Comoediae

41쪽

ANDRIA. 31 laboremi sacile hic plus malist quam ill1c boni. 720

sed Davos exit. mi homo, quid istuc obsecrost 'quo P0rtas puerum i DA. MySis, nunc Opus est tua mihi ad hanc rem exprompta malitia atque aStutia. MY. quid nam incepturu's i DA. accipe a me hunc Oeius atque ante nostram ianuam adpone. MY. Obsecro, 725humsue y DA. ex ara hinc sume verbenas tibi atque eas Substerne. MY. quam Obrem id tute non

facis iDA. quia, si sorte opus sit ad erum iura S mihi

non adposi88e, ut liquido po88im. MY. intellego :nova nunc religio in te istaec inceSSit. cedo. 730DA. move ocius te, ut quid agam porro intellegas. pro Iuppiter. MY. quid est i D, sponsae pater intervenit. repudio quod consilium primum intenderam. MY, neScio quid narres. DA. ego quoque hinc ab dextera venire me adsimulabo: tu ut subservias 35 Orationi, ut quomque Opus Sit, Verb18 Vide.

MY. eg' quid agas nil intellego: sed siquid ost, quod mea Opera opus Sit vobis, ut tu plus vides,

manebo, nequod VOStrum remorer commodum. CHREMES. MYSIS. DAVOS.CH. Revortor, P0Stquam quae Opus fuere ad nuptias 740gnatae Paravi, ut iubeam arcessi. sed quid hoc lpuer hercle8t. mulier, tu adposisti hunc' MY. ubi

illic ostyCΠ. non mihi respondes ' MY. nuSquam est. Vae miserae mihi,

reliquit me 'omo atque ubiit. DA. di vostram fidem, quid turbaest apud forum ' quid illi hominum litigant 'tum annona caraSt. quid dicam aliud, nescio. 746MY. quor tu obsecro hic me solam Τ DA. hem, quae haec est fabula lolio Mysis, puer hic undost ' quisve huc attulit '

42쪽

32 P. TERENTI MY. Satin sanu's, qui me id rogites J DA. quem ego

igitur rogem, qui hic neminem alium V1deam' CH. miror, unde Sit. 750DA. dictura es quod r0gol MY. au. DA. concede ad dexteram. MY. deliras: non tute ipse i DA. verbum si mihi unum praeter quam qu0d te rogo, saXis, caVe. malo dicis i undest i dic clare. MY. a nobis. DΑ. ha- hae :mirum inpudenter mulier meretrix si facit. 255CII. ab Andriast ancilla haec, quantum intellego. DΑ. adeon Videmur Vobis esse id0nei, in quibus sic inludatis ' CH. Veni in tempore. DA. Ρropera adeo Puerum tollere hinc ab ianua: mane : caVe quoquam eX i Stoc eXcessis loco. 730MY. di te eradicent: ita me mi8eram territas.

DA. tibi ego dico an n0nl MY. quid visi DA. at etiam rogas lcedo, quoium Puerum hic sidposisti l dic mihi. MY. tu nescis ' DA. mitte id quod scio : dic quod rogo. MY. VOStri. DA. qu0ius no8trii MY. Pamphili. CH. hem. DΑ. quid i Pamphili l 105MY. Oho, an non e8t Τ CH. recte ego Semper fugi has nuptiaS. DA. O facinus animadvortendum. MY. quid elamitas ΤDA. quemne ego heri Vidi ad vos adferri vespori lMY. O hominem audacem. DA. Verum: vidi Cantharam

suffarcinatam. MY. dis pol habeo gratias et70 quom in pariundo aliquot adsuerunt liberae. DA. ne illa illum hau novit, quoius causa haec incipit: Chremes si adpositum puerum ante aedis viderit, suam gnatam non dabit': tanto hercle magis dabit. CH. non hercle faciet. DA. nunc adeo, ut tu Sis Selens, Tibnisi puerum tollis, iam ego hunc in mediam Viam provolvam teque ibidem pervolvam in luto. ΜY. tu pol homo non es sobrius. DA. sallacia alia aliam trudit. iam suSurrari audio,

43쪽

ANDRIA. 33 civem Atticam esse hanc. CH. hem. DA. coactus legibus 780

est iCH. iocularium in malum Insciens paene incidi. DA. quis hic loquitur Τ ο Chremes, per tempus advenis :ausculta. CH. audivi iam Omnia. DA. anne haec tu Omnia 'CH. audivi, inquam, a principio. DA. audistin, Obsecro Τ em 785 scelera, hanc iam oportet in cruciatum hinc abripi. hic est 1lle: non te credas Davom ludere. MY. me miseram: nil pol falsi dixi, mi senex.

CH. novi omnem rem. eSt Simo intus ' DA. est. MY. ne me attiga' sceleste. At pol Glycerio non omnia haec .. 790DΑ. eho inepta, nescis quid sit actum ' MY. qui Sciam tDΑ. hic Aocer est. alio pacto hau poterat fieri,

ut seri natura, facias an de industriat 795

Cn. In hac habitasse platea dictumst Chrysidem, quae Albi inhoneste optavit parere hic ditias potius quam in patria hone8te pauper Viveret:

eius morte ea ad me lege redierunt bona. sed qu08 perconter Video. SalVete. MY. ObSeero, 800

quem video Τ estne hic Crito sobrinus Chrysidis Iis est. CR. O Mysi8, salve. MY. SHVOS SIS, Crito. CR. itan Chrysis ' hem. ΜY. nos quidem pol miAeras perdidit. CR. quid vos Τ quo pacto hic ' satine recte ' MY.n6sne ' sic: ut quimuη, aiunt, quando ut Volumus non licet. 805 CR. quid Glycerium t iam hic Au68 parentis repperiti MY. utinam. CR. J10n dum etiam ' haud auspicato huc me attuli:

44쪽

34 P. TERENTI nam p6l, si id scissem, numquam huc tetulissum pedem:

semper enim dictast esse haec atque habitust soror: quae illius fuerunt, possidet: nunc me hospitem glolitis sequi, quam hic mihi sit lacile atque utile, aliorum exempla commonent: simul sirbitror, iam aliquem eSSe amicum et desenSOrem ei: nam sero grandicula iam profectast illinc. clamitent me sycophantam, hereditatem Persequi gis mendicum: tum ipsam despoliare non lubet. ΜY. o optume hospeS, Pol Crito anticum obtines. CR. duc me ad eam, quando huc Veni, ut Videam.

DA. sequar hos : nolo me in tempore hoc Videat senex.

CH. Satis iam satis, Simo, spectata erga te amicitiast

mea: 820

satis pericli inc0pi adire: orandi iam finem face. dum Studeo obsequi tibi, paene inlusi vitam filiae.

SI. immo enim nunc quom maxume abs te postulo atque oro, Chremes, ut beneficium verbis initum dudum nunc re comprobeS.CH. Vide quam iniquos sis prae studio: dum id ossicias quod cupis, 825 neque modum benignitatis neque quid me ores cogitas :num si cogites, remittas iam me Onerare iniuriis. SI. quibus t CH. at rogitas Τ perpulisti me, ut homini adulescentulo in alio occupato amore, abhorrenti ab re uxoria, filiam ut darem in seditionem utque in incertas nup-V tias, 830 eius labore atque eius dolore gnato ut medicarer tuo:

45쪽

ANDRIA. 35 inpetrasti: incepi, dum res tetulit. nune non fert

illam hinc civem esse Liunt: puer est natus: nos mi8sos tace. SI. per ego te deos oro, ut ne illis animum inducas credere, quibus id maxume utilest, illum eSse quam deterru

mum. 835

nuptiarum gratia haec Aunt sicia atque incepta 6mnia. ubi ea causa, quam obrem haec laciunt, erit adempta his, desinent. CH. erras: cum Davo egomet Vidi iurgantem ancillam.

H. credo, et id facturas Davos dudum praedixit mihi: 840set nescio qui tibi gum oblitus hodie, ac Volui, dicere. DAVOS. CHREMES. SIMO. DROMO. DA. Animo nunciam otiOSO e88e inpero. CH. en Davom sibi. SL undo egreditur ' DA. meo praesidio atque hospitis. SI. quid illud malist IDA. 6go commodiorem hominem adVentum tempus non vidi. SI. SeelUS, qusim nam hic laudat ' DA. Omnis res est iam in Vado. SΙ. ceSSO adloqui ' sis DA. erus est: quid agam l SI. O SulVe, bone vir. DL ehem Simo, O nOSter Chremes, 6mnia adparsita iam Sunt intu8. SI. curaSti probe. DA. ubi voles, arcesse. SΙ. bene Sane: id enim vero hinc nunc abeSt. 6tiam tu hoc respondes, quid istic tibi negotist ' DA. mihin ' SI. ita. DA. mihini SI. tibi ergo. DA. modo esto intro ivi. SI. quasi ego quam dudum rogem. 850DA. cum tuo gnato una. SI. utine est intus Pamphilus l

46쪽

36 P. TERENTI ho, non tu dixti esse inter eos 1nimicitias, carnufex lDA. Sunt. SI. quor igitur hic est y CH. quid illum csenses ' cum illa litigat. DA. immo vero indignum, Chremes, iam facinus faxo

ex me audies.

nescio qui senex modo Venit: ellum, confidens, eatus : 855

quom faciem Videas, videtur esse quantivis preti: tristis veritas inest in v0ltu atque in verbis fides. SI. quid nam adportas ' DA. nil equidem, nisi qu0d illum audivi dicere. Si. quid ait tandem l DA. Glycerium se scire civem

esse Atticam. SI. hem, Dromo, Dromo. DA. quid est ' SI. Dromo. DA. audi. SI. Vorbum Si addideri8...Dromo. 860DA. audi obsecro. DR. quid vis Τ SI. sublimem hunc intro rape, quantum Potes. DR. quem l SI. Davom. DA. quam obrem l SI. quia lubet. rape inquam. DΑ. quid feci l SI. rape.DΑ. At quicquam invenies me mentitum, Occidito. SI. nil audio: ego iam te commotum reddam. DA. tamen etsi hoc verumsti SΙ. tamen. cura adservandum vinetum, atque audin ' quadrupedem constringito. 865

ago nunciam: ego pol hodie, si vivo, tibi OStendam, erum quid sit pericli saltero, et illi patrem. CH. a ne Saevi tanto opere. SΙ. 6 Chremes, pietatem gnatii nonne te miseret mei ltantum laborem capere ob talem filium t suo

age PamΡhile, exi Pamphile: ecquid te pudet Τ

PA. Quis me Volt l perii, pater est. SΙ. quid ais,

Omnium. . . t CH. R,

rem potius ipsam dic, ac mitte malo loqui. SΙ. qua Si quicquam in hunc iam gravius dici possiet. ain tandem, civis Glyceriumst i ΡΑ. ita praedicant.

47쪽

vide num eius color pudoris Signum usquam indicat. adeo inpotenti esse unimo, ut praeter ciVium morem atque legem et sui voluntatem patris 880 tamen hanc habere Studeat cum Summo probro lPA. me miSerum i SI. hem, modone id duinum Sen8ti, Pamphile lolim istuc, olim, quom ita animum induxti tuom, quod cuperes aliquo pacto emciundum tibi: eodem die istuc verbum Vere in te accidit. 885 sed quid ego' quor me excruciol quor me macero 3 quor meam Senectutem huius sollicito am0ntialan ut pro huius peccatis ego supplicium susseram limmo habeat, Valeat, vivat cum illa. ΡΑ. mi pater.

S1. quid mi pater' i quasi tu huius indigeas patris. 890

domus, uxor, liberi inventi invito patre. adducti qui illam civem hinc dicant: viceris. ΡΑ. Pater, licetne paucul SI. quid diclis mihi 'CH. tamen, Simo, audi. SI. ego audiam i quid audiam, Chrom0s Τ CH. at tandem dicat. SI. age, dicat Sino. ΡΑ. ego me amare hanc fateor: si id peccarest, fateor id quoque. 896 tibi, pater, me dedo. quidvis oneris inpone, inpera. vis me uxorem duceret hanc amittere' ut potero,

seram.

hoc modo te obsecro, ut ne credas a me adlegatum hune Aenem sine me expurgem atque illum huc coram adducam. SI. adduca8 Τ ΡΑ. Sine, pater. 900 CH. aequom postulat: da Veniam. ΡΑ. sine to hoc

quidviis cupio, dum ne ab hoc me sulli compertur,

Chremes. CH. Pro peccato magno paulum supplici satis est patri. CRITO. CHREMES. SIMO. PAMPHILUS. CR. Mitte orare. una harum quaeviA causa me ut laciam monet,

48쪽

38 P. TERENTI vel tu vel qu0d verumst vel quod ipsi cupio Glycerio. 905CH. Andrium ego Critonem Video l certe iA est. CR. salvOS SIS, ChremeS.CH. quid tu Athenas insesensi CR. eVenit. Sed hicin0st Simo lCH. hic. CR. Simo, men quaeris ' SI. eho tu, Glycerium hinc civem esse ais lCR. tu negas ' SI. itane huc paratus advenis i CR. quaret SΙ. rogaS tune inpune haec facias i tune hic h0mines adule centulos sidinperit08 rerum, eductos libere, in fraudem inlicis ls0llicitando et pollicitando eorum animos lactas' CR. Sanun es lSI. ac meretricios amores nuptiis conglutinas lPA. Perii, metuo ut Substet ho8pes. CH. SI, Simo, hunc norIS SatiS, non ita arbitrere: bonus est hic vir. SΙ. hic vir A1t bonus 3 9l5 itane attempersite evenit, hodie in ipsis nuptiis ut veniret, antehac numquam l est Vero huic credundum, ChremeS. ΡΑ. Di metuam Patrem, habeo pro illa re illuni quod moneam Probe. SI. Sycophanta. CR. hem. CH. Sic, Crito, est hic: mitte. CR. Videat qui siet. si mihi perget quae Volt dicere, ea quae non Volt audiet. 920 ego istaec moveo aut curol non tu tuom malum aequo animo seres 'nam ego quae dico Vera an falsa audierim, iam scir1p0teSt. Atticus quidam olim navi fracta ad Andrum eiectus est et istaec una psirva virgo. tum ille egens sorte sid-plicat

primum ad Chrysidis patrem se. SI. subulam inceptat. CH. Sino. 925 CR. itane vero obturbat Τ CH. perge. CR. tum is mihi cognatus fuit,

49쪽

ANDRIA. 39qui eum recepit. Ibi ego audivi ex illo sese esse Atticum. is ibi mortuost. CH. eius nomen i CR. nomen tam cito tibi Τ ΡΑ. hem, perii. CR. Verum hercle opinor fuisse Phaniam: hoc

certo Scio,

Rhamnusium se aiebat eSSe. CH. O Iuppiter. CR. eadem haec, Chreme8, 930 multi alii in Andro audivere. CH. utinam id sit quod Spero. eho, dic mihi, quid eam tum Τ Auamne esse aibat Τ CR. non. CH. quoiam igitur ' CR. fratris filiam. CH. certe meast. CR. quid a s l SL quid tu ais lΡΑ. urrige auris, Pamphile. SI. quid credis Τ CH. Phania illic frater meus fuit. SI.

noram et Scio.

Cu. is bellum hinc fugiens meque in Asiam perSequens proficiscitur: 935 tum illam relinquere hic est veritus. post ibi nunc γPrimum audio quid illo sit sactum. ΡΑ. vix sum apud me : ita animus commotuSt metu spe gaudio, mirando hoc tanto tum repentino bono. St. ne istam multimodis tuam inveniri gaudeo. n. credo, Pater. CH. at mi sinus scrupulus otium restat, qui me male habet. PA. dignus e8 9 δ cum tua religione, odium . . nodum in ScIPPO quaeriS.CR. quid istuc est iCH. nomen non convenit. CR. fuit hercle huic aliut ParVae. CH. quod, Crito inumquid meministi l CR. id quaero. PA. egon huius memoriam patiis meae voluptati obstare, quom 6gomet possim in huc re moedicari mihi' non psittar. heus, Chremsis, quod quaeris, Psisis MasLCH. ipsuSt. CR. QRSt. 945ΡΑ. ex ipsa mitisins audivi. SΙ. Omnis nos gaudere hoc, Chremes, te credo credere. CH. ita me di ament, credo. PA.

quid restat, pater l

50쪽

40 E TERENTI

SI. iam dudum res redduxit me ipsa in gratiam. PA. o lepidum patrem lde uxore, ita ut possedi, nil mutat Chremes' CH. causa istumast: nisi quid pater ait aliud. ΡΑ. nempe idi SI. scilicet. CH. dos, Pamphile, est s50

decem talenta. PA. accipio. CH. Propero ad filiam. eho mecum, Crito: nam illam me credo hau no8So. SI. quor non illam huc transferri iubes' ΡΑ. recte admones: Davo ego istuc dedam iam negoti. SI. non poteSt. PA. qui l SI. quia habet aliud magis ex sese et maius. ΡΑ. quid nam i SI. VinctuS eSt. ΡΑ. Pater, non recte VinctuSt. SI. haud ita iussi. ΡΑ. iube solvi obsecro. 955SI. age fiat. PA. at matura. SI. eo intro. ΡΑ. Osaustum et felicem diem lCHARINUS. ΡΑΜΡHILUS.CA. Prov1so quid agat Pamphilus: atque eccum. n. aliquis me forsitan putet n0n putare hoc Verum: at mihi nunc sic esse hoc Verum lubet. 0go deorum vitam eapropter SemPiternam eSSe arbitror, quod Voluptates eorum proPriae Sunt: nam mi inmo

talitas 960 partast, si nulla aegritudo huic gaudio intercesserit. Sed quem ego mihi potissumum optem, quoi nunc haec narrem, dari lCv. quid illus gaudisti PA. Davom Video. Demost,

quem malim omnium: nam hunc scio mea solide Solum guViSurum gaudia. DAVOS. PAMPHILUS. CHARINUS.

DA. Pamphilus ubi nam hic est Τ ΡΑ. Dave. DΑ. quis homost I PA. ego Sum. DA. O Pamphile. 965PA. nescis quid mi obtigerit. DΑ. certe: sed quid mi obtigerit Scio.