De sacr. Rom. imperii septemuiratu commentarius a. Christophoro Gewoldo I.V.D

61쪽

-- S E P T E XLV. I R A T V. 3 ssentem obseruatur diem. a modis quibussam Pannonia

Principibus inseri, error est, hominι extraneo condonandus: eo secilius cum nostrares domι sua nonnunquam errent. ANTON ivs Bora Fi Nivs. Gregorius autem U.

Pont. Max. undecimo exilii mense restitutus iniurias

a pop. Rom. lulceptas ulciscitur. Paulo post Germanorum ope in dignitatem Pontificiam restitutus, &cum ipse quoque Germanus esset, Saxonum gente na- tus, & arctissim a conanguinitate Othoni coniunctus, Imperatorisq; opera & auctoritate ante haec in Pontificatum euectus: ut nationi suae blandiretur, eam de imperatorum electione sanctionem promulgauit, quae ἡper annos ultra quadringentos diligentissime seruata est. Solis licere Germanis, quibus eligendi potestas data est, principem creare, qui statim Caesiar&Romanorum Rex dicitur,&cum a Romano Pontifice Maximo Corona donatus approbatur, Imperator Augustus appellatur. Ex Metropolitanis Electores hi sunt, Moguntinus,Treui resis, Coloniensis: e Principibus tres; Bran denburgensis,Ρalatinus & Saxoniense regibus unus tantum, Bohemiae Rex: anctio facta salutis anno secundo supra millesimum, distincta inter Electores ossicia. Tres primi Cancellarij sunt, Germaniae primus, secuniadus Galliae, Italiae tertius. Branden burgen L. Cameraritis, Palatinus Dapiser, Saxoniens Ianitor, Rex Boemi et Pincerna est. Promulgata sanctione, Otho in Germaniam rediit. Gregorius paulo post diem suum Obiit. NER NERVs ROLE v v I NCK. Et nota, a/t, quod XII. iste Gregorius V. cum Ottone praedicto ordinauit electores Imperi j in Almania, qui deinceps permanie. runt usque nunc, nec potuerunt Franci aut alij infit n. υ .

62쪽

36 DE SACR. ROM. I MPERII XIII. IACOBus de Aia one: Imperator non transmittitisseum. eua. Imperium ad haeredes per successionem e quia desertur electione non successione. o post aliqua: Hodie quidem Principes eligunt imperatorem, qui potestate π eligendi ab Apostolica Sede acceperunt: sed cxaminatio, promotio unctiis,consecrati ,coronatio, dc manusim posi cio ad dom in v m Pa pa m specta n i, &C. XIV. AR Toti 3 vim perium translatumia isse per Stephanum Papam a Gretegis ad Germanos; Electores potestatem accepisse ab Ecclesia & Papa . m. . Idem elare etiam pronunciat i m perium esse apud Germa-

' otione III. y Henricus Dux pro tunc Dauariae Romae existens, eidem in seditione fideliter astitit. postq; eum p. N. -'. ad Imperium per electores primus electus est, cte. Et rursum; quod primus Electus ab Electoribus fuit noster Heinricus sanctus. nec ignoramus Decretalem Venerabilem, quid loquatur, & a quo ,& quando emanauctio. XVI. NIco Laus CusANvs. Post cuius mortem Henri-

.- ,'' ' Τ' perator consensu procerum primatum , & Vtrιusq; sta- tus Cleri & populi perpetuos Electores, qui vice omnium eligerent, ordinauit tempore Gregorij V. Alemanni,consanguinei quondam Otthonis. XVII. PMi Lippvs CORN E vs, Imperator, ais, eligitur L .. . st L . ad Imperium a Prineipibus Alemanniae, & a Papa inungitur,consecratur & coronatur, de ante dicitur Rex Romanorum, non Imperator, sed ad Imperium promouendus, postea vero dicitur Imperatoria. XVIII. ΑLvAROT Tvs. Hodie de consuetudine, quae aiu-: g r

63쪽

re approbatur, electio Imperatoris spectat ad certos Principes Alemaniae,quorum tres sunt Clerici, & sunt

etiam Cancellari j Imperaj videlicet, Archiepiscopus

Mogunt mus, qui est Cancellarius Germaniae, Coloniensis Italiae: I revire n. Galliae. Et quatuor sunt Laici, videlicet, Comes Rheni, Dux Saxoniae, Marchi Bran denburgens& Rex Bohemita,qui olim erat Dux, ctc. ct instri: Et ista talis ordinatio Elestorum fuit facta ex causa tempore Otthonis II l. ne Imperium iret per succellionem, sicut tunc tu erat per tres Otthones Imperatores successue. Quae ordinatio facta fuit in anno 1l. - AE MAE v s SYLvius. Potentia Germanorum tri- XIX.

fariam diuisia e st, ere. Inter Praelatos tres sunt, opibus& potentia excellentes, atq; inter Electores Imper ij honoratiores Archiepiscopi & Archi cancellata j, per Germaniam Moguntinus, per Gallias& regnum Arein latense Treuirensis: per Italiam Coloniensis. Et M iguntinus quidem Electorum Decanus habetur,qui,ubi

Hecessitas ingrui eos conuocat. Treuerensis vero in .

electione Imperatoris primam habet vocem. Coloniensis autem non modo Electoratus honore fungituta, sed Dux etiam Nest phalorum appellatur. Idem HIOA- eo: Diximus tres Archiepiscopos in electione Imperatoris vocem habere, sed sum his quatuor alij c5 currunt ex Principibus secularibus. Qv orum primus est Rex Bohemiae, secundus Comes Palatinus Rheni, qui dev-nus est ex domibus Boioariae, seu Bauariae:.tertium ducem Saxoniae faciunt, & vltimum Marchionem Bran-denburgensem. Et in Curia quidςm Caesaris Rex Bo- hemiae pincernae ossicium implet, Comes Dapistri, Dux Marsicalci, Marcitio Camerar ij. BONIFACIus dentalu asserit: Imperium per Pa- XX. . . E 3 pam

64쪽

XXI.

XXII.

XXIII.

31 DE SAc R. ROM. IMPERII pam Stephanum ad Germanos seu Teutonicos in persona Caroli Magni translatum: & ab eadem Ecclesia Romana Principes numero septem fuisse constitutos. B. ANTON IN v s t rchiepiscopus Florentinis dise te seribit. Henricum inunctum a Willigi so Archiepiscopo Mogunti no, o paulo post addit: ut scribit Ioannes de Colon, sciendum quod non statim post mortem tertij Othonis iste Henricus fuit electus I m perator. Nam mortuo Othone per annum & amplius vacavi Imperium, cum de eligendo Imperatore Principe Alemanniae non concordarent. Nam quamuis isti tres praecedentes Othones per successonem generis im perauerint, post mortem ultimi, ut dicit Martinus In Chronico, institutum fuit, ut Imperator Principum prouisione eligeretur, stilicet per officiales Imper ij. qni sunt septem.&c. B LON D vs. tunc Gregorius V. post undecimum amensem sinae fugae restitutus, sanctionem de electionci Imperatoris fecit Anno hristi M. I I. quam hucusquo per annos supra quadringentos seruatam videmus, s alis licere Germanis Principem deligere , qui Caesar de Romanorum Rex appellatus, si a Romano Pontifice confirmetur, Imperator & Augustus nominetur. Eiectores lex constituti sunt omnibus noti, quibus additus est septimus Rex Bohemiae. Germani electores tun primum anno incarnationis tertio supra milles mum concesso iuri innitentes Henrieum Bauariae Ducem Caesarem declararunt. MATTHavs PALMERI Us. Henrico per electionem ad Imperium assiam to primum institutum fuit. ut in futurum non per sanguinis successionem ducere. tur imperium, sed Proceres quidam in Germania Priam

65쪽

SEPTEM VIR ATV. 3'Principes,una eum quibusdam Pannoniae Principibus potestatem haberent imperatoris deligendi, quod viaque in praesentem obseruatur diem. B A L D us' vadere ais, Imperium non per successio- XXIV. nem sed per electionem,h&ibidem: si Electionarij I m. aloc aperatoris negligunt eligere, vel eligunt in discordiata, quod electio ad Papam deuoluatur. Idem Baldiu ς nul- re estilum eligi posse nisi Germanum. Et alibi q Imperiunxi h A.

deferri electione, non successione, & illos, qui ita elι- ώ,iam ex deo-llunt auctoritatem eligendi ab Apostolica Sede aeceia ις' 'ν .pisse: examinationem,promotionem,Vnctionem con ' H. secrationem, manus impositionem ad dominum Papam spectare,cte. Item. eligitur Imperator ab ijs qui soliti sunt eligere, sunt enim certi nobiles qui auctori, δ.tatem & priuilegium,ab Apostolica Sede habent prin cipem eligendi. Item. quamuis videri possit, quod i cessione imperium deferatur svi ibidem explicat Baldus) hoc tamen contingere potius electione Principum, quam succession . Et alibi: Anno Domini Millesimo, alias ab inearna. Ilione M. IV. institutum sic fuit, quod Ossiciales Impe- Ab Annaratoris eligant ipsum Imperatorem, & eligeia res Ala- ιο/.. que mani sunt isti,&ς. M. CCC.

rem personae suae approbationem ad Imperium reci- pere a Papa & apud Teutonicos esse regnum mundi& regnum Romanae Ecclesiae: Ius quoque eligendi Imperatorem spectare ad certos Principes,&e. XXVI. IOANNES VILLA Nus Florentinuι , sui his oriam uniuersalem patriosermone conscripsit, ct perduxit usque ad a1mum II ae Insitationem hane Elecrorum , Gregorio V. Papa

66쪽

satis appareat,rerum Imperi eum minus fiuissignarum. Verba istius hae 6.nt. Electores Imperatoris. Lalci, Dux Au- .striae, Dux Bauariae, Dux Saxoniae qui & Lo uaniae. Praelati Archiepiscopus Coloniensis, Archiepiscopus Moguntinus, Salisburgen. prinei palis. His a Domino Papa directa est diligentissima admonitio cum supplicatione,ut sibi alium Imperatorem eligerent, promisitque eis sui di totius Ecclesiae consilium & auxilium:&ui principio sub spe potioris successus quindecIm a millia librarum argenti. Praevenit autem dc inualui Friderici dissi asio, qui eis,& maxime Duci Austriae

vinculo adfinitatis erat confoederatus: unde monitis aut precibus Papalibus Electores minime paruerunta. Expressi ma his mentia halesur Electorum Principum,ante Rudolphι I. electionem. De Austria Duce inter elecyores connumerato,constat ex historiis Robemiae Regem OIto arum, Electorem, tune temporis Austraam obtinuisse; unde fori P p messiari. authori 6brepsit ista opinio: cui in atis, quando balucinanti fens. Festa .M. condonandum aliquIriauis tem non aud enH ne i attenden- ' sti externascriptores, Matιhaeus iste Paris, Roger in is m-ueden,uteri Anglin, ct horum similes,qui de rebussibi minime compertia, ua ex rumore 3ncera o , vel relationibus se siri. piis auorum male intesiectas,incerta falsas literis mandant,ctomnia confundunt.

ALAE Ri Cus a Rosite. Electores Imperi j in Alema. X XXII.

nia ordinati fuerunt tempore Ottonis terti j in marti- In omniana C IX. LXXXIX. de quibus electoribus not. β' per omnes exti de electio. C. Venerab tam ,&c. Idem: IM,ἰ 2. Imperium par electionem esse: & tres esse Praelator Ecclesiasticos,& quatuor I .aicos, ad quos de iure & aa

67쪽

XXXIII.

XXXIV.

XXXV.

LUPOL Dus BABEBERGE M. Episeopsu tempore ipsius Otthonis III. qui filias caruit, fuit institutum v per certos Principes Germaniae, scilicet per ossiciatos Imperi j seu Curiae Imperialis eligeretur Imperator, Ut patet in Chronicis Martini, in quibus numerantur osti clati & Electores h ulul modi, dcc. AvGusTINus de Ancensi a Sede Apostolica potestas eligendi Imperatorem in ipsos Electores peruenit, quae Romanum Imperium in persona magnifici Caiaroli a Graecis transtulit in Germanos. ct instar Ille verus Imperator dicitur, que Ecclesia assumit in suum auxilium &adiutorium. θ paalo post: Gregorius U. conuocatis principibus Alemaniae ordinauit electores Imperatoris, Osticiales ipsius imperialis Curiata

MARSI LIus ΡΛ TAPIN vs. Mortuo tertio Ottone sine filio, Gregorius quin tus natione Teutonicias, de parentela Othonis in summum Pontificem aximiis tur. Cuius Pontificis tempore Imperatoris Electores instituuntur, septem scilicet Principes Almaniae, quatuor Laici,& tres Clerici siue Praelati, ut Martinus scri-hit. Quia enim praedicti Othones successive quasi haereditario iure obtinuerunt Imperium, fuit pro bono statu Ecclesiae Dei & populi Christiani ordinatum utiliter, ut tantae potestatis fastigium, quod non debetu sanguini sed virtuti, non per viam successionis, sed petviam electionis procedat, ut dignissimus eligatur ad dignitatem Imperi j gubernandam. Fuit ergo institutum. ut septem proceres officiales Imperi j Regem Romanum eligerens, per Romanum Pontificem Imperiali diademate coronandum :quorum, ut dictum est. sunt tres Praelati Clerici, qui sunt Imperatoris Cancellarii rvidelicet Archiepitcopus Moguntinus, qui est Cancel-

68쪽

atn SE, TEMvIRATV. 43 Iarius Germaniae: Archiepiseopus Coloniensis, qui est Cancellarius Italiae et & Archiepiscopus Treuerensis', qui est Cancellarius Galliae. Et quatuor seculares principes, qui serui ut Imperatori: scilicet Palatinus Rheni, qui est Dapifer Imperatoris: Dux Saxoniς, qui est Mar- 'scalcus eius: M archio Brandenburgensis, qui est Cam rarius eius:& Rex Bohemiae,qui pincerna eius: Unde

versus este

Moguntinensis,Treuerensis,Coloniensis, &c. Haec autem ordinatio facta fuit anno M. IV. vigesta

Germanorum tradunt . .

HENRICvs AEn Do REF. Eodem anno quo ex. XXXVI. tinctus fuit per venenum isticis recordationia Idenrio ἰ 2. ζ.dcus Imperator VII. huius nominis, ah Augusto AC VIII. Principes ad praeficiendum Monarchamis

cauitus constituo, tempore autumnal comentaOseeli

sentes, quidaria in Franckentari, aliqui per lueras, alia qui in loeis fihi eompetentibu , & sic discordantes a duas partes,una elegi LFriclericum Ducem Austriae,primogenitum filium Alberti quondam Regis Romano Tum, videlicet Rudolphus Palatinus Comes di Senioe Dux superiorisBauariae, Coloniensis Episcopus,&Dux Saxoniae Senior, qui in Episcopum Pataurensem a Sede Apostolica erat deputatus. nondum tamen eandem sedem a scanderaO,sciens se frustratum in electione &perfectione Monarchae .siunioremq; Ducem. fratrem in timens,eligere volens Ducem Bauariae su perio..eis nomine Lucisulcum . occasione electionis gratiae Apostolime renuncrauit, de quod Senior erat, i Iico haωbilis fuit eligendo, Dueemq; A ustrjaecum reliquis su limauit. Altera vero p.rs Elmorum, videlicet Rex

69쪽

44 DE SA R. ROM. IM ERII HenrIci quondam Imperatoris, Balduinus Treuirens

Archiepiscopus qui frater fuit Imperatoris modo dii Petrus S. Sed is Mogim tinensis Archiepiseopus, &iunior Dux Saxoniae, qui se dice hat elle in electione, &non fratrem suum Seniorem, ob causas supra memo ratas : isti praedicti Principes elegerunt in Regem Romanorum Ludovicum Ducem iuniorem superioris nauariae, & coronatur A quisgrani. Videtur his adiquid es Vpossitium , aus ipsemet author errasse. Nes enim Ru- δενι-,nei Ludovicus tres, velμι perioris , vel inferior u,

sed absoluteBauariaDuces semet indiget arur,quemadmota ex illoru lueris constat. er ipse Ludovicus non aliter appedatur ab Elaectorabis in Deereto elemonis. Neque eonuenIunt ea qua bilis se Magnificus Dominus rettuleus Hunaeus ureconis fultus se hisoracmperrenni laude dignus in sitia Metropoli C talogum Episcoporum Passauiensium texens refert, cum his qua ab Henriso Rebrirs narrantur. Terriὸ ιn Decreto et Aionis cis Ludouιei preme nominatur Iohannes Dux Saxonia Senior: quod Decretum quia ad pleniorem historia cognitionem plurumum confert; nee non prasienti in ruto compriamis ad pulatur,ex autographo integrὸ descriptum huc referre usum fuit. XXXVII Die xxx v M Ebmons Caes Ludourei, Pauaria Duc . In nomine Domini Amen. Sanctissimo ac Beati L. simo in Christo Patriae Domino. Domino Sacrosanctae Romanae Ecclesiae Summo Pontifici futuro. Balis duinus Dei & Apostolicae Sedis gratia Treuirensi Ee.clesiaeArchiepiscopus sacri Imperi j per Galliam Archi- 'cancellarius, Ioannes Dei gratia Bohemiae&Psloniae

Rex, Wolde marus Marchio Brandenburgensis, ac Iaannes Dux Saxoniae Senior, humiles& deuoti cum a omni reueretia deuotissima pedum oscula beatorum. I li a L Vae au-Diuitiaod by Corale

70쪽

ri SUPIEM V ATV. I 4 vaeante nuper per felicis recordationis obitum Serenissimi Domini Henrici quondam Romanorum In viperatoris ipso Romanorum regno, seu Romano Imperio, & nobis una cum Reuerendo Domino Petro Moguntino Archiepiscopo, nec non Reuerendi Domini Henrici Archiepiscopi Coloniensis, Illustrium Principum IoannisBoem. &Polon. Regis, Rudolphi Ducis Ba uariae, Comitis Palatini Reni, Walde mari Marchionia Brandenburgensis, ac Ducis Saxonie ho norabilibus procuratoribus ad quos tam de iure quam de consuetudine antiqua & approbata ius eligendi Romanorum Regem, in Imperatorem postmodum promouendum noscitur pertinere, solemniter concor

dantibus in diem electionis huiu modi videlicet crastinum beati Lucae Euangelistae,qu et est decima nona dies mensis octobris, ex offici j nostridebito, ipsam diem ad electionem huiusmodi celebrandam praefiximus qua die veniente, in suburbio oppidi Regal. Franken

uorde n. loco siquidem ad hoc solito Sc consueto, no- his Balduino Treuirensi, Petro Moguntino Arcehi pisicopis, Ioanne Bohemie de Polonie Rege, WoId marci Marchione Brandenburgensi, Ioanne Duc Saxonie ibidem conuenientibus, celebrata Missa ian-

Spiritus, deliberatione prouida pre habita adprocedendum in electionis negotio prelibato, & in quantum debuimus exspectantibus, quod Reuere usIDominus Henricus Archiepiscopus Coloniensis de Rudolphus Comes Palaticius Reni, Dux Bauarie non

dum venerant, nec per se nec per suos procuratores indicto loco conuenerant, nos pro bono pacis volentes in hoc eis deferre,ac facere gratiam specialem, dictum