장음표시 사용
111쪽
dicat se aliquando laborasse pleuritide ilatim ex pleuritide, veluti causa, notum sit, ipsum quoque perpessum ecte dolorem pungitiuum
lateris, tussini difficultatem respirationis, febrena continuam quae quoq; accidentia innotescunt ex assectibus quia subsecuta est, V. g. peripneumoma. Ex comparatione quoque cognoscuntur haec accidentia; quia hoc tempore plurimi reperiuntur patientes talibus symptomatibus detenti: Quare signa memoratiua pertinent quoque ad praeterita accidentia. Dicamus signa memoratiua alia pertinere adprMstanis,lut btiam artis manifestandam, aliaver esse signi si cantia, indicantia utilia,quae indicant praeterita, a quibus etsi non capiatur indicatio, significante tamen indicantia utilia. Galenus loco citato locutus est de signis prieteritorum significantium dicantia utilia, cdixit, haec signa tantum e secaustrum, quae assectum inducunt . Quod si de omnibus signis memoratiuis mentionem secisset, dixisset signa memoratiua esse praeteri harum causarum S praeteritoriam accidentium.
Sed quicquid sit de hac difficultate, de signis
pibus referantur, ut maiorem artis praestantiam 1 fni demonstremus. Innotescunt autem cauta l
112쪽
quae prieterierunt, ex earum effectibus ut sit quis propter aestum assiciatur febri ephemera, cutis apparebit sicca, qualida cum i magis quam a febre ephemera fieri possit calor febrilis, inuadens primo occursu vigere, caputquὰ peruri videbitur, oculi statim sunt calidiores iubicundi,atq;,si ad eos sat fluxio, etiam humidiores Si ex vigiliis immodicis fiat febris ephemera,cognoscitur quod facies laborantis sit de colorata, subliuida, cuius palpebri vix attolluntur,oculi fiunt concaui Quod si ex moestitia fit,acris calor, corpus gracile oculi sicci, caui,parum mobiles,facies decolorata,pulsus ra rus saruus. Et ne insistam in recensendis si- .gnis causarum praeteritarum febris ephemerae,
sciendum est, de his locutum fuis Galenum
x de dicter febr vlt. Sca. de cris 3 . . . Causae quoq; praeteritae aliorum morborum ex earum effectibus notae fiunt. Vulnus indicat causam praecessisse, quae vim habuerit secandi. Angustumac profundum vulnus, causam, quae punctim ferit, demonstrat. Verum praeteritae causae non solum ex effectibus cognoscuntur, sed etiam ex aliis fontibus signorum in quantum notae sunt ex essentialiter inhaerentibus Quoniam si praeterierunt,non inhaerent sit 'men externa causae permanent, indicantur
quoque ab hirtantialiter inhaerentibus, ut infra demonstrabimus Praeterita tamen causae ex sius remotioribus demonstrantur. Nam si
113쪽
spicabimur. Ex similitudine quoque gnat
praeteritarum causarum capiuntur. Si-pue rum laborantem variolis intuemur, videamus que alium illi consanguineum variolarum e . stigia habentem, statim suspicabimur, com paratione eorum inuicem facta, patientena Puerum per contagium ab altero insedium esse. Si fuelint duo socii, tuorum alterum sciamus infectum esse lue venerea, pos concubitum cum
muliere infecta,& alter quoq simili labe inficia. tu statim suspicabimur,comparatione eoru ha - . bita, quoque postremum lue infectum esse post sum veneris. Posteaquam locuti fuimus de caus quae praecesserunt, loquendum ia est de causis praesentibus, inter quas est re mala sua qualitate aduersus, truncus infi-l Nus , pila bombardae aliae eiusmodi Aencaulae. Aerem mala substantia aduersum dotauit it pocrat cognoscendum est a de
114쪽
Nat. hum. 3 quia omnes homines subinde tentat, tam iuuenes quam senes, tam mares quam
foeminas, tam diuides quam pauperes. Quod si aliquando post sum legumin im aut tritici corrupti mala contingant communia, haec tum pauperibus potius, quam diuitibus eueniunt, Et si ex potu malarum aquarum mala evadant communia, haec quidem exercitum militum non autem alios inuadere consueuerunt. Cognoscitur quoq; hic aer ex remotioribus caut aut quia ventis fuerit interclusus, aut pro tristes syderum aspectus genitus, aut e vapbus cadauerum,aut cloacarum. Ex esse ter inhaerentibus cognosci minimὸ potest siquidem si mala quaelibet proprietas nobis est ignota,aer quoque mala proprietate noxius secundum hanc proprietatem essentialiter sibi inhaerentem cognosci non potest. Praeter aerem intecausas extemas agentes permanentes in corpore datur truncus infixus, pila bombardae lalia eiusmodi, lutead differentia aeris venenati & Causarum praeteritarum ex sentialiter inhae rentibus cognoscuntur. Pila enim bombardae truncus infixus atque eiusmodi alia tactu visu sentiuntur. Et quamuis aliquando in intimis partibus corporis reperiuntur, kimmediate tactu non dignoscantur, mediante tamen
stylo ferre i vel argenteo 3 eiusmodi aliis, laetii discerni possunt Cognoscuntur quoque ex
115쪽
leti is,aut ex ligno facilὸ Dangibili, aut bombarida. Cognoscuntur quoq; eiusmodi causae κeffectibus unde vulnus contingit, si fiat ex pila bombarda , rotundum Sc cauum 3c si pila fuerit parua, angustum si magna, latum. Ex t trunco infixo contingit vulnus 'plurimum stortuosum cum contusone iunctum, Exso i militutine etiam notae fiunt eiusmodi causae 'Quandoquidem si eiusmodi patientes comparentur cum aliis, qui aut ex bombarda, aut ei ligno frangibili vulnerati sint, facit apparebit, quod quemadmodum in aliis truncus infixus aut pila reperietur ita quoque eiusmodi causas in praesenti patiente reperiri credendum est.
Praeter causas externas in corpore permanentes, nauxilia indicantes, datur quandoque mor
bus qui ex accidenti est causa, de indicat auxistium pretes eruatiuum, veluti est fripida intempe ries, quae producit laydropem. Ita i morbus, habens rationem causae eodeni modo cognosci litur ex eisdem signorum fontibus, quibus es
monstratur morbus, quatenus morbus affectibus enim veluti ex hydrope,demonstra tui intemperies frigida iecoris Ex causis quo quo qui producta fuit& conseruatur ex refrigerantibus, remittitur vero calor ex contrariis. Ex essentialiter inhaerentii, etiam d monstrari potest quoniam etsi frigidum par non tanga tur mimediatὸ mediantibus tamen partibus su
pra iecur frigiditas eius demonstrari potest
116쪽
Te ii militudine etiam similis intemperies in notescit , quoniam quemadmodum in alii hy-Mi opem patientibus expertum est, iecur esse frigidum ita iecur praesentis patientis frigi
ditate esse correptum existimandum est . Prae ter morbum habentem rationem causaei in-l icantis praeseruatiui datur quoque symptonia sc inter symptomata reperiuntur, quem admodum Gai docuit I a meth. I . operatio laeia 3 excreta p. n. Qualitas enim mutata, quemadmodum ibi colligitur ex Galeno, nun quam eii causa indicans in methodo curatri ce sed quemadmodum docui in tractatu de morbis utaneis, S ut docet Galen 1 . de, compos medic. s. l. indicat qualitas mutata, in methodo exornatoria. Inter operati es laesas habentes rationem causae potissimum lo-
eum habet dolor, is ques ehementissimus quil quidem demonstratur ex effectibus quoniam redeo imminet vel producitur axio synco- re, vigiliae, conuulsiones. Ex sientialiter etiam inhaerentibus cognoscitur hic dolor in dicans quia etsi non sit obiectum alicuius sen-
sus exterioris cognoscitur tamen a mente, iuxta Hippocratis sententiam x. Aphoris m. s. dicentis quicunque dolentes aliqua parte o poris dolorem non sentiunt, his men aegrotat.
Cog00 st xxi quoque eiusmodi dolor ex cauta
sis, siue sint externae Sc incidentes, frangentes, contundentes, d eiusmodi alia siue internae, veluti
117쪽
si comparetur dolor praedictos ei ne bis parien, cum alio dolore simili apparebit,quὀd quemadmodum ille habuit vim indicandi stupefaciens: ita eiusmodi dolor inter causas indicantes nu
causae p. n. indicantis,& cognoscuntur ex esse ito cibus. Quia si e g. eiusmodi excretum fuerit sanguis immodic fluens siue a naribus, siue ab alia parte cognoscitur ex effectibus. Producit enim sanguis immodic excretus achexiam, testo Gal. i. meth. r. marasmum simplicem,ut ex e odem colligitur lib. de tabe c. a. Efficit ali ita ando syncopen, ut omnibus manifestum est. Ex causis etiam innotescit immodita excretus san-
suis qui N. necessitate praecesserunt causae
resoluentes unitatem vasorum,vel vasa aperientes, vel rarefacientes. Cognoscitur quoq; exes sentialiter inhaementibus: auia immodicὰ excret'
sanguis tangi videri potest. Ex similitudine quoq;cognoscuntur quoniam queadmodum in aliis sanguis excret'paries syncope, vel cach exta, vel liueiusmodi aste. Ei,inter causas ex accidenti indicantes connumeratur ita quoq; in patiete qui nobis occurrit cura lus,sanguis excret' sinitales fi ectus pariens,causae indicantis ex accident; ratione obtinebit. Costitutio naturesis causae p.n aliquando rationem obtinet,veluti est tempera mentum,coimpositio etiam atq; unitas naturalis. Nain
118쪽
Nam temperamentu in cerebri, veluti docui in aetiaodo curatrice, conseruat robur facultatis sentientis, Mest in causa, ut eadem facultas optimὰ diiudicet obiectum molestum seu dolo. Qin pariens. Quocirca temperamentum n urale cerebri indiget contrariis, stupefacienti ius scilicet. Cognoscitur etiam eius tempera- lentum ex essentialiter inhaerentibus quia si fuerit externarum partium,tactu diiudicatur. Ex effectibus,quoniam est in causa ut vehementissimus producatur dolor. Ex causis quia etsi praecesserunt .adsunt causa soluentes unitatem.& dolorem producentes ausae tamen,quae temperamentum partis dolenti mutauerunt, nec reperiuntur, nec praeterierunt. Ex similitudi. De praeterea cognoscuntur: Quoniam quemadmodum ubi in aliis temperamentum partis dolentis seruatur, dolor fit vehemens, tempe ramentum indicat stupefaciens ita in patiente quem prae manibus habemus, si temperamentum seruetur naturale dolor sit vehementissimus, stupefaciente indigebit Ad compositi-
Ma nitu onem reducuntur situs, magnitudo, annexus,
do indisus numerus conformatio. Cognoscitur mai/t cogno gnitudo indicans,sive sit magnitudo cutis, siue ascitur carnis, siue alterius, ex esὰntialiter inhaerentibus quia tacti visu, tanquam obiectum ommune, animaduertitur. Siquidem cutis si digito comprimitur, compresia non permanet. sed retrocedit. 3 si saepe comprimatur sub
119쪽
aut contineatur sanies, tantam tamen non habet vim, quae potuit magnitudinem cutis vel carnis de medio tollere, ulcus' inducere. Ex si lmilitudine, quia quemadmodum tum in aliis praedicti obiervantur Te, bis niagnitudo cutis vel carnis consuevit habere vim causae, indican. tis sui ablationem ita in praesente patiente cum eiusmodi appareat affeci us, magnitudo cutis vel carnis similem habebit vim indicandi sui ablationem Naturalis situs eisdem cognoscitur sontibus, quibus etiam omne indicans demonstra tur. Nam si . . fuerit situs vasis in fundo ulceris fluxionem san inis producens apparet sensu tactus visus, cognoscitur affectus ex su-xione, quae nullo modo fieret, si in superiori lo-' ovas collocaretur Ex similitudine etiam indi
l cari potest quoniam dissimilia vasa quae in sun
ulceris haberi consueverunt, sanguinis im- . modici fluxionem patiuntur. Figura vero re- Et vasis eiusdem, quamuis si naturalis, fluxionem tamen sanguinis conservat, cognoscitur pluribus sensibus, quia est obiectum commu- ne Eae effectu etiam indicatur,ex fluxione scia licet multi sanguinis, qua eadem figura conse vatur. Innotescit quoque ex similitudine, sicutiqe manifestum est .sd diximus de his, quae attirnent ad constitutionem naturalem. ex accidena tirationem causae morbosae obtinentem, de aliis
nam bus, quae habent rationem causae ex acciri denti nocenti dici quo i possunt ut scilicet ex G eisdem
120쪽
eisdem fgnorum sontibus cognoscantur, v. g. sanguis quantitate immodicus quoniam impe- dit transpirationem, quae in febre ardenti vehe-hementissima esse deberet, cognoscitur, quia ex eius evacuatione melior transpiratio succedit Et cognoscitur etiam ex comparatione quoniam in his omnibus qui laborant febre arciente, illa vis quantitate non redundat sanguis, nihilominus transpirationem in ardenti febre valde ne-
scenariam impedit. Haec dicta sint de causis ex
accidenti indicantibus modo de his, quae per se indicant, earum signis est dicendum. Et quemadmodum progressi fuimus in adducenta dis signis morborum ab universali ad miniis universales ita in adducendis signis causa notati j x in progredi quoque decrevimus Cosnosci distes tur itaque causa per se indicans, quia si fuerit haesim i cauis methodi curatricis, de qua in praesentia mentio habetur, conjunctum habet morbum, qui naturalis appellari solet, velut humor puta tridus habet annexam febrem e putredine. Cognoscitur etiam causa per se indicans ex ul-II teriori causa: quia v. g. praecessit aut immo ' dicum exercitium, aut aliud eiusmodi quodi calefaciendi, putrefaciendi habet faculta otem. Et quoniam causa per se indicans est' corpus mixtum, humano corpori adversari- una, propterea haec causa etsi per se non sen- tiatur,ex accidenti tamen sensu cognosci potesst.