Hieronymi Sirturi Mediolanensis Telescopium: siue Ars perficiendi nouum illud Galilaei visorium instrumentum ad sydera in tres partes diuisa ..

81쪽

De Tubis cartaceo componendis ad experimenta

capienda tam lentis quam aliorum Picissorumse

πTAbeas lignum crastitie unius alteri, longitudine' cubitali torno diligenter politum,&aequale, eXtrema pars igni tamen tantillum inclinet ab aequalitate ut tubus sine vi educatur. Deinde habeas cartacea ex tribus foliis adglutinatis, haec scindes in frusta ad eam mensuram, ut conuolui possint ligno, hoc est secundum frustum aliquanto largius primo, & tertium secundo, &sic de caueris: Extrema qua scissa sunt, quae glutino erunt iungenda, cultello diligenter abrades, ut pars inferior superiori conueniat,&glutino adhaereat. Vbi primum tubum coniunxeris doris minime retortis,nzvestigium imprimant, ligno adstringes donec exsiccetur, deinde alter superuoluendus,& iungendus, totquotlibuerit,ut tubus integer ex plurib. tubis, quorum unus in alteruintrodueitur,sue

ab altero educitur, produci possit in eamlongitudinem quam habere volueris. His peractis, aptanda sunt orificiis cartacea instar capsulae in quibus spicilla reponas. Nunc inuenienda est determinata cuiusque spicilli re-kactio, certum foramen statuendum. De Circino sicante huic arti pernecess-

HAbeas necesse est circinum sequentis figurae, antiquum est, sed a me in hunc usum accommodatum H o Vt

82쪽

ueronymi siriurior. ut foramina quantum volueris angusta possis abscindere Ex sequentibus sum ita deprehendas , ut fatearis non

minus necessarium esse hunc circinum, quam formam, tubum, vitrum realia. Acies scindens silue secans quam vides A. educi, intromitti potest,quo usq; firmiter adhqreat cruri B.& angustu foramen C. circumcidat, quod aliter disti cillimum esset Et si bene obseruas, id pendet ex forma cruris B. ex cuspide D. aliquanto longiori, tum ex dentem. qui sustollit.&eleuat an iam F. acie) ut conueniat cum cuspide circini,&angustissimu forameexscindat ad usum postremi Telet copii Ansa hec cuneo . ex aduersa par te in misso clauditur& firmatur Idcirco cu forame volueris patere magis, dens E. non erit amplius, sui. Et quia cuspis circinim angusto, nimis longior est profundatur , cum alioqui ita esse necesse sit, ut angusta foramina abscindas, tunc hoc adminiculo suffulcies, hoc est frustulo plumbi, aut corii,

quod conueniat nec excedat cruris crassitiem in puncto H. Vtere igitur utiliter,&gratiam habe indicinae. Beneficio,& ope huius circini peripherias cartaceas exscindere,& foramina statuere perinde ac torno poteris siexperiri qua nam sit men ara foraminis quam unaquaeque refractio exigat. Deinde ad eam mensuram ligneum tubum,&foramina rectius diligentius curabis

torno parari.

Atque huius tubi cartace usu poteris probare quasi belspicilla,&multa inuenire, addere, aut perficere non sine oblectamento.

83쪽

Summatim recensentur accidentia quae interue

A soluta Telestopii constructione operaepretium: - - erit ea repetere quae constructionem impediunt

84쪽

a Hieronymi Siriuri circ. vicum ex voto minime cesserit, memineris artifici imputare vitium, non arti. In ea enim forma quam praescripsi, seu quam ego habeo, tantum abest ut possit errari, ut centena conficere possis & plura nullo inter se discrimine. proportione igitur primus error, scilicet si non sit vera, eadem cuproportione praemonstrata in Tabula. Secundus error a forma, si non accurate, ex praescripto elaboratast. Tertius error ex christallo Noscat necesse est, qui illud tractat, deligat ut casu operari. Quartus error ex crassitie christalli, si maior vel minor sit quam ferat refractio tam caui, quam conueXi. Quintus error in assigendo christallum capulis, si non

seruetur recta constitutio centrorum.

Sextus error,s lamina ferrea plana non sit perfectissima, & cum christalli lentis partem planam siue alteram caui spicilli laboraueris,id praestes inconstanti, incerto, maiori, aut minori manus ambitu,quam ipsi postulet magnitudinis proportio. Septimus error, si qui laborat non intelligat peripiciuiorum, nec Telescopi artem.

Octauus error accidere solet in abstergendo sue delendo arenulae vestigia, si diuerso a priore ambitu formam percurras sue planam siue conuexam , siue globulum. Mathematici nonnulli in hoc falluntur, qui asserunt eius. dem formae partes inter se esse aequales, Qvbiq; centrum constitui posse; male deinde concludunt, in qualibet parte talis formae christallum adfricetur, eande iscipere figuram Hoc interest inter theoriam,& pr.ὶcticam, singularia artis non intelligere: Hic consideratur portio lentis,&portio formae,an inter se sint proportionales, quam incli-

85쪽

Telesivi Pars II. 73lnclinationem utraque habent. Deinde consideratur tertium quid intercedens,materiale scilicet arenae,sismiris quae substernuntur inaequal*,4 adaequalitatem ab ipsa lente deducuntur : Haec diligenter considerata, Ratio,Vsus&Ars ipsa docet in maiori sectione formae minus maius spicillum siue lentem diuersiam suscipere figuram. Pari ratione maius minus spicillum maiori, minori manus ambitu diuersam quoque suscipere figuram. Cuius rei confirmatio est lamina plana, quae ita determinata est, videns maiori velminori ambitu quam proportio exigat, perfecte plana non euadat, ut alibi demonia

stratum est.

Nonus error,si expoliendo,lentem aut spicillum, figuram convexitatis quam in forma suscepit in ligno planoammittat, necesse est enim retundi, si lignum non sicca. uum ad praescriptam proportionem. Haec fusius sparsim habes, quae saepius recurras, suade ne quid excidat a mentegum uti opus fuerit.

86쪽

IT arti aliquid accederet quod magis usui esset pro-

pter facilitatem, aliam Telescopi conficiendi rationem subiiciam, quae non est ad sydera, sed ad terrestres distantias, bello etiam marique percommoda,i utilis. Formam nihilominus eandem, quae supra, habeas necesse est,atque globulum,4 caetera omnia, praeterquam laminam plana, sine qua potes negotium promouere. Habeas speculo rufrusta, ex his deliges ea quae sunt crassioris christalli, abscindes iuxta artem ad diametrum communium spicillorum , vel maiorem, si tulerit christalli crassities Ex utraque parte, iam tersa, polita, nitidiorem delige, alterrim partem ad labora, ut suscipiat figuram. Simili opere ut cauum habeas, frustulum christalli ex una parte planui illa nitidius est, relinques, alteram globulo adfricato donec pateat transuersiam minoris digiti unguem Deinde beneficio circini praescripti, copia cartaceorum, statue, Circumcide foraminum mensuram, Iub cartaceo repone. ubi longitudo erit totus Diameter sectionis suae formae, ut in lente, Te scopium habebis quale desideratur. Id obseruabis ut inminori spicillo minor sit manus ambitus,vis pius dixi. Ca

tera quae huc spectant habes toto libro sparsim

communia, inderepet C. De

87쪽

ae Admirando meo Telesco' triplici. Α , T IL

VIdes studiose lector qua fide, qua breuitate, & claritate promissum seruauerim, Artem tradiderim,ri te in ipsam perduxerim ossicinam. Nunc ut clarius perspiacias me non mihi ipsi sed aliis natum. Celebre omni aeuo futurum ad inuentum, non adhuc editum, nec cuiquam praeter uni amico datum, tibi reseratum eo, quisquis es virtuti addictus libenter suscepturus, ut studiit laboris mei monumentum aliquod perpetuo apud te &alios studiosos extet. Curiosa res est, 'uamuis postea a Keplero excogitata, in suo libro Dioptrice demonstrata proposit 8; de duabus lentibus vi toto tractatu de iunctis

conuexis interse problem. 86 propos ias.quid tamen nobis contulerit, aut quid faciant ad rem nostram, peritorum iudicio relinquam. Hoc scio neminem hucusq; praestitisse ex arte. Ego non ex demonstrationi b. opticis, non ex scientia sed ex innumeris experimentis hausisse fateor, sumptu, labore, danitatis detrimento Admirandum

Telescopium cui aliquod mirabilius adstructum iri prae- uideo probaui perfeci, licet non in longius protrahat

visionem quam lens clarius tamen,& viuidius refertobiecta,&attrahit, adeo ut picturis spiritum iniicere videatur Laboriosum opus atque dissicile, sed magnae utilitatis,4 oblectamenti Tubus aliis breuior, bellicis utilior, omni prospe

ctui commodior.

88쪽

et 8 Hieronymi Siriuri oc

ΡRimo sumes grandiorem circinum, aut si defuerit,

funiculum , repetitaque Tabula nostra proportionum , ter sumes semidiametrum diuisionum, tribus diuisionibus deductis. isti tres semidiametri tribus inquam diuisionibus deductis , erunt semidiameter peripheriae meae proportionis; haec tibi dabit formam, ut videre licet litera A. quae sectionem siue magnitudinem formae figuram tibi monstrat. Addictam igitur lineam A. limam,in duas sagmas curabis confici quarum una explorans, altera examinans nuncupatur: lima elaborabis forma, ut proxime figuram accedat, sagmas vero trades christallario, qui eodem modo hanc formam effinge quo alteram, de qua cas. 2. partis locuti sumus,&cap. q. ut minime opus sit repetere.

Globulum ferreum deinde m perfici curabis ad peripheriam signatam B eadem ratione, qua dictum est in secunda parte cap. . cum de globulo ad peripheriam Galblati sermo esset. Christalla summa curiositate deligito clara, pellucida, albicantia rara ex fractis speculis scrassities suffecerit, sin minus ex fornace laminae christallinae rudes, sed aequales deligendae ex quib abscindes lentem portionis C. quae reducenda erit ad proportionalem crassitiem, corrodendo in plana lamina quod superabundauerit. Regulam autem dignoscendae,5 inueniendae crassitiei in conuexis habes in cap. 8 secund part de lente, in cauis habes in cap. 37. secundae partis. His .

89쪽

His paratis,&caeteris quae ad artem faciunt, duassem res eiusdem magnitudinis&figurae,ut liter C. in utramque partem accurate elaborabis, quarum prima, id est ea quae extremo tubo locanda erit, totam percurret formam, siue sit corrodenda siue leviganda: Secundam lentem quae in medio tubo constituenda erit minori ambitu priore,&penes centrum perficies, postquam autem perfeceris, circino cum crure, cui inserta sit cuspis ad mantina, circumscinde, ut docui cap. It secundae pari. ad portionem communis spicilli ut tubo, vasculo perforato includi possit, sed necesse erat laborari in eadem magnitudine qua prior, ut certam taeterminatam figuram, qua indiget, sortiretur. Hanc dum circumscindes, cauebis, centrum suo situ seruetur, aliter deludet opus, idcirco monui vicircinum ex adamantiba cuspide habeas in hunc potissimum usum. Huius secundae lentis,s christallum nigricans fuerit,& quale dbcuimus in cap. s. secund part optimum erit, alterius vero lentis albicans Superest de cauospicillo dicere. Cavi crassities eadem erit cum lente, aut paullo crassior Ex utraque parte excavatur globulo iam praescripto B; sed non aequaliterip teat magis cauumi ex na parte quam ex altera, quod fit, ut si indigeas maiori vel minori refractione, eam partem oculo admoueas, quae tibi magis usui sit futura.. Postea beneficio Circini nostri secantis cuius usus peculiaris est in hoc Telescopio, licet in cap ai declaretur abscindes cartacea rotunda, rursus foramina plura Car- tacea primae magnitudinis, & foraminis signatio tegunt

extremam lentem. Cartacea rotunda secundae magnitu

90쪽

F tegunt lentem in medio tubo constitutam. H rum cartaceorum facilitate, usu intubo cartaceo cubitali experimentum capies huius Telestopu admouendo, remouendo mox unam,&alteram lentem educendo, intromittendo unum,in alterum cauum, donec me tectionem inueneris. Tunc ligneum tubum torno, affabre perlici curabis ad mensuram quam in cartaceo

.Voad formam,&rationem tubi existimo te satis edo

dum ex iis quae in cap. 10. dicta sunt, caeterum Constat dece partibus, siue frustis, siue segmentis mutuo inter se conuenientibus; Primo pars parti conuenit insectione G. in qua notandum est inferiorem tubi partem dum coit cum superiore, interuallo trani uerta manus alitera adH aequalem esse debere, nec laxiorem aut it rictiorem quaeri, Ratio est, quia in eo interuallo incidit locus secundae lentis, quae fromouetur demittitur,leclco inquan interuallo, nec maiore indiget, und Ceuenic, utcumque inciderit lens, siue in superiori inae in interiori tubo, Opt; me conuenire, quia semper proxima est ocitubi &aptanda, commodior&facilior Pars operior ubi in extremo oreri valculum siue capsu im continet duplici tegmine utrimque perforato ino uolens includitur Pars ferior tubi L. adhuc tubulum M recipit, qui educi desinit omitti possit, de quo alibi