장음표시 사용
51쪽
URBIUM PRAE CIPVARUM Groninga, Oroningm nomen sumpsisse dicitur a
Grunio Franco, vel ut alii volunt, Troiano, qui hanc urbem extruxit. Ciuitas est insignis, diues, populosa, muro forti circundata.
Leouardia, cecivardini caput est comitatus Ostergoy- ensis & Septem saltuensis. eca vulgo Θntast /ciuitas comitatus Uvestergoy. ensis duobus a Leouardia milliaribus Germanicis magnis occidentem versus dissita, loco humili &tractu plane aquoso. Nam ager totus circumiacens, humiIis est & depressus, nisi quod a Septentrionali parte, ubi aedes fuere Ioannitarum , paulum adsurgit, ideoq; ne segetibus se rendis, nec ulli alicui rei, quam pecoribus alendis, idone us: Oppidum non tam aggeribus quam natura &ipse loci situ munitum, nouum est , utpote, nondum ducentis annis ciuitatis donatum iure&priuilegiis. Caeterum pro gressu temporis tanta incrementa sumpsit, ut in praesentia iam nulli oppidorum Frisiae cedat, praeter selam Leo. uardiam , omnium reliquorum caput, siue amplitudinem spectare velis, & aedium multitudinem splendoremq; una cum ciuium numero, siue platearum dispositionem apta, una cum aquarum commoditate & abundantia, siue alia
istiusmodi ornamenta. illud prae omnibus singulare habet, quod praeter fossam & vallum mediocri etiam muro lateritio cinctum sit; bonorum ingeniorum ferax; Nam
ut caeteros omni literarum genere excultos omittamus,
qui ex hac ciuitate oriundi, diuersis locis etiamnum degunt: in hac natus est & educatus Ioachimus Hopperus non patriae tantum ciuitatis, sed Frisiae etiam,ad que totius
52쪽
tius Belgii lumen, &ornamentum pene incomparabile, qui ante annos non multos in Hispania primus, cum esset a Consiliis Regiae Maiestati, viam ingressus est uniuersae carnis, non sine magno optimorum hominum dolore atq; gemitu. Ex hac item prodiit Petrus a Fritem a Iure- conlultus, qui praeter nobilitatem generis auitosque splen dores summam habuit eruditionem cum singulari animi probitate, candoreq; coniunctam. HinC etiam oriundus Albertus Hero Philosophus & Theologus scriptis clarus & Gellius Snecanus. Doccum, latine Docerum annaliis dicitur; est in Oster. goyensi ditione, duobus a Leouardia milliaribus distans Orientem versus non procul a sinu maris, qui inter Oster. Ioyam terran q; Groningensem procurrens, Lauicam
exiguum amnem eo decurrentem seque eXonerantem eX-cipit. Ager circumiacens fertilis est, non pascua tantum laeta habens,sed Sc segetes ferens , praesertim ab Australi arte, ubi&arenosior videtur esse, paulo longius ab op-
ido cespites effodiuntur ad alendum ignem, id quod op- idanis M vicinorum pagorum habitatoribus magnam raestat commoditatem: Abest a sinu praescripto exi:uo milliaris interuallo, ex quo alueus per ipsum oppidum fuit. Hinc mercatura illic floret. Tempore belli inter Geldros & Burgundos, Geldris paruit, vallo,sossaq; Vt tum exigebant tempora, bene firmum. Caetervmilis Victis atque expulsis per Caesareos vallum fossae iniectum &complanatum est. Ab eo itaq; tempore immunitum iacuit ad annum Domini M. D. LXXX I. quo inquieti patriae ordines illud deniq; munierunt, ad auertendos Re
53쪽
VRRIVM PRAECIPVARUM gis milites. Antiquum csic inter onmes constat, Estque martyrio dg reliquiis quibusdam S. Bonifacii sociorumq: eius decoratum; Hic enim post decessum B. Igillebrordi primi Vltraiectinorum Episcopi, relicto Archiepiscopatu Moguntinensi, Ultraiectum petiit, Episcopus ibidem conititutus est, miro semper flagrans desiderio conuertendi Frisios, qui tum magna ex parte Christum non agnoscebant, licet millebrordus ad eos conuertendos icantea & post Episcopatum adeptum magnam nauasset operam,& praeter eum alii etiam ab Episcopo Cantuariensi ex Anglia missi verbum Dei praedicassent. Itaque assumptis secum sociis aliquot ad eos contendit, 5 posteaquam tota prouincia peragrata, ubique sementem Verbi diuini satis feliciteriecisset, tandem prope Doccum cum sociis
ab infidelibus caesus,martyrii coronam adeptus est. Constructum est non multis post mortem eius annis in eluitate monasterium Canonicorum Regularium, quod progressu temporis occuparunt Abbas & Religiosi ordinis Praemonstratensium: In eo ad haec usq; turbulenta tem pora adseruatum fuit Cranium Martyris inter trucidandum ab impiis gladio resectum, una cum baculo eius pastora-li,calice, codice Euangelico, totoque diuini officii habitu,& argenteo scypho. Huius etiam ciuitatis pastoratum septem annos administrauit S. Ludgerus, nobili generet naus, multatum linguarum peritus, qui postea primus Monasteriensium Episcopus ad coelestem patriam ci ca annum 8os. migrauit, in Uerda Imperiali Abbatia ad Ruram fluuium sepultus, in hac posteris temporibus natus est Gemma Phrisius, Medicus de Mathematicus insignis
54쪽
DEsCRIPTIO GENERALIS. Isignis editis libris magnae eruditionis celebris, quam etiaeruditionis laudem hinc oriundi merentur Basilius siue esselus, dictus Groninganus, Ioannes Docconicensis, Iureconsultus, Vniuersitatis Coloniensis ornamentum singulare, & Cornelius Kempfius, qui tribus libris resFrisiorum Latino sermone conscripsit. oppidulum pertinet ad septem sylvas, loco demita & palustri, situ ad mare Australe, a quo vix quarta milliaris parte distat, a Snecavero duobus milliaribus. Α-ger tamen ab occidentali parte . qua Gecistiandiam spectat, paulum eleuari incipit, arenosus ibidem existens, lacus illi adiacet magnus, in quo est piscium omnis generis
copia.Secatur in duas partes aqua profluente, quae duobus pontibus Coniunmtur. Templum parochiale non habet,sed tantum sacellum, lacerum pene hac temporum tempestate & ruinam minitans, nisi in tempore fulciatur repareturq;.Paret autem parochialibus Ecclesiis duorum vicinorum pagorum: Id quod mirum plerisq; videbitur, cum ciuitatis ius habens a proprio regatur magistratu, &non tantum natura,sed operibus egregie fuerit munitum quondam. Cunerus tamen Episcopus Lebuardiensis, paucis ab hinc annis pastorem illi constituerat sacello in parochiale templum commutato.. Tempore nouenalis
belli i quo Geldri ante annos sexaginta cum Burgundis de principatu coflictati sunt perpetuo stlitin Geldrorum potestate, qui illud quasi constituerant, ex quo
exeursion es fecerant & bella derivarunt in alias ciuitates, munita fit loca.Nam id primo aduentu occuparunt,ind qued gressi plura tentarunt&assequuti sunt. Quin etiam F 1 nouissi-
55쪽
URBIUM PRAECIPUARUM nouissime cum Vi & virtute Burgundiorum caeteris castris
pagisque excussi, pulsi atch fugati essent ,id tanquam asylum
validum & firmum ad ultimum usq; laruarunt, natura loci potissimum freti. Itaq; in eo factionis istius coryphaei antesignaniq; praecipue obsessi sunt, obsidionemq; forti animo tolerarunt ad septimanas non paucas, nullam passi deditionis mentionem fieri, nisi prius egestate fameque compulsi. Nec fuit victoria ista Burgundionis incruenta, siquidem duo eoru duces praecipui Georgius Schencha Lauten berg, Frisiae Gubernator ,&Ioannes, Dominus Vasenatius copiarum praefectus, durante obsidione sub noctis crepusculum speculatum egressi, simul eodem tepore vulnerati sunt, quorum posterior paulo post deditum oppidulum Leouardiae ex vulnere mortuus est, non sine Frinorum moerore. Inciderunt illa in annum Domini 1113. Vallo deinde disiecto aequatoq; solo absque munimentis tuit visad annum i181. quo Ordines illud ruta sus valide munierunt. Esa Fae ab aliis uosum, & in literis quibusdam antiquis manu scriptis Iliacum dicitur, unius tantum horae spatio a S neca distans, in longum porrigitur ab Austro in Septentrionem, duabus constans plateis, quas aqua mediocris profunditatis intercurrit. Nulla re insignis nisi antiquitate.Nam nec vallum habet, nec munitiones, nec septimenta vita. Fruitur tamen iure ciuitatis regiturque a proprio Senatu, habens ciuicam domum oppidorum in- stan quocirca etiam optimo iure inter ciuitates numer tur. Multi excellenti doctrina viri hanc patri. origine decorarunt ; quorum omnium accurata , .arrationem
56쪽
nem Suffcidus Petri peculiari Opere de illustrihus .Fruiae scriptoribus dedit. Pol ardia unico milliari Sneca versus Septentrionem distat, a Leouardia vero tribus : Hanc esse vetustam dc a multis annis suilla celebrem satis praeter alia argum-ta 55 indicia attestatur hoc, quod una cum egregiis maxi meq; inclytis ciuitatibus emporalibus .foedere illo contineatur , quod Ausam Germanica Vulgo indigetant. QN- circa in Comitiorum consessibus & aliis conuentibus ci uitatum huius patri ,primo post Leouardiam lasetur loco, & secundam obtinuit dignitatem. Ager circa eam planus, pascua habens laeta,paulo celsior S necano. Ipsum oppidum vallo firmo fossisque profundis bene munitum
est. Huius ciues & incolae a multis annis multam exer. cuere mercaturam apud exteros & maxime Orientales: inq; regnis Septentrionalibus nauibusq; onerariis eo vecti, quas ipsi suis impensis sumptibusq; inter sese communicatis absque alibrum fere oppidanorum adiumento in struunt & adornant, commoditatem illis ad hoc suppeditante portu Maccumensi, qui unico distat milliari; itaque pecuniosi sunt ut plurimum & locupletes. Ciuitatis status hactenus bene constitutus fuit. Nam praeter religionem mediocriter sui haec fuerunt tempora) florentem &iustitiam sic satis cultam administratamqi I pauperum etiam ibidem cura habetur diligens, erectis &constitutis in eum finem tribus aedibus amplis, iisdemque bene dotatis annuis pidouentibus , quapropter nemo in eo habitans mendicat δ viuere atque ostiatim victum quaerere facile permittitur. Ortu hanc patriam illustrauit Sustridus Rudol
57쪽
VRR1VM PRAECIPVARVMi L phus Stechenburgius,qui accuratam gentis Frisi historiam collegit. Petrus Iacobi Thaborita Mathematicus Geometer insignis, qui historiam etiam Frisiam patrio sermone collegit,ab anno Domini 78i,quo Christi fidem prouincia recepit usque ad annum is Er. EtFranciscus Advortensius Triumpho vir eruditus, &scriptis publicis clarus auria, duobus a Stoteno miliaribus in ipse littore maris Austi is in longum prouecta iacet, ad orientalem partem a niariauersam, qua terram spectat agros valluhabens & sessam,. sed ea non magni momenti, nec ad auertendos hostiles insultus satis firma Ager finitimus planus est, minime altus, fossismultis paludibus interci 1 cisus. Emporium enim fuit opibus&auctoritare florens
Ansae Germanicae membrum ita conspicuum, ut numer retur interprincipes istius foederis ciuitates. Et licet ante iannos multos rerum commutatione facta omnem amiserit splendorem antiquum, tamen fruitur apud exteros, praesertim in Gallia dc maritimis Germaniae orientalis civ uitatibus, priuilegiis multis: magnam fuisse eius urbis amplitudinem,praeter alia indicia& documenta euidenter ostendunt literarum instrumenta, quaepublicis etiamnum eius continentur archivis.. Pastorem habuit temporibus
priscis S. olphum, cuius adhuc hodie venerabilis est apud Frisios & sancta memoria: cum ob singularem vitae lanctimoniam & Propheticum Spiritum, quo praeditu fuit;tum vel maxime ob indefessum stulatum M labores erus in propaganda asserendam Christiana religiose. Hic monasterium insigne extrui fecit iuxta Flevu- uium:
58쪽
cuius nullae nunc extant reliquiae,quae ab oculis humanis
conspici possunt; salo non tantum ipsum monasterii solum, sed omnem late circa iacentem agrum fluctibus suis furentibus iam multos annos operiente. Abbas eius loci interitum futurum conspicatus, cum suis religiosis Stau riam concessit, aedificato eoenobio in suburbio, &inde rursus propter maris aestum ad praeposituram Himium, monialibus quae ibi erant, alio traductis. Hodie ciuitas nihil magnificum habet, praeter arcem validam portui maris imminentem, cuius fundamenta iecit Georgius Schench a Tautenburg Gubernator Frisiae, nomine Caroli V. Imperatoxis anno M. D.XXII. flagranteadhuc bel lo Geldrico, ut Burgundi haberent opportunitatem traiiciendi eo milites & caetera bello necessaria ex vicinis Hollandiae ciuitatibus. Harlinga longo a caeteris ciuitatibus maritimis spa-lHartatatio Septentrionem versus ad fauces Australis maris sita est, non procul a Franicheria, a qua unico tantum millia ri distat in tractu fertili, habente agros insignes, non tantum alendis pecoribus saginandis' propter pascuorum
ubertatem; veruinctiam segetibus ferendis aptos, tritici inprimis hordeiq; Ss leguminum feraces. Sunt enim mediocriter alti, & plani quidem, sed ita tam en, ut sparsim multis in locis colliculi quidam amoeni & fertiles quasi
protuberantes se eleuent. Arcem habet insignem& valide contra hostiles instillus munitam; una cum portu egregie nauigantibus peropportuno, non tantum propter amplitudinem & capacitate, verum etiam propter ipsum loci situm. Nam venientibus ex regnis Septentrionali l
59쪽
URBIUM PRAECIPVARUM bus Fcisiae, & Germaniae Orientalis maritimis ciuitatibus, omnium se primus offert,& tranquillam stationem praestat nauibus longa iactatione sessis. Quapropter plurimi
loci commoditate allecti eb confluxerunt. Quorum cum alii opificia exercerent, alii nauigationibus ει mercaturae una cum indigenis diligenter incumberent, oppidum vehementer aulium est hominum frequentia, opibus &ardificiorum splendoresta, ut de pomoeriis eius extendendis proceres inciperent cogitare & agere. Fuit templum parochiale extra valli fossςq; ambitum una cum sacerdotum& multis aliorum domibus, quae nocturnis temporibus occlusione portae arcebantur ab ingressu oppidi.Nunc vero termini ira sunt promoti & extensi, ut illis omnibus una cum multis agris adiacentibus adsumptis intraq; vallum
conclusis, oppidum duplo maius sit fatium.
non longe a Stauria, promontorii instar,in mare protenditur, non fronte tantum, sed lateribus etiam marinis fluctibus obiecta, earundemque infestationi ex posita,quocirca vix aegre ab interitu defenditur, aggeribus firmis latis ac altis, ad arcendam aquarum rabiem oppidumque cum adiacente agro eontra earum impetus.
Godanum Vulgo se Hanc ciuitatem ante Iulii Caesaris aduentum Odueum, nonnulli alii Clarinam appellatam tradunt,ac deinceps Gaidam ab aedificio aut ca stro ibidem a Caesare extructo. A Vandalis V Vant nomen sortita est , id deinceps in Sand & Scnbmutatum est.
60쪽
est. Ciuitas est, quoad situm, munitissima S perampla, ita ut inter maximas Europae urbes connumerari debeat Habet enim intra muros circuitu s64o. pedum Romanorum, qui conficiunt milliaria Italica septem, Germanica vero Insulae habitatae intra moenia circiter 26. quas partim aluei fluminum, quibus rigatur urbs ,partim ea nates atque aquaeductus manufaisti essiciunt. Tribus fluminibus perluitur urbs, Scaldi, Lieta &Liuino, ac praeterminores pontes innumeros sunt s8. sub quibus commodissime Holcadibus ae nauigiis altis, quae illis dicuntur,quibus merces commeatusq; convehuntur,trans itus patet. Haec ciuitas sub Constantino IIII.Ianno 661. a S. Amando Episcopo Tungrorum ad fidem Catholicam