장음표시 사용
11쪽
O S D. Ludovicus Ysiclla Valentinus, Sac Τhe logiae prosessor,ac totius ordinis Praedicatorum humilis Vicarius Generalis. Commentarium de Paradiso Voluptatis a Reu. P. Fr. Thoma Maluenda , conscriptum cum duo Patres in Sacra Theol gia Magistri,quibus inspiciendi curam iniunximus, accurate recognouerint: nihilque in eo Orthodoxae fidei aut Ecele, si isticae doctrinae, bonisue moribus aduersum repererint, facultatem damus ut publicae typis excudi possit. In quorum fidem ijs nostro sigillo munitis manu propria subscripsimus. Dat. Romae in nostro Conuentu S. Mariae super Minervam Die I 6.Februarh. Ibo .
et , .. Fr. Desiderius Gonsaluus Linoi,Socius.
Fr. Paulus de Francis de Neapoli Magister & socius Reuerendissimi P. Magistri Sacri Palatij Apostolici.
12쪽
luperiora anno publicauimus, ιntegrum de Para- Cap. .
di o Voluptatis opus: ecce iam damus: rem irati gesimus: iudicium penes Lectores esto esciri cupio, me tantum de loco ipse Paradisi, eius. Virtutibus, quibusdam alijs ad ista pertinentibus adornase disputationem: nam de felici illo originariae tu Titiae Hatu, dotibusque tum animi tum corporis,nostri generis Proauctorum, di fierere, visum es multo prolixius, quam it destinato molumine contine- ra tam multa ac maria possent: s' id dium haud animo insia derat,de his accurate tradiandi quod ea iam omnia exciderint, z quod a Theologis plenius explicata extent Paradisum habebat peculiaris ratio, quem nonnulli hoc tempore abolere cupierint, δε- cuitque nos exfense maiorum sartum tectum conseruare.
13쪽
PLantauerat autem Dominus Deus Paradisum Voluptatis a principio. in quo posuit hominem quem formauerat. 9. ProduXitq. Dominus Deus de humo omne lignum pulchrum visu, ct ad vescendum silaue: lignum etiam vitae in medio Paradisi,lignumque scientiae boni & maii. Io. Et fluuias egrediebatur de loco Voluptatis ad irrigandum Paradisium : qui inde diuiditur inquatuor capita. II. N men uni Phison: ipse est qui circuit omnem terram Hevilath: ubi nascitur aurum, let.& aurum terrae illius optimum est: ibi inuenitur bdellium,& lapis onychinus. et 3 Et ncinen fluuij secundi Gelion : ipse est qui circumit omnem terram Aethiopiae . I . Nomen vero fluminis tertii Tygris:ipse vadit contra Assyrios. Fluvius autem quartus, ipseqst Euphrates. Is.Tulit ergo Dominus Deus hominem,&posuit eum in Paradiso Voluptatis,ut operaretur,& custodiret illum.
ET cum audissent vocem Dramini Dei deambulantis in Paradiso ad auram post meridiem,abscondit se Adam & uxor eius a facie Domini Dei in medio ligni Paradisi . a I. Fecit quoque Dominus Deus Adae & uxori eius tunicas pelliceas,& induit eos. a 2. Et ait: Ecce Adam quasi unus ex nobis factus est, sciens bonum &m lummunc ergo ne forte mittat manum suam, & sumat etiam de Ligno Vitae,& comedat,& vivat in aeternum. a 3. Et emisit eum Dominus de Paradiso Voluptatis, Mi operaretur terram de qua sumptus est. et q. Eiecitq. Adam.& collocauit ante Paradisum voluptatis Ch rubim & flammeum gladium, atque versatilem, ad custodiendam viam Ligni Vitae .
14쪽
.Auctores qui de Paradise Voluptatis scriUeruui. cap. I.
inulta diss* entem S. Epiphanius pluribus citat Haeresi 64. S. Athana , ' sius Quaest. Αν. & 48. ad Antiochum, S. Basilius peculiarem de Paradiso tractatum edidit, S. Iacobus Orrhoesta Nisibis Episcopus Sermone do, Theologia, S. Ephraem Syrus eiusdem S. Iacobi discipulus in Commenta. γijs Genestos, & in Sermonibus de Paradiso, S. Gregorius Nysienus Com- mentario de Homine, C. xo.& aa. Dominus Ioannes Sermone,Cur arbor il-Ia appellata sit, Arbor scientiae boni.& mali iti quid sibi velit illud Christi:
' Hodie mecum eris in Paradiso . Dominus Seuerus oratione a a. de Epithronio,Ioannes Monachus Sermone de occasu mundi huius,& de Venturo no-uo: sex istos praecedentes memorat Moses Bar Cepha Lib. de Paradiso, Parte I.Insuper S. Epiphanius Haeresi 64. & in Anchorato, & in Epist .ad Ioannem Ierosolymitanum copiose de Paradiso loquitur, S. Ioannes Chrysolio-mus Homi l. is .in Genes S. Anastasius Sinaita Lib. 7. N 3.in Hexae meron, S. Ioannes Damascenus Lib. a. de Fide orthodoxa, Cap. a i.Anastasius Nicaenus Episcopus in Quaestionibus sacrae Scripturae a 4. Moses Bam Cepha Syrus Episcopus Beth.Raman, & Beth Ceno, Curator rerum sacrarum in Mozal, hoc est. Seleucia Parthorum,ante annos 7oo. Commentarium de Paradiso in tres partes distributum ad ignati uni fratrem conscripsita quod opus extat adhuc ab Andrea Masio e Syro in Latinum transfusum . . 'Marcus Eremita ante Aoo. annos librum de Paradiso composuit. Scripserunt vero plerique veterum Graeciae Patrum de Paradiso non pauca cum in Commentarijs a se in Genes editis, secundum eius Libri Caput interpretarentur, horum fragmenta, centonesq. varij supersunt alluc in Graecis Catenis, quae extant in Genesim,citanturque a nonnullis r* eiusmodi sunt S. a Steuchur
Hippolytus Martyr, Episcopus Portu ensis, S. Dionysius Alexandrinus Epi- CV scopus, Eusebius Emessenus, Acatius Casariensis Episcopus , Gennadius' ' φConstantinopolitanus Episcopus, Seuerianus Gabalcnsis Episcopus, Theo- Λ
15쪽
dorus Mopsuuestenus,Sarron,Sc ali et quos in Genesim Commεtaria dictasse, partim Eusebius Caesariensis in Historiae Eccle. Libris , partim S. Hier lia nymus,Gennadius, Honorius, Trithemius,Sixtus,& alii in Catalogis Eccle- utrinasticorum Scriptorum affirmant. Ex Latinis vero, Tertullianus Lib. de Ιum dieio Domini Cap. g. Lactantius Firmianus in Carmine de Phoenice: quam--., , . 2 utS Gentilis Poetae potius illud essie Opus aliqui suspicentur. S. Ambrosiusti integrum de Paradiis Librum elucubrauit, S. Hieronymus Traditionibus Hebraicis in Genes. 1. Proba Faltonia nobilis Romana semina in Virgili centonibus,Claudius Marius Uictor Rhetor Massiliensis Lib. i. Carminum in Geses quem sub Theodosio& Valentiniano defunctum Gennadius prodit et S. Augustinio Lib. a.de Genesi contra Manichaeos, de Lib. 8. de Genesi ad Litteram, S.Isidorus Hispalensis Episcopus Lib. et q. Etymologiarum,C. 3. S. Hilarius Arelatensis Episcopus Commentarbs in Genescarmine, S. Alcimus Auitus Viennensis Epistopus Lib. r. Carminum in Genesim. Porro innumeri,qui in Genes. Explanationes scripseruntinum a. Cap. enarrant, do Paradiso disserunt, ut S. Eucherius Lugdunensis Episcopus , S. Bedainlcuunus, Strabus Monachus, Rabbanus,Rupertus Abbas Tulliensis , Hugo de S. Victore,Thomas Anglicus, Hugo Cardinalis Carensis, Nicolaus Corvanus, Paulus Burgensis, Nicolaus Lyranus, Henricus Langesteinus, Alsonsus T sta tus, Dionysius Carthusianus. Henricus de Flassia,cuius opus in .Genec Capita ML extat,Thomas Caietanus, Augustinus Steuchus, Franciscus V tablus, Isidorus Clarius, Gulielmus Hamerus, Ioannes Ferus, Ambrosius Catharinus, Antonius Honcala, Hieronymus oleastrius, Aloysius Lippo. manus, Emmanuel Sl, Benedictus Pererius, Ludovicus Ystella,& alii. Ex Thelogis Scholasticis, PetriR Lombardus in a. Sententiarum distinct.27. & omnes eius Interpretes qui solent esse immense numero, B. Albertus Magnus parte a. Theologiae Tract. I 3.Quaed.79. Vincentius Bellovacensis in Speculo Histor. Lib. 3.C. 6 3.Tostatus in Genes. 33. a Qua L 83. usque ad Eoa. Alexander Alensis x.parte raeologiae,S.Thomas Aquinas prima parte Theologicae Summae Quaeli. ao a.& plures eius Explanatores, seorsim Dominicus BaheE, Franciscus Cumelius, Gregorius de Valentia, & ali1 .n rami Insuper Annalium, Chronographiarum,&Ηistoriarum conditores plurimi qui res ab exordio mundi narrare incipiunt, solent quoque cum primam Vniuersi conditionem exponunt, non pauca de Paradi Voluptatis asterre . In hoc genere licet innumeros reperire, ut nihil opus fit singill
Ex Recentioribus praeter descriptos egerunt de Paradiso Ludovicus Viues in Comment. Lib. x3. de Civit. Dei. Cap. 21.Ioannes Goropius Becanus. Ioannes Pineda Lib. i. Ecclesiasticae Monarchiae cap. 7. Robertus Bellarmunus Lib. de Cratia Primi Ηominis eam Ir.& seqq. Iacobus Nactatus in Medulla lacrae Scripturae de Opere sex dierum, Petrus Calefinius in Notis ad sacram Historiam S. Seueri, Ciruellis Dar ensis Quaest. ε 3. Paradoxica, At sensus Veracrucius Lib. de Caelo, Speculatione I 3. Blasius Viegas in Cap. I r. Apocalypsis, Abraham ortelius in Tabula Geographiae sacrae, Ioannes
16쪽
in libelIo de Timotheo,seu de Nilo,Nicolaus Serarius in Comment. Cap. R. Machabaeor. I. ait se integram de Paradiso tractationem condidisse . lod cus Clicthouaeus in Commen. Lib. a.S. Damasceni, cap. M. Ferdinandus Vellosillus in Aduertentijs ad Tomum 3.S. Hieronymi, Henricus HenriqueZ . Lib. de Fine hominis, C. s.& a . in Glossa, Felicianus Capi tonus Catholicarum Explicationum parte a. Explicatione F. Praeterea Cosmographi, seu Chorographi Christiani, qui locorum ter- cosMoosth rarumque situs describunt, cum de MeΘpotamiae fluminibus Tigri & Eu- PHI-phrate, vel de Indiae Gange, aut de Aethiopiae Nilo produnt, nonnulla d terrestri Paradisio, oblata occasione,interdum interserunt. Horum ingens suppetit numerus. Denig. complures qui Antichristi res suturas stylo sunt prosecuti, eum de Henoch & Elia eo tempore venturis sermonem instituunt,deloco ubi nunc uiuunt,num in Paradiis,multa tractare solent. Da. mus istorum prolixam enumerationem Lib.i.de Antichristo Cap. I.
De Hebraico nomine Paradissu Gan, O naa Ganah. Op.IL
I VI A Septuaginta Interpretes, & hos secutus acer nosteri Vulgatus Paradisi nomine in Scripturae variis locis expri- in oΑ,i
mere conssieuerunt notionem duarum vocum Hebraica- 'm'fa.v.f.
rum,nempe Gan, & Pardes, de utraq. nobis paucis est dis- : . . serendum. Cum haec vox Gan pluries in sacris Litteris o Τ': l . 3
currat, Noster aliquando, Hortum, sed Octodecie s Paradi- :. . sum est interpretatus: & primum Genec. 1. V. 8. Flantave- :'όζ. A. rat autem Dominus Deus,Gan Paradisum voluptaιis. Et alibi. a Qujdam di- ΥRetia ιnii. uocium b pu ant a Ganan, abscondere, protegere, defendere, nempe a densi- state,& opacitate arborum quod inumbrent ac protegant; vel quod hortus m . abscondi soleat & defendi ab incursu hominum ac bestiarum et sed praestat
aliorum' etymon Ganan esse circumclaudere, circummunire, concludere 'septo,vel scuto muniendi causa, circumcinge eaddesensionem: per, PrO- rh --ς,. tegere,vbiq. vertunt Septuaginta & Noster,ut q.Reg. 2o.v. 6. & alias. 4 vm
de dicatur Gan quod hortus sit circumquaq. munitus septo. an Nec prorsus aliene quis conferat cum Hagab, meditari, & eum Nagan , ' ludere instrumentis musicis, & eum Nagis, splendescere, quod hortus sit , δέ locus decorus ac splendidus, meditationi & musis aptus.Etsi remotius,confer etiam cum Maguen, scuto,clypeo, quo nomine metaphorice alicubi Spiritus sanctus Principes appellat,i quasi protectores & munimenta populi, laa ruri qui multitudines continent. Sapient. 6. v. s. quod hi praecipue hortos Pa- ud maradisos in delitiis habeant. Sic eos Psaltes nuncupat Psalmo 46. v. lo. L- ΔIelabim maguine eretvmeod nabalah.Sed tantisper locum excutiamuS. Septua- , ginta reddunta Quoniam Dei fortes terrae valde eleuati sunt. Graeca Seho. RIta notant geminam in Septuaginta haberi lectionem, ipsius Dei sortes a io'. 'hterra seu super terram valde eleuati sunt. vel, Fortes,qui terrae Dei Abra- PsALMoham, valde eleuati sunt. Theodoretus: Quoniam Dei sortes vehementer ci VP super terram elevati siunt. Obseruat Euthimius Graece Genitivum haberi, Dei, consentiuntq. omnia serme Graeca exemplaria . Hinc existimauit Ianis
17쪽
senius mendum illapsum in Vulgatum ut pro Dei, Dii legatur apud ipsim.
at Genebrardus mauult errorem in Graecis facili lapsu: quod & rationi Se
Hebraeis magis congruit: nam nullus dubitet praeferendam Iectionem Vulgati: Quoniam Dis sortes terrae vehementer eleuati sunt. Annotat ista Theodoretus : Hos namq. Septuaginta, Fortes nuncupa runt, Aquila verO,Scuta, theodotion & Symmachus, Propugnacula , seu Protectiones appellauit.J Sic ille. ChaldaeuS InterpreS, Quoniam coram is Deo scuta terrae vehementer exaltata sunt.S. Hieronymus in sua ex Hebraico Translatione, Quoniam Dij scuta terrae vehementer eleuati sunt. Recenistiores in innumeras abeunt interpretationes, de quibus consulas Enarrat res Psalmorum. Hebraea ad verbum sequentes omneS sensuS patiuntur. I. Quia diis scutis terra valde praelatus est. Nam & falsis dijs & Princip1bus inis finito praestat Deus. 2. Quia Dei sunt protectiones terra,valde excellat. nempe ob beneficium creationis te gubernationis. 3. Quia Deo curae sunt, vel ad lis serunt cI ei terrae, valde elevatus est. de Sanctis Orbis tutelaribus patronis; quorum honor Ae cura mirifice diuinam gloriam illustrat: possis vertere , υalde eleuati stat. Nec absurda syntaxis, Cinei eleuatur ess, pro eleuati sunt. sed usu sacrae linguae non insolens; ut Prouerb. 3. I 8. . Et fulcientes eam beatur.& v. 33. Et stulti exestat ignominiam. & c. I . I. Sapientes mulieres aedificauit domum suam. sunt eiusmodi exempla frequentia notata etiam ab Gramma--- in. ticis r- ponitur enim singularis numerus distributive pro unoquoq. e pluri-4. ω Go. bu S. . Duia apud Deum scuta terra νehementer atrollituri stilicet, unum quod φ I- ω - 1- eorum, vel attollunturivi sit illud Psal. I 3 8.r6. Mihi autem nimis honor e
ii sunt amici tui Deus:s e. .. Quia ad Deum senta terra valde elata sunt. de superbia Principum&potentum, qui aduersus Deum eriguntur. S. Quia sicut
dκ, sicuta terra vehementer ascendit . vel ascenderunt. eodem sensu t nam susturari tentant diuinitatem. . Quia per Deum,el ei terra vehementer ascendendo eleuatus est. vel eleuati sunt. vi Iuramento cum admiratione affirmet, vel honorem sublimem amicorum Dei, vel superbiam intolerabilem poten- . tum. Lamed aliquando iurantis esse ut a. Reg. 3. I 2. volunt Hebraei. 8. Quia a Deo scuta terra multum recessi. vel recesserunt. Sic verbum Alis in Niphal sumitur Uulgato etiam Numeri ιε. Σε. 8e a. Reg. a. r. vi innuat hic athein
mum de desectionem a Dco , mundi Principum 9. Quia a diis et eis terra valde recest Deus, nimirum,uel a falsis diis, vel ab impijs potentatibus. Io.
Quia dii scuta terra 'valde in 'ventum euanuit. vel evanuerunt. vel subducta
sunt. de imbecillitate,&.abolitione idololatriae tantopere in sacris Litteris ad Dei po entiam ostendendam, celebrata . , Lamed omnium casuum esse notam, Ae pro, apud, ad,sicutia, ab, in ScriP-: 2.2, tura substitui,prolatis exemplis te Grammatici docebunt.b Elohim de ve-
Ioann-ι ι ad ro,& falso Deo e magnatibus dici, notius em quam ut exemplis sit demonstrandum. Scuta terrae hic vel Sanctos & amicos Dei uniuerse, vel principes aluinquar 9ιν - nationum , ve I peculiariter Apostolos illustri nuncupatione Elucidatoressiariis. L intelligunt. Quidam sensum hunc praeferunt omam Dij, Pater, di Filius,& is 4 Fνά- Spiritus sanctus, scata terra vehementer eleuatus est. Elohim plurale propter Mysterium faerae Triadis, verbum singulare , eleuatus est, propter Uni -
, talem de identitatem essentiae. Eictim quidem mysterium continere Trini. tatis
18쪽
tatis,docemus contra Critieos in Comment Psalmorum: η ei tribui verbum singulare saepius in Scriptura, nimis est peruagarum . . Simpliciisime nos locum ita reddemus: Quoniam diis munimentis terra SIMPLICIOR valde ascendit. hoc est,quia iudicibus, potentibus, terrae scutis N praesta ijs sublimi in honore est Deus, q. d. quoniam hi pietatem maxime colunt. Hos omnes commemoratos sensus. antecedentibus recte aptari, & Hebraico Fonti optime congruere, quiuis per se dignoscet; nos ad alia properemus. Inuenitur autem in Scriptura pluries forma feminea Ganab in eadem tD GA- horti seu paradisi significatione, sed plerumque uti notauimus, genus scini- N AH
neum ponitur ubi vel dedi solutis delitiis, vel de imp ijs superstitionibus
agitur, ut Eccles a. s.&Isaiae I. ast. &C. 66. II. &C. 61. 3. Ponitur Ganab Iob.8.16. loco nimium obscuro . Rettob ba liphne samer νeastanatho tona hibotege. Nosterinuniectus videtur antequam veniat sol O in orιu suo germen eius maπ aB, egredietur. Septuaginta,Humidus enim est sub sole, 's de putredine eius rada, est mnus eius ascendet. Radamnorum autem nomine, inquit Odympiodorus , adnata,& serculos,seu stolones,aut etiam ramos & flores significat. J 1 ocvs Ioa
Aquila,apud eundem Olympiodorum i Squalidus est in conspectu solis. OK 8 PM vel, ut alijs citant, Humectus est in faciem solis pro Ionekeιb, Symmachus
di S. Ambrosius, ramum, Theodotion, propaginem , rediit. Sanctes, Viri. dis est ante solem in horto suo ramur eius tener egredietur. Uatablus, Uιridis est ante solem supra bortum suum rami eius extensuuι se. Clarius , Humectus videtur ante Alem, o in bono sivo germen eius egredietur. Montanus, Tener ipse ad faeies uelis, o super horto suo ramas eius tener egredietur . Marinus, Humectur ipse ante solem, T super,secus, hortum suum plantula , surculus, eius egredietur. Caietanus, Uiuidus ipse in facie solis, s in horto suo ramus
. . Et si licet audire Novantes , saltim ea ratione ut palam sit nihil ex eis boni disci posse, quod non iam Catholici eruditius docuerint, Munt erus si avertit: Qithi arbor virens en in eo pectu solis,oin horto sus surculus eius pro
greduur. Franciscus Iunius & Tremellius Emanuel: Succosus est ante solem, o supra hortum suum tener ramur eius prodibit. Leo tutas, v l Claudi cis lia. duellus: Ceterum planta in se hum rem continentis, etiam cI ri tu DIejl ιι, Pro pago tenera nodibit in horto. Auctor Noare Translationis H. span cae x Hu brato: Un arbol es a verde anta et solosus renaeuos salensobresu buerto. o. Hir
' . Ratob proprie,irriguus, humectus, madefactus, quamuis alij hic Cibstan. tiue aecipiant pro humore seu humectatione.Chaldaeus di Rabbini utuntur hoc verbo pro virere, Retulia quoq. appellare solent dactylum viridem seu immaturum; ut non immerito quis hoc loco deflectere positi ad palmam , quae sit arbor semper virens , & irrigua. ut sit sensu S; Palma ipsa faciebus solis,&super horto suo surculus eius egredio r. q. d. altitudine ex- cellit immensa ut faciem solis attingere videatur,& fucunditate quoq. Pol let. At vereor ne sit parum felix interpretatio. Simplicissime redduntur Hebraea : Humectur, inadefactus , irriguus , ipse faciebus solis, o super borιο suo
Interpretes Hebraei in biviuin abeunt,alijs de selicitate piorum, aliis vero de
19쪽
ro de impiorum prosperitate in hoc mundo loqui S.Iobum existimantibus. Metaphora est arboris succosae & virentis, quam neq. ardetissimus sol exi cet,aut laedat,& ipsa, lata propagine, & copiosa stolonum segete luxuriet, adeo ut excrescentes surculi hortum in quo plantata est, egrediantur & Ω- perent. Consimilis translatio Genes 49. v. xx. Filius, ramus, accrescens Ioseph lius,ramus,accresidens super, iuxta,fontem lia, idest, surculi, vel germina, incedebant, unaquaeque,super murum. Mirati sumus cur Noster cum semper ubiq. vocem Ganab hortum exponat, ut est eius propria notio consentiente coetu Interpretum omnium , hie tamen ortum reddiderit. Scimus. quid pro de sensione Interpretis alij striabant, sed quod non multum arrideat. Si adesset praesidium peruetusti alicuius exemplaris, non dubitarem asserere Vulgatum horto scripsisse, sedi psu propenso librarium ortu posivisse, erroremq. in codices propagatum . Certe Complutensia Biblia Editionis S. Hieronymi,Mrto habent,qua etiam ratione Chaldaeus Paraphrastes scripsit. . Si Interpres ortu posuit, ut vulgo codicum & in nouissimis Sixtianis &Clementianis legitur, sensum expressit, non verba sectatus est. Ferme omnes Latini & Graeci reditum hic ad metaphoram scirpi vel iunci de quo Veris a. casumque felicitatis improborum ac supplicium describi putant. q. d. Succosus est,uirens,ac opulentus improbus, sed exorto calore diuinae vindi- subito languescit & aret, quantumuis in ortu suo selici germine crescat& luxuriet.Puto Hebraismum, in ortu suo germen eius egredietur . pro, cito, seliciter germinat; quamprimum orituri luxuriat secunda propagine. vel innuit naturam scirpi, qua cum oritur, simul multos emittit e radice surcu
Cirr Septuaginta pro,Ganab, putredinem dixerint, clam nos est, nisi is fan,si non sunt deprauati, ad stercorationem hortensem respexerint: q. d. Tanto natiuo icco plenus est, ut etiam sub ardentissimo iste vireat ac madeatm ex radice eius, quasi in horto, bene stercorata & culta, propago eius opima progerminet. Interim de loco subdifficili Lectore ad Explana.
tores amandato,iam nostra proseouamur. Non prorsus absurde, quis conterat Gana, cum Haguinab, quae vox tan-CHIEL Is tum reperitur Ezechiel. a. V. 1 2.Ostium in capite via, qua via erat ante veniise e Y Pi l bulum separatum pro,vestibulo separato Hebrata habendi:Haghederet, Hubi
riba nab. Sanctes ita locum reddit; ostium iri capite Nia, videlicet qua erat coramis' , pariete directe σα Vatablus: Onium initio via, qua erat coram pariete elegan- ii. Montanus: Oftium in capite via, via in faciebus maceria elegantis. Marinus: Via sn prospectus is congrue, vel, In facie, ante, sepis directae. Alij, Via qua erat in conspectu Ie menιi condecentis . Quidam, In prospectu periboli decenter factae. Nonnulli, quie sepem aptismam. Alii, Ante maceriam congruam. Hi spanica translatio, Delanιe et muro hermoso . Guederet, tantum hoc loco occurrit,certum q. est significare maceriair epem, septum, parietem , interstitium maceriae,murum,peribolum, Sc. Haghinab,vero alibi non inum nitur; Rabbi Ionali,& omnes Hebrari consentiunt significare, rectum, directum,congruum,aptum, iecens,elegan S, pulchrum et verboq. Hagan , in ea
significatione ipsi in Rabbinico strinone sapius utuntur: ut Paradisus Gandicatura
20쪽
dicatur, quod fit Ioeus recte, decenter, elegantem. aptatus, & ad omnem , pulchritudinem compositus , selectus, ac separatus.
Nobis haud displicent quae Annotatores Complutenses in Lexico histoverbis perscribunt: Dicunt hebrari quod Haguinab significat rectum si uodirectum. Tamen si illa particula n Ha esset articularis, tunc dictio Guina significat hortum siue pomarium; & tunc poterit esse talis littera, scilicet, Quae via erat ante vestibulum, siue ante peribolum horti, siue pomarii per viam orientalem ingredientibuT. Alii vero dicunt, quod praedicta dictio derivatura ditione Nagan, quae significat canere vel psallere, & legunt: na γQuae via erat ante peribolum, vel clausuram organizationis,vel cantici. id est, ubi Levitae canebant laudes Deo. Et huius opinionis est Nicolaus cle Lyra,cui concordat Transtatio Chaldaica.d Haec illi. Chaldaeus quidem ha- heciAnte thalamum, seu suggestum , Levitarum. Illud Lyram ut alienum a Grammatica ratione quibusdam non probatur. Septuaginta vertendes postia a priseipio deambulacri usque ad liminare spatio calami, ut ad Orientem ireιur per ea. quid ista sua translatione exprimere voluerint, non modo ingenium defatigabimus, praeserti m quod certum fit eos in multis haberi deprauatos. Sed verborum Ezechielis sensiis de ratione symmetriae nequie nunc a nobis pro dignitate tractari,qui plura velit,adeat eruditum Patrem, amicum nostrum Ioannem Baptistam Villalpandum Tomo a. Explanati num in EZechiel. Cap. qa. Lib. q.
De nomine reia Pardes, d Paradis vox ejuxit. Cap. III.
Eperitur Pardes tribus tantum Iocis in Scriptura Cantic. 4.r 3. Emissones tua, propagines quaS emittis, plantae, rami ii,
Rab. Scelemoli, areas; alij, pomaria, vel Viridaria, Pardes, os a. Faradisus malorum punicorum. Ecclesiastae a. s. Feci mihi hortos, de Fardesim,Septuag. paradisos,pomm a. Nehem. Σ. V. 8. Et oe: Haepissolam ad Asaph custodem Pardes , paradisi, saltus Regis,
ut dra mihi ligna, χι tegere possim portas ιempli,turre domus, o muros ciuitatis. - Α ben-EEram Comment. Canticor. q. v. I 3.ait: Pardes est viridarium uniusmodi & generis arborum simile horto lingua Ismahelitica. 3 seu Arabica .
Istud alij non probant. ηκimchius in Radicibus inquit: Pardes est hortus a Genes ἀ- consitus arboribus esus. quidam intelligunt fructiferas; at malim vescas. Sanctes, Marinus,& alij, hortum domesticarum arborum putant. Nonnulli notatb Gan esse nomen generale cuiuslibet horti, Pardes vero esse speciale, si ut si pomarium aut viridarium dicas, Hispanice Vers es, Iardin. Quamuis νονθεν.iu rs negari non possit, significare quoque saltum,siluam, nemus procerarum e&s r. m. in ea duarum arborum ad materiam ingentium aedificiorum, ut in loco Ne
hemiae nuper vidimus;nisi velimus siluam illam regis cum horto fuiste conis iunctam , ut passim per Hispaniam, & Italiam videmus, ad delitias principum. Elias Levites in Tisbi , cui ferme omnes assentiuntur, existimat, vo. - ecm Paradisi Graecis & Latinis usitatam ex Hebraico Fardes luxato effictati e tarmatam. Iulius Pollux Lib. I a. Onomastici existimat Paradisum Per- ψ6α , .sicum esse vocabulu iam Xenophon in Cyropaedia haec habet; HOrtoS,quos a te A. Perse