장음표시 사용
61쪽
philosophica multa oe Aetorica, quae ad nos non perum runt: in quem etiam Neronis vrannidem saeuisse Dion memoriae prodidit. Nero enim res Romanas a primordio urbis carmine perscribere constituerat: σ iam ante, quam librum unum, a solasset, consultabat cum fluis, quot libris rem tantam complecti deberet. In id ergo consilium inter
alios Cornutus philosophus ob insignem sapientiam adbiatus,cum censuissent illic quidam quadringentos debere fieri
libros, dixit, immensium videri numerum ,-neminem
tot libros lecturum. Atqui tardis pus philosophus, o
ierit a sentatorum unus, quem laudas, sectaris Cornute, multo plures composuit. Cui Comutus,est ita,ut ais,inquit: sed illi libri Ch, in humanae vitae sunt utiles.Qua libera Stoici hominis stenteuria ossensius Nero, qui ea videret Danitatem oe ineptias suas palam argui, Cornutum in insulam relegauit. In Eusebi, autem Aronicis legimus annum
fuisse a Christo nato sexagesimum nonum, oe a Persio
mortuo quartum, cum sic ille relegatus est. eodemque anno
Octauiam Augustam iussu mariti in exilio interfectam: quam Comelius Tacitus iisdem constulibus occisim refert, quibus Persitum decessisse traditum est. Haec fere sunt, quae
in antiquis monumentis ile Cornuto philosopho Persi' magistro legere meminimus. Nam quem memorat Aulus Gellius, AmbrosiusMacrobius Cornutum, que Gellius Vbiaque Annaeum quoq; vocat, acrobius libro quinto Satumnaliorum , aut Macrobii librarius, Aurelium pro Annaeo hunc volunt alium esse Cornutu, non philosophiae uniuem
sesed solius irammaticae professorem: qui libros de figuris
sententiarum scripserit, 1κos memorat Gellius libro nono
62쪽
nosium Atticarum: copo sestq; in Terentium, Virgilium, Persium iuuenalem commentaria, de quibus mentionem se ceruntpartim vetusti scriptores, partim noui, qui nostra
patrum no brorum memoria, ammatica tractauerunt, σscripsierunt. Hic iraque Cornutus comentariorum oe rerum
grammaticarum scriptor, qui uissit, qui Cornutophilosopho annis iure quinquaginta iunior esse potest, si alius fui
eum Gellius do iam prudentem, Macrobius magnum D rum m literarum etiam Graecarum doctissimum appestat: ex cuius plurimisscriptis solum vidimus,quod hic edimus in Persi avras commentarium. Quod certe ita interim habet, vi nisi Gellius m Macrobius Cornuti grammatici eruditionem nobis comendassent ,semidoctum hominem fuisse iudicaremus. Nam in hoc comentario multa quidem terquam erudita, mantiquitatem multam redolentia, oe quae nisi&gissent noui interpretes Persit, non pauca in eius libello ignorasent sedix eodem id quoque ossendes, indo Ala multa, inepta. Accidit enim illi, quod coni, Pediant, Donati,
Seruor, Placidi, alioru veterum comentariis. Primil enim imperitos librarios nactu est: quod genus nihil non corrumpere solet. deinde qui describere properantes, laborem fugiebant totum describendi, multa contraxerunt. pontremo non
defuerunt, qui plurima infercirent, in Irim que is, quibus dolisistima enarratio, qui ortasse pro uetusto more breuiuscula era ad intelligendupoetam obscurum tenebricosum minime susciebat: atque ita non pauca interiecerunt oesua aliena undique colles la doctoria hominum, indo lorum- ouesicholia. Sic non magis unius Comuti videtur, quod publicamus in Persium commentarium, quam unius Donati, quodDonauno neprostat in Terentium. ut illa multis lo-ia ut
63쪽
cis refugant,nisi cum iudicio a Qui autem huius Persi
ni commentans meminerant Hermolaus Barbarus, Bapti
fla Plautiustilius Forruriensis,ac alii horum aequales santiquiores equidem proferre non possum, quisee illud vidisse, scripto testatum relinquerint nescio, quam bona baluerint exemplaria: sed nostrisscio nihil inueniri posse corrupti .
Fuerunt autem haec tria: quorum unum nos oe Guillelmus Martinus molianus, clarissimae ciuitatisAurdigalensis procurator, Aquis Augustis in vetusta libraria anno Christi Is 83. repereramus. Alterum Francisici Bemae Santonensis: tertium Ioannis Amaritonis Arue fuit. sius magis varia in conferendo deprehendimus,quam luersa loca sunt, unde fuerant conquisita. In iis ergo libris talefuit, quale hic vides Annaei Cornuti commentarium. Nihil in describendo mutaui,nisi siquae vocula corruptae videbantur. Nihil detraxi, quod aliquando sum expertus, quam periculosium fit, ea flatim contra vetusti codicis sidem auctoritatemque delere aut mutare, qua in alienis scriptis non .probes. Optavissem
quidem certe hoc comentarium in lucem dare purius emendati que; sed ad eam rem antiquis codicitus opus fuit: qui non suppetebant alij, quam quos dixi: neque habui, unde
alios conquirerem. Et haec qualiacumques int, ita edere melius duxi, quam pati literarum sudiosos diutius hia commentarii desideriose torquere.
Quod autem ad vocem commetum attinet, quam in titulo legisti: co MMENTARIVs ac neutro genere commentarium,
unde commentariolum fecit Cicero,est scriptum aliquod, liber adsubsidium memoriae comparatus, breuis, m in quo
rerum tantum capita ummaqueponuntur quaS memoria:
σ instructiones nuncfere vulgus appellat. Hui modis e
64쪽
Vale Probi commentarius de occulta lite ruis significatione, cuius me mi Aulus Gessius libro septimo decimo: ac cap. s. tale etiam paulo plenius orationis contra Domitium habitae commetarium, ius mentionem in Bruto facit Cicero. Horum nomisum pluralia commentarii σ commentaria, etsi vim sui numeriplemnque retinent, tamen ea nihil esse aliud interdum, quam quod imius numero significatur, grammaticis nostris iam dempticuiti qui viderint, quam recte biet ripiant. Vereor enim, ne cum Caesar commentariasi insicri siquos apud Ciceronem comentarios legimus appetilatos,mul orum librarum' pus intellexerit, quorum quisque commetaru nomine appegetur, quomodo Euclidis Alexandrini geometrae elementa, libri sunt tredecim,qui appetantur
elementum primum, elementis secundum, tertium, quartum, reliqua deinceps eodem nomine. Commetarius rursus σcomentarium,ac multitudinis humero commetarii oe commentari saepius; tamentaria sicut iidem, olunt praeceptores, eam significationem habent , ut expositiones interpretatione ; auctorse in literas relatae,ita uocentur. Servius in librum septimn AEneidos. Dicit etiam quidam commentarius conuerita legendi2 Aulus Gellius libro , resimo. apud Pisa sv 7 tarchum in quarto in Hesiodsi tomentario. Idem libro pri- Cap. n. mo. Praeterea in commentariis Labeonis, quae ad duodecim tabulas composuit. Et, finginus autem non hercle ignobilis CV grammaticus,in comenta' qua in Virgilium fecit. Quod igitur comenta um utroq; genere, σ comentarios oe commentaria esse debere tradunt no h igrammatici, id commentumsuit in Aquensi codice cur omnes huiusmodi expositiones commenta uulgo dicebantur me puero. Tunc nanque
prsabat pasta Virgilius, Ouid us, ab scriptores, cum
65쪽
comento: sedpostea, quam politiores site florere cev sint, cedentesimis barbarae. quae commenta primum videram, dici commentaria carptaseunt. Sic multi, quisibi aliquid praecaeterissapere uidebantur,existimauerunt ista, comenta iam bare dici,commentaria Latine appellanda sed vellem tamen ego, ut, qui inter audaces istos emendatores eruditione ae cellunt,docuissent, desciant,commentinia hic rectius dici, quam commenta. Veteribus Granis, qui obrenue omnia perdendi siummu stadia fuisse diceres, ex contento commentarium,ac ex comentario comentum acer Milefuit: si interpretes scriptorum alienorum, quomodo suas expositiones appellarint hoc nos quaerimus. Pristianus libro sexto. Se uius in commento Virgini. Et paulo post. Servius in comentario tertii libri Virgiliani.Idem libro decimo.Seruius in comentario AEneidos. Et libro quintodecimo. Donatus inco
mento A neidos.Ita modo comentum,modo commentanum
res eadem apud Pristianu, antiquum m nobilem gramma ticum, appellatur. Est autem COMMENrm proprie res inuenta,excogitata callide,aocta unde m verbum commentari pro inuenire, excogitare, fuere: at sicut'commetum pro evo Pione auctore dictum est, vii oslandimus,lta etiam hoc COMMENORI pro eo, quod est commentum siue commentarium facere, interpretationem componere inscriptorem aliquem, legimus usurpatum. Aulus Gellius libro tertio. S binus medicus, qui Hippocratem commodisiime comentatus est, his verbis enarrauit. Et hinc COMMENTAro a pro interprete commenti scriptore, frequens in Servii commenta*LQuod ergo fuit in antiqui mi exemplaris titulo commentum ,siquis minus probet: id in commentatrium illi co mutare,mihi non leue visum ess agitium.
66쪽
L E R I I PROBI. vcvs Persius Flaccus natus est pridie Nonas Decembris, Fabio Persico, L. Vitellio Coss.decessit Vrii. Kal. Decemb. Rubrio Matio, Asinio Gallo Coss. Natus in Etru- ria Volateriis, Eques Romanus, sanguine& amnitate primi ordinis viris conluctus. decessit ad octauum milliarium via Appia, iii prediis suis Pacer eius Flaccus pupillum reliquit moriens,annorum sere sex. Fuluia Sisennia materniipsit postea Fusio, Equiti Roman 'Ξ& est quoque
extulit intra paucos annos. studuit Flaccus usque acricinum xl l . Volaterris: inde Romae apud Grammaticum Remmium Palaemonem,&apud rhetorem Verginiit' Flaccum. Cum psset annoru xv I. ami-
citia coepit uti Annaei Cornuti ita ut ab eo nusqua discederet: a quo .um. introductus aliquatenus in philosophia est. Amicos habuit a prima adolescentia Caesium Bassum.& Calpurniunt Staturam,qui co vivo iuuenis decessit.Coluit ut patrem Seruilium' Numanum. Per Cor- - mi. N.
nutum cognouit Annaeum etiam Lucanum, aequaeuum auditorem minanum.
Cornuti. Nam Cornutus illo tempore Tragicus fuit' sectae Stoicae, qui libros philosophiae reliquit.Sed Lucanus adeo mirabatur scripta . . Flacci,ut vix retineret se illo recitante a clamore, cquin illa esse vera poemata diceret Sero cognouit Senecam, sed novi caperetur eius ingenio. Vsiis est apud Cornutum duorum couictu doctissimorum,& sanctissimorum virorum, acriter tum philosophantium . Claudi j Agaterni medici Lacedaemonii, & Petronii Aristo cratis V agnetis, stu. -- quos unice miratus est & aemulatus, cum aequales essent,& Cornuto ν m. .
67쪽
, minores.Ipse etiam decem fere annis summe dilectus' apud Thra
io Thrasia, scam es ita ut peregrinaretur quoque cum eo aliquando, cognatam eius Arriam uxorem habente. Fuit morum lenissimorum, verecundiae virginalis, fortari pulcrae, pietatis erga matrem &sororem Mamitam exemplo sum cientis. Fuit fiugi &pudicus. Reliquit circa H-S XX. matri & sorori. scriptis tantum ad rnatrem codicellis, rogauit eam ut daret Cornuto sestertia, ut quidam dic ut, centies, ut atqvolui plus,&argenti facti podera viginti,&libros circa septingetos,' Chrysippi,sive bibliothecam suam omnem.veru Cornutus sublatis libris,pecuniam sororibus, quas stater haeredes fecerat, reliquit. . Et raro. de tarde scripsit. Hunc ipsum librum imperfectum reliquit.Ve
sus aliqui dempti sunt in ultimo libri:&' quasi finitus esset,leuiter recitauit Cornuto: & Caesio Basso petenti vi ipse ederet, tradidit
M. Vosito edendum.Scripserat etiam in pueritia Flaccus Praetextam. & οδεμ σμυ- - κων librum unum,dc paucos in sororem Thraseae in Arriae in x. . trem versus,quae se ante virum occiderat. Omnia autem Cornutus auctor sitit matri eius,ut ea aboleret. Editum libru continuo mirari homines,& deripere caeperui. Decessit autem vitio stomachi anno,
aetatis xxx. Sed mox ut schola & magistris deuerterat, lecto libro Luciliij decimo vehementer Satyras componere studuit cuius libri principiu imitatuξ estvibi primo, mox omnibus detrectaturus, cum
tanta recentium poetarum & oratorum insectatione, ut etiam Neronem illius temporis principem,culpaverit:cuius versus in Neronem cum ita se haveret, . Auriculas usim Mida rex habet,
in hunc modum a Cornuto ipso tantummodo est emendatus. Au i is asini quis non habet ne hoc Nero in se dictum arbitraretur.
Satyrae proprium est,ut vera humiliter dicat.& omnia cum sanna faciat: qnam Sisenna protulit poeta. item satyra dicitur,quae variis rebus continetur. Satyra item lex apud Romanos lata, quae fucatis verbis sallit audientes, ut aliud dicat . aliud vero significet. In hae' praefatione dicit se non poetam, sed semipoetam estu: & dicit fame
se coactum sicut & caeteros, ad scribendum: quod cum de se diciti non dubium,quia de aliis dicati
68쪽
ΙΠΠΟΚPHNII. quod & Hesiodus dicit. Dicitur enim Pegasus errando ad Heliconem montem pet- ueniste ibique siti opprelsus, ungula todille: ex quo loco fons editus, Musis sit consecratus. Dicit autem se de illis non esse,qiu sunt egregii Musarum amici. Caballino autem dicit, non equino,eo quod saurae humiliora verba conueniant. Nec in bicipiti somniasse Parnaso. Parnasum montem Delphorum dicit,qui habet cacumina duo,Nysun Libero sacrum. Cyrrham Apollini. f Vnde Lucanus, Cardine Parnasuι gemino petit aethera colle, - Mons Phoebo Bromioque Iacer. JTangit autem Ennium , qui dicit se vidisse somnium in Parnata. Homerum sibi dicen tem,quod eius anima in suo esset corpore. Bisiapiti aute,yro duplicis cacuminis. . 'Paltatimque orenen. Pyrene sons est Musis consectatus in Helicone. pallidam autem ideo dicit,quod poetae palleant scribendi lassitudine. Lambunt. id est. tegunt vel circundant,& quasi lingua tergunt. ιετως-
-- cr sidera lambit.JHederae sequaces. quod sequantur & sine fine repant. Se paganis. semipoeta. Et hoc verbo humili, Satyrico modo usus est. P gani dicuntur rustici, qui non nouerunt urbem. πιγου villail Ac sacra vatum. ad numerum poetarum. Quis expiaruit nis-taco buum naere H qc dicit: quod non omnes soli immodo nat ra sua sunt poetae, d ventris dc egestatis necessitate coguntur. dum semet studendo vigiliis cruciant:alioqui omnes essent sine l. bore poetae:& hoc de auibus probati Nam nodieque videmus psittacos esurientes vocali sono strepere, de με dicere. suum autem, quasi proprium, ut naturaliter videantur loqui. ita tamen, si esuri tinti Conari. & Blandiri legitur. sventer. Apologiam facit poeta.nam excusat se non inuidiose scripsisse, ut poeta appareret, sed causa vi-
69쪽
us, ut salarium mereretur. Nam Salarium est victus unius diei. voces. humanas. Negatas. per naturam. Dolo se nummi. callidi de potentis ad suasionem : quod ad omne facinus sicile impellati Re f. oris. resti eat. Comos poetas. quod comino lucro inducti, non tum cantare possint ed etiam carmen effingere. Pega eium ne itur. In aliis cst Melos.
Cv R AS HOMINUM. Semetipsiura redarguit, quod ipse relinquit carmina, quae vulgus lecturum non sit,quoniain non sunt vulgaria:& quod minime conueniant robusto ingenio, Sc libidini iuuentuti Sed haec satyra scribitur de iis, qui publice captant famam eloquentiae ex fauore imperitorum. Et hoc velut dialogi genus in principio ex persona interrogantis inducit. Ait ergo Curas Hominum inanes, quod sine fructu laborare velint.
Quantum est in rebus inane. Graecuin est, ο ε , Muν. Deest autem,humanis, ut iit,in rebus humanis. Inane autem vacuum ac ratione cavens. Qtias leget haec' H unc versum de Luciiij primo transtulit, &l humanae vitae vitia increpansJab admiratione incipit. Dicit autem sibi. Irin tu 3 pro mihi ne 3 Figura synaeresis. M n tu i Eud ' Sic pronunciandum est,quasi de re non manifesta audiat. Nemo Hercule. affirmative & adverbialiter. Nemo λ Interrogat admirans. Nemo - .ergo '' acuta prima Persius dicit, vel duo lecturi erunt: & cum :.ά f ςxi'pi sintnlit vel, dc quia hac vitiorum materiam dubitat etia napaucis legi,intercisiue dixit rit, non addens, unus,vel tres. Nemo. Persiliit in eo, quod dixit, Nemo Hercule. turpe Cr miseerabile. Turpe, si duo & miserabile, sit nemo. & quasi corrigit dicendo, Quare ne mihi pο damas, id est, multi nuba. I lydamas autem Nero, quod multis nupsit: aut quod timi diis de imbellis fuit, ut apud Homerum inducitur. Troiades, Romani accipiuntur. Alij Polydamanta, populi pe lonam accipiunt, clua: loquax est de ineptat cuiusnodi naturae fuit Polydamas:Troiades vero nobiliores. Labeonem. quia Labeo transtulit Iliada & Odγsseam,verbo ex verbo, ridic Me satis, quod verba' is, p Qtiu quam sensius secutus sit. Eius est ille versus:
s. Crudum manduces Priamum, Priam que ph ivos. . Nugae. Vim habet reprchensionis. Tti ita Roma. Ab aqua translatio. vel quod multis gentibus repleatur. Eleuti.altuni faciat laudando,uel inciliet.Accedas.assentiaris. Examen ve improbum. AN ως dicit. hoc est non debere quaeri iudicium in vulgari iudicio, cum in eo aequita non sit. Examen autem est lingua vel lignum,quod mediam h
70쪽
stam ad pondera adaequanda tenet. Casilare autem est digito libram
percutere, Ut temperetur,& prae agitatione post in aequum conquiescat. Truti a verb est foramen,intra quod est lingula,de qua examinatio est. Nec te quaesiveris. Id est, noli iudicium de te extrinsecus
quaerere, quae est Chilonis Lacedaemonij sententia.JNam Romae quis non Z In populo,inquit,quis non est rudis & imperitus λ Tunc cum ad .cunitiem. cum risu pronunciandum. Id est, cum ad senes respicio poetas. Et nolirum i lud viveretrisse. Figura Graeca est,pro, nostram αs
vitam tristem.N-- relictuJudis puerilibus depositis. Cum sapimus patruos. Eleganter pri os. Id est, cum veram seueri tem sapimus. Patrui enim seueri circa fratrum filios. Sic Cicero: obiurgauit Coe lium,ut quidam patruus Censor. J Horatius, Iz.
- metucntis patruae verbe ι linguae.
Tunc unc noscite inolo. 2. dicere vel ridere.Tunc.praecipue:vel Gl. D f est asseveratio valde dolentis,ut, . qω per μ' Me, me adpum,qui Ieci, S, . Tunc tunc o liceat crudelem Erumpere Vitam. Sed sium petulanti urid s. si lene Cachinno. Id est non me contineo. Lasciuior fio risu.& hoc dicit. Date mihi veniam. talis sum naturae, ut rideam. Et hoc secunduluphysicos dicit, qui dicunt homines splene ridere, felle irasci, iecore
amare, corde sapere, & pulmone iactari. Spiane petulanti. luxurioso pectore. vehementius enim splenetici solent ridere.Cacsiuno autem dupliciter exp initur. Si quidem nomen est & verbum: nomen est, cum per casus inflectitur, ut hic cachinno, huius cachinnonis, quomodo leno lenonis palpo palponis. Est & Verbum, cum per modos& tempora declinatur,ut cachinno, chinnas, chinnat,& facit cachino ab eo quod est rideo. Cachannus autem risus est lasciuior eum voce, quem Graeci' dicuta,Scribimus inclusi. Aut ordo est εVerborum,Cum ad canitiem Venerimus,liuac scribimus inclusi: aut ad poeticam artem retulit,quod ait Inclusit,ac si dicat, ab omni cura 'C remoti:aut certe Inclusi, metri lege coarctati. Ab hoc ergo loco incipit de malis poetis loqui.Nummu ille. Numeri proprie rhythmi sint. nunc vero metrum significat. Hic pede liber. Id est, pro escam orationem componita. quamuis Cicero praecipiat prosaicam orationem ita componendam est ut etiam certis quibusdam pedibus & fat, ct terminetur. Grande aliquid. Hoc per ironiam dicit: id est, putat se tragoediam scribere. Qκod pulmo,animae praelargus, anhela. id es crinone non humili, imo poetico spiritu, qui mos erendo in recitatione pene rumpitur, dum vult hoc, quod scribit, inflatius pronunciare.
Animae autem Praelargus,dicit, vento abundans o ta u.Vt Virg. Quantum ignes animaeque valemt. Et alibi.