Comoediae

11쪽

P. TERENTI.

12쪽

Sororem salso creditam meretriculae genere Andriae, Glycerium, vitiat Pamphilus gravidaque facta dat fidem, uxorem sibi fore hanc: neu e aliam pater ei deSponderat, gnatam Chremetis, atque ut amorem comPerit, simulat futuras nuptias, cupiens SUUS quid haberet animi filius co OSCere. Da I Suasu non repugnat Pamphilus. sed ex Glycerio natum ut vidit puerulum Chremes, recuSat nuptia8, generum abdicat. mox siliam Glycerium insperato agnitam hanc Pamphilo, aliam dat Charino coniugem.

13쪽

PERSONAE.

SIMO SENEX SOSIA LIBERTUS DAVOS SERVOS MYSIS ANCILLA PAMPHILUS ADULESCENS

CHARINUS ADULESCENS BYRRIA SERVOS LESBIA OBSTETRIX GLYCERIUM MULIER CHREMES SENEX CRITO HOSPESDROMO SERVOS.

14쪽

Poeta quom primum animum ad scribendum adpulit, id sibi negoti cr0didit solum dari, Ρ0Ρulo ut placerent quas fecisset fabulas.

Verum aliter evenire multo intellegit: nam in prologis Scribundis OPeram abutitur, . Onon qui argumentum narret, Sed qui malevoli Veteris poetae maledictis respondeat. nunc, quum rem Vitio dent, quaeso animum attendite. Menander socii Andriam et Perinthiam. qui utrsimvis recte norit, ambas noverit: istnon Ita sunt dissimili argumento, sed tamen diss1mili oratione sunt sactae ac stilo. quae convenere in Andriam ex Perinthia fatetur transtulisse atque usum Pro SutS.

id isti vituperant factum atque in eo disputant 15

contaminari non decere sabulas.

faciuntne intellegendo, ut nil intellegantiqui quom hunc accusant, Naevium Plautum Ennium ReeUSant, quos hie noster auctores habet, quorum aemulari exoptat neglegentiam 20 potius quam istorum obscuram diligentiam. dehinc ut quiescant porro moneo et desinant

male dicere, malesueta ne nOSeunt Sua. favete, adeSte aequo animo et rem cognoScite,

ut pernoscatis, ecquid spei sit relicuom: 23 posthac quas laciet de 1ntegro comoedias, Spectandae an exigendae Sint vobis prius.

15쪽

SIMO. SOSIA.SI. Vos 1staec intro auserte: abite. 808ia, adesdum : Paucis te volo. So. dictum puta : nempe ut curentur recte haec. SI. immo aliud. So.

quid est, 30' quod tibi mea ars eff1cere hoc possit amplius lSI. nil istac opus est arte ad hunc rem quum Paro, Sed eis, quas semper in te intellex1 sitas, fide set taciturnitate. So. expecto, quid Velis. SI. ego P0Stquam te emi, a parvolo ut semper tibi apud me iusta et clemens fuerit servitus, Scis. feci ex servo ut esses libertus mihi, propterea quod Servibas liberaliter. quod habui summum pretium persolv1 tibi. So. in memoria habeo. SI. haud muto lactum. gaudeo,

si tibi quid sedi aut facio quod placeat, Simo,

et id gratum fuisse advorsum te habeo gratiam. sed hoc mihi molestumst: nam istaec commemoratio quasi exprobratiost inmemori benefici. quin tu uno verbo dic, quid est quod me Velis. 45SI. ita aciam. hoc primum in hac re praedico tibi:

quas credis esse ha8, non Sunt Verae nuΡtine. mS0. quor simulas igitur l SI. rem omnem a principio audies: eo pacto et gnati vitam, et consilium meum cognosces, et quid facere in hac re te velim. 50 nam is po8tquam excessit ex ephebis, Sosia, librius vivendi fuit potestas-nam antea qui scire posses aut ingenium nOScere, dum aetas metus magister prohibebant ' So. itast. SI. quod plerique omnes faciunt adulescentuli, 53 ut animum ad aliquod studium adiungant, aut equos

16쪽

6 P. TERENTIulere, aut canes ad Venandum, aut ad philosophos: horum ille nil egregie praeter cetera Studebat, et tamen omnia haec mediocriter: gaudebam. SO. non iniuria : nam id arbitror eo adprime in Vita esse utile, ut ne ued nimis. SI. Sic vita erat: facile omnes perferre ac pati: cum quibus erat quomque una, eiS SeSe dedere: eorum obsequi Studiis: advorsus nemini: numquam Praeponens se aliis: ita facillume 63 sine invidia laudem invenias et amicos Dares. So. 8apieuter vitam instituit: namque hoc tempore Obsequium amicos, Veritas Odium Ρarit. SI. interea mulier quasidam abhinc triennium ex Andro commigravit huc viciniae, 70inopia et cognatorum neglegentia coacta, egregia forma atque aetate integra. SO. ei, Vereor nequid Andria adportet mali. SI. primo haec pudice Vitam parce ac duriter agebat, lana ac tela Victum quaeritans: 75 sed postquam amans acce8Sit pretium pollicens, unus ot item alter: ita ut ingeniumst omnium hominum ab labore proclive ad lubidinem, accepit condicionem, dein quae8tum occipit.

qui tum illam amabant, forte, ita ut fit, filium M

perduxere illuc, Secum ut una QSSet, meum. egomet continuo mecum certe captus est :habet.' Observabam mane illorum servolos venientis aut abeuntis: rogitabam heus Puer,

dic sodes, quis heri Chrysidem habuit i ' nam Andriae s3 illi id orat nomen. So. teneo. SΙ. Phaedrum aut Cliniam dic0bant aut Nicaretum: nam hi tres tum simul amabant. eho, quid Pamphilus V quidl gumbolam dedit, cenavit. gaudebam. item alio die

quaerebum: comperiebam nil ad Pamphilum so quicquam attinere. enim Vero Spectatum satis putabam et magnum eXemplum continentiae: nam qui cum ingeniis conflictatur eius modi

neque commovetur animus in ea re tamen,

scias posse habere iam ipsum Suae Vitae modum. 25

17쪽

quom id mihi placebat, tum uno Ore Omnes Omnia bona dicere et laudare sortunus meaS,

qui gnatum- haberem tali ingenio praeditum, quid verbis opus est i hae fama inpulsus Chremes

ultro ad me venit, unicam gnatam Suam I00 cum dote summa silio uxorem ut daret.

placuit: despondi: hic nuptiis dictust dies. S0. quid igitur obstat, quor non fiant i SI. audies.sermo in diebus paucis, quibus haec acta Sunt, Chrysis vicina haec moritur. SO. O laetum bene: 105beasti: et metui a Chryside. SI. ibi tum filius cum illis, qui amarant Chrysidem, una aderat frequens:

curabat una funus: tristis interim, non numquam conlacrumabat. placuit tum Id mihi. sic cogitabam hic parvae consuetudinis i id causa huius mortem tam fert familiariter:

quid si ipse amasset ' quid hic mihi lacidi patrii'

haec ego putabam esse omnia humani ingeni mansuetique animi officia. quid multis moror legomet quoque eius cauSa in funu8 prodeo, il5 nil suspicans et jam mali. SO. hem, quid eSt i SI. Scies. ecfertur. imus. interea inter muliereS, quae ibi aderant, sorte unam aspicio adulescentulam, forma So. bona fortasse. SI. et Voltu, Sosia, adeo modesto, adeo VenuSto, Ut nil Supra. 120 quae quom mihi lamentari praeter ceteras Visast, et quia erat forma praeter ceteras honesta ac liberali, accedo ad pedisequas, quae Sit rogo. Sororem e8Se aiunt Chrysidis. i Percussit ilico animum. attat, hoc illud est, 1q5hinc illae lacrumae, haec 1llast miSericordia. S0. quam t1meo, quor8um evada8l SL funus interim Procedit. Aequimur : ad Sepulcrum Venimus :in ignem inpositast: ssetur. interea haec Soror, quam dixi, ad flammam accessit inprudentius, 130 Satis cum periclo. ibi tum exanimatus Pamphilus bene dissimulatum amorom et celatum indicat: adcurrit: mediam mulierem complectitur :

mea Glycerium' inquit quid agisi quor te is per

ditum V

18쪽

tum illa, ut consuetum facile amorem cerneres, l35 reiecit se in eum flens quam familiariter. 80. quid ais ' SI. redeo inde iratus atque aegre

serenS: nec satis ad Obiurgandum causae. d1ceret

quid fecit quid c0mmerui aut peccaVi, pateri quae sese in ignem inicere voluit, prohibui: iέo

nam si illum obiurges, vitae qui auxilium tulit, quid saetas illi, qui de erit damnum aut malum lSI. Venit Chremes postridie ad me clamitans: indignum DeinuS : comperisse, Pamphilum lέ5Ρro uXOre habere hanc peregrinam. ego illud sedulo negare factum. ille instat factum. denique ita tum discedo ab illo, ut qui se filiam neget daturum. S0. non tu ibi gnatum i SΙ. ne haec quidem satis Uemens cau8a ad Obiurgandum. So. qui cedo i i50SI. tute ipso hi rebus finem praescripsti, pater: prOPe adeSt, quom alieno more vivendumst mihi:

Sine nune meo me Vivere interea modo.'S0. qui igitur relictus est obiurgandi locus lSI. Si propter amorem uxorem nolet ducere, I55 ea primum ab illo animadvortenda iniuriast. et nunc id Operam do, ut per salsas nuptias vera obiurgandi causa sit, si deneget: simul sceleratus Davos siquid consili habet, ut conSumat nunc, quom nil obsint doli: . lsuquem ego credo manibus pedibusque Obnixe omnia facturum: magis id adeo, mihi ut incommodet, quam ut ObSequatur gnato. SO. quapropteri SI. roga8 l

sed quid opust verbis i sin eveniat, quod Volo, I65 in Pamphilo ut nil sit morae: restat ChremeS, qui mi exorandus est: et spero consore. nunc tuomst Ossicium, has bene ut adsimules nuptias: perterrefaciaS Davom: Observes filium, quid agat, quid cum illo consili captet. So. sat est: 170 curabo. SI. eamuS nunciam intro. SO. i Prae, Sequor.

19쪽

SIMO. DAVOS. SI. Non dubiumst, quin uxorem nolit filius: ita Davom modo timere sensi, ubi nuptias suturas esse audivit. Sed ipse exit foras. DA. mirabar, hoc si A1c abiret: et eri semper lenitas Verebar quorsum evaderDt: 176 qui postquam audierat non datum iri filio uxorem suo, numquam quoiquam nostrum Verbum fecit neque id aegre tulit. SI. at nunc laetet, neque, ut opinor, Sine tuo magno

malo.

DA. id voluit, nos sic nec opinantis duci falso gaudio, sperantis iam amoto metu, interea Oscitantis opprimi, l8ine mi esset spatium cogitandi ad disturbandas nuptias astute. SI. carnufex quae loquituri DA. erus est, neque proVideram. SΙ. DMe. DA. hem, quid est Τ SI. eho dum ad me.

DΑ. quid hic volt i SI. quid ais tDA. qua de re t SΙ. rogas lmeum gnatum rumor e8t amare. DA. id populus curat scilicet. 185SI. hocine agis an non ' DA. ego Vero istuc. SI. Sed

nunc ea me eXquirere,

initivi patris est: nam quod antehac secit, nil ad me

attinet. dum tempus ad eam rem tulit, sivi animum ut expleret Suom: nunc hic dies aliam vitam adsert, alios moreS postulat. dehinc postulo sive aequomSi te oro, Dave, ut redeat iam in viam. 190DA. hoc quid sit ' SΙ. omnes, qui amant, graViter sibi dari uxorem ferunt. Ι . ita aiunt. SI. tum siquis magistrum cepit ad eam rem inprobum,

20쪽

10Ρ. TERENTI

ipsum animum aegrotum ad deteriorem partem plerumque adplicat. DA. non hercle intellego. SI. non i hem. DA. non DRVOS Sum, non OediΡuS. SI. nempe ergo aperte Vi8 quae restant me loqui lDA. Sane quidem. 195SI. Si sensero hodie quicquam in his te nuptiis fultauiae conari, quo sunt minuS, aut vollo in ea re ostendi, quam Sis callidus: verberibus caesum te in PiStrinum, Dave, dedam usque ad necem, ea lege atque Omine, ut, Si te inde QSemerim, ego pro

te molam. 200quid, hoc 1ntellextini an non dum etiam ne hoc qui-dom l DA. immo callide: ita aperte ipsam rem modo locutu's, nil circum itione

SI. ubiv1A sacilius passus Sim quam in hae re me doludier. DA. bona Verba, quaeso. SI. inrides Τ nil me fallis. odico tibi, ne temere lacias: neque tu hau dices tibi non prae

DA. enim Vero, DaVe, mi l0eiSi Segnitiae neque Socordiae1 quantum intellexi modo senis Sententiam de nuptiis: quae Si non a8tu providentur, me aut erum peSSum dabunt. nec quid agam certumst: Pamphilumne adiutem an auscultem Seni. si illum relinquo, eius vitae timeo: Sin opitulor, huius minaS, 2l0

quoi verba dare difficilest: primum iam de amore hoc comperit: me infenSus servat, nse quam faciam in nuptiis fallaciam. si sonserit aut si quam lubitum fuerit cauSam ceperit, quo iure quaque iniuria praecipitem in pistrinum

dubiti

ad ha0c mala hoc mi accedit etiam: haec Andria, qt5 si ista uxor sive amicast, gravida e Pamphilost.