Cornelii Nepotis vitae excellentium imperatorum

71쪽

tuit a qua re depulsus, cum ea manu, quam contraxerat, locum delegit talem, ut neque circuiretur ab ho Itibus, neque taeteriret adversarius,

quin ancipitibiis locis premeretur si dimicare cum eo edet, non multum obest multitudo

hostium suae paucitati Postet.

A P. VIII. Haec etsi Autoplinidates videbat, tamen statuit

congredi, quam cum tantis copiis refu3ere, aut tam diu uno loco edere. Habebat bare,ar rum equitum Viginti, peditum centum millia, quos illi Cardacas appellant ejusdemque generiscli I. funditorum. Praeterea Cappadocum octo, A maeniorum decem , Paphlagonum quinque

Pli seu decem , Lydorum quinque , Aspendiorum Pisidarum circiter tria, Cilicum

duo, Captianorun totidenr, c Graecia conduetorum tria milliay levis armaturae niaximum numerum. Has adversus copias pos omnis consistebat Datam in se locique natura namque hujus partem non habebat vicesimam militum. Quibus fretus conflixit, adversariorumque multa millia concidit quum de ipsius exercitu non amplius hominum mille cecidisset. Quam ob caussam postero die tropaeum posuit, quo loco pridie pugnatum erat. Hinc quum castra movisset, sena perque inferior copiis , uperior omnibus praeliis discederet quod nunqua in manum consereret, nisi quum adversarios locorum angustiis clausisset; quod perito regionum callideque co-

itanti stipe accidebat Autophradates, quum

ellum duci majore regis calamitate, quam adversiariorum , videret , ad pacem amicitiamque hortatus est , ut cum rege in Vatiam redirer. Quam ille e tu fidam non fore putabat, tamen conditionen accepit, seque ad Artiserxem legatos

missurimi dixit. Sic bellum, quod rex adversus Datamen susceperat, sedatum Autophradates in Phrygiam se recePit. A P. X. t rex, quod implacabile odium in Datamem susceperat, Poltquam bello cum opprimi non posse an iniadvertit, insidiis interficere studuit.

quas ille plerasque vitavit. Sicut quum nunciatui esset, quoidam sibi insidiari, qui tu amico -

72쪽

66 CORNELII NEPOTI srum erant numero de quibus, quod nimici detulerant, neque credendum, neque negligendum putavit experiri voluit verunt falsumne esset relatum. Itaque e profectus est , quo itinete futuror insidias dixerant. Sed elegit corpore & statura simillimum sui, eique vestitum suunt dedit, atque eo loco ire, quo ipse consueverat, jussit. Ipse autem ornatu vestituque militari

inter corporis custodes iter facere cepit. At insidiatores, postquam in eum locum agmen Pervenit, decepti ordine atque Vel tu, In eum faciunt impetum, qui suppositus erat. Praedixerat autem his Datames, cum quibus iter faciebat, ut parati essent lacerae, quod ipsum vidissent. Ipse, ut concurrentes insidiatores animadyertit, tela in eos conjecit. Hoc idem quum universi fecissent, priusquam pervenirent ad eum, quem aggredi volebant, confixi ceciderunt.

Hi tamen tam callidus vir extremo tempore captus est Mithridatis, Ariobarzanis filii, dolo. Namque is pollicitus est regi, se cum interfecturum, si ei rex permitteret, ut, quodcunque vellet, liceret impune facere sidemque de ea re more ersarum, dextra dedi si et Hanc Ult accepit a rege missam, copias parat .absens amicitiam cum Datame facit, regis provincias vexat, asstella expugnat, magnas praedas capit quarum partem suis dispertit, partem ad Datamem mittit pari modo complura castella citradit. IIaec diu faciendo, persuasit homini, se infinitum adversus regem suscepisse bellum quum nihilo magis, ne quam suspicionem illi praeberet insidiarum, neque colloquium ejus petivit, neque in conspectum venire studuit. Sic absens amicitiam gerebat, ut non beneficiis mutuis, sed odio communi, quod erga regem suscepet aut , contineri viderentur.

Id mim satis se confirmasi arintratu est, emtiore ut facit Datamem, tempus esse majores exercitus parari, bellum cum ipso rege suscipi: de qua re, si ei videretur, quo loco vellet, ii colloquium veniret. Probata re, colloquendi tempus sumitur, locusque quo conveniretur.

73쪽

Huic Mithridates cum uno, cui maximam habebat idem, alite aliquot dies Venit, compluribusque locis separatim gladios obruit, eaqtie loca diligenter notat. Ipso autem colloquendi die, iitrique, locum qui Xplorarent , atque ipsos 1crutarentur , mittunt Deinde ipsi sunt congressi. Hic quum aliquandiu in colloquio fuis-1ent, et diversi discessissent, jamque procul Datames abesset Mithridates priusquam ad suos Perveniret, ne quam suspicionem pareret , iii cundem locum revertitur, atque ibi, ubi et unierat Impositum, resedit, ut si a lassitudine cupe

ret acquiescere: Datamemque revocavit, sinua

latas 1 quiddam in colloquio esse oblitum. In

teram telum, quod latebat, protulit, nudatumque Vaguia Veste te Xit, ac Datami venienti ait digredientem se animadVertisse , doctu quendalia, qui erat in conspec tu, ad castra ponendacile idoneum. Quem quum digito monstraret. Ille conspiceret, aversum ferro transfixit 'Priusque, quam quisquam posset succurrere 4nteriecit. Ita Vir, qui multos consilio, neminent Perudia ceperat, simulata captus est amicitia.

XV EPAMINONDAS

- - FUS. De hoc priusquam scribamus, haec praecipienda videntur lectoribus, ne alienos mo res ad uos referant; neve ea, quae ipsis leviora sunt, pari modo apud ceteros fuisse arbitrentur. Scimus enim musicen nostris moribus abesse a Principis persona, saltare vero etiam in vitiis poni quae omnia apud Graecos .grata, claude digna ducuntur quum autem exprimere imaginem consiletudinis atque vitae velimus Epaminondae , nihil videmur debere praeterimittere quod pertineat ad eam declarandam. Quare dicemus primum de genere ejus deinde quibus

disciplinis Ma quibus sit eruditus tum de moribus, ingeniique facultatibus. si qua alia digna memoria erunt: postremo de rebus gestis, quae a Plurimi Oannium anteponuntur virtutibus.

74쪽

nere, pauper jam a majoribus relictus. Eruditus autem sic , Ut nemo Thebanus magis.

nam & citharizare, cantare ad chordarum 1B- tum doetus 1 a Dionysio qui non minore fuit in musicis gloria, quem Damon, aut Lamprus;

quorum per nilgata sunt nomina: carmina cantare tibiis ab Olympiodoro, saltare a Calliphrone. At Philosophiae praeceptorem habuit Lysim Tarentinum, Pythagoreum cui quidem sic fuit

deditus, ut adolescens tristem & severul senem omnibus aequalibus suis in familiaritate anteposuerit neque prius eum a se dimiserit, quam in doctrinis tanto antecesserit condiscipulos, ut ξ.-cile intelligi posset, pari modo superaturiun Omnes in ceteris artibus. Atque haec ad nostram consuetudinem sunt levia, totius contemnenda: at in Graecia utique olim magnae laudierant. Postquam ephebus factus est palae1trae dare Operam cepit, non tam magnitudini virium se vivit, quam velocitati illam enim ad athletarum usum, hanc ad belli existimabat utilitatem pertinere. Itaque Xercebatur plurimum currendo

luci ando, ad eum finem, quoad stans com Plecini posset, atque contendere. III armis lurimum studii consumebat.

Ad hanc corporis frinitatem plurima etiam animi bona accesserant. Erat enim mode1tus, Priadens, gravis, temporibus sapienter utens peritus belli fortis manu, animo Imaximo adeo veritatis diligens, ut ne oco quidem mentiretur. Idem continens, clemens, Patiensque admirandum in modum non solum populi, sed etiam amicorum ferens injurias inprimisque commisia celans quod interdum non minus Prodest,

quam diserte dicere Studiosus audiendi ex hoc enim facillime disci arbitrabatur. Itaque quum in circulum venisset, in quo aut de republica disputaretur, aut de philosophia sermo haberetur, nunquam inde prius discessit, quam ad finem sermo siet adductus Paupertatem adeo facile perpessus est, ut de repubi nihil praeter gloriam ceperit Micorum a se tuendo caruit facultatibuS.

75쪽

se continunia. Nam quum aut ciVium suorum aliquis ab hostibus sibi captus , aut virgo amici nubilis propter paupertatem collocari iron posset, amicorum concilium habebat quantun1 quisque daret, pro cujusque facultatibus imperabat eamque summam quum faceret, priusquam acciperet pecuniam , adducebat eum, qui quaerebat, ad eos, qui conferebant eique ut ipsi numerarent, faciebat ut ille, ad quem ea res Perveniebat, sciret, quantum cuique deberet.

A IV. Dentata autem ejus est abstinentia a Diome-- donte Cyziceno Namque is rogatu Artaxerxis ripanii nondam Pecunia corrumpendum 1usceperat. Hic magno cum pondere auri Thebas venit δε Micythum adolescentulum quinque talentis ad suam perduxit voluntatem: quem vim paminondas plurimum diligebat Blicythus Epaminondam convenit, .caussam adventus Diomedontis ostendit. At ille Diomedonta

Coram, id id, inquit, otias pecunia est nam si AE re Cula, quae Τὼebanis se/it utilia, gratis facere unisaratus sit autem contraria, mon Babet auri atque ametu satis Namque orbis terrarum divitias ocifere nolo, pro patria caritais qui me incognitum tentasti tuique similem exictimassi non miror etibique ignosido feta egredere propere ne alios cor- σἰImpias, suum me non potueris. Tu , MicytBe, argentum fui re nise a confessim fac si ego te tradam magi ratui. Nunc Diomedon quum garet, tuto exire , fusiue, suae attulisset, uiceret errer idi I, inquit, raciam neque tua causta, ea mea: si tibi sit pecunia ademta aliquis dione id ad me ereptum pervenisset, suo i elatum accipera

noluissem. quo quum quaesisset quo se dediici vellet, sic ille Athenas, dixisset, praesidium de- ut O ut perveniret Neque vero id satis

habuit, sed etiam ut inviolatus in navem ascenderet, per Chabriam Attheniensem, de quo supra mentionem fecimus effecit Abstinenti merit hoc satis testimonium Plurima quidem proferi e possemus, sed modus adhibendus est, quoniam uno hoc volumine vitas excellentium viro

sea ruri

76쪽

o CORNELII NEPOTI sa tina concludere constituimus quorum separatim mula is millibus versuum complures criptores ante nos explicarunt. A V. s iit disertus, ut nemo Thebanus ei parens et eloquentia : neque minus concinnus in brevitate respondendi, quam in perpetua oratisne ornatus. Iabuit obtrectatorem Meneclidem quendam indidem liebis, adversarium in administranda re pubi satis exercitatum in dicendo, ut Thebanum scilicet namque illi genti plus inest virium, quam ingenii Is quod in re militari sorore Epaminondam Videbat , io tari solebat Thebanos, ut pacem bello anteferrent, ne illius imperatoris opera desideraretur. Huic ille, fallis, inquit, verbo cives tuos , quod

nos a bello avocas otii etaim Nomiire seret timem coIIcilias Narnia itur pax bello. Ita que qui ea diuti raviolim fresi bello exercitati e F debent cvare si principes r.ecia esse vultis, castris es vobis uitardum,1 D pata tra. Idem ille Meneclides, quum huic

Objiceret, quota liberos non haberet, inque Xorem mixib et miraeimeque insolentiam, quo ibi Agiamem-rionis belli gloriam videretur consscastris at ille, δε- istae , inquit, Merreolida , de uxore ibi exprobrare. aiam nullius ita issa re minus uti consito Dolo. Habebat

enim Meneclides suspicionem adulterii. γ οβ

Eutem me Agam mnouem emulari tutas , falleris Iramque ille cum universa Gmecia vix decem armis unam cepit urbem ego contra ex una urbe nostra, dieque uno, totam Graciam, Laced emoniis fugatis, u- .eravi.

Idem quum in conventum venisset Arcadum, Petens, ut societatem cum Thebanis largivis facerent contraque Callistratus Atheniensium legatus , qui eloquentia omnes eo praestabat tempore, postularet, ut Potius amicitiam sequerentur Atticorum .in oratione sua multa invectus esset in I aebanos & Argivos, in eisque hoc posuisset animadvertere debere Arcades , Vuales liraque ciditas cives procrevisset, ex quibus de σε eris possent udieare Argivos nim fui Petres mi Allom eoncm, matricidas Thebis Oedipum natum ,

77쪽

los natos, domi scelere admisso, quum patria e metu expuesset, receptos e Fe ab Atheriiensibus. Sed maxime

ejus eloquentia eluxit Spartae, legati ante pugnam Leuctricam quo quum omnium ociorum conVenissent legati , coram frequentissimo legationum conventu, sic Lacedaemoniorum tyrannidem coarguit, ut non minus illa oratione opes eorum concusserit, quam Leuctrica pugna Tuin

cnim perfecit, quod post apparuit, ut auΣilio sociorum Lacedaemonii pri Varentur. Λ P. VII. Π uisi patientem , suorumque iniurias feren-

tem civium , quod se patriae irasci nefas esse duceret, haec sunt testimonia Quum eum propter invidiam cives praescere exercitui nolui sient, duxque esset delectus belli imperitus, cujus errore eo esset deduct a illa multitudo militum, ut omnes de salute pertimescerent, quod loco ruinaugulliis clausi ab hostibus obsidebantur desiderari coepta est Epaminonda diligentia erat enim ibi privatus una ero militis a quo quum peterent opem, nullam adhibuit memoriam contumeliae, es exercitum obsidione liberatum, domuni re duaeit incolumem. Neque vero hoc semel fecit, sed saepius: niaxime autem fuit illustre, quum in Peloponnesum exercituit duxisset adversus Lacedaemonios , haberetque collegas duos, quorum alter erat Pelopidas, vir fortis ac strenuus. Hic quum criminibus adversariorum omnes in invidiam venissent , ob eamque rena imperium his esset abrogatum , atque in eorum locum alii praetores successissent Epaminondas populis cito non paruit , idemque ut facerent,

persuasit collegis, .hellum, quod susceperat, gessit namque animadvertebat, nisi id fecisset,

totum exercitum, Propter praetorum imprudentiam inscientiamque belli, periturum. Lecerat

Thebis, quae morte vitabat , si et is imperitnnitI- , ius retinitiPet, etiam lege prae tritiem foret hanc

Epaminondas quum reipu . conservandae causis

latam videret, ad perniciem civitati conferre

78쪽

hoc crimine accusabantur quibus illese i- sit, ut omnem caussam in se transferrent, suaque opera factum contenderent, ut legi non Ohedirent qua defensione illis periculo liberatis,nerno Epaminondam responsurum putabat, quod quid diceret, non haberet. At ille in judicium

Venit, nihil eorum negavit, quae adversarii crimini dabant, omniaque, quae collega diXeruut, confestat est, neque recu1avit, quo minus legis poenam subiret; sed unum ab iis pezivit, tu intericulo suo in risterent: EPAMINONDA A THEBANIs MORTE ULTΛTES EST , QUOD EOS COEGIT APUD LEUCTRA SUPERARE LACEDAEMONIOSA Uos ANTE E IMPERATOREM NEMO BOEOTIORUM AUSU FUIT ADSPICERE IN CIM: QUODQUE UNO PROELIO NON SOLUM MI EBAS AB INTERITU RETRATI , SED ETIAM UNIVERSAM GRAECIAM IN LIBERTATEM INDICΛVΙ EOQUE MES UTR RUMQUE PERDUXIT , UT THEBANI SPARTAM OPPUGNARENT: ΛCED EMONII SATI HABERENT, SI ALVI ESs POSSENT. NEQER PRIUS BELLARII DESTITIT, QUAM MESsEN CONSTITUTA URBEM

TORUM OBSIDIONE CLAUSIT. Haec quum dixisset , risus omnium cum hilaritate coortus est: neque quisquam judex ausus est de eo ferre uia

fragium. Sic a judicio capitis maxima discessit gloria.

A P. X.LI ic extremo tempore imperator apud IIanti--λ- meam, quum acie instriicta audacius instaret hostes, cognitus a Lacedaemoniis, quod in unius pernicie ejus, patriae sitam putabant salutem, universi in unum impetum feceritiat, neque prius abscesserunt, quam magna caede facta, naultisque Occisis, fortissime ipsum Epaminondam pugnantem, Paro eminus Percussum, concidere viderunt Ilujus casu aliquantiam retardati sunt Boeotii neque tamen prius Pugna excessiserunt, quam repugnantes Profligarunt. At E-Paminondas, quum animadverteret, mortiferum

1 Miluus accepisse, stinuique, si feri uia, quod

79쪽

er hastili in corpore remanserat, extraxi siet, niniam latim emitici una : usque eo retinuit quoad rei uinciaturi est, escisse Boeotior. Id poll- quam audivit Fatis, inquit, vixi invictus enim

morior.

um se reo extracto confestim exanimatus est. Hic uxorem nunquam duxit in quo quia inreprehendere cita quod liberos non relinqueret 1 a Pelopida, qui filium habebat infamem: male illa

eum in eo patri eonsulere diceret: vide, inquit, ne tu pejus consulas , qui talem ex te natrum relicturus sis neque vero sirps mihi totes e spe namque ex me natam relinquo pugnam Leuctricam , qua non modo mihi super e , seu etiam immortalis set nee eest. Quo tempore duce Pelopida, exules δὴ aebas occuparinat, & praesidium Lacedaemoniori imo arce expulerunt, Epaminondas , quam diu laeta est caedes civium , domo se tenuit : quod neque malo defendere Volebat , neque impugnare , ne manus suo rit sanguine cruentaret. namque omnem civilem victoriam funestam putabat. Idem, postquam apud Cadmeam pugnari cum Lacedaemoniis coepit, in primis stetit. Hujus de virtutibus, vitaque fatis erit dictum, si hoc unum adjunxero, quod nemo eat inficias, Thebas & ante Epaminondam natum M post ejus interitum, perpetuo alieno paruiue imperio. contra ea, quam diu ille praefuerit Reipub L aput fui si totius Graeciae : ex quo intelligi O-test, unum homiuem iuris, quam civitatem suisse.

XVI. PELOPIDAS.

Ticis, quam vulgo, notus. Cujus de virtuti-hus dubito quemadmodum exponam , quod VCreor, ne, si res explicare incipiam, non vitain

ejus namve , sed historiam videar scribere si tantummodo summas attigero, ne nidibus litterarii. Graecanici minus lucide apPareat, quan-

80쪽

tus hierit ille vir. Itaque utrique rei occurrana, qualitum potero; medebor cum satietati, tuin ignorantia Ic scorum Phoebidas Lacedaemonius, quum exercitum Olynthum duceret, iterque per Thebas faceret, arcem oppidi, quae Cadmea nominatur, occupaVie impius perpaucorum hebanoriim , qui adversariae factioni quo facilius resisterent, Laconum rebris studebant' idque suo privato, non publico, fecit consilio. Quo

facto, eum Lacedaemonii ab e ercitu removeritnt, Pecuniaque multarunt : neque eo magis arcem

Thebanis reddiderunt, quod susceptis inimicitiis satius ducebant eos obsideri, quam liberari. Nam post Peloponnesitim bellum , Athenasque devictas, cum Thebanis sibi rem esse existimabant: eos si solos , qui adversus resistere auderent. Hac mente amicis suis summas potestates dederant, alteriusque factionis principes partim interfecerant, alios in Xilium ejecerant: in quibus Pelopidas hie, de quo scribere exorsi sumus,

pulsus patria carebat. -

P. H. Hi omnes sere Athenas se contulerant, non

quo sequerentur otium , sed, ut quemque ex proximo locum sors obtulisset, eo patriam recuperare niterentur. Itaque quam tempus est visum rei gerendae, communiter cum his, qui

Thebis idem sentiebant, diem delegerunt, ad

inimicos opprimendos , civitatemque liberandam, eum, quo maXimi magistratus simul consueverant epulari Magnae saepe res non ita ma-mai copiis sunt gestae: sed profecto nunquam ab tam tenui initio :uatae opes sunt profligatae. Nam duodecim adolescentuli coierunt ex his , qui caesilio erant niuitati , quum omnino non se ut amplius centum, qui tanto se Terrent periculo qua paucitate perculsa est Lacedaemoniorum potentia. Hi enim non magis adversariorum actioni, quam Partanis, eo tempore bellum intulerunt : qui principes erant totius Graeciae. quorum imperii majestas, neque ita multo post, Leuctrica pugna, ab hoc initio perculsa concidit. Illi igitur duodecim, quorum erat dux Pelopidas, quum Atheu 1 interdiu exis ent, ut Vesperascente coelo Thebas posient Pervenire, cum