g. g. in , necesse p30 quoque est , ut sit ens contingens s ony. 9. μ