장음표시 사용
21쪽
Sed haec hactenus de Annabona Insula aqua cum iterum discessissent,
Hollandi, nitebantur sedulo, ut quam celerrime progrederentur. Decre parationeum ant enim in duas sese partes diuidere, coperam dare, Ut si fieri posset, auuium in nouae societatis naues Bantamum venturas cursu praeverterent. Cum igi siruta detur duos dies duasque noctes nauigando traduxissent, congregati adna promouendauem Praetoriam Praefecti, nautae omnes de promouenda nauigatione m)-οm consilium ceperunt,ubi conclusum est,ut tres naues, quae erant Amstetro 'μ μl 'damia, Delstia&Gouda, cursu nempe reliquis meliores coniungerentur, ''' reliquis tribus simul etiam incedentibus, singulaeque diligentiam omnem adhiberent, ut quam primum Bantamum peruenirent. His ita deliberatis, cum prandio sese inuicem oblectassent, quilibet ad nauem suam reuersi sunt, Praefecto Subpraefectum siueViceadmirale monente, ut iter coepta
pro virili sua promouere studeret, nec facile ad littus appelleret licet non
defuturos sciret, qui ad terra subinde respecturi essent, quod aute adtem pustatum frustra terendum non ad promouendum iter faceret, unde parum gloriae ad Sub praefectum rediturum esctet, nisi forsitan extrema coactus necessitate aliter facere non posset. Horum cum memorem sese foro
Subpraefectus pollicitus esset, i et statim Octobris, ut ad naves suas quisque reuersus est, de promouendo cursu sedulo, quanquam ventis non usque
adeo fauentibus, laborare coeperunt.
Caeterum cum unum iam atque alterum diem, nauibus sociis post se relictis, Praefecstus Euroaustrum versus progressus esset, viderunt 17. Octob. μφη μης Continentem Africae, nempe regnum Congianum in eleuatione .gra 'in et duum & o. scrupulorum. Itaque sequenti die cum vix .leucas a terra ab μ' 'client, nautas Praefectus omnes conuocauit, deliberatum, quomodo Ban-xam umquam citissime peruenire possent. Respondebant aliqui littus ibi
legendum,&ad tres vel quatuor septimanas commorandum,si Ventorum
forsitan mutatio interea hier et Alii oberrandum in littoreri videndum an promotio aliqua fieri posset. Respondebat autem Praefectus consultum sibi omnino non videri, ut ab anchora haerentes moram traherent, siquidem eam quidem ob causam naues socias post se no reliquissent, sed ideo, ut quam primum desideratum locum assequerentur. Pramaluit igitur sententia, occasum versus ditigendum cursum dicentium, indeque si non faueret ventus conuerso modo ortum versius procedendum. Sic igitur per decem dies ex occasu in ortum,indeque rursus in occasum nauigatum est, donec ad gradus sex cum O. minutis pertingentes, exitum fluminis Zaires ex eodem cum Nilo lacu promanantis inuenissent. Hic igitur habita iterum consultatione, unanimi consensu decretum est, ut in occasum cursum dirigerent. Quod cum fecissent, atque ita dies
quinque Vel sex progressa essent, commodiorem nacti tempestatem , san a QV Helenae Insulam paulo post superarunt, cuius quidem rei ex auium
quarundam maritimarum genere ibidem oberrante coniecturam faciebant,licet terra ipsis nulla appareret. Progress autem sunt vento vario, donec eleuationem a 4 graduum assequerentur, tunc enim vento fere omni cessante, tranquillitatem maximam experti sunt. Post diuturnam autem nauigationem, I9. Decemb. Caput Bonae-spei praetervecti sunt, vento V-rentes Zephyro, qui post sex vel septem dies in aquilonem,&tandem in austrum mutatus est,uina procellarum&pluuiarum maximam secum a Lferentem Continebant autem sese intra sextum iu septim a eleuatio nis gradum, quamuis non omnibus id aeque gratum esset, multis conti
22쪽
nuarum pluuiarum pertamis, in Septentrionem potius dirigi nauigationem expetentibus, verum cum ita decretum esset, Praefectus cursum illum magna difficultate ad I . usque Ianuarii retinuit, tunc enim paulatim in Septentrionem inclinare coeperunt, eleuationem 3 o graduum ha
Temps Deprehendebant 7. Ianuarii se 14.versus Septentrionem gradus alle-iu η - cutos esse, constitutoque nouo ordine, ut quilibet dimidiam aquae mensuram in die acciperet, metu nimirum diuturnioris nauigationis, quod ventos semper aduersos experirentur. Decimum septimum autem gradum assecuti tantam habuerunt tempestatem, vissimilem ex illis nemo meminisset,&quod non subuersa omnia&submersa essent singulari Dei benignitati acceptum ferendum esse uno omnes ore faterentur. Referebat quidem nautarum quidam Texeliae ante paucos annos se tempestatem
ingentem admodum vidisse, sed quae cum hac tamen nequaquam effetconferenda. Principio enim cum vix aurora incito apparuisset, ventus quidam a meridie existens nauem tanto cum impetu concussit, ut malus
inde nonnihil rumperetur,& ei liganda per totum illum diem intenti esse cogerentur. Erat quidem per diem unius ille aliquo modo tolerabilis, verum ut vespera facta est, eleuati magno impetu maris fluctus coelum obnubilare, aeremque nubibus densissimis inuoluere videbantur, ut facile quid futur um esset coniicere possent. Postquam igitur Sol occidisset, tanto cum impetu venti ingruerunt, ut omnes in interitum&subuersionem
Hollandorum coniurasse viderentur, ipsique singulis momentis mortem extimeseere cogerentur. Horrendum auditu erat quantus undique fragor existeret, non enim ventorum, sed tonitruorum quasi sonum referebat,& aer undique pluuia falsa repletus erat, quae vi ventorum ex mari et uata, grandinis instar faciem Hollandorum percutiebat Durabat autem
tempestas haec per totam illam noctem, ventis sese varie mutantibus abortu ad meridiem, indoque ad occasum sese conuertentibus Vt dies autem facta est, coepit tempestas paulatim remittere, qui in naui Delffla erant, malum abscindere coacti fuerunt, quod nauis illa paulo leuior fuisset,quam quae tantam ventorum vim sustinerer Et sane eum ingentes Lusitanorum naues proalere aduersus eiusmodi vim non posse saepe deprς-hendantur, mirum omnino est hasce Hollandorum naues periculum hoc euadere potuisse. aquam M Erepti igitur hoc periculo, nauibus reparatis progrediebantur, cum
nimistmcot tonitrua, fulguraque&pluuias multas subinde experirentur, poterat sibi
ij ηυ quisque quantum opus erat aqua quotidie Colligere, Ut ex doliis eam suis 2 '' i' naurire necesta non esset. Cum igitur dies viginti progrediendo consum-t psissent,ialtitudinem c. graduum assecuti essent, signa quaedam viciniOris teme cernebant, herbas nempe viridesvi pisciculos, in mari alias reperiri non solitos, torram tamen nullam videbant, donec bolidis beneficio profunditatemho itemque s. 42. Orgyarum deprehenderent. Proiecta igitur anchora nautae ad Praetoriam nauem vocati, deliberatumq; est, quid porro facto opus esset, praestaretne cursum suum Septentrionem vel meridiem versus dirigere,ut syrtes &breuia euitarent Vbi coclusum tandem est, ut cum ventum haberent septentrionalem, ipsi austrum versus nauigationem dirigerenta quod quidem etiam sequenti Σ1. Febr. die ita
ab ipsis factum est.Habebant illo die ventum fatis commodum, sub vesperam autem, paulo ante occasum Solis, videbant humilem quandam Insu- , lam,
23쪽
lam, leucas fere quatuor a se distantem, ea pro Intaad G una habita est,
quamuis non omnes eandem hic sententiam habere viderentur Progrediebantur autem strenue, vento per totam noctem optime ipsis fauente. Sequenti die ventum Euroaustrum nacti, eiusque beneficio, ad eleuationem 4 graduum peruenerunt. Insula rimataeae, circa Goldiurista ipsis visa non est. Existimabat au. Meηt sit tem Generalis, Iss. Martii eam sese praetervectos fuisse, quo die pistes ali sim quot volantes &alga marina ipsis vita fuerat. Non poterant autem aliter Cogitar quam satis longo adhuc tempore ad conficiendum iter suum sibi adhuc opus esse, siquidem ultra trecentas adhuc leucas emetiri cogerentur, sed melius ipsis successit,quam potuissent sperare, idque eam ob
causam, quod ventos ibi constantes, statos experirentur. Hinc enim septimo statim die littus Somairae ipsis apparere coepit quo vix quinque vel
sex septimanis sese peruenturos antea putauerat unde apparet errare saepe nautas, Cum ex praesentibus defuturis iudicare volunt, quae Deus quidem Ope aliter ordinat, disponit, pro beneuola sua voluntate.
Praetervecti autem Somatris littus ad Insulam Luam 18 Martii appule perueniuην runt, cum iam i fere menses ex Hollandia abfuissent. Tametsi autem vix a lassiam duas a Bammo leucas abessent, propter nimiam tamen tranquillitatem, υμ- eo vix integro adhuc biduo pertingere poterant venientes autem eo inueniebant ibi Paulum a Carden, cum adli uc altera naui societatis, quae ext invenerat. Cognoscebant etiam ex Nicolao si mone, quid accidisset
Iacobo illeccio, Stephano ab Hagen Praefeetis,sed, plus quam so oo
saccos piperis, hoc quidem tempore Bantaminon superesse audiebant. Cum igitur Paulus a Carden diceret, deesse sibi fere ooo .adhuc, ad perfectam vecturam piperis saccos , non consultum putabat Genex iis susquam unam ibi nauem relinquere. Cum igitur Delffita nauis ob amissam malum suam progredi ulterius non posset,ea ibi relicta, ipse cum nauialtera post dies pauculos. Hucinadire decreuit Sequenti die Generalis ad Praefectum istius loci pro fetuus, hastulam quandam assabre factam cum lato gladio inaurato ei donauit Gubernator ille Generalem amice admodum excepit,&laetitiam sese singularem concepisse testatus est,ut audierit eum ad portum suum appuliae cumque Generalis se salutandi solum causa eum accessisse, iamque Bandam recta progrelsurum diceret, monebat eum uti diligenter sibi&rebus suis caueret omnes enim Reges lauanos Generalis inita cum Lusitanis amicitia, in pernitiem Hollandorum conspirasse, cu mst tur,nius rei vel hoc testimonium haberet,quod Prqfectus quidam Regis Tuban 'hi' nomine Ragielia, natione Lusitanus,ad se non ita pride venisset petiust et ψ, ι μ' sibi veniam dari, Hollandos in portu suo opprimendi&extirpandi, quo fine quadraginta plus minus nauigia muliis armatis instructi, ad Iaquetra, quod, longe a Banda distans oppidulum est, congregariti se vero ei hoc
permittere nullo modo voluisse Addebat praeterea audiuisse se Lusitanos cum trium nauium Maliquot triremium classe, Bandam nuper concessiL se,ut Hollandos passim inquirerent,ri ex Insulis exterminarent. Rogabat igitur eum uti vitandi periculi causa ulterius non progrederetur, sed inportu suo subsisteret. Non poterat autem Generalis persuaderi , itaque cum nauem suam tertiam eiusque nauarchum Iacobum nomine Gubernatori commendasset, portoriumque regium pro ea persoluisset,addebat ad superiora munera canem illum cum aliquot catulis, quem ante haec tempora
24쪽
is DESCRIPTION. INDIAE ORIENTALIS
tempora expetierat,moxque eo salutato ad naues reuersus est,propositum sequenti die iter continuaturuS. Cum igitur sibi de oryza&rebus necessariis aliis satis superque prospexissent, constitutis ad Bantanium rebus omnibus Matione etiam pro tribus secuturis nauibus facta, a. Aprilis die Bantamo soluens mari sese iterum commisit. Prima autem statim nocte in periculum praesentissimum, ad breuia iuxta Insulas ad Iaquetram sitas impactus incidit, ubi nisi mare tranquillum placidumque extitisset, pereundum ipsis certo certius fuisset.Proiecta autem confestim anchora, omnem mouebant lapidem, ut nauem in dedi mouerent,totam hoc labore noctem traducentes. Porro qui in altera naui erant, proiecta ad 2o Orgyas anchora, tormenti quidem displosionem audierant, sed causam eius ignorabant, qua postmodum intellecta, scapham statim exploratum profunditatem emiserunt. Non poterant autem exitum inuenire propter breuia&syrtes, quibus tractus ille refertus erat,itaque conuerso iterum ad terram Cursu, medio inter Lavam4 minores illas Insulas itinere progressi sunt, vento exoptato ad fretum Celibes usque per go miliaria fruentes. Cum autem ibi tempestas subito mutaretur,coacti sunt ad Na --ibi suas fit-
Caeterum cum sex dies ibi harrentes, ventorum mutationem expectarent, depram enderunt tandem Monsenes,seu commoditatem Zephyrorutam elapsam, ut iter Bantam versus absolui eo quidem tempore non posset. Decreuerunt ergo directo versus Septentrionem cursu Insulas quast -- lucas vocant petere, in is illis,quae sub eleuation eo graduum versus Austrum sitae sunt, relictis. Insularasti quinque sunt numero, quas Hollandi omnes perlustrarunt. Inueniebant autem ubique fere aquae dulcis copiam,idque in puteis,ab illis, qui ante haec tempora forte ad loca illa de- Iati fuerant effossis, nullis enim populis habitantur, sed vario volucrum auiumque genere utpote psittacis, gallinis Indicis, columbis, aliis abundant. Sed, arboribus fruticibusque adeo referta sunt,ut vix incedere in eis Hollandiri gressus figere potuerint. Animalia nulla prarier Crocodilos non usque adeo magnos, pisces pauculos ibi inuenerunt. Quod vero ad stationem nauium sortum attinet,ille recipiendis nauibus satis oportunus visus est. Iter Μοωca Iam vi ad nauigationem Hollandorum ad Insulas Molucas peruenia versi viri mus ea non usque adeo felix fuit, ut ex sequentibus patebit. Dirigebant ψμ' tollandi cursum suum ex Insula C reversus littus, ingrediebanturque
mare tam profundum, ut terram nullam inuenire possent. Tametsi vero scopulus nullus ibi metuendus esset, venti tamen varii di inconstantes deprehendeliantur, ruentes modo a montibus altisamis, modo ex mari ascendentes, durabatq; tempestas illa per dies sex donec angulum Septentrionalem superarent. Quo superato continuos adhuc 23. dies nauigando traduxerunt antequam Ternatem Insulam cotingere possent, consumvix trηa ptis quinque integris diebus in angulo Septemtrionali ex Gio ad Talin-ressi Hqρ- sis portus vel nauium statio est superando. - 4 i Post quam Regi Ternatensian nunciatum esset,visas in mari duas naues 8 ' Ilollandieas else, ingenti perfusus laetitia, paratimvvseu nauisust in OC- st..di, ' cursum eis tendere constituit. Cum autem Mollandi inter Ternatem Sc Gilolo veherentur,assequi eos non poterat donec inportu Tabriam hi aereret,
25쪽
ubi honorisce ab Hollandis exceptus, rogatusque est, ut nauem suam a scendere dignaretur, quod ipse quidem non recusauit, sed nauem eorum
paucis stipatus satellitibus tam audacter ingres ius est, ac si diu cum illis
conuersatus fuisset. Erat hoc omnibus mirum, cum alias Indianorum natura&ingenium eiusmodi sit, ut non facile alicui fidem habeant, verum crebrae negotiationes consuetudo, quae psi iam integro biennio cum Hollandis inter-Cessserant, metum ei omnem ademerant, itaque cum horam Vnam atque alteram in naui commoratus esset, ad arcem siue castellum suum iterum reuersus est. Aduenerat interea etiam Franciscus Verdosius,itemque&alius Petrus
Lindius, qui Praefectus fuerat nauium quarundam, quae fretum Magellanicum aliquando superauerant. Hic ad Ternatem naufragium ecerat, di naui ad scopulum aliquem allisia, sed bonis tamen&tormentis,quaranea ATI
fuerant, conseruatis. Intelligebant Hollandi ex eorum relatione, Lusita meatidiιavi nos in Insula Tia ira habitantes nauem quandam ad societatem μέ per diripiunt. tinentem diripuisse. Praefectum enim eius humanissimis verbis eo perdu-Xerant, ut cum primariis aliquot sociis in terram, bubalum aliquem de quo spem ipsis Lusitani fecerant, allatum,descenderet. Cum autem reditum ad nauem pararet, eum trucidatum in mare abiecerunt, omnibus simul,qui in naui adhuc erant, exceptis quinque solum personis, quarum o
pera nauem ad littus traducerent,interemptis.
Lusitan illi, cum cognouissent, Hollandos Ternatem aduenisse, &a ruinani mimice a Rege acceptos esse, literas ad eum dederant, quas mercaturae Hol landuodium landicae Praefectus una cum Verdosio ei exposuerunt. Erat autem earum apud Regem
sensus, quod mirati sese dicerent, cur Rex Hollandos in regno suo patere Ternaten xur, hornines quippe pessii nos, qui sine Deo, sine iustitiari veritate essent. .sim ρ' iii Velleigitur sese eum admonitum, caueret, ne castello suo potirentur, hoc I 'enim facto, recuperationem eius difficilimam fore. Se autem, cum Regi bene Cuperent, intermittere non potuisse , quin eum de malitia, perfidia Hollandorum admonerent, auxilium suum Regi aduersus Hollados offerrent, addita promissione se si quidem Rex id petiturus esset quod amicos decet hac in parte libenter facturos. Rex auditis hisce litoris, ad iram commotus est, quaesivitque an Hollandi tales homines essent, qui tam male secum acturi sint Cum autem Hollandi eum rogarent, ut cogitaret has literas ab eiusmodi hominibus scriptas , qui iurati Hollandorum hostes essent,&omnia pro comparando Hollandis odio conficta esse, deposita nonnihil ira,mitioi aliquanto factus est. Prieterea autem quae literis expressa erant, significari Regi perlitera odiam fi rum latorem curauerant, impios Hollandos esse,ad flagitia Sodomitica&banorum ac alia propensos. Haec enim&alia apud Reges passim de Hollandis cona uersus M
memorare consueuerunt, propositisq; muneribus eos in perniciem Hol lavo landorum excitare, quod apud Regem in Tuban,&plerosque alios in Liuis iam rere obtinuerant nam de Rege in n multa scribere necesse non
est, cum caedes in Cornelio Holigmanno apud ipsum designata passim sit
notissima. Sed, Iavani aliqui, Bantami habitantes, ex instinctu Lusitanorum, Adriano cuidam de Veen insidias struxerunt, ut eo cum suis extincto, bonis eius potirentur, sed Sua re siue Praefectus loci ei hoc aperiens, in causa fuit quo minus cosilium illud in actum produceretur Hollandi igitur habito hac de re consilio, cum animaduerterent,sese homines
26쪽
1 DESCRIPTION INDIAE ORIENTALI s
illos ubique stibi aduersantes habituros, decreuerunt eos hostiliter inuadere,&sese in illis quacunque tandem ratione possent ulcisci , idque eo magis, quod non tantum sibi, sed omnibus etiam, quibus cum contraherent&negotiarentur , itemque quibuscum amicitia quaedam&familiaritas intercederet, aduersari eos viderent, cuius rei testem habebant historiam, quae 24. Decemb. dic Bantami, Anno i6o I. accidit, quo die cum triremibus octo. 21. nauiculis aliis ciuitatem ipsam oppugnatum aduenerant, reiecti iterum a tribus Hollandorum nauibus , si ibPraefectura
Quandoquidem igitur aromatum ibi pro nauibus suis onerandis pa- ΗοDηGL 'rum vel nihil inuenirent, inconstitui meuat tamen ad septimanas tres vel fit '' 'ρ' amplius ibi commorari, & Monsones silue ventorum commoditatem, qua ρ δ'ε υ promouendum iter suum facerent, expectare, decreuerunt Lusilla nos ' ' miri ὸm adoriri, idque eo magis, quod audirentio quatuor nauium classem in Hollandorum perniciem adornare Pio positum igitur Hollandis erat castellum aliquod expugnare, unde in Lusitanos per lucri, passim habitantes excurrere, quo recursum etiam habere oppugnatia Lusitanis possent. Nihil autem tentare& moliri absque consensu permissi Regis Ternatensis volebant, qui cum hoc nomine conuenitetur, consentire quidem statim recusabat, non quod Lusitanis parcendum putaret, sed quod, ne quid Hollandis inde crearetur periculi, vereretur.
s.stauditu aeterum cum annuisset tandem Ternatensis parati ad pugnam Hol-mn. . , 'landi, sublatis anchoris ad locum, ubi Lusitanos cum nauibus suis haerere pugnant. sciebant, profecti sunt. Fusis autem ante omnia ad Deum precibus, uti
victoriam sibi largiretur rogarunt. Verum apparuit postea, Deo nondum visum Lusitanos olum,ubi parum tamen gratiae habebant, elicere,quod
quidem successu temporis fieri facile potuisset, siquidem iam adspirare
Deus conatibus Hollandorum voluisset, sed aliter longe atq; sperauerant cecidit. Stabant Lusitani cum nauibus suis littori proximi, ita ut pro ibi tu eas ascender &ex censionem itidem facere possent. Hollandi igitur accedere propius non audebant, quod peri Culum esset, ne Lusitan naues suas desererent, flammisq; consecrarent,unde non parum periculi suis nauibus obtingere posset. Proiectis igitur ex opposito earum anchoris, ad displosionem statim tormentorum conuertebantur. Non feriebant autem semper, propterea quod puluis sulphureus ma-iazὸ didus nonnihil flammam non continuo conciperet Dum autem displo, ulneratar dendis tormentis intentus Generalis hinc inde discurreret,&in naui ob errans officii sui quemque admoneret, aduolans ex Lusitanorum nauibus globus ferreus maximam dextrae manus partem ei abripuit. Ipse licet dolorem inde maximum perciperet,&se Vix continere posset, quin exsanguinis defluxu nimio exanimis concideret, ad astantes tamen paululum sese laesum ess &obligato vulnere statim rediturum dixit. Interea dum Chirurgus obligando vulneri operam daret, Gubernator altorius nauis scapha aduectus, nauarchum suum pede altero mutilatum nunciabat, admonens simul vi,cum nihil sese proficere displosionibus suis posse viderent, hoc quidem tempore pedem retrahentes, commodiorem occasionem expectarent. Sed&Rex Ternatensis,qui triremi aduectus sipectatorem sese pugnae praebuerat, misso ad Hollandos nuncio significat, proximum diem festum sibi esse, petitque secum ad portum ali amstum quieturi
27쪽
turi concedant. Non erat ipsis animus coeptam modo pugnam tam cito
Cum autem is finem non faceret petendi, ut ad portum Talingamyumibliandi re secum reuerterentur,i vero chirurgus significaret necessarium esse, ut si ceptui ca- nauarchum illum non blum , sed, Generalem superstitem vellent, in nunt. terram eos traducerent, Regis tandem voluntati parendum statuerunt, idque eo magis quod Generalem sibi amplius adesse non posse,inauem lacerari displosionibus magis magisque cernerent. Cum ad portum iterum venissent, scapham suam,quam ante, quamTi c.-- adorem venissent, inchoaverant, absoluerunt, licet obferuorem Solis ni Rege τὸrna mium opus interrumpere saepius cogerentur,& sex vel septem septimanas ensissimis operi impendere, quod quatuordecim diebus absoluere alias potuissent fonempetit. Cogerentur. Interea Generalis iterum conualuerat, Nauarchus vero Nicolaus Cornelius nomine dolore vulneris nimio extinctus,&honorifice
Ternati sepultus est. Caeterum Generalis perfecta propemodum scapha Regem accessit,& quandoquidem mercesTernati nullas pro nauibus suis accipere posset, veniam sibi dari petiit, si discedentes alibi locorum commodum suum quaererent. Rex moerore affectus, quod discedere eos velle audiret, an se ita deserere,& quo sese conferre vellent rogabat, Cum praesertim ventos sibi fauentes non haberente Generalis respondit sellaranem periturum ibique piper pro nauibus suis coempturum, si incolae commercia illa non recusaturi essent. Rex igitur cum Consiliariis suis hac de rede- liberaturum sese, audita eorum sententia, cum ad se vocaturum iterum respondit. Post dies aliquot, Rege cum Consiliariis suis, Regni nempe proceribus Rex πηa-Prq Cipuis congregato,vocatus iterum Generalis est, cumque inconsilium' si 'Veniens consedisset, sermonem prolixum exorsus Regis consanquineus
Vir aetate&prudentia clarus, quaesiuit an reliquae naues quatuor ad locum
istum etiam venturae es lenti Generalis sibi id non videri respondit, siquidem responsum quidem Bantam ireliquisset, viduae naues merces suasibi acciperent, duae vero altera Chinam porro proueherentur. Quaereb tille porro, putaretne naues mybrandi ar icii, breui aduenturas' Respondit Generalis quidem bonam habiturus esset tempestatem, breui eas diuturas, tempus vero Certum definire se non posse. His igitur auditis, coepit ille Regis nomine, iussu commemorare, Regem cum praescitu& consensu omnium suorum subditorum uniuersam suam terram Principi Hollandia obtulisse, hoc ipsum praedicto illi marWicio,iureiurando confirmasse, constituisseque foedus illud cum hoc Generali renouare, n- de inimicitiam Lusitanorum in dies maiorem experiri cogeretur, no enim dubium esse, quin ubi Goamri Malaccam rumor iste peruenturus sit, Lusitani classem aliquam in suam perniciem extructuri essent Petere igitur, ut si Generalis Principem illum, cui regnum suum obtulisset, Dominusuu agnosceret, num adhuc atque alterum mensem ibi subsisteret, donec plures forsitan Hollandi aduenirent, decreuisse enim se suas etiam interea copias congregare,&postmodum coniunctis viribus Lusitanos inuadere, ut ita illis regno suo profligatis, ipse quidem terram suam traquillo pocsidere, Hollandi vero cum subditis suis negotiari commodius &tutius possent. Addebat igitur, petitionem hanc aequissimam esse,&Hollandos non posse eam Regi denegare, quod in utriusque commodum verge
28쪽
- DEsCRIPTION. INDI, ORIENTALIS
Generalis his auditis respondebat, omnes sese paratissimos esse, vitam My M i omnia,quae haberent, pro salute Regis relinquere, quem Vna cum sub-
ditis suis erga seri Principem suum animo tam prompto' benevolo vi-
rei bis cierent. Verum cum naues haberent variis mercibus onustas,&1terillud
p int ingressi essent eo fine, ut cum populis illis negotiarentur,&merces sibi
conuenientes comportarent commorari sese ibi diutius ne tempus per
derent non posse. Rogabat igitur Regem ignosceret sibi, quod petitioni suae satisfacere hoc quidem tempore non posset, idque ob praestitum suis Principalibus iuramentum,quo obligatus esset iter suum maturarem se acta negotiatione domum quam primum se conuertere. Quod Lusitanos attineret, de iis quidem ex regno suo Hollandorum opera profligandis, potuisse Regem studium, industriam suam ante paucas septimanas animaduertere.Videri autem sibi Deum in profligationem eorum nondum consentire voluisse, siquidem victoriam Hollandis concedere tum noluerit, quam forsitan alio tempore ipsis concessurus esset Haberet igitur Rex sese hoc tempore excusatum, leniam daret, alibi, quod ibinon posset,
conquirendi. Non poterat adhuc persuaderi Rex, ut ind1 cessum Hollandorum costης μ' si sentire sed conquisitis variis rationibus eum detinere ibi nitebatur, Verum quo magis eum remorari laborabat, eo magis sese excusans, uti bona
ς ς' abile sibi fidem studebat, quod tandem etiam Obtinuit,ti,flim, cum ostendisset Regi, quantis ibi sumptibus haerere cogeretur, siquidem
mi mancipium in nauibus nullum, sed omnes liberi essent, quibus stipendiuin singulos menses persoluendum, quique oryza&aqua sese sustentare non didicissent,sed carnes etiam panemque: vinum appeterent Persuasus igitur tandem hisce, si libus rationibus Rex, omnia arbitrio Generalis permisit, qui cum Regi Consiliariisque valedixisset, ad nauem tandem suam reuersus est. κ.5ὴ4άisis aeterum cum constituissent quosdam ex suis ibi relinquere rogabant
tur quidam Regem, uti commodum ipsis locum, ubi sese cum mercibus aliquot con- apud Terna tinerent, assignaret, quod ipsum etiam quam prim Um obtinuerunt. Erant
rcysm autem, qui ibi relinquebantur Ioannes Petri Sebastianus quidam cum quatuor personis aliis, quibus merces addebantur quales conuenire huic loco Generalis nosset. Dum haec ita serent scapham interea fabri lignari perfecerant, itaque Generalis Regi tandem valedicturus eum rursus accessit, qui dimissurum sese Hollandos constantissime negabat,nisi prius couiuio eos excepisset,quod post dies pauculos factum Pridie autem eius diei quo couiuium habere Rex decreuerat, Praefectum suu, ipsis is dicitur, cum multis ministris aliis ad nauem mist, significatum Generali, ut, siquidem sequenti die conuiuium regi uim habendum esset, non intermitteret ipse tempestiue ad aulam reginam venire, adduceretque secum ex suis quotcunque sine nauium detrimento posset. Itaque Generalis, ut o luntati Regis pareret, Classiarios in duo agmina a qualiter distribuit, missaque sortes, altero secum in aulam assumpto , alterum in nauibus reliquit.
Hostandiu Postera enim die cum instaret hora prandii, venit cognatus Regis cum
Rege Terna ministris aliquot ad nauem, signin catque, voluntatem Regis esse, ut ad te Ἀρημt prandium cum suis veniret, siquidem omnia parata essent. μ ' ηςU Vtititur ad locum prandio huic destinatum peruentum est, cogeban-
tur Restem aduentatem expectare, qui paulo post secutus, omnes eos hO'
29쪽
norem sibi deferentes suauiter intuitus est,postea sedem suam occupabat, quae in lectulo preciosissimo, tapetibusvi puluinaribus ex holoserico viridi partim, partim ex panno Attalico contextis ornato, parata erat Lectus iste tabulato paulispera terra eleuato insistebat, erantque ab eo mensis aliquot in longitudinem ita dispositae, ut Rex omnes intueri&perlustrare posset. Nam prior mensa grabbato proxima reliquis paulo magis eleuata, reliquae autem humiliores magisque depres erant. Rex postquam consedisset, signum Generali dedit, ut ipse cum suis sequeretur. Itaque primam illam mensiam ipse cum Praefectis quibusdam primariis , secundam paulo inferiorem, qui authoritatis alicuius erant, alii occuparunt, nautis Sc ministris inferiores reliquas obtinentibus. Cum istitur omnes consedissent, dapes imposita sunt. Erant autem - - .meniae omnes virentibus arborum rotus in liratae, luprema illa regia CXCe , ὸpta, quae mappa elegantissima extenuissimo panno gossypino admodum tam laΔια- dealbato, strata erat, orbiculis&ornamentis aliis appositis. Mensae su hibιniunperiori duo Regis filii cum quodam alio Regis in Gilolo filio, reliquis vero Nobiles quidam alii ministrabant tanta diligentia , tantoque studio, ut qua erga Hollandos affectione essent, facile inde pateret. Durante prandio, nobiles aliqui ludos Hollandis varios exhibebant, palaestram exercentes, id qua dexteritate cum hoste congredi solerent ipsis ostendentes. Erant illi omnes vestitu& armis variis eleganter ornati, ut non parum inde oblectamenti, maxinie vero ex summa qua pugnantes valent agilitate, Hollandi capere possent, quibus summus ibi honor absque ulla aut fraude aut simulatione est exhibitus . Finito prandio Generalis cum suis consurgens Regi gratias agere&postremum valedicere volebat, verum is valedictionem acceptare nolens, iussit eum per noctem in Ternate manere, quod Constituisset postero die literas cum quibusdam fructibus Principi Mauritio offerendas tradere , ut morem gerere Regi cogere
Sequenti igitur die cum acceptis illis literis extremum vale Regi dixis sollisadi isset, & ad nauem iterum reuersus esset, sublatis statim anchoris exportuit Ternate it iloat, uerunt, cursum suum Patanem versus dirigentes. rumfluunt. Caeterum Insulae har Molucciae non longe ab AEquinoctiali distantes, numero quinque recensentur, et nati nempe Dabre in iis . . iunci' i Mρ Batian, Maarum Tidore quidem Septentrionalissima est, eleuationem siue qμ' latitudinem I fere gradus Septentrionem ab aequinoctiali versus, longitudinem vero I 6 8. graduum obtinens Insul Ternate adiunctam sibi in Septentrionali latere exiguam aliam Him diciam , ad austrum autem Nudorem habet, quae capacior quam Ternate putatur, tamque exiguo interuallo a se inuicem distant, ut vel siclopi displosione ex littore huius ad littus alterius pertingere possis. Nihilominus tamen loco inter utramque medio exigua quaedam Insula a nomine, cernitur, quae ad Ternatensem Regem pertinet Versus austrum LI Gri progressis Insula stetitista criti vel a Lusitanis Piero Canesi dicta occurrit, iuxta eam CMorier Mpostmodo Gua ian, tandemque Baiian, quae australissima omnium est, sitae sunt. Excurrunt autem ad littus G o Montes altissimos habent multis arboribus consitos, maxime vero in Ternate, ubi mons aliquis, in summit te seu cacumine sulphure semper, maxime vero vento Septent rionali spirante, ardens conspicitur.
Fructus harum Insularum, unde toti orbi innotuerunt, Caryophylla
30쪽
, DESCRIPTION INDIAE ORIENTALIS
sunt, quae vero ad vitae sustentationem pertinent, ut sunt oryza, frumen-ς Iubqq ium alia, eorum ibi nihil crescit, quamuis id e negligentia potius inco- - ' quam ex si vitio fiat. Maxima autem Caryophyllorum copia ad ἐπια -- mediocritatem obtinent. Crescunt autem in altissimis arbor
uuae in montanis cernuntur aliis permixtae, ad dimidium fere miliare a littore Folia habent laurum aemulantia, nisi quod aliquanto tenuiora in extremitatibus plus acuminata sint. Dentio us contrita saporem Caryophullorum expresse referunt. Fructum arbores semel tantum in anno ferunt quamuis omni fere temporevi flores ta fructus tam maturi quam immaturi in eis reperiantur. Tempus maturationi horum fructuum incertum est, sed florum tempus est cum Venti australes spirant, Menses nem De Iunius, Iulius, Augustus&September, quibus aestum ibi experiuntur maximum Accidit autem plerunque V quo tempore arbores hae maxime florent, copiosissimae pluuia decidant N per dies aliquot continuen tur,maximo cum florum detrimento, quin humores eiusmodi rigido ferte non possunt, sed nihilominus tamen fructus per annum satis copiosi in arboribus cernuntur simulatque enim pluuiae illae cessant . nouo calore solum reficitur, arbores florere de nou incipiunt, atque ita postmodo fructus ferunt, licet flores priores omnes fere amiserint. Decerpuntur plerunque, colliguntur quarto postquam floruerunt mense,&tum so lum sub arboribus herba omni nudatum complanatur,4 frondes arboris exteriores, funibus Coarctantur atque constringuntur, ut undique ascensus eo melius pateat,&fructus eo commodius decerpi atque colligi possint Necesse autem est,ut quatuordecim dierum spacio omnes decerpaniatur ii enim fructus isti maturi in arboribus iusto diutius relinquantur, vir
tutem omnem amittunt, atque intumescunt sapore omnia missb. Itaque ut maturitatem fructus illos assecutos incolae animaduertunt, nullis labo ribus parcere solent, ut eos quam primum decerpant, idque eo magis quo prouentus maior cernitur, quod unoquoque triennio fieri plerunque soleo tunc enim tanta copia fructus illi proueniunt, ut ab una saepe arbore
duo Baria, quae I 1 o libras Hollandicas faciunt, siquidem Bar unum 61 s.
libras continet, colligantur. Fructus hi, quando decerpuntur,rubent non
nihil, & Sole exsiccati rubedinem istam retinent. Fit autem interdum,ut propterpluuias continuas ad ignem eos exsiccare necesse sit,& tunc ni credinem ex fumo Contrahunt,in apud nostros in maiori preci sunt, uuamuis sine ulla causa, cum quoad substantiam & virtutem a rubentibus nihil differant. Caeterum fructus hi humoris admodum appetentes sunt,d humorem facile attrahunt. Hunc Ternatenses affirmant,quod tempore e quo fructus hi maturitatem assequuntur, fontes ipsorum quam amittant, putei exsiccentur,quanquam non facile id credi possit. De prouentu, abundantia horum fructuum tale prognosticum habent Fructus
in Gilbo crescit ipsis Lanca dictus; hic si quado magna copia prouenit, abundantiam horum quoque fructuum significare, arguere dicunt. Fructus autem ille prunis nostris cereis similis estvi tribus an te Caryoph lla men
Pφθμ με Seil haec hactenus de Caryophyllis, quae ferium his Insulis tantum, & in i ς' - - proueniunt, tametsi in minorib. illis Insulis Himi Metare,quaru q- mentio facta est, quaedam etiam inueniantur. Quod ad fructus alios, ἰημυ siue nuee, indicas Bananin, uariab, Duriones &ssimiles t V P tinet,