Ezechielis Spanhemii Dissertationes de praestantia et usu numismatum antiquorum

261쪽

ri DIssERTATIO TERTIA Lib. x t. eosdemque cum Simiis conjungentem Galenum, in P g ' eximio tractatu de usu partium, ubi docet, cur inso,isi. ' maxilla, magna quidem Suibus, Asinis, Bobus, Equis contigerit, 3 ,ηρ ΠΙΘΗΚΟΙΣ, Κ Η Β ΟΙΣ, Λυγξίν, minor vero Hominibus , or SIMI Is, ct CEBIsb Dncibus. Alibi vero eundem, Galenum legas cum Simiam, tum Cynocephalum, S

An xomiς tyrum, Lyncem rursus commemorantem, ωαπηρψ ολως ρ,-I. κυνοκεφαλον, ηΣΑTTPON, ἡ Λυγκοι, ubi' veroplane Simia indigeus, Cynocephalum, aut SATYRUM

aut Lyncem desumendum. In quem magni auctoris i cum , quum opportune incidissem, dum in ejus operum lectione versarer, haud dubitavi continuo, per Sam. 0rum notum alias ferae genus) ad Cebum cundem respexisse, ut liquere mihi videbatur ex superiori l co, ubi eadem animantia, excepto Cynocephalo, comjunxisse memineram. Rem vero mox confecit Stralab qui non selum alicubi Sphinges, Cynocephalos & COLib. xv r. bos itidem conjungit, Σ Φ I T T E Σ, Κυνοκεφαλοι, sΚΗΠΟΙ,&SPA INGE s ct c nocephali, ct C E A i , sed clare alibi cultum docet apud Memphitas Babylonios Cebum, non jam ut priores leonina facie, sed Satyro

s m. Unde etiam colligas, haud unam fuisse horum Ceborum speciem, aliam quippe leonina facie & pantherino corpore, aliam vero Satyrum facie rescrentem, ut caetera mittam J & Satyrum proinde magno Gai no nuncupatam. Quo etiam respexisse videtur Plinius, dum itidem juxta Galenum, Cynocephalos, Satyros Lib. viri. & Sphinges alicubi conjungit, Esserarior conocephalis na- sicut mitissima SATYRIs ct Sphingibus. Neque

262쪽

aegre ferent opinor Medicorum filii, haud magis ipf, rum, quam Criticorum parenti hoc loco, & alibi quam doque lucem aliquam adtulisse. Sicuti vero inter diversa illa Simiarum genera, Ccbi isti ad virilem aut S

tyrorum formam accedebant ; ita Sphinges rursus m gis ad muliebrem, ut supra tradentem Philostorgium, testem oculatum, videbamus, & arguunt antiquae ill rum effigies aere aut marmore insculptae. Neque vero

haec evertunt aliquot Nummi sub Caesaribus signati, &ad Agyptum spectantes cum vulgatis etiam Graecorum Sphingibus, non Virgineis solum, sed alatis , qu le ejusmodi ορερον, ut Euripidi alicubi voca-In plisthitatur, occurrit in nummo veteri, cum inscriptione ussis . ει 3.

G Y P T O s, sed qui Romae proculdubio percussus, non vero in AEgypto, ut existimabat Tristanus, sub Gnaeco Sphingis habitu vulgo notiori, Provinciam illam veris alias Sphingibus abundantem designavit. Sed ut domus aliquot id genus in AEOpto etiam per

cusis, quales utique occurrunt, fabulosas pro veris Sphingibus obtrudentes, cujus generis etiam suppeditat Mensa Isiaca , non ideo tot aliis veterum auctorum ac monumentorum testimoniis diversas apud 2Egyptios Sphinges ceu Simias tradentibus, omnem continuo fidem valebunt derogare. Alatas quidem illa

263쪽

2I6 DissEαTATIO TERTIA Graeconim Sphinges quod spectat, mirantur doistian--tiquarii, cur eas passim in Chiorum Nummis liceat vibdere expressas; quum nemo id veterum dixerit, &Sphingem in Thebano tantum agro habitasse fabulentur. Quasi vero fons & ratio omnium symbolorum aut insignirim, quae occurrunt etiamnum in veteri illa si pellectile, indicari aut erui hodie possent, aut vero res

ejusmodi continuo dent nobis explicatas, pauci illi qui

supersunt, priscae historiae aut locorum enarratores e

Mirentur vero iidem haud potiori jure cur illo Sphim gis signaculo usum quoque olim Augustum constet. Quod a Suetonio, Plinio, ac Dione observatum, non solum arguunt adhuc hodie hujus Caesaris nummi, &signatus, ut Fulvio videtur, in Gente Carisia denarius cum Sphinge, sed expressa eadem cum Augusto ac roliqua ejus progenie, in incomparabili illo Cimelio Regiae Gallorum Gazar, de quo post Tristanum novissime rit Alberius Ruben ius eo opere, cujus editione pri are meritum dicerem de his nostris studiis J. Georgium Graevium, ni ille propriis ingenii ac doctrinae bonis dives, iis etiam litteras ac cruditos large liberaliteraque demereretur. Caeterum en hic quoque Sigilli itilius, seu Sphingis in nummo Augusti occurrentis eta

264쪽

DE PRAEs T. ET Usu NUMIs M. III obstat, cur non statuamus continuo eandem tanquam

sortitudinis & industriae, juxta Plutarchum & Clementem apud Veteres symbolum, cum ab Augusto, tum a Chiis usurpatam 8 Nota certe abunde ex scriptoribus antiquis, Thucydide, Diodoro, Strabone, aliisque ii rum Insulariorum cum potentia mari quondam λrmidabilis, tum singularis quondam virtus ac industria; adeo ut omnium Ioniae insularum nobilissima haud immerito Stephano nuncupetur. Nisi potius & illud placeat, Sphingem, tanquam in aenigmaticae cujusdam&Oraculis allegoriisque involutae sapientiae symbolum a Chiis adhibitam videri. Neque id solum AEgypti nam exemplo, quibus vulgo Sphinges ideo ante Tem- pla positae, quod, juxta eundem Clementem, doctrina Lib. . de Deo esset aenigmatica & obscura , sed & recepto qum Strom que apud alias Graeciae aut Asiae urbes more. Sic a Phlogonte jam olim observatum, ut e Stephano Byzantio discimus, in priscis Gergithiorum Troadis Numinis, cum Sibyllam, tum Sphingem expressam , ἀφ' si Γεργι- In voce

videtur denarius Gentis Carissiae,.qui hinc caput mu-Haud alia nempe illa Mulieride qua silet Fulvius,quam Sibylla Phrygia, quam recepto, ut e Phlegonte audivi-

265쪽

218 DIssRχTATIO TERTIA mus, more una cum Sphinge exprimendam curavit Triumvir Monetalis Carisiius, ita ut etiam ad signum Augusto familiare respexerit, quod monuerar UrsinuS. Nota autem non Phrygia solum, sed Erythnea ctiam Sibylla, quas duas solas, non autem decem vult exstitisse Martianus Capella, & postremam hanc Erythraeam candem cum Cumana contendit. Erythrae autem & Chios, vicinae ac sociae urbes, ut cum aliunde Lib. xxxi . constat, tum exectore Ammiani Marcellini, qui quod

de Chio dixit Homerus, nempe superpositum illi montem Mimanta, id tanquam de Erythris ab eodem dimim refert, loci vicinia proculdubio deceptus. Haec autem praeclare illustrat Graecus Euripidis Interprcs, Sphingem illam Thebanam, Socrati pro Vate aut Sibylla aliqua traditam narrans ε,-θ

tes vero tradit V tem Eum fuisse indigenam, obscura ferentem Oracula. Accedit insuper celebris illa Prodici Chii de virtute ac vitio fabulis & alle riis involuta tractatio, &quam diserte Clemens refert inter illustria aenigmatum & allegoriarum exempla, quibus veritatem 1acris litteris contentam, a Graecis Barbarisque frequenter traditam satis suse ostendit. Adeo etiam,

ut brevi post: factam doctoris illius Chii , ejusdemque allegoriciae doctrinae mentionem, Sphingum usurpataeam ψ rem apud A gyptios sy mbola, eodem loco in neat eruditissimus Patrum. Cui sententiae de hac aenigmatica Chiorum Sphinge, videtur & hoc non parum ruffragari : jactasse se imprimis halic Insulam veri Fabularum & Allegoriarum parentis natalibus , unde&signatam accepimus illius Urbis monetam, illinc cum Sphinge, hinc cum Homeri est ie ; cujus generis numini nonnulli adhuc prostant, & qualem quoque adse

266쪽

vat Gara Palatina. Quo loco praeterire non positam ingeniosam ac eruditam doctissimi Bocharti notati nem , Sphingem nempe Bocotis dictam, ut libuet ex antiquis Grammaticis, Hesychio autem Bia Sches. H de muliere sagaci & per gryphos ac aenigmata, suiculi ingenia exercente, a voce Phoenicia ripa, Pitia,

aut Philea, quae apertum ac videntem notat, unde MPicus insignis olim apud Aborigines vates sit nunc patus. Dum vero in eo versor, casu quodam incido in aliam Cl. Tristant ca de re conjecturam ; nempe ideo Tom. r.

videri sibi signatam in Chiorum Nummis Sphingem,

tanquam peculiarem notam ab iis impressam doliis iulis aut vasibus, quibus sorte vina Mareotica ab AEgypto delata continebantur,& quidem ad distinctionem, ut existimat, vinorum, quibus alias serax erat eadem insula. Optassem equidem, ne cxcidisset nobili ac erudito antiquario inanis adeo ac omnino indigna reliqua Viri solertia & accuratione observatio. Sasi Vcro copioi praestantissimi vini proventu non abunde fuerit nobilitata haec insula, quod praeter ucterum tostium nubem, Chia illa fictilia, quorum AthenaeuS Lib. t. meminit, & in iisdem Chiorum nummis vulgo cum Sphinge expresia, continuo arguunt , nec dissitetur Tristantiso, ut necesse habuerit a peregrinis, & quidem AEgyptiacis vinis celebritatem quaerer nonumentis id genust Galenus certe, inter ea Vina, quae antequam aucta Romanorum potentia celebratum fuisset Falernum, pro praestantissimis habita comm Lib. i. de

moret, tria recenset Asiaticae, Chium seu Arvisium, a loco Insulae ubi nascitur, Lesbium & Tmolitum colle Tmolo, nulla ibi Mareotici facta mentione. Immo idem paullo ante monuerat, in tantum vinum F lentum m praestare quod vulgo in cauponis venale pro-

Ee a stat,

267쪽

. I.

stat, in quantum vino, quod in AEgypto nascitur. Eandem Chio & quidem Arvisio vino, prae aliis Asiaticis aut insulariis palmam tribuunt eruditi illi compotatores apud Athenaeum. Unde licet colligere, non quidem caruisse haud incclebri vino Mareotico AEgyptum, sicuti Barthio videbatur, quem jure eo nomine perstringit Tristinus, neque rursus eam fuisse hujus vini AEgyptiaci prae aliis praestantiam, ut Chii multum de eo debuerint esse solliciti, quibus longe opibmum & commendatissimum domi nascebatur. Aut

quasi etiam ut demus his Insulariis frequentatam ubni AEgyptiaci vecturam ) ideo Sphinx non tum m

rit continuo imprimenda vasibus vino scilicet Mare tim onustis , sed digna res utique visa esset, quae publice moneta nobilissimae illius urbis, ad posteritatis mc- moriam perpetuo signaretur ρ Quidni eadem ratione Alexandrum, compotatorem utique strenuum, Sphinge pro signaculo usum dicat, ac illius proinde nummis additam nonnunquam , ut videmus, Sphingem, quae percussi a Chiis nummi indicium in memoriam scit, cet aut custodiam vini illius Mareotici, quo sorte praealtis delectaretur Z Haud aliter nempe ac frumentum in quodam Indiae loco repertum, sigillo suo hunc Horoa obsignasse, jumentisque impositum tradidisse,

pud Amanum legisse memini. Neque vero ideo Au- gustum, Sphingem sigilli loco dicet usurpasse, quem

non Mareoticis, sed Rheticis vinis maxime delech tum Tranquillus refert. Aut quasi denique non liceat nobis, aliquanto magis probabiliter, immo certe con-- tidenter statuere, vel ad fortitudinis ac industriae, vel ad amagmaticae cujusdam& Oraculis allegoriisque involutae sapientiae studium indicandum, familiare in eam rem & sibi haud male conveniens Sphingis sym

268쪽

lum, Chios olim opportune usurpasse. Sed quaecumque tandem fuerit ejus rei ratio, certe Sphingem signatam vidi in omnibus, quotquot versare mihi hach nus licuit, nobilis illius Insulae numismatibus. Hujus

generis aliquot, praeclara inprimis ac minus obvia, o currunt in Cimeliarchio cum Palatino tum Medici,&in posteriori quidem nonnulla cum monetae pretio,

praeterea cum singularis cujusdam pretii & raritatis epia graphe, ΣTEΦΑNHΦOPΟΣ XIOΣ. Cujus attrib ti rationem, ut obiter hoc dicam, non adsequebatur in hac memoria versatissimus alias Cimoliarcha nuper

Medicetis, Petrus Filion , qui a vini & frumenti copia, Cornucopiae & Amphorae symbolis in eodem nummo

cXpressa, Stephan horum ceu O nigeram dictum hanc urbem existimabat. Alia enim longe causa hujus iam menclationis, quam cum aliunde, puta e Platone, Athenaeo, Philostrato, tum inprimis ex Marmore Arundelliano, & Nummo quodam Veteri, quem Vid

tam nuper in Regia Gaza Parisiensi, praecipui magustratus constat exstitisse, cui Religionis &sacrorum cura incumbebat: qua de re consulendi ad utrumque illud antiquitatis monumentum Cl. Viri Seldenus ac Tristanus. Illud vero indictum haud licet praeterire, Nummum ea de re sub Trajano Decio per sum, quem adtulit Tristanus, aliter ab eo descriptum, quam reperi in eodem vel simili numismate, quod possidet, ut modo innuebam, Regia Gallorum Gaza. Eadem nempe in utroque symbola hinc Decii Imperatoris, illinc vero Bacchi & Ariadnes in Bigis Pantherarum, nisi quod Regius nummus praeeuntem insuper habeat Cupidinem , epigraphen vero accurate mihi inspe

269쪽

Tom. II. Comment.

rar D IssERTATIO TERTIARAI CΤΕΦ ANHΦ. MAIO Nn N, hoc , sub Aurelis Appiam, Athenaeo, Pontifice Stephan oro, Maeoniorum. Quam vero inscriptionem adfert Tristanus, E Π. C T P.

TΩN, de qua potest consuli. Nollem equidem de fide nobilis antiquarii & de his nostris studiis bene meriti

temere dubitare. At crederem facile, praeter attritas vetustate litteras, eo inductum, ut Magnesis hune nummum tribueret, ob additum illud Σ Τ E ip Α NH- po PoΤ attributum, cujus in foedere Smyrnaeorum& Magnesiorum factam mentionem reperiebat in Marmore Arundelliano. Horum vero M A I o N Ω 'sicuti scriptum in nummo Regio, plura memini me vis disse numismata , unum quidem cum Herculis e te in Cimeliarchio Palatino, alterum vero in Gaza Reginae Christinae , cum capite muliebri vclato & turrito, ac inscriptione MAIONIA, in aversa vero parte cum Fortunae effigie, & epigrapho M A I o N Ω N. Quod si revera similem nummum vidit Tristanus, qualem n

bis descripsit, a Magnesiis stib eodem Decio & cum iis

dem symbolis percussum; tum inde magis recepta in publicis monumentis horum auctoritas elucescit Illud vero singulare habet superior Nummus

Mediccus, quod non jam praesidi sacrorum, sed ipsi

etiam Urbi tribuatur hoc nomen , adinstar nempe carum urbium, quae appellati nem, aedituis&sacrorum curatoribus propriam, ad se quoque derivarunt, & continuo in publicis Nunam rum aliisque monumentis, loci aut Gentis nomini χει scripsere: ut obvia passim hujus res exempla contestat tur. sed haec obiter. SIRENUM vero genuina illa, quam iis veteres adscribunt, tarma ex Nummis demum cruitur , superior

270쪽

DE PRAEST. ET USU NUMIS M. 223

nempe Viiginis, reliqua, non in piscem, ut vulgo, sed in avem desinens, juxta Ovidianam descriptionem ,

Pluma, pedesbe avium, cum Virginis ora geratis.

Errat vero mea sententia Aldrovandus , qui adserit obiter Grammaticos Graecos a pectore ad superiora, avis vel passeris erigiem, inferiori vero parte, formam Virginis illis tribuisse : plane contra Nummorum &auctorum veterum fidem. Vellem ut Grammatico-

rum illorum loca adtulisset, quum & Eustathius, &Apollonii Scholiastes, & alii id genus nequaquam id tradant, nec ab Homeri, Apollonii, Ovidii, aliorumque descriptione discedant. Sed facilis fuit hic lapsus homini, qui omnibus aliis praesidiis potius, quam Graecis litteris instructus, apprime tamen instituto operi necessariis, praeclarum alias & victurum opus adgrcs.sus mihi videtur. Errat enim gravius idem Aldrovandus, quum volucres id genus Sirenas haud plane fabulosas censet, earumque visa superioribus saeculis in Neapolitanis oris vestigia, quibusdam id tradentibus credit. Nimis certe credulus hic fuit, & Luciano confidentior , qui instituta quadam cum Sirenibus comparatione, continuo hanc addit cautelam, si umquam i In Nitii. men exstiterint, ει τως-Quis enim nescit, tres

illius nominis Virgines Siculas, in totidem canora monstra a Poetis conversas , fabulae locum dedisse, quod praeter alios docere illum potuisset Servius, cum Ad lib.,. fabulam tres in parte Virgines fuerunt, in parte voti aeneid. cres, Acheloi fluminis cr Ca Dpes Mus filiae. Quod vero tradit idem doctissimus Grammaticus, unam voce, alteram Tibia, tertiam Lyra cecinisse, firmant adhuc ex parte nummi antiqui Neapolitanorum in quibus Pamthenope Siren cum Tibia visitur, qualis ille qui in Gente Petronia Fulvianae collectionis occurrit. Hinc