Paruum theatrum vrbium siue Vrbium praecipuarum totius orbis breuis & methodica descriptio. Authore Adriano Romano E.A

91쪽

URBIUM PRAE CIPVARVM ctos pietatis alumna institueretur, ad cuius .legitimam&politicam administrationem quotannis 2 I. vix ex honestistimo ciuium ordine deliguntur, qui communibus suffragiis praepositum & quatuor viros creant, quos Maiores nominant, qui se Duces praebeant, &caeteros pro sua auctoritate se subsequi cogant in aedium penetralia; inde cadauera exportare, &sandapila ad sepulturam efferre,quocumq; morbi genere,etiam pestilenti , extincta, modo insedalitatem nomina dederint, & intra statos urbis limitates mortui deprehendantur. E t annis iam ab hinc prope qua uigentis usu & quotidiana periculatione est compertum nihil unquam contagionis ex adfectis corporibus contraxisse eos, qui tam pium Christianae pietatis munus exercent. Quod quidem beneficium Bethuniani ciues cum immem Dei clementia, tum assiduae B.Eligit quasi tutela in Diui apud eundem pro se suaq; ciuitatu intercessioni,meritissime acceptum referunt.

HANNONIAE .COMITATUS.

Germanis in Urbs virorum morum. dignitate & amplitudine opum clara, tum ex loci natura,& moeniorum ambitu munitissima: Trullae fluuiolo'nauium tamen capaci, opposita; qui non longe infra urbem sese in Haniam exonerat. Plebs mercaturae deditissima, e

laneae telae quodam genere saya vulgari lingua est) quod in exteras rugiones auehitur, lucrum potissimum facit. Valencena , seu ut quidam appellant) Vatin intimi, urbs potens, dc aedificiorum splendore nitida: muriS, propugnaculis & fossis quodammodo inexpugnabilis, scaldi flumine

92쪽

DE SCRIPTIO GENERALIS.

suesse.

sata flumine iam nauigabili alluitur. Hic quoq; laneae telae o pificium,aliarumq; rerum mercimonia Vigent. Condalum,ad dextram Scaldis ripam,duobus millia-lc.η tu. ribus a Valencona distat, oppidum elegans. Land uni abi fluuio imminet,Caroli V. Imperatoris obsidione, quae facta anno M. D. XLIII. memorabile Auesia, urbs & munimentum Gallorum finibus oppositum. G maeum, nuperis bellis saepiuscule incensum , dirutum: tamenad extremum ita restitutum, Ut nullo elegantius renatum videri possit. Hum Brabantiae finibus contermina; Templo D. Virginis celeberrima..

COLONIENSIS DIOECES Is

Colonia Agrippina. Germanis quibusdam videtur a Colono Troiano, tempore AEneae, alii vero, quod Romanorum fuerit colonia. Cornelius Tacitus ita de ea scribit; Agrippina Augusta Augusti fi lia) quo vim suam sociis quoque nationibus ostentaret in oppidum Vbiorum,in quo genita erat veteranos coloniamq; deduci imperari cui nomen inditum ex vocabulo ipsius. Ac forte acciderat ut eam gentem Rheno transgressam Avus eius Agrippa in fide accipereri Bataui, quuaduersus Romanos rebellarent, nullos peius tractarunt quam Vbios, quod illigens Germanicae originis, eiurata patria, Romanorum nomine Agrippinenses vocarentur. Tradi-

93쪽

ra UR RIVM PRAECIPUARUM Tradidit idem Tacitus Agrippinenses puduisse Gei mam cae originis, ubi Romanorum Colonia esse meruerunt.

Ergo utrumque nomen Agrippina & Colonia huic urbi ab Agrippina muliere datum est. Extructam nonnulli primo existimant a Colono Troiano, alii a Trebeto Regis Nini filio tempore Abrahami, M. M. videlicet annis ante Christum natu. Restaurata fuit a M. Agrippa Aristobu li filio, Caesarisque Augusti genero annis XVI. ante Chri stum natum. Videntur tamen Vbii primi fuisse fundatores. Ad fidem perducta est Christi a Materno discipulo S. Petri, primo Coloniensi Episcopo, anno Christi XCIV. HabetXI. Ecclesias coli latas,XII. monasteria virorum, X.monasteria Virginum,XlMEcclesias parochiales,quarum

94쪽

DESCRIPTIO GENERALIS.rumtamen quaedam sunt collegiatae. Vniuersitas in hac ciuitate erecta est anno M. CCC. LXXXVlII. sub Papa Vrbano, de postea confirmata: In ea tria sunt collegia, in quorum singulis,praeter Grammaticam, Poetica& Rhetoricam totus docetur cursus Philo phiae. Sedes est haec ciuitas Archiepiscopi Electoris Septemviri. uestum, aliis Novesum, vulgo urbs est Vbiorum Rh ana,quatuor milliaribus sub Agrippina Colonia distans, quam Martianus in DucatuIuliacensi,sed Ptolomaeus melius in Coloniensi Dioecesi collocat. Haec urbs a primordio secundis Rheni fluctibus irrigata, sinistrum situ latus illustrauit, donec fortuna minus propitia alueum Rhenus minutans, Vrbemqmon longo spatio adspiciens, brachium eius usibus reliquerit, qui Nouesiensem obsidionem Caroli Burgundionis accurate describit;Monachus coenobii suburbani Nouimontis ciuitatis inquit: Nusiensis dispositio magis in longum protruditur quam in latum, per cuius longitudinem ad orientalem plagam omnis praeterfluitErppia, ibidem a Rheni fluuio absorbe tur, unde etiam ciuitas ab hac formatur parte,nec alia ha bet fossata; Distat tame riuus iste itinere quasi mediae horae a Rheni fluuio, & per plures gradus ab isto riuo fit: scensus ad ciuitatem,quae in alto posita est, sed ex Rheno brachium procedit,in quod intratErppia iuxta ciuitatem;& istud brachium pariter cum EF pia constituunt fluuiu,

ita ut maiores naues ex Rheno ad ciuitatem cum inere

bus deferat. Et brachium hoc Erppiae adauctum etiam duas urbi vicinas ambit insulas,una maior, altera minor dicitur. Deinde a tota Septentrionali plagam latum, &

95쪽

URBIUM PRAECIPVARVM pro media parte occidentalis plagae in logum, ipsa ciuitas duplici cingitur muro,& in utroq; complures turres firmae,& foris repletus est extimus murus terra,quasi usque ad summum,ubi ambulacrum habct, ut tutam stationem defensoribus praebeat: alia deinde media pars occidentalis in longum & meridionalis plaga in latum, simplici cingitur muro,eXtra quem,lato& alto munitur aggere, Viriusq; foveis bene defenso. Atque haec quidem obsidionis

Carolinae enarrator. Templum cst Novesii collegiatum Canonicorum de Canonissarum D. Quirini reliquiis tymbo operoso frequenti peregrinatione memorabile.

Ciuitas naec grauiter bello Cotoniensi afflicta fuit anno II 81. Neuoenarius enim Comes, qui Truchsesii profligati Episcopi partes defendebat, aliquot signa peditum equitumq; turmas e Geldriae oppidis Z: Bercha, sub id te-pus euocauit ad Nouesum perinsidias occupandum. Αrchiepiscopus Bauariae Dux, quia hostes plurimum huic oppido insidiabantur, iampridem praesidium magistratui obtulerat: Sed is,suis viribus oppidiq; fortitudine fretus, illud repudiabat. Praeterea partem muri iuxta Rhene semportam ciues Senatus imperio erant demoliti, ut vallum nouum aedificarent,sed&ciuium excubiae minus erat frequentes negligentioresque, quam esse selent; Non latuit hoc Neuvvenarium,quare copias suas Novesium ducens,io. Maii intempesta nocte partem illam per rivulum, qua mola voluitur, tranare,l&sub ipsis moenibus tacite admonasterium usq;,cui Mons Mariae nomen est, adrepereiussit: Atque ut ex iis quidam admota scala muros ascenderet,& quid in urbe ageretur, exploraret; is tractum illum

Dici

96쪽

D E SCRIPTIO GE NE R A LIS. Dobambulans, neminem inuenit, erati altum in oppido silentium; dato igitur signo, socios Vocat,qui plurimis admotis scalis muros superant, di in oppidum praecipites sese demittunt, portam confestim malleolis seri'; disiectis,aperientes, Neuvvenarius cum equitatu in suburbio portam obseruabat. Audito vero signo, & viam sibi vi dens patefactam,celerrimo cursu in urbem aduolauit. Cives equorum hinnitu atq; strepitu hostiumq; Clamore excitati, arma quaeq; obuia rapientes, seminudos hostibus sese obiiciebant. Equites ad portam Honoris properantes,a collectis ciuibus, qui ex curribus vallum obiecerant, impediti, forum occuparunt. Ciues diuersis locis extraordinem pugnabant,quorum XIIII. Circiter occiduntur,

inter quos praecipui fuerunt Consul Statius,'Arnoldus Fratius, Henricus Schirmer Scholae moderator, Melchior in Millendonch, &hospes in Dulchen alii multi e

moenibus sese demittentes,perq; fossas natantes, euadu t.

Hostes urbe potiuntur. Res vero proditionis suspicisne minime carebat. Dispositis excubiis, man iam facto, in

ciuium aedes ruunt,ciues capiunt, pretiosa quaeque diripiunt,& in utrius sexus homines, nullo discrimine, inaudita truculentia de uiunt: praeter aurum de argentum, signatum& non signatum, factum atque infectum,praeter omnem supellectilem, annonam, & mercimonia, quae hostis cepit,insiuper ciues suum,uxorem &liberorum suorum corpora intolerabili lytro redimere, armaq; omnia penes hostes ipsos deponere debuerunt. Nec id satis erat, sed singulis pene septimanis praesidia mutarunt: Vt prioribus praeda iam Onustis abeuntibus,noua succederent,quael

L 3 magis ἰ

97쪽

DSCRIPTIO GENERALIS. ibi palatium splendidi operis instar Babylonici muri ex la tere cocto factum, tantae firmitatis etiamnum hodie, ut nulla fere arte frangi queat. In hac ciuitato magna adhibita diligotia seruatur tunica inco sutilis Saluatoris nostri. Antiquissima in se per totius Germaniae Universitate haec

ciuitas insignitur. ' --rn

filia verior, vulgo Destis oppidum ad

sinistrum Rheni latus,inter Bachiaram & S. Geari vicum, ΝΠ ε 'medium quasi occupat; Archipraesuli Treuirensi paret, situ est peramoeno, aedificiis priuatis ac publicis decoratur. Inter quae pietati dicata, maxime commemoranda veniunt. Hic igitur initio visendam se praebet D. Virginis Ecclesia, in superiore oppidi parte, inchoata atho Salutis M.CCC.

98쪽

u URBIVM PRAECIPVARUM M. CCC. VlL qui annus in altis ac pulcherrimis fene-lstris chori eiusdem templi perantiquis literis, quod tamerarum, annotatus est. Et anno M. CCC. XXXI. ipsa AC. sumptionis die in honorem B. Virginis &Annae matris eius Consecrata A Balduino autem Archiepiseopo Treui rensi ex parochiali in collegiatam commutata. Fundatat autem primitus &aedificata ex eleemosynis esiliensis.

Osfert de hinc sese VestaliumVirginum, ordinis D. Bernu

hardini Abbatia, quae in Dioecesi Treuirensi omnium aris . tiquissima dicitur. Prope moenja deinde Rhenum versius Xenodochium conspicitur, in cuius Ecclesia supra summum altare columna lignea est,ad quam alligatus, & flagellatus S. puerulus mernerus martyrium pasctus est, ubit Germanice scriptum legitur, MC C. LXXXVII..

Maii.Cripta etiam nunc extat, in qua perfidelissimi hoc facinus perpetrarunt. Corpus eius, timore perculsi poenarum , extulerunt , M abiecerunt in locum non procul as Bauaraco vepribus & spinis obductum, quod postmodumi ab incolis inuentum,translatum est Bauaracum, ubi Deo in eius memoriam aedificatum est templum,quod hodier no adhuc tempore ab eius nomine appellationem habet. GenerosusDominus, Eques &nobilis Holsatus,Henricus Ranzouius lib. quem de annis enneaticis scripsit, hunc puerum a Iudaeis anno aetatis VII. in die parasceves suspe sum,flagellatum , membrisomnibusconcisum , crudelique morte interemptum commemorat. Est & Ecclesia praepotetiDeo S.Martini nomine sacra,cui uniciisRector

praeesse c* euic,sed'cum eadem bene dotata , diues essesii

99쪽

DESCRIPTIO GENERALIS.

sub Diethero Archiepiscopo Treuirensi, AnnoSalutis M. CCC. III. facta est collegiata, & perpetua fundatione ordinatum, ut esset Praepositus ibi, Decanus & quinque Canonici.

Popardia,post S. Goari oppidum, sinistrum Rheni lxtus occupans, impignorationis iure ad Archiepiscopa-rumTreuirensem spectat: Unde autem denominationem sertitum sit,si monumentis veterum semotis, recentiores coniectiaras examinare pIacebit, non a Poppone Fuldensi Abbate, quid enim eius loci Coenobiarchiae cum Bop- pardia negotii P non a Poppone Treuirensi Archiepisco. po LXXVI. deducemus, cum illius etiam tempore immediate sub Imperio fuerit, sed a loci natura portusque bonitate derivatam appellationem ducemus, quasi Bon-pori, pro Poppori dicendum foret; ino illius Epigrammatis auctor respexisse videtur , quod in Vestalium Virgi. num choro ad S. Martinum extra muros ibidem legitur, hoc titulo:

EPIGRAMMA AD PIUM HUIUS CARω minis lectorem Iohannis Flammingi Bonportuensis. Mustas in hoc quondam Christi proamine so is Sanctorum effusa creditur esse loco. Plura beatorumsunt corporasancta reperta Sub terra,multos qui latuere dies. Inuentum vir Latiis Epigrammafigura I sulptumsaxo,quo posuere'pii. Ensis O appositu Derat, quo casferuntuCorpora sanctorum,quando tulerenecem. MPropterD

100쪽

3o VRBIVM PRAECIPUARUM .

Propterea hanc sacram quicos intrauerit arim,

Dac recor,etherea lucestuatur Ius. Quem caelestis amor,pietas ct sancta coegit Ad Cbro laudem buvcsc reparare locum. Qui modo neglectusseniosorπais iaceret, Si pius hunc iterum non renouasset Ico. Sic igitur ungos,ut in bic,reneratur ιn afines, Unde Deo laudes, perpetuumsside M.

M. D. XVI. C erte si opp ori unitatem situs, vim, abundantiam, prae stantiamque,si lignorum & earum omnium rerum, quas vitae necessitas postulat,abundantiam consideres, si oppidanorum elegantiam, urb/nos iucundosq; sales, quibus sitavissime se exercere & reficere solent, consideres, non immerito Boppardiam hanc a situs portusque bonitate nuncupatam putabis. Caspar Bruschius Cent. I. de praecipGe rman. Monast. Mariae montem Bodobrigium, vel Monasterium B. Virginis Mariae in monte extra mu ros Boppardienses ita describit: Paululum, inquit, a Rheno supra ciuitatem,versus Hunnorum praesidia situm: Bene dictinae professionis Montalium a ciuibus eius urbis primum coeptum ac conditum esse legitur: priuilegiatum vero a Pont.1lax.Gregorio VII. subiectum S. Matthiae Treuirensi Coenobio, temporibus Henrici IIII. Rom. Imp. Postea verba Friderico II. Imp. liberaliter donatum est; qui coenobium collapsum instaurari curauit, & in tuitio nem suam recepit XX. Cal. Maii Anno Domini M. CC. XX. Est huic monasterio vicinum aliud etiam Coenobiolum Montalium,Tertiae Regulae S Francisci, D. Martino nuncupatum: Exe regione eius in altera Rhἡni ripa Campium