Quaestiones de M. Tullii Ciceronis Epistularum ad M. Brutum libris novem [microform]

21쪽

At non mihi persuasum est has esse omnes annorum

703 at 704 epistulas, cum rea ferret, ut de negotiis agendis saepius scripsissent itaque necesse est, plures fuisse horum

annorum epistulas ponamus, conserentes etiam locum ad Att.

n. 1, 7. 705. Iam supra p. 3 dixi nulla vestigia lamiliaritatis anno

705 inter Brutum et Ciceronem intercedentia exstare tamen eos hano ob causam omnino non epistulas mutuas scripsisse non contendo, praesertim cum Bruto in Cilicia negotia sua agenti communicandum fuisse cum Cicerone de rebus iam gestia rideatur.

706.

Neque epistulam anni 706 commemoratam invenimus; sed cum Cicero et Brutus in castris Pompeii inter se vidissent, ubi Cicero per mense Iunium, Quintilem, Sextilem, Septembrem permansit, redintegrataque amicitia iis eaedem de re publica

sententia essent, etiam litteras mutua postea scripsisse eos non est negandum omnino paucae ad nos pervenerunt epistulas

anni 706, sunt enim sedecim epistulae Ciceronis, octo ad Atticum, octo ad Terentiam. 707. Neque de epistulis anni 707 quidquam comoscimus ex epistulis ad Atticum datis, quarum nobis septendecim praesto sunt inVenimus tamen epistulam Bruti, cuius quidem mentio in Bruto Ciofronis fit litteras scripsit Brutus ex Asia, in quam Caesari obviam iverat audiamus Ciceronem 3, 11): Vos ero, inquam, Attice, et praesentem ms cura levatis et absenti magna solatia dedistia nam vestria primum litteria recreatuam ad pristina studia revocavi tum ille legi, inquit, perlubenter epistulam, quam ad la Brutus misit ex Asia, qua mihi risus est et monere te prudenter et consolari amicissime. 12 recto, inquam, est visus nam me istis esto litteris ex diutuma perturbations totiua valetudini tamquam ad aspi-

22쪽

12 ciendam lucem esse revocatum atque ut post Cannensem illam calamitatem primum Marcelli ad Nolam proelio populus ae Romanus erexit posteaque prosperae rea deincepa multae consecutae sunt, si post rerum nostrarum et communium gravissimo casus nihil ante epistulam Bruti mihi accidit, quod vellem aut quod aliqua ex parto sollicitudine adlevaret meas. considerantes, qualia tempora depingantur, intellegimus cum clade Cannensi comparari pugnam apud Pharsalum commissam, quam

Cicero in numero gravissimorum casuum rerum communium

ponit et qui sint casus rerum Ciceronis, facile cognoscitur: iam enim divortium cum Terentia faciendum mente agitabat

ad Att. XI. 16, b), Quinti et pater et filius a fratri inimicos praebebant ad Att. XI. b, 4. 8, 2 9, 2. 16, 4. 21 1), Tullia aegrotabat ad Att. XI. 6, 4), ad haec omnia accessit, quod

ipse Brundisii commorationem aegre serens nesciebat, quo inae animo esset Caesar ex quibus facile perspicitur, quo nuntio Brutus Ciceronis animum excitaverit; nuntium dico de Caesare indulgente quamquam ho nos celat Cicero epistulamque consolatricem et hortatricem dicit consor Cic. Brut 96, 33M, tamen necesse est sumamus aliud accessisse, quod litteris pondus addiderit, scilicet eas non vana solatia sed firmam fidem dedisse. epistula igitur est scripta, postquam Brutus Nicaeae Caesarem convenit harnace apud Zelam a. d. IV. Nonas Sextiles do- Victo atque certe hae epistula testatur consuetudinem litterarum fuisse Ciceroni et Bruto, sed non crebra esse datas epistulas.

708. Pervenerunt ad nos epistulae anno 708 ad Brutum datas in libro illo tertio decimo ad familiares epistulas commendaticias exhibentes 10 14). etiam alias hoc anno epistula esse scriptas nos locus in p. ad Att. XIV. 20, 3 docet: quin etiam cum ipsius precibus paene adductus scripsissem ad eum de optimo genere dicendie, non modo mihi, sed etiam tibi soripsit sibi illud, quod mihi placeret, non probari. dantur igitur et accipiuntur epistulae, in quibus cum de aliis rebus, tum de eloquentia agitur vide infra p. 22). .

23쪽

Amuratius compertum habemus, quanta epistularum Onsuetudo anni proximis fuerit.

Prima anni 709 epistula invenitur consolatoria Bruti domorte Tulliae a Cicerono monas Martio accepta ad Att. XII 13, 1): Bruti litterae, acriptae et prudenter et amice, multas mihi tamen lacrimas attulerunt': idem ad Att. XII. 14 4). Cicero suadente Attico paucis diebus post rescripsit ad Att. XII. 1 in sino: Bruto, ut suades, resoribam ea litterascra habebis oum erit cui des, dabis. idem ad Att. XII. 18, 2). mox Brutus decedens provincia Gallia Cisalpina exspectatua est, neque ulla misias littera post illam consolatoriam Videtur, quia Cicero eius adventum ex Attico sciscitatur ad Att. XII. 18, 3. 27, 3). cum reversum Cloero Romae Videre noluisset aequo de hac re per litteras excusavisset si enim

statuendum esse credo; nam videmus non venias Romam

Ciceronem manentibus duabus illi causis, quibus ae prohiberi dixit ad Att. XII. 29, 1), irato animo epistula misit Brutus primum Attico XII. 36, 2 propter eam causam, quam tibi dixitμ deinde etiam Ciceroni, obiurgana eum; scilicet ea est epistula, de qua is ad Att. XII. 37, 1): quod mihi Bruti

litteras, inquit, gratum ad me quoque misit eam ipsam ad te epistulam misi et ad exemplum mearum litterarum.*Bruti obiurgatoriam fuisse epistulam dixi, existimana epistulas loco, quem supra attuli, laudatas easdem esse, de quibus Cicero verba facit ad Att. XIII. 6, 3: quod epistulam meam ad Brutum poscis, non habeo eius exemplum, sed tamen salvum est et ait Tiro te habere oporter et, ut recordor, una cum illius obiurratoria tibi meam quoque, quam ad eum rescripseram, misi. nam inter tempus, quo has XIII. 6 litterae sunt scriptae, et quo Attico misit epistulas, spatium satia magnum intercessisse videtur, ut Atticua oblivisci posset se eas accepisse, et habemus sere mensem, ab ineunte mense Maio ad Iunium quales autem fuerint obiurgationes, cognoscere possumus ex verbis ad Att. XII. 38, 3): hquod putas portero pervideri iam animi mei firmitatem grariusque quosdam scribi de me loqui quam aut te scribere

24쪽

aut Brutum, et q. s. nam epistula XII. 38 ad Atticumscripta esse videtur paucis diebus post epistulam 37, nullis interea ab Attico litteris acceptis XII. 38 initio: non dubito quin occupatissimus fueris, qui ad me nihil litterarum; sed

homo nequam, qui tuum commodum non exape tarit, cum ob

eam unam causam missu esset lμ nullam igitur aliam Bruti epistulam his verbis dicere potest Cicero atque eam, quam ab Attico missam accepit similia exhibentemino Bruti ad Ciceronem epistula et Atticum quidem puto, cum acceptam a Bruto epistulam una cum sua Ciceroni misisset, suis litteris declara-Visse, bene locutum esse Brutum, qui Ciceronem adhortatus esset, ne nimis dolori indulgeret, cum is hae do causa se Brutum Vitasse excusana acripsisset mox autem reconciliatis animis Brutus Ciceroni se in Tusculanum esse venturum

nuntiat ad Att. XIII 3, 2): de Bruti adventu eram factus certior attulerat enim ab eo Aegypta libertus litteras. Brutus Ciceronem ineunte mense Iunio convenit ad Att. XVI. 7, 2), cum is in usculanum venisset a. d. XVI. H. Iunias ad

Att. XII. 44, 3 et indo Arpinum prosectus esset a. d. XI. l. Quintiles ad Att. XIII. 10, 3); sed non diu adfuit, cum iam epistula ad Att. XIII. 9, 2. Cicero nuntium de Bruto

posceret ipso mense Iunio ad eum epistula Bruti perlata est

ad Att. XIII. 10, 3): misit enim Brutus ad me per litteras purgat Caesarem do interitu Marcelli, in quem, ne si insidiis quidem ille intersectu esset, caderet ulla suspitio. proximis inde temporibus iterum Bruti epistulis Cicero caret, quem

x Conser ad Brutum I. 9, 1. ' Erravit Drum an VI p. 296 in temporum serie, cum dicereta. d. XVIII Kal. Quint. Astura ieeronem prosectum esse et paulo post a. d. XI Kal. Sext. in Arpinati fuisse. nam mense Martio, Aprili usque ad Idus Maias Asturae commoratus est ep. ad Att. XII. 42 data est Asturae a. d. VI Idus Maias , unde pro se eius postridie Id. Maias ad Att. XII 42 44, 3 diu dubitans, utrum in useulanum, an RomRm et inde Arpinum iret ad Att. XII. 43 se eontulit in usealanum a. d. XVI. Kal. Iunias ad Att. XII. 44, 3ὶ ibi per reliquum mensem Maium et per Iunium mansit exspectans tabulam hortorum ad Att. XII. 49 . e Tusculano prolaetus iter feeit Arpinum ad Att. XIII. 9 a. d. XI Kal. Quintiles ad Att. XIII. 10, 33 fuerunt enim Aut opinarentur eum in

25쪽

crebris epistuli ex Attico quaerere videmus, quando Brutus Caesari obviam ire voluerit ad Att. ΙΙΙ. 24, 2. 16, 2. 17); nequo ipso ad eum scribit, cum do libro de finibus mittendo per Atticum cum eo communicet ad Att. XIII. 12, 3): nunc illam περὶ τελω vται sano mihi probatam Bruto, ut tibi placuit, despondimus, idque eum non nolle mihi scripsisti. μetiam so optare constituto loco cum Cicerone loqui per Atticum nuntiat Brutus; nam Cicero scribens ad Mi. XIII. 23, 1):, Brutus mallem me arcesseret, rescribit Attici epistulae l. l.

hanismoridianis tuis litteris heri statim rescripsi; nunc respondeo vespertinisq). et cum Brutum certiorem faciat e Idibus Romam Venturum esse, eum non respondere illius

epistulas docent verba ad Att. XIII. 25, 2): scripsi igitur ad Brutum iam illud, quod putassem, Idibus nihil opus esse. μvelim respicia non dicere rescripsi Ciceronem, sed sacripsi.

idem ad Att. XIII. 33, 5 3 datam autem esse eam statuo paucis diebus post Nonas Quint. cum in Tusculano Ciceronem epistulam XIII. 33 scripsissa ponamua ex verbi go: de Varrone loquebamur lupus in fabula; venit enim ad me, et quidem id temporis, ut retinendus esset. Vicinus enim erat Varro Ciceroni in Tusculano habitanti deinde cum Cicero Romae Brutum testamento obsignando adesse voluisset Idibus Quint. aut iam alio dis ipsoque Nonis Quint in Tusculanum

Tusculano esse aut Romae a. d. VNT. MDndas in ius ad At XIII. 12, 43. in useulanum revertisse Cicero videtur Nonis Quint. ad Att. XIII. 14, 1, 16, 2 tum demum Romam prolaetus est, eum horti prO-

aeripti essent in a. d. III Id. Quint. ad Att. ΙΙΙ. 14, 1 . sed tabula dilata esse videtur in Idus Quinti ad Att. XIII. 33 4 ex. , quem post diem Brutum Romae adesse voIuit ad Att. XIII. 25 '2 et ipse pridie Idus Quint. Romam ivit 1. 1. . ibi non diu eommoratus iam a. d. VIII. KQ. Sext. Boot VIII Kal. Quinti, Drumann VIII Kal. Sept. Asturam pervenit ad Att. XIIL 34 et si Sextilibus se in useulanum conferre mente agitavit ad Att. XIII. 47 b . vide adnotationem p. 16.

contra Bootium monendum est x verbis: seripsi enim deum fieri Idibus eius opera mihi nihil opus esse apparere, epistulam XIII. 33 die intermisso snbsequi epistulam XIII. 25, non, quod Boot in tabula textu praemissa onstitutum vult, epistulam XII 33 ante edere

epistulam XIII 6 quod idem viae in indieam relli ΙΙΙ. . . 433.

26쪽

XIII. 44, 1 : Brutus apud me fuit, cui quidem valdo placebat me aliquid ad Caesarem. nam hanc epistulam subsequi littoma ad Att. XIII. 19, exu. 22, 3. 3, 2. 24. 25, 3. 35. elucet ex iis, quae de libris Varroni datis cum Attico communicantur. paulo igitur post Idus Quint. Brutua Cassari obviam prosectuarediit ineunt mense Sextili, nulli intoro epistulis ad Ciceronem missis ad Att. XIII. 39, 2): Romam, ut enses,

veniam, sed invitus valde enim in acribendo haereo Brutum, inquis, eadem sollicit sed nisi ho esset, ea me ista non cogeret neo enim inde Venit, unde mallem, neque diu afuit, neque ullam litteram ad me sed tamen mire aveo, qualis ei totius itineris summa suerit. iam nos sors indo ab Idibus

Sextilibus usque ad finem anni epistula ad Atticum deficiunt itamen ex omnibus, quae supra de epistulis ad Brutum hoo anno datis attuli, sumendum est sat multas inter se epistulas Ciceronem et Brutum scripsisse. Epistulae igitur, quas anno 709 scriptas invenimus, sunt hae: 1 consolatoria Bruti mense Martio accepta, 2 Ciceronis eodem mense res ripis,3 obiurgatoria Bruti mense Maio data, 4 responsum Ciceronia eodem mense scriptum, b Bruti de adventu suo exeunte mense Maio et 6 Bruti de morte Marcelli mense Junio scriptae,T Ciceronis ineunt mense Quintili data.

Cum mirum in modum diserepent editores de temporum serie epistularum, si statuendum esse existimo in iis, quae supra contra Drumannum monui, demonstravi paulo post Idus Quint. Brutum esso prosectum, eumque eum non diu afuisse Cicero dicat ad Att. III. 39, 23, in propatulo est eum ineunte mense Sexti Romam reVertisse. Caesaris autem adventus primum exspeetabatur iv Kal. Sextiles ad Att. XIII. 21, 6 . et Lepidus quidem hae de ausa Ciceronem Kal. Sext. in senatu adesse vult, quod Caesar o die adventurus essa putatur; a. d. III Kal. Sext. Asturam proficise cogitans Cicero veritus est, ne

Caesar subito appropinquaret ad Att. XIII. 38 in fine 1, 23, qui tum ante ludos Romanos ex pridie Non. Sept. usque ad pridie Idus Sept. vide iv. Ι. 36, 9 Fogonii fastos p. 113 venturus dietus est ad Atti XIII. 45, 1. 46, 2 50, 3 et Romae adesse videtur irester Idus Sextilesia Att. XIII. 47 ah prius, quam exspectatus est ad fam. VII. 25, 1 .

27쪽

Processimus usque ad annum 10. Caesare necato postquam intersectorem urbem reliquerunt. Cicero mense quidem Aprili incertus fuit, rubi Brutus esset. iterum atque citerum

do is nuntium ab Attico petens, ad Att. XIV. 1, 2. I, 2. 7, 1. 8, 2. 10, 1. 11, 1. 12 3) Kalendis Maiia autem ab Attico certior factus ad Att. XIV. 15, 3 s nullo loco Bruto defuturum promisit qui cum deinde ipse ad Brutum intompeiano a. d. IV. Nonas Maias acripsisset ad Att. XIV. 17, 4: -- Brutum nostrum, ad Cassium, ad Dolabellam epistulam acripsi μ), ab eo responso perlato statim rescripsit in uteolano a. d. v. Idus Maias ad Att. XIV. 20 4: grata fuisse mea litteras Bruto et Cassio gaudeo; itaque iis rescripsi μ). a. d. XV Kal. Iuniam tabellarius ad Ciceronem senit perserens irationem Bruti in Capitolio habitam eiusdemque litteras, quibus a Cicerone, ut eam corrigeret, petivit ad Att. XV. 1 b. 2: Brutus nostermisit ad me orationem AEuam habitam in contione Capitolina

petivitque a me, ut eam sine ambitione corrigerem ante, quam

ederet. μ)ν qui cum iam paulo ante a. d. XV Kal. Iunias epistulam Bruti accepisset rogantis, ut ibi eum ante Kalendas convenire liceret ad Att. XV. 1 a, b γ , quod Brutus rogat, ut ante Kalendas, ad me quoque scripsit, et sortasse faciam. μ), per Atticum iterum quaerenti ad Att. XV. 4, 2 per eundem nuntiavit se in Tusculano ore a. d. VI Kal. Iunias, mox ipse epistulam misit ad Att. XV 4 4b): quam vellem Bruto litudium tuum navare potuisses ego igitur ad eum litteras μ). tabellarius aliquot diebus anet al. Iunias rediit attulitqus et a Bruto et a Cassio litteras, quibus tum ille consilium Ciceronis

quaestrit, cum uterque, ut Hirtium meliorem redderet, a Cicerone

petivit ad Att. XV. , 1 ha Bruto tabellarius rediit attulit

et ab eo et Cassio litteras: consilium meum magnin opere exquirunt, Brutus quidem, utrum de duobus. μ haec enim ante

Kalendas evenisse epistula ad Att. XV. 6 demonstrat, quippe cum qua iam epistula ab Hirtio Ciceronia litteris rescripta ad amicum mittatur Bruti epistulae quidem Cicero non respondisse videtur, tuis ipse consilio AEgens non haberet quod rescriberet ad Att. XV. , a P , rem miseram P plane non

28쪽

habeo, quod scribamμ). qua re consilii inopia aucta litteras misit Brutus omni spe destitutus ad Atticum XV. 9, 2), postquam litteras Antonii accepit respondentia ad ea, quae in

epistula ad sam XI 2 Brutus et Cassiua roginerant, et nuntius pervulgatus est senatum ore Nonis, ut Brutus in Asia, Cassius in Sicilia frumentum emendum et ad urbem mittendum curarent ad Att. XV. 9, M. mox cum do hao legation ipse Brutus ad Ciceronem scripsisset se cum eo Antii doliberare velle, laeto animo hi se esse Venturum rescripsit ad Att. XV. 10, 1 et in fine: statim igitur mittam vel Antium vel Circeios μ). convenerunt igitur inter a a. d. VI Idus Iunius ad Att. XV. 11. 12), sed non diu una erant; iam enim Idibus Iuniis iterum Cicero Brutum videre optavit ad Att. XV. 164: tu, quaeso, fac sciam, ubi Brutum et quo die videre possim. idem ad Att. XV. 17, 1). cum eo sciliostras ludis administrandis colloqui voluit quod ex verbis colligimus ad Att. XV. 18, 2): de Bruto, cuius etiam ludorum suorum curam etiam administrationem suspicor ex magna

parte ad te pertinere, ut ergo in eiusmodi re, tribue nobis paulum operae nec enim multum opus est. quamquam tum Ciceronis sententia Bruto subito proficiscendum erat ad Att. XV. 20, 3), tamen is non ante ludos peracto proficisci constituit, qua de causa Cicero ei litteras misit ad Att. XV. 23 in fino: ego litteras misi ad Brutum, cuius de itinere otiam axis velim, si quid scies, cognoscere.μ); sed tabellarius insecta rersdiit a. d. VII Kal. Quint. ad Att. XV. 24 nuntians illum iam' esse prosectum, iterumque missus in Anagninum rettulit Bruti litteras, quibua is Ciceronem rogavit, ut ludos spectaret ad Att. XV 26, 1). quas quidem litteras se ipsum interpretari non posse consesaus ad Att. XV. 28 Cicero ad Attioum misit et paulo post alias Bruti, quas accepisse a. d. III Nonas Quint. vidstur ad Att. XV. 29, 1): Bruti ad te epistulam misi di boni quanta ἀμ ηχωία cognosces, cum legeris. aliam enim dico epistulam, quia litteras illas de ludis spectandis a. d. VI. Nonas miserat, Atticus igitur ea iam legerat conser eandem temporis rationem indisti. XVI. 4, 1. Atticus Romae erat XVI 2, 2), cum Cicero a. d. III Nona scriberet cognosces,

29쪽

cum legeris. tum in uteolanum prosectus Cicero a. d. VIII

Idus Quint ad Brutum in Nesidem ivit ad Att. XVI. 1,1),

quem a Visurum esse iam a. d. ΙΙΙ. Kal. Quint scripserat

ad Att. v. b). cum autem et a. d. VII. Idus ratus ab eo oonventus esset ad Att. XVI. 5, 1 neque a. d. VI, statim si mripsit ad Att. XVI 2, 1), ut Myeniret, quod Cicero proximo dis socii demum post Idus Quint a Neside prosectus ossa vidstur ad Att. XVI. 6, 3), et Cicero e Pompeiano dis-oedens se a. d. X Kal. Sextiles Vibonem contulit deindo in Leucopetra ventum exspectanti attulerunt Neapoli a Bruto et a Cassio Rhegini quidam litteras missas ad consulares et praetorios, quibus verba ad ipsum Ciceronem addita erant ad Att. XVI. 17, 1: addebant etiam me desiderari, subaccusariμ). qui paucis diebus post Brutum Velia vidit a. d. XVI Kal. Sept.. quid Septembri mense factum sit, nescimus mens autem X- eunte Octobri nuntio de Bruto carere Ciceronem cognoscimus

ad Att. XV. 13, 4. XVI. 8, 2).

Epistulae, quas reperimus, datae sunt: 1 Ciceronis a. d. IV. Nonas Maias,2 Bruti accepta a. d. v Idus Maias,3 Ciceronis a. d. V. Idus Maias, 4 Bruti reddita paulo ante a. d. XV Kal. Iunias, 5 Bruti de ratione sua, accepta a d. XV Kal. Iun., 6 Ciceronia exeunte mense Maio, 7 Bruti consilium petentia ante Kal. Iunias,8 Bruti circiter Nonas Iunias, 9 Ciceronis eodem tempore,10 Ciceronis exeunte mense Iunio,11 Bruti perlata pridie Kal. Quintiles, 12 Bruti accepta a. d. III Nonas Quint., 13 Bruti reddita a. d. VI Idus Quint., 14 Bruti et Cassii litteras ad consulares missae additis ad Ciceronem Verbis ineunte mense Sextili. 11.

Transeamus ad annum 11. pauca nobis praesto sunt

testimonia, primum in epistula ad Cassium ad sam XII 4, 2)

30쪽

- 20 mense Ianuario data: hae tu quid ageres, quid acturus, ubi denique esses, nesciebam fama nuntiabat te isse in Syriam; auctor erat nemo de Bruto, quo propius eat, eo firmiora videntur esse quae nuntiantur. echo loco colligimus nuntio do M. Bruto allato esse, sed non epistula ipsius; si enim epistulas accepisset, non diceret Cicero ea, quae nuntiantur, videri firma esse contra alter locus testatur et accepisse a M. Bruto et ad eum misisse litteras Ciceronem, eat enim in epistula ad D. Brutum

a. d. XIV Kal. Quint data ad fam. XI. 26, 2): de Bruto

autem nihil adhu certi quem ego, quem ad modum praecipis, privatis litteria ad bellum commune vocare non desino: qui utinam iam adesseti ex his verbia cogp1oacimus Ciceronem crebris litteris M. Brutum adhortatum esse, ut in Italiam veniret auxilio M. Brutus autem ad ea, quae Cicero quaesivit, rescripserit, necesse est; nam eius responsum maximi erat momenti ad belli in Italia gesti eventum.1II. Ha parte dissertationi absoluta exsistit quaestio, qua ratione singuli libri singulorum annorum epistulas continuerint, et quibus temporibus tribuenda sint ea, quae exstant in grammaticorum scriptis fragmenta. Casu, qui valde dolendus est, accidit, ut qui nobis harum epistularum rustula asservarunt grammatici perpaucia locis libri numerum designarent nostris igitur rationibus paens omnia essicienda sunt. Primo libro epistulas anni. 703 et 704 datas exstitisso nos docet locus a Servio ad Aen. VIII 39 laudatus: Cicero primo libro ad Brutum γε siΡompeius non ex alto peteret i)odi multis Verbia me iam tortaretur. ec quam quidem Verba cum neque anno 70 nec T06 Ciceroni res cum Ροmpeio tuerit,

Becher, qui in omnibus dissertationibus et novissime in Philologo 188 p. 471 s. singularia verba praeferre dicit scriptorem epistularum ad M. Brutum, eadem etiam ui loco adnotare potest; nam hae loeutione semel utitur Cicero ad lam. III 5, 1 repetere ceterum Acelus

apud Nonium p. 237, 22 appetere et Vergilius Aen. VIII 39 petere .l