장음표시 사용
41쪽
iate uos uiani fruuntur,utral Opelii S grauenti ir contagio, curii uidem rei aqua rerpetuo fluxu utcprcsaxure incantcs, non mediocri lci Conducunt. Fluviis otiam duobus decorantur, ita tantini ruin,&eo, qui vibi cognominis est
Gouda: Quorum alter Lunae motibus & Oceani astu agitatur: ali cr, ubi moenia primum talis S peramplis fossis muniuit, ad mare usq; placidissimo tractu expatiatur , ac variam negociatoribus Commoditatem praebet. Magno etiam ciuiu quaestu cereui si a Coudae confic: tur, qua Hollandi cum solum ncq; colore neq; 'porcalibi praestantiorem propinat. Ad bellorum deniq; violentiam propulsandam & obsidioneis auertendam stu& opere Goiada commenciatur, cum maioribus machinis nullus ad eam detur accessus, nisi temporibus laybernis S ne tum quid Esine magno periculo in duobus tantum aggeribus,quibus munitissima singulis propugnacula iam dudum obiiciun tur. Quin & cataractarum solutione viginti quatuor horarum tempore vicinos agros latos inundare potest. dubaccedit, quod foveis maximae & profunditatis & latitudinis cingatur, qui ab expugnationis metu eam liberant. In his autem foveis iustae magnitudinis glebae ex imo ascendere,atq; in superficie natare videntur. Roterarimum vulgo Notirodam / quasi Ratheri moles,oppidum est splendidum &copiosum, Mosae flumini propinquum, Schi edamo unico milliari, Goiada vero tribus distat, lanificio & panni textura celebre , habens ZI iustum populi numerum , & scito admodum constructas a des, quarum, quae D. Laurentio sacra, ficile princeps, &splendida S sumptuosa, ciues opulenti marina nauigatio-
42쪽
ne celebrem halecum piscationem & exteram mer ram exercent; Conflagratione perierat ciuitas pro magna parte anno Sed mox erectis longe pulchrioribus quam ante aedificiis, pontum lapideum mirae magnitudi-
nissimul construxcrunt, in cuius eminentiori parte suum Erasmum lapidea statua in perpetuum monumentum do-
narant, quam Hispani in exordio Batauici tumultus religionis ergo anno Is 72. sunt demoliti.
Amstetrodamum vulgo ciuitas sita undique in aqua, fundamenta eius sunt trabes ligneae, locis undosis ingeniose admodum infixae, ut aedificia quamuis ma-
gnifica sustentare queant: Fundamenta haec, uti quidam testantur, sepe pluris constant quam aedificia ipsa, licet splendida. Emporium est post Antu uerpiense omnium quae habet Belgium celeberrimum, quo quotannis appellunt classes ducentarum ac trecentarum nauium ex o
mnibus Europae partibus Confluentium,uti ex Gallia, An glia, Hispania, Lusitania, Livonia,Suuedia, Noruuegia,
islandia,Ostlandia, S c. ita ut saepenumeris una ibi viderς liceatin portu ad quingentas naues maxima'' prospe
tum praebent plane magnificum. Cives tam sunt opulenti,amplaeque fortunae,ut eiusmodi classe aduecta opiro-mnes merces tam prompte coemant, ut quinto sextove
die ab aduentu suo expeditae naues, rursumq; mercibus aliis oneratae quaeuis remeent, unde profectae erant. Vt autem semel dicam,sive diuitias, siue populum, siue etiam acrem, aquam, situm, quantitatem, siue praeterea aquaeductum inuos canales vocant per quos naues admittun-
43쪽
tur, fabricas spectes ; poterit haec cum Venetiis comparari. De hac ciuitate ita Nicolaus Carmus: Hae in in Basau a non vltima gloria gentis,
Amnis cui nomen, cui cataracta dedit. Di Dprim Damum, raris habitata cooms, Cum contenta casis rustica vita fuit. Hinc Amserrimum is acta celebrior, atque
Fortuna creuit temporanomen item.
Urbs bene notaprope, ars procul Et antibus oris, Doribus innumerisse 'icienda bonis. Diues agri, diu pretiosa vesta er auri, uel pleno cornu copia larga beet. Iuod Tagis ais Hermus vehit er Pactolud,in unum Vere huc congestim dixeris esse locum. Hagum Comitis vulgis Θgraumhacgf pagus est omnium, quos Europa habet,pulcherrimus, ditissi trius,amplissimus ac capacissimus, ad domuum duo millia continens tam sumptuosarum, ut nulli urbium cedant, cum ibi totius Propemodum regionis nobilitas ac Regis etiam Palatium Curiaque commoretur.
t. momordia Dioecesis Vltraiectensis, oppidum par uum initiὁ fuisse,ex antiquis moeniis & fossis liquet; pomea vero rebus florentibus noua ciuitate veteri circundatii vehementer est amplificatum. Ferax selum & commo-l dum, amoenumque satum habet:Nam ab ortu & in eridie agros omni frumenti genere fertilissimos, ab occasu montes, sylvas caeduas ac saltus habet; a Septentrio' e vero Vberrima pascua, qua a maris Oceani brachi inio ab urbe
44쪽
DESCRIPTIO GENERALIsb umilliati alluuntur. Ex hoc mari per Amisum fluuium nauigabilem omni gens merces in urbem importantur.Vrbsi ipsa firma satis murorum am bitu, duplici fossa & vallo in
termedio cingitur,arte tamen potius quam natura munitar Cives autem suo censu vivunt, aut agriculturam,ianifici um& mercaturam exercent. Ius municipale, quod
vulgo Sisus appellatur, Henricus Episcopus Vltraiectensis anno I 239. concessit: Gulielmus postea Episcopus anno I 298. instituit,ut idem ius usurparent Amor
fortit,quale erat Vltraiectinis. Nundinas habet toto Belgio celebres, quaru duas Guido Episcopus illis anno 133i donauit. Laudantur Amorfortii in Historiis a temperantia,prudentia,religione,fidelitate erga suosprincipes,fortitudine bellica, liberalitate in pauperes, & erga exules, caeteros , exteros hospitalitate & merito. Omnis enim luxus tam in couiuiis quam in vestibus supellectilibusq; a pud Amorfortios exosus: didicerunt ab auis suis honeste ac parce epulari ac vestiri. Quanta vero subipsa simpli
citate rerum agendarum lateat prudentia, cum aliis temporibus, tum maxime in Guesiacis tumultibus, claruit.
Pietas di religio hic semper maximo in pretio fuit, fidemque,quam semel a D. illibrodo, Bonifacio,Friderico a liisque huius Diaeceseos Apostolis acceperunt incolae, hanc
Vsq; in praesentem diem fartam tectam conservarunt, &adhuc clam sub metu Tyrannidis conseruans. Auxit promouitq; plurimum in hac ciuitate religionem M. Gerar.dus de Groot,qui circa annum I 3 7s.sub Vrbano VI. Papa Dauentriae, Suollis, Campis, Amorfortiae, Amstetrodanii&in vicinis circumquaq; locis concionabatur, & ccenO
45쪽
I URBIUM PRAECIPI ARVM ibia multa erigebat. Huius & succestaris eius Florentii Re devvin opera Circa idem tempus tria monasteria in hacci. uitate sunt aedificata, quibus subsequentibus temporibus S alia tria addita sunt. Est & in urbis Ecclcsia primaria D. Georgio sacra, Collegium Canonicorum ab Episcopo Ioanne Di ostensii anno i 3 3 . fundatum: Sacellum quoq; D. Virginis, in omnibus vicinis regionibus vicinis notissimum, quod nostris adhuc temporibus ab innumeris peregrinis frequentatur. Fidelitatem crga suos principes Amorfortii diuersis temporibus & casibus exhibuerunt. Ultraiectenses enim perpetuo suos Episcopos reiecerunt, quos Amor fortii semper benigne ac liberaliter exceperut& in suas sedes restituetunt. Sic Assuerum Culeburga num anno I 36. ab Vltraiectensibus repudiatum. Sic Di cpholdium annor 8.ab iisdem contra foedus initum ante annos duodecim quo se Episcopum suum defensuros iuraueranu pulsum, urbe capta una cum D. Iacobo de Geesbeec restituerunt. Sensit & horum infidelitatem Dauid nothus Philippi Burgundiae Ducis. Sensit etiam eo magis Henericus Palatinus anno I s 18. ab Amorfortiis in
ciuitatem Vltraiecten siem,unde eiectus erat, armata ma'
nu reductus. Maiorem etiam obedientiam & fidelitatem in Amoriartiis reperit Philippus Catholicus HispaniaruRex anno i S 78.&i s 79.qua tempestate nec princeps Auriacus, neC Hollandi,nec Geldri,nec Vltraiectenses prius
Amorfortiosa fide Catholica & obedientia suς Maiestatis auertere potuerunt, quam obsessam urbem machinis
bellicis & summis viribus porta solo aequata superassent:
Vrbem vincere, animos autem superare non potuerunt.
46쪽
Egregiam quoque laudem semper ex bello reportarunt. DominamIacobamBauaram HollandiaeComitissam propriis expensis contra Dominum de Archel, in capiendo I-ielsteinio& Gorcomio iuuarunt, unde a Bauara publicis literis gratiarum actionem meruerunt: Hollandorum vires saepe represserunt: Geldrorum violentiam cepius fregerunt: Vltraiectum quater armis occupauerunt; Philippi Burgundiae D ucis exercitum bis testeMeiers lib. 16. Annal. Flandr.) a suis moenibus fugarunt. Hac fortitudine Amoriartii eam sibi famam conciliarunt, ut multi evicinis principibus illorum foedera & amicitiam ambirent, ipsique in multis prouinciis vectigalium immunitatem obtinerent: Eam V Vilhelmus Bauatus Hollandiae Comes inito foedere Amortartiis per omnessuas prouincias donauit. D. V Val ramus Bredenrodius, D. Casparus Culenburganus, & D. Ioannes Egmontanus, Amor reiis magna quot priuilegia in suis ditionibus contulerui. In pauperes tanta est Amorfortioru liberalitas, ut hac in re maximis quidem ciuitatibus pro qualitate diuitiarum, non cedant. Duo sunt in urbe Gerotropheta, in quorum altero plus quam Fo. senes tam viri quam mulieres honestissime aluntur. Praeterea annos 7. institui coepit dic pensatio eleemosynarum inpauperes, qui priuatis in aedibus per urbem habitant, ea paulatim ad tantam opulcntiam peruenit, utrunc plus quam 3 o. homines inopes ex
ex illa sustententur. Insigne quoque & magnificum Orphanotrophium circa annumi s si. erectum est,ubi pupilli pauperiores aluntur.i Duo adhaec urbs habet Nosocomia, unum pro peste laborantibus, alterum pro quibusvis cli
47쪽
nicis, quorum res domi est angustior, quam ut seipsos in morbo sustentare possint. Xenodochium quot habet, quo peregrinis pauperibus ex itinere licitum est: diuerti. Prodierunt ex hoc oppido non pauci Regum & Impera'
torum Oratores, Medici,turi siprudentes, alii illustres viri,in omni linguarum artium &scientiarum genere eXercitatissimi. Ex hoc oppido prodiit Albertus Sapidus tot annis Constantinopolitanus sub inuictissimo Caesare Maximiliano II. Legatus. Natus est hic D. Stephanus Lau.
raeus, Domus Austriacae summus sub eodem Maximiliano
Medicus. Praeterea D. Godefridus Sta xqui Illustrisi. de Reuerendisi. Principis Herbipotensis cum summa gloria& laude magnoq; plausu ipsius Principis agit Medicum, sese Amorfortensem esse gloriatur. Haec quoque patria est clarisi. & ornatiss. Viri Ioannis Fonckii, qui post multas legationes,arcanim Senatus Belgii Regis Hispaniarum Philippi II. praeclara peracta negotia, tandem a Rege in Hispanias vocatus est. Debet & huic oppido sua natalia
Marcellus Lentius totius ordinis Canonicorum Regularium per utramq; Germaniam Generalis.
Mutessurgum aMetello praecipuae nobilitatis ac comsularis dignitatis apud Romanos viro id nomen, ut plerique opinantur, consequutum est, quasi Mitelliburgum. Lemnius a Burgo inurgf/hoc est, a munito & eminente eastroaut arce rupeque inaccessa squale apud Romanos Tarpeium Saxum P denominatum putant, quod in insulae huius meditullio ac eentro consistat.
48쪽
DESCRIPTIO GENERALIS.IT memuda Mittelburgi municipium praebet omnibus tutissimum portum, fidamq; nauium stationem: Nam hic praecipue classis, quamlibet numerosa, instruitur , in quemcunque Oceani tractum velificatio perficiatur. M tria nomen desumpsit ab urceo seu lagena, quod poculi fictile genus, superne angusti oris est, in medio distento, ac capaciore ventriculo, qui circa imum gracilescit, ac sensim extenuatur, Belgis nominata. Cuius imagine ciuitatis huius vexilla atque manipuli , quos etiam nauium malis in vertice erectos conspicimus, insigniti sunt. Distata Mittelburgo versus Africam seu occasum Hybernum, interuallo sexdecim stadiorum, quae bis mille pasctus conficiunt, aut bina miliaria Italica. Est qui dem urbs exigua, sed arte & natura munita, qua parte mari obuersa est. Campoueria vel Veria versus ortum aequinoctialem Scaldiar opposita est,distata Mittet burgo pari quasi inter uallo, quo Flissinga. Nomen obtinet a freto, quod ab ea littoris ora in ulteriorem Campae ripam ac sinum transferri homines soleant. Primus enim portus ac nauium Cimbarumque statio, aqua Conscensa scapha traiicimus,veer, Belgis aliis Vaert: Latine traiectus & transuectio di citur. Ciuitas haec perangustum habet moenium ambi tum, paucis abhinc annis Scothorum frequentatione celebris. ciuitas Zelandiar in insula Scaldia sita, a conditore nomen sortitur. Anno redempti orbis 849. imperante Lothario primum in formam ciuitatis aedificari coepta, ac moenium ambitu muniri, ex paruis initiis in cum
49쪽
splendorem adaucta est , ut nulla clarissimarum ciuitatum sit inferior : Hanc testatur Levinus Lemnius plurimis viris eruditis,praeesarisq; ingeniis foecundam esse ac ferace, negotiatoribus prouidis ac sagacibus refertam, quibus ex re frumentaria ac lectissimo ti ilico, ex niuei candoris sale, ex rubia seu garansa, salsamentorum ac piscium Copia, armentorum pecudumq; immensa vi quaestus accedit uberrimus. In re familiari ac domestica omnia elegantia, nitida , expolita: mensa frugalis S moderata, nec unquam prodigaliter sumptuosa: In mercatura exercenda nemo non ciuium solers atq; industrius, lucri auidus, ad rem attentus, in tenuiores tamen atq; in quilinos inopia pressos liberalis atque beneficus, in caeteros vero hospitalis,blandus, comis, affabilis, candidus, &c. Gregaria ac promi scua multitudo passim inhumana est,rudis,agrestis,ferox crudelis, indomita, atq; a ciuili vitae consuetudine aliena. Romersuasta Ciuietas Zelandiae a Suytbeuentandia in sula avulsa,nullis exculta agris, nullis exornata pomoeriis.
Oceanus undiq; alluit, ita ut unica salis negociatione subsistat. in occidentali Suytbeuentandiae parte sita, ciuitas perexiguo quidem murorum ambitu, at splendore atque affabre extructa; ciuibus morum ciuilitate perpolitis. To tumZelandiae vulgo Polen a vectigali & praetoriis ita appellatum: vetustum oppidulum, a B rabantia exiguo freto discretum.
, Embrina volgo Eini,dm Metropolis est Frisiae orientalis:
50쪽
DES CRIPTIO GENERALIS. talis, ad An asii fluminis ostium , Principii sedesti Emporiuistiusti actus celeberrinua portus opportunitate, que tam capacem profundumq; habet ,ut nauigia, quae quidem Oceanus maxima vehit, passis velis admittere possit, amplitudine opum,aedificiis publicis priuatisq; ciuium ultitudine&incolaria non Germani modo, sed Europς innotuit. urichium urbs multis nobilium a curis &turba iucundissimus recessus; Sylvae id faciunt & nemora, in quibus aut aucupio, aut venatione sese exercent. Gens diues est, mercaturae & opificio dedita.