장음표시 사용
2쪽
Rolebant olim , qui libro alicui praefandi munus in se susteperant, id si
bi ossieti iniunctum arbitrari, ut auctoris consilium, et qua arte illud perfectum fuerit reliquasque libri dotes exponerent, et quidquid ad eum
eiusque scriptorem commendandum faceret, sedulo commemorarent. Quam
rationem qui sequebantur, cum tanquam ex tripode plerique pronunciarent, sibique magnam auctoritatem vel ipsi vindicarent, vel tanquam ab universo orbe litterato peculiariter eoncessam sibi gratularentur, mihi quidem semper de se paullo arrogantius statuere, lectoresque pariter at auctores, quibus se comites adjungebant, Velut insolentia et vanitate quadam offendere visi 1unt. Ego certe analectis ad bibliothecam Wolfianam a clarissimo Koeehero congestis praefationis scribendae negotium eo consilio nec olim in me suscepi, ut horum exempla imitarer, nec ii id consilii tum habuissem, illud iam ad Volumen posterius sine levitatis vitio exsequi possem, cum clarissimi auctoris studia, quae doctissimorum virorum inprimisque magni illius litterarum orientalium statoris, Illustris Michaelis, lumragiis iam ornata sunt, mea profecto qualicunque commendatione commode carere possint. Id vero mihi constitutum erat, de libro Wolfiano, qui eiusmodi est, ut semel iterumque auctus locupletari tamen atque ornari denuo possit, una atque
altera observatiuncula bene mereri. Superiori anno, cum Volumen anal
chorum horum Prius prodiret, labores, quos seponere muneris mei ratio non permittebat, quominus id, quod mihi propositum erat, exsequerer, obstabant; iam cum Volumen etiam posterius totum fere typis exscriptum csse nunciatur, ecce iisdem distineor curis, quae novam telam exordiri prohibenti Vt tamen fidem datam vel aliqua saltem ratione liberem, sub. iiciam ex scriniis meis commentationis alicuius proliXioris summam, resea a . diis
3쪽
ctis nempe iis, quae per hanc occasionem commode abesse poterant, ne angustos praefationis limites transgredi velle videar. Quot quantisque cavillationibus a viris doctis acutisque textus malarethicus noster sit vel ea, quam vivimus, aetate vellicatus, ut adeo parum abesset, quin in risum et contemtum adduceretur is, qui ad eius laudem aliquid in medium afferre vel eius causam contra iniquos eius censores agere ausus fuerit, satis inter omnes constat. Viderant enim superstructum eum esse Masorae, res tenues multas ac jejunas continenti, male praeterea dugestae, et in libris seriptis aeque et impressis male habitae, mutilae, eoris ruptae et truncatae, a qua iis in locis prorsus destituantur, in quibus eius auxilium desiderarent, adeoque eam cum textu ad eius normam constitutota eandem fere ubique corruptelam conspirare. Omne igitur textus bibliei praesidium ah. interpretibus antiquis esse eripectandum, quorum lecti nem, a vulgari saepe diversam, Masoremae cum recensionem sitam conis derent, e codicibus hebraicis eliminauerint. Nemo autem fontibus erit, cis, qui ante nostram aetatem fluebant, in subsidium vocatis textus nostri mastrethici aetatem investigavit, ut tandem appareret, quibus interpretes veteres in versionibus suis concinnandis uti codicibus et potuerint et vere usi sint. Pauci certe textui biblico vulnera esse altius inflicta videbant, quam ut vel interpretum veterum ope sanari possenti Iam cum tamen ex illis ei vellent medicinam parare, non potuerunt non eo delabi, ut saepius conjecturas interpretum magis, quam veram olim a codicibus exhibitam lectionem sequerentur, nec quid vere scriptum fuerit, sed quid scribi potuerit
invenirent, ut elegantiora, exquisitiora, acutiora, forsitan veriora etiam
verba in vulgarium locum substituerent, striptoremque adeo ipsum potius, Iam librariorum lapsus corrigerent. Qui si liberaliori sua disciplinafabusileendi sunt, tamen nec convicio nec obtrectatione prostinci debent, quippo qui exemplo suo nos docuerunt, haesisti se in aliquo loco, cui a nobis, si corruptus non dici debeat, subtiliori interpretatione succumrendum sit. Praeterea cum quorundam hominum, qui omnem omnino crisin a sacro codice artere et intra angustos Masorae cancellos se ubique eontinere maluerunt, quam tamen illi ad codicem sacram integritati rest, tuendum non sufficere videbant, superstitionem magis quam religionem a gre ferrent, facile, ut fert humanum ingenium, in illud opinionis commentum devenerunt, ut Maserae minus, interpretibus vero antiquis plus ruam aequum esset tribuerent. Equidem ex quo e meo potius sensu ae jinicio, quam aliorum exemplo et auctoritate crisin in libros V. T. exercere
coepi, adjutus inprimis subsidiis illis, quae Mnnicottus e libris seriptis
ad eam exercendam suppeditavit, in eam viam deductus sum, quae inter utriusque se tae tramites medium tenet; quam elli in hac praefationis an .gustia ab omnibus eius partibus, latebris, recessibus et angulis describere
4쪽
et ad finem usque prosequi nequeam: tamen nec in re inani operam me meam collocaturum, nec a libri, cui praefandi negotium mihi est injunctum, argumento alienam tractaturum mihi Visus sum, si primas eius lineas , rudes licet et impolitas, ducerem. Ac primum quidem commendatur Masora argumento suo. Est enim opus criticis observationibus iisque ex antiquissimis eodicibus ductis rese tum, in quo textus biblicus e libris, qui Masoremis ad manus erant, emendatissimis recensetur, lectionis in iis animadversa varietas excutitur, lectio. nes pro spuriis habitae damnantur. suspectae notantur, atque de dubiis et ineertis in utramque partem disputatur. Praeterea tenuia multa ac jejuna, duae haud raro 1lomaehum moveant, in ea contineri, quis neget 8 At retius pensitata quis eadem non facile serat Θ Vt enim a parvis initiis res omnes humanae ad majorem perfectionis gradum progredi selent; ita etiam apud Iudaeos arti criticae ab exilibus. minutisque rebus, quin immo, si mavis, a lusibus adeo ipsis procedendum erat, si vel unquam oriri, vel ad aliquem perfectionis gradum ascendere debebati Male eam digestam esse, inquis, et in libris scriptis pariter et impressis male habitam, corruptam, mutilam, truncatami Recte; ergo in meliorem Ordinem digeramus, quae 'male disposita sunt, vulnera sanemus, lacunas suppleamus, et qui supe sunt codices honi eos omnes excutiamus, ut perficiantur tandem, quae adhue imperfecta sunti Doluerunt vicem suam, qui adhuc in Homeri lecti ne eonstituenda allaboraverunt, viri docti ad unum omnes, quod eos se euna noIuerit opibus illis frui, quas Aristoteles, Zenodotus, Aristophanes,
Aratus, Aristarchus, Crates Malleotes, et Tyrannion ad Homerum emendandum olim congesserant; nos vero, quibus opus in sacrum codicem criticum et in suo genere unicum ex temporis naufragio et clade servatum est, has fortunae reliquias contemnamus, nec totas in usus nostros
convertamus illi dolent, quod ne scire quidem ipsis contigerit, cuiuS Homericae recensionis frusta ac membra in libris Homeri scriptis ad se perlata sint; nos vero propagatae lectionis biblicae vestigia certa ulterius prosequi
negligamus, Parumque curemus, quam aetatem habeat maiorestica nostra recensio et ciua ad nos transmissa sit fide 3 Deince, si antiquitatem textus spectes, quem Masora, ad eamque adornati codices maforethici exhibent, nova ei accedit commendatio. Qita quidem in quaestione totius eius habitus et conditionis in genere spectitae ratio est habenda . non unius Vero alteriusve lectionis, opus enim maso rethicum ipsum diversis diversarum aetatum accessionibus, at tamen, quan tum aestimare licet, non locupletibus auctam esse novimus nec id quaeri tur, quo tempore obseruationes matrethicae in illud corpus collectae sue rint in quo ad nos pervenerunt, quod seculo sexto antiquius non esse la
tis constat; nec id nos sollicitos habere potest, quo tempore prima Masio
5쪽
rar seriptae vestigia deprehendantur, quae in opere Talmudico ἐnveniri incomperto est: sed ad quam aetatem textus ipse, in genere spectatus, queml,Iasoret hae exeusserunt, et cuius lectiones in suos libellos transtulerunt, unuversa item eius ratio et conditio assii rgat, in eo rei cardo versatur.
Cuius quaestionis solutionem multis tricis impeditam dissicilemque esse, fateor equidem: sed quae paullo subtilior disquisitio difficultate sita ea
ret 8 Ad eam tamen tentandam invitant nos et animum addunt uberrimi fontes, ad quos aditus Patet, Versiones nimirum antiquae, Origenis et Hio ronymi opera. Quod ad versiones quidem antiquas attinet, cum eae iam solutiores decurrant, iam verborum sint tenaciores, nec interpretes antiqui seriptam mbi alibi legem ubique tam sancte servaverint, ut nihil, ne particulam, ne 1iisfixum quidem teXtui sacro inter vertendum intruderent, cum potius destio talia multa adderent, et in subita V. c. personarum et numeri permuta-:tione, seriptoribus hebraeis valde familiari et Dequenti. suae linguae inge-uium sequi deberent, et ad id genus alia multa ducerentur: haec textus mas rethici cum interpretibus antiquis eum in finem instituenda compar, tio, ut quomodo conspirare et differe dicendi sint appareat, res est, quae magna et intentiore cura indiget. Si enim omnem, quae inter comparamdum prodere se videtur, lectionis varietatem tanquam veram et genuinam admittere velles, posses scriptorem quemlibet sacrum ita interpolatione diffingere et alium reddere, ut ex Vetere noVus, ex corrupto corruptissumus evaderet. Si vero a locis his dubiis et incertis discesseris, in ledtiona vulgari cum libris masorethicis ita vel conspirant vel ab iis discrepant in te Iretes antiqui, ut eandem prorsus teXtus biblici recensionem ante oculosabuisse necesse sit, quam tum in Masora, tum in libris, qui ex eodem fonte fluxere, codicis sacri scriptis, serVatam cernimus. Et primum quidem vix unam et alteram lectionem masOrethicam satis fundatam, idonei que libris suffultam offendi arbitror, quae interpretum veterum suffragiis non item confirmetur. Deinde in Vitiis adeo apertis, corruptelis, puta, lacunis, hiatibus atque etiam interpolationibus Vel prorsus conspirant cum Masorethis, vel in Varita partes uiscedunt, ut adeo probabile nat, eadem
quidem menda suis etiam apographis insedisse', sed interpretem quemlibet pro ingenii sui modulo in emendandis sollicitandisque locis affeEtis desudasis. Vix quidem ne eesse est, ut addam id, quod per se iam patet, hane in
eundem teXtum conspirationem in unum atque alterum V. T. librum e verissione alexandrina non cadere, de quibus alio loco docuimus, diversa olim eorum exemplaria hebraea eXstitisse, quorum alterum per LXX. interpretes , alterum per libros maforethieos reliquasque Veterum versiones sit pro. panatum. Nec Propterea, quod libro S scriptos a nostris valde discrepam tes' ante oculos non habuerint, negligendos esse interpretes antiquos
6쪽
e&isendum est, quasi ex iis nihil exsculpi queat, quod non item in libris
hebraicis et Masora servatum sit. Cum enim vel improba et obscura diligentia viribus saepe deficiat, multaque semper relinquat aliis perficienda, expolienda et emendanda: quis sibi. persuadeat, omnem omnino antiqui simorum a Masorethis usurpatorum codicum lectionem in ipsorum recensionem esse introductam, religioseque et sine ullo errore a librariis Iudaeis propagatam; nec Posse ex interpretibus antiquis unam atque alteram lectionem in ipsa Maiora vel praetermisiam vel deperditam exsculpi, quae lo- eo corrupto uni atque alteri medelam afferre possit. Id enim contendimus tantum, codices, quos Masorethae consuluerint et ad suam textus biblici recensionem eXculterint, parum ab iis discrepasse. qui interpretibus antiquis in versionibus sitis condendis ad manus fuerunt. Quemadmodum igitur codicum ab interpretibus vetustis adhibitorum ulcera ac vulnera, nostrisma rethicis sanari potuisse verisimile est, ita his etiam ex illis medelam parari. posse, quis dubitet 8 Sunt enim in omnibus libris scriptis ex uno fonte derivatis aberrationes primi et secundi gradus, hoc est, aliae, in quihus omnes plerumque consentiunt, aliae, in quibus in diversias partes abeunt. Quae adhuc disputavimus, e nullo interprete possunt manifestius pro-hari , quam ex Aquila, qui circa seculi secundi p. Ch. n. initia versionem
V. T. Verborum tenacissimam concinnavit, quae et voculas et syllabulas hebraicas omnes rimabatur. Quotquot eius supersunt fragmenta certa ae
indubitata multa enim spuria sub eius nomine exhiberi satis constat , ea
omnia tam presse sequuntur teXtum nostrum maiorethicum .vel in minutisae minimis rebus adeoque in aberrationibus manifestis, ut alterum eius apo-
graphon videri possit. Quis igitur dubitet, textui sacro tum eundem luisse habitum eandemque formam, quam hodie pro se fert malarethicus; et qui post Aquilam eodem defuncti sunt labore, liberaliorem tamen ratio' nem secuti, si a tramite maserethi eo deflectere videntKr, omnem dissensus causiam vel in codicum suorum culpa sive vitiositate, vel in ipsorum ver-aendi ratione liberaliori esse quaerendam. Hactenus de priori sente, ex quo pro antiquitate textus nostri ma- . strethici argumenta gravia derivari poste arbitror. Nec negligendi sunt Verieris ecclesiae patres, qui hebraice indocti non fuerunt, Origenes nimirum etHieronymus; reliqui enim, qui vel ob patriam vel famam aliquam ince tam hebraeae linguae gnari dicuntur , quoties de lectione textus hebraici
Pronunciant, tot putidos errores committunt, ut eos hebraica ne legere quicem potuisse Persuasum habeam. Iam quae textus hebraei Origenis et Hie- Tonymi aetate, et codicum ab ipsis tractatorum ratio et conditio fuerit, id Obscurum esse non potest. Supersunt Hieronymi commentarii, supersunt fragmenta eodicis hebraeo. graeci, qui Hexaptorum Origenianorum co-iumnam sue adam oceupavit, subinde mutila quidem et a librariis graecis
7쪽
male habita et eorrupta, quae tamen ad hanc causam negligi non debent: su nersunt scholia Origenis, in quibus textus hebraei lectionem saepe pro- diuit; supersunt codices LXX. interpretum hexaptares, ex quibus, licet temporis injuria ac librariorum negligentia non raro corruptis. extundi adipius potest, quae fuerit hebraei codicis, ad quem in Hexaptis digesti sunt,
ratio. Qui sontes si in subsidium vocantur, vix ulla lectio reperietur, quae non item e Masorethis nota sit; contra Vero conspirabunt cum libris ii ostrista, Orethicis vel contra reliquorum interpretum in vertendo libertatem, vel in apertis vitiis, in corruptelis etiam, hiatibus, lacunis et interpolationibus I. Quamquam autem ex nostra quidem opinione ad tantam antiquita. tnm assurgat ea bibliorum hebraicorum recensio, quae per Musoremas ad nos propagata est: longe tamen absumus ab ea superstitione, quae muli rum nostra ac majorum memoria animis insedit, ut ex kntiquitate aut orbtatem metiamur. Fassi iam supra sumus vulnera sacri codici altius inflicta videri, quam ut iis a Masorethis medela afferri potuerit; nee a sola antiquitate recerisionis alicuius laus et auctoritas pendere debet, sed a solertia etiam, fide et acumine eius, qui eam constituit. Iam quidem nec aetas, qua orta est, ferebat, nec ratio, qua condita est, eo deducebat, ut auctores,
quas potissimum intextu constituendo secuti sint leges, testatas facerent; nune autem et eius indoles et lectionum in ea servatarum habitus satis docet, eos libros scriptos ex suo judicio optimos et suo tempore antiquissimos adhibuisse. Nec verendum est, ne acumini suo plus quam aequum esset tribuerint, et ingenio proprio indulserinti obstabat huic novandi prur, tui et superstitio, quae de codice suo sacro eorum mimos occupaverat, artis criticae infantia, in qua Primum periculum faciebant. Quin pratulemur textui biblico tanquam singularem aliquam fortunam, quoci qui de eo recensendo cogitarent critici primi liberalius illud conjecturis emendaludi genus non tentaverint. Bene enim ac feliciter divinare, quid quovie loco aliquatenus suspecto auctor scripserit, res est magnae doctrinae, et ingenii multis variisque litteris imbuti , acuminis longa exercitatione subacti, sagacitatisque haud vulgaris. Sed quam futurum certo fuisset, ut id crj- 'seos genus ab Iudaeis male haberetur, argumento stini partim eonjectu e illae parum felices, quas nominant, partim Pentateuchus Samarit3nus , multis sordibus coinquinatus. Nee possumus Masoremarum fidem se religionem an superstitionem dicam 8 majori in luce collocare, quam comparatione editionis mastrethicae cum famaritana instituta, quarum posterior tot scatet aberrationibus, interpolationibus ae jejunis unius seu plurium eritie3strorum emblematibus, ut ViX Vicesima earum lectionum pars, in quibus a libris
Iudaicis discedit, aliquam veritatis speciem prae se ferat 'D. Quae
u , Video eel. Erun an in eadem opinione esse inRepertorio lin. HM. Ot orient. TXIII. p. Isse . Vt rem ex duobus tantum capitibur, primo et secundo Geneseo , petitu exemplis de.
8쪽
Quae cum ita fiat, praeter antiquitatis, fidei industriae et 'eautio.
nis, qua constitutus fuerit, laudem, accedit etiam textui masorethico comis mendatio e laribarum Iudaeorum et editorum sacri codicis V. T. forsan ex suis
perlutione potius, quam ex religione prolaeta fide, qua illi codicem sacrum ad Masorae leges per libros scriptos propagarunt, hi vero sub prelo excudi jusserunti Eorum enim, qui a malorethis inde de bibliis hebr. be
ne meruerunt, pertinaci labori debemus, quod vix una et altera a Mastreis this in libris suo tempore optimis et antiquissimis inventa lectio per tot se. cula perierit, quod librorum sequiori aevo a scriptoribus Hebraeis exarato. rum, quorum autogrvpha Masorethis propiora erant, peculiaris antiquo iam aevo studiose notata orthograpniae vestigia conservata sint, et id genus propagatae genuinae et autographorum adeo scriptionis indicia plura. His argumentis, quae tangere nos potius, quam exponere ob loci huius angustiam potuimus, effici posse videtur, textum nostrum malarethicum in genere spectatum nam de locis aliquibus hic sermonem non esse, ne monere quisdem necesse est ad primum christianae epochae seculum sua aetate astendere. Iam si quaeritur, quae ante Christium natum,a bibliotheca saera instituta fata eius fuerint,et quas vicissitudines subierit, omnia sunt multo obscuriora tantisque te nebris involuta, ut ea silentio praeterire sere Praestet, quam in campum tam lubricum descendere. Dicam tamen breviter, quae mihi verisimilia vicientur.
claremus, omissis tamen aberrationibus in litterarum dumbra aliisque quae ad os thographiam solam spectant: eui quaeso displierat Iudaeorum lectio Gen. I. I fibra ra pa cn T l γ m Nn 'r', quam samaritanus aliquis emblemate satis inepto eκ vv. seqq. petito hune in modum auxit ut releriberet a
Non enim h. v. agi potest nisi de luminum eoelestium usu ad diem a nocte dilee nendum, eum de luce in terram emittenda seorsim suo loco se. v. I s. loqui velit poeta. Porro v. aa. a ' Maloretharum Samaritani omnes in 7 mutant ex sua formas infrequentiores cum frequentioribus permutandi consuetudine, ut et v. a . formulam x κ Etis solemnem in prosatem x Nn rem resolvendam eensu runt. Pro n .n I Iudaeorum v. 26. Samaritani omnes addita copula a vel st D II, quos sequuntur LXX, Vulgata, Arabs et Aquila. Lectio librorum Iudaieorum pariter antiqua est omittit copulam eodex Origenia hebraeo - graecust σαλμινευ , cum multis interpretibus antiquis, Syro, Symmacho. Theodotione. Onkeloso, Pseudo . Ionathane, et Arabe Erpenti. Codicum igitue et interpretum auctoritas pro utraque lectione sere par, numerus quidem pro Poltein Hore major. ad quem tamen iis talia transigi non debet. Sed lectio maloretii a maiorem veritatis speeiem habet. Gga enim et 'ar m h. l. stnonyma non sunt putanda; alias poeta eandem particulam cuique vocabulo praefixisset. Cum vero mhrorum non minus, et interpretum, quam locorum parallelorum Gen. V. 1. 3. . aucto itas obstet, quo minus D n scribere lieeat i in lemone m forethica ac
quieicendum erit, quae et dissicultate et iniblantia aliqua commendatur. Gratia.
9쪽
Posset quidem graeca LXX. interpretum versio fundamenti loco poni, cui de textus biblici ducentis ante Christum annis conditione clisputatio superstruatur. At cum illa temporis injuria tam male. habita sit, eaque iam seculo post Chr. nat. tertio sugillata, et sumusa tot livoribus et ulceribus a librariis et criticis audaulis ellet, ut Origenes interpretem saepe in interprete quaereret; nec ea postiori genis medelam meliora fata experta fuerit: sane lacunam hanc lutosam praestat praeterire, quam textus hebraici multo limpidiorem, quem historia testatur, sontem rivulis lutosis turbidum reddere. Quid enim ab interpretum manibus profectum sit raro exsculpi Potest: nec ad quaestionem nostram enodandam facit id, de quo saepius ac melius constat, quas Origenes vel librariorum aberrationes vel criticorum male sedulorum interpretamenta et emblemata damnaverit, quidve alibi inseruerit textui, ut lacunas suppleret, et id genus alia. Qui igitur de fide. qua ab Esta sive a condita inde bibliotheca sacra textus biblicus propagatus sit, certi aliquid statuere velit, lectionum ad Masore. thas transmisiarum ingenii ac naturae rationem habeat necesse est. Quam tamen in disquisitionem dissicilem quidem sed dignitatis plenam et fructuosam qui descendere velit, is parum adhuc profecerit, si unam vel alteram tantum ad Masore thas propagatam ab iisque ad nos transmissam lectionem
Pro nem tamen movet Aquilae eum textu samaritano eonsensus, qui alias sempera partibus Masoretharum stare soleat; et consuli prosecto in posterum e re foret codd. de te. elione --δμοί-ω ἡώω, Aquilae in Hexaptis adscripta. Gen. II. I Pto vi sanistitam olimes 'mori, item versio samaritana, LXX, Syrusque excussis evrimum tamen diem ex syro exhibere dicitur Ephraem syrus in commentariis Si librorum et interpretum numero aliquid expediri potest, lectio eodd. Iudaieo. riim praestabit, quam Uulgata, Arabs uterque, Onhelos et Pleudolonathan et . ccodex liebr. quo Hieronymus usus est , Syrus etiam ex recen tione Ephrae-nu sera exhibent. Nec tamen et hie ex testium numero quidquam emet Dotest praeter Id , utramque lectionem valde antiquam esse, et utramque librorum et interpretum sectam lectionem sibi peculiarem constanter tueri. Argumenta vero quae vocant, interiora ex carminis materia et structura petita et id genus alia Ma
I. 3I. , nec ear In S, quod ubique eminet artifieiuna, poetaeque laninium suod
- iai h hut R. Vidς' .rν gnimum ad membrorum parallelismum ad Vertamus qui diei sexti commemoratione male tollitur. Nee dissicultas, quae lectionem in
perauxerat Deus, id ide in dio demum septuno absolvisse dicitur Ex min ora m
10쪽
probabilem in medium attulerit; ad habitum potius universum, et conditionem totam integrorum adeo librorum redeundum est: quae si sidem scribarum testatam faciat, patebit, singularem aliquam per omnia Iccula fortunam expertum elie corpus nostrum biblicum. Nos quidem, quibus campum hunc Ualtuni totum emetiri non licet, paucis tantum sed ad quam stionem nostram aptis exemplis defungemur. Scriptor Geneseos, quisquis tandem ille fuerit, id omnino sibi propositum habebat, ut rerum ab ultima inde antiquitate gestarum memorias, quales scriptis iam consignatas accepisset, ita vulgaret, ut ex pluribus libellis unum componeret, i et historiarum, quas diversi diversarum aetatum homines exposuerant, aliquod corpus condereti Non ferebat id, ad quam
pertinebat aetas, ut libros antiquioreS eXcerperet, eorumque argumenta
suo more et ex suo ingenio digereret et ordinaret, sed eos integros, ipsis eorum verbis deseriptis, in situm librum transferret. Quo tramite cum in cederet seriptor ille antiquus, id iam liber Geneseos habet peculiare, ut membra ac frusta scriptorum in unum corpus collectorum possint dignosci, et quae cuique dicendi ratio familiaris fuerit exsculpi. Cernitur autem potissimum auehorum horum diversitas in nominum diviniorum usu, quorum aliis Deus constanter rim , aliis aliis audit. Iam si antiqui
subtili lige ratione eonstituat, aut novam nostram sectionem ad primi eapitis artiti. cia exigat, quod ab alio prorsus auctore prosectum est y II. Ia. Pro R)nn Samaritani omnes ut mala rethiei quatuordeeim RO DNn, ex emendatione grammatici , quem archaismus offendebat. . . Il. 24. Ad ata, triplex notanda est varietas. yrimum libri seripti famaritani praeter unum omnes habentnnκzn ram; nec ab iis differt famaritanus interpres, nisi in eo, quod verbum in plurali, efferat ἰ mn M. Deinde apud nonnulatos interpretes LXX, Vulgatam, et Syrum invenitur 'TH Pri . Tandem codd. ma rethici omnes eum Onheloso et utroque Arahe legunt' Η ' ab 'n. Iam qaod ad lectionem famaritanis libris peculiarum attinet. 'κ rasa, En rivo ram, sive PD OD a C lia concipias, ut interpres samaritanus sive a singulari aliquo ridion plieisas quasi semper laborabis. Si priorem rationem sequaris, senIMI prorsus nullum ex tota propositione extundere poteris; si posteriorem, purissimum Geneseos dicendi genus loquiore samaritanilnio pollutum.
adeoque loeum nostrum interpolatum credere necesse erit. Quod utrutinque ut amois
veretur, col. samaritanus unus, 363, Tara pro 'Ma, reposuit, hoe sensu : et axambobus illis fieri Ieser earo una h. e. ambo illi intime eoniungi solent, vel nisi paullo longius petitum videatur eX iis soboles progigni solet ut lil. Mehaelis exposuit in bibl. orient. et exeget. T. XXI. p. ID. . Patet igitur . lectionem Amaritanam tot esse diffieultatibus impeditam, ut quo jure possint critici recentiores in tuendo et textui ina rethico inserendo voeabulo tu ad famaritanos libros provoeare vix divinare postis. Quid autem impedit, quo minus textum smaritanum apertae