Rolandi Mirtei Onatini Commentarius rerum in Belgio gestarum à Petro Henriquez de Azeuedo comite de Fuentes, &c. ..

11쪽

otra tercia parte para et Iueet que lo sentenciare, ylaotra para et quelo denuciarc.Y mandamosalos dei nuestro Consejo Presidentes y Oydores delasiluestras Audiresas,Alcaides, Alguaziles de lanuentra casa y Corte, I Cli ancillerias, y a otras qualesnquiet Iusticias, de lodas las Cludades, Villas y Lu-gares de los nuestros Reynos y senorios,a cada unoen su juridicion , assialos que aora son, como a tosque seran de aqui adelante,que os guarden y cum-plan ina nuestra cedulay mercedq an si os haze mos,y contra ello no Vaya, ni passen,ni consentanyr ni passar en manera alguna,sopenadela nuestra merced, yde diez mil inarauedis para la nuestra Camara. Dada en S. Lorenso et Reat,a die et y sers

12쪽

ROLANDI MIRTE IONATINI COMMENTARIVS

rerum in Belgio gestarum a Petro Henriques de AZeuedo Comite de Fuentes, S c. I spaniensi classe procellis potius, qua hostium virtute disiecta; Anglis, Hol l landisque vires & animi creueriat, Catholicorum partes concidere coeperunt.Non nostrum est vel scrutari vel promere cladis rantae causas. silentio tegamus, quae

tecta Deus, in ultimum illud Theatrum generis humani videtur reseruare. Certe mox militaris disciplina laxari, & quam consequi necesse, prius inuicti militis virtus paulatim labefactari visa. Nec famae, nec probitatis, nec victoriae dissoluto militi cura esse: socios praedari, hostibus ipsi ptieda seri: seditiones ex seditionibus serere, dilabi & transfugere frequentes. Tam ista quotidiana, ut ipsa consuetudine contemptui haberenturiadeo ut vel lςxari, vel contemnere, qui ad clauum sedebat nonnullis viderentur. Quam manifesta damna, tam clandestinae damnorum causae,pars offensioni, pars inuidiae , pars mentis errori,pars quod crediderim languori diuturno, & inde natis fastidio ac taedio tribuebant.Quaevis causa fuerit: praua haec gubernatio no modo debita Regi obsequia impediebat, sed etiam Reip.communem salutem,& fidei atque λ Ecclς-

13쪽

lcclesiαquibus hactenus Belgium steterat, fundamenta subruebat In summum itaque discrimen, si quando alias,tum inciderat. Nam & aliae causς malorum accedebant: illa remotior,Catholicorum invita na oribusque nulla licentiae resipiscentia,& alia propinquior, magistratuum peculatus, rapinae, &iniustitia, regnorum exitiale malum. Pecunia neruus belli deerat,in usus necessarios: quae in priuatorum commoda male absumebatur.Nam & Rex ex

Hispanijs mittebat, & subsidia quae Prouinciales crebra & magna praestabant, & quae ab inuitis violenter extorquebantur, simul stipendijs & ceteris belli impensis sufficiebant illa quidem ,sed alio de

riuabantur. Pauculi ditabatur,qui velut lien ceteris

membris, sic ςrario & corpori Reipublicς ipsi inopiam ac squalore adferebant. Hac ratione factum, Ut Regius exercitus ex copioso, strennuo & ducibus parente, rarus imbellis, desertor ordinum, aspernator imperij,latronum manipulis,quam militum cohortibus similior efficeretur. Nihil iam crebrius,quam latrocinia pro bello,& seditiones,&seditios et direptiones oppidorum pro defensione, audiri : ceteri qui nondum palam seditiosi,nec supplicijs ad disciplinam reuocari, ne magis exacer

barentur: nec per eos res magnς tentari poterant,

quod Hispani potissimum, penes quos robur legionum, essent animo vehementer ab eo qui piserat a lieni.Quare nihil mirandum si prima & secunda in Gallias expeditione: quibus Lutetiς Parisiorum & Rothomago, inuitis hostibus subsidia introducta:

14쪽

etroduc a: expectationi tamen & voluntati Regis Catholici par euentus non responderit. Detrectata Mori semel a Regijs pugna, quam Francus offerebar : incertum conlilio, an timore. Cupiebat Catholicus Rex sederatis Franco Gallis quam plurimum prodesse: sed obstitit tum militis nostri in . frequentia, in lentia,rapacitas,tum ipsorum faederatorum leuitas & inconstantia: quorum plerique aurum, quam imperium Hispaniense malebant: ccteri paulatim animum mutabant, &noua moliebantur. Credebat Philippus Rex Parmensi &arma, & annonam , & magnas militum copias adesse, quibus labentem Franciam facile fulciret: instabat ideo& moras omnes eum abrumpere,ic tertio in Franciam cum exercitu properare iubebat: hoc enim unum in votis esse sibi, ut rebus firmatis Rex aliquis Orthodoxus a foederatis eligeretur . quantum temporis expeditioni interpo-ncret, tantum desiderio suo more obiici. Urgenti

Regi Dux reniti, A producere ; siue quod sibi probe conscius , plurima deesse, quae ad belli disti cilisti periculosi felicem in hostico successum necessa ita siue quod videret Regem vicinorum nimis studiosum sua negligere, & no imprudenter iudicaret Bclgiu suae commissum curae apertistericulis discessii militum & absentia sua, ex poni no oportere: siue alijs rationibus secretioribus, nam & id fama

serebatur. Erat Dux adeo tunc asilicta valetudine, ut nec pedes in cedere,nec equo vehi prae debilitate trium possit cum tamen cerneret Regem iteratis

15쪽

Arras.

iussionibus instare , & intelligeret Comitem de Fuentes virum aci em, prudelem,& cui nihil prius erat quam Regiae Maiestati obedire , nihil sibi adceleritatem reliqui facere, & iam iam adfore: cui . tertiae expeditionis curam Rex commiserat; flatuit eum Dux praevertere, Venientemque non in Brabantia,sed in Francia,vel in procinctu opemri. Delectus igitur facere; arma, comeatum, cetera prope'rare . nihil diligentiae, nihil curae omittere,praemissum militem ipse animo, qua viribus maiore subsequi. V ix Atrebatum peruenerat Franciae vicinam urbem, cum morbo mortique cessit meliore fama& gloria integriore migraturus e vita, si principio gubernationis,postrema quoque tempora respondissent. Bello quam pace melior. Sed etiam post arcem Stu sensem expugnatam rerum antegi starum felicitas caepit obnubilari: dc quam ei quae praecesserant secunda, tam quae subsecuta erut aduersa.

Nec in promptu ratio est, fors principio quorumdam recta suadentium ,& in his Gasparis Roblesij consilijs libenter utebatur: hoc defuncto, R victo rijs elatus, sibi plus quam alijs auscultauit. Etenim mortalium animis elatio insita, multorum bona ingenia perdidit. Deteriora quae quidam suspicaces& maligni in vulgus spargebat, de praetensionibus Lusitanicis & connubios Anglicanis, falsa fictaque crediderim. ANnus voluebatur supra millesimum quingentesimus Se nonagesimus secundus, mensis November pene decurrerat, cum Comes de Fuentes

16쪽

puetes Namurcum appulit, inde Bruxellam pror Namur. sus opportune peruenit, cogitanti Atrebatas ut Par. Trusementem conueniret, eique Regis Catholici mandata, & aduentus sui causas exponeret, nuncius ad . : fuit referens Ducis obitum , ic substitit. Factum δεφὰρ id diuina prouidentia ne, si Comes coram minus ma. placitura Duci renuntiasset, quod Vitari non poterat; magnae dissensionu procellae excitarentur,quas

praesens rerum omnium perturbatio minitabatur.

Bonis de studiosiis catholicae fidei & salutis publicae, vehementer qui vigebat administradae rei p.& militit modus displicebat; non vltra proserpere calamitates optabat,diui ius ferri non posse,ac remedi jaliquid quaerendum causabantur. aptam medicina nullus in mediu adferebat. Parmesis defuncti vice obibat Petrus Ernestus Maskidiae Comes, vir stre- cubnuussed decrepitus hunc inter &si premum status Maisfconsilium ; quod semper adest Gubernatori,& cuifeste.

secunda a Rege potestas dissidii nascentis sanam te

gliscebant.Contendebant consiliarij, quando interregnum incideret, nec ullus a rege gubernator nominatim designatus esset,ad se gubernacula interregni tempore,dum Rex aliud statueret, iure pertinere. Contra Mansfeldius,se a Parmens,cum discederet,Bruxellae cum imperio relictum,status consilio id approbante longius contentio progressa fuisse

set,quam vetus dissensio partis utriusque animis Parum consentientibus fouebat nisi commodum se Comes de Fuentes interposuisset, is authoritate dc prudentia rem composuit.Vocatis status consi-

17쪽

6liarijs litteras , quas vulgo nuncupant credentiae,

ostendit: quibus Rex fidem Comiti haberi iube bEt in omnibus quae de Regia voluntate ipsis significaret. Deinde persuasit omnibus, ut Mansseldiu pro supremo Belgij gubernatore,& Capitaneo generali pro Rege agnosceret,donec aliud Rex stitueret. Celeris in negotijs,&cosilijs nam sine eius scitu nihil satui vel geri Rex iusserat) par dexteritas, industria dc constatia Comitis de Fuentes elucebat supra multoru,qui de illo sinistra quaedam spargebant,ne dioerijs quidem.ut gens dicacula est,abstinentes ex pectatione. Miscebatur his virtutibus comitas, &affabilitas,sicubi gentium in Belgio utilissima: sic paucis diebus bonorum animos adeo sibi devinxit,

ut obuijs ulnis eum gubernatorem accepturi vide retur. Nec desuere Primo ru aliqui, ultro ad id operam sua pollicentes,quo tempore id faetii facile iudicabatur: sed ipse nec in aures admisit, certus ho- Nores aspernari,qui no spote a Rege offerretur. Ambitioni magnanimitas , ut in pleriique assolet, minime obnoxia,cum admiratione magnam amoris

publici in eum fecit accessionem.Tradita Mansnldio gubernatione, serio coepit agere de re publica melius ordinanda:scriptae ad Regem Epistolae, qui laus de semma rerum certior redderetur aliς ad Prouincias,oppida, militum praefectos datarde ijs quae aciri, & geri ab unoquoque oporteret ne tali inter- Togno,quod procliue,& solet , quicquam damni

Belgiu pareretur. Statim,ut voto Regi, hac in parte satisfieret, Parmensis obitu interrupta in Franciam

18쪽

ciam expeditio tertia,Fidei & sorderatorum descia adendi gratia. Delectus Imperator ad eam Carolus Petri Ernesti filius,cui par animi,& corporis robur,

nec aliae virtutes militares deerant; festinauit quas Parmensis copias collegerat ducere, ijs se nutantes& exiguae foederatorum reliquiae adiunxerant: Iussus erat recta Lutetiam tendere, una cum duce du Paris. Maiiae, ut ordinibus Franciae Regem Orthodoxu

lecturis, & ideo illic congregatis, auxilio & praesilio esset, calcar quoque adderet electoribuς inter-:adum Dux Feriae,&Innicus Mend ozius,&alij a Pμη lilippo Rege ad id missi venirent : sed qua mene nouit Deus, Mainae Dux hoc quoque consilium sis Hesdorrupit. Auctor fuit ut in via Noviodonum op- a. ugnaretur ; quod dum capitur, moram copiae tuqueraxere. Alius error accessit: quod Philippi Re du M-i'

is deputati Franciae ordinibus, non statim inio indicarunt, Catholico Regi hoc unum in vo 's esse ut aliquem Francorum Principum fidei Caiolicae tenacem deligerent; quem ipsi elegissent,aicumque ille foret, ei Philippi vires neutiquam futuras: contra illi principio aliquos, quasi ex ςscripto nominarunt. quς res Mainei,& aliorum imos adeo perculit, ut confestim aliquia scere desciverint,& Henrici Borbonij,nondum Ec-siae Orthodoxae restituti,partibus sese adiunxe-it ; quidam etiam Lutetiam , alij Rothomagum mari,n gratis ei tradiderint, Hispanis militibus,quO- Mamri virtute, & ope ciuitates illas hactenus reti :xarit, sine ullo stipendio vel donatiuo dimissiis.

Hi se

19쪽

La Fere. II ana

Hi se Caroli Mansseldij exercitui coniunxerunt. Carolus se ad Eclgium limitem recepit; imposito prius praesidio Hani S: Fer ς oppidis Vcromanduorum. Feram Monteii martius, Hanum Gomeronus

Regi Catholico dediderant. Fidebat Carolus Gomerono,ideo nullum arci praesidium reliquit, contentus oppido imposuisse. Vanam eam fiduciam euentus comprobauit. Noviodunum quoque, quod Multorum Hispanorum,& Ualonum nece ac vulneribus steterat, traditum Ducidu Maine, paucos post dies a Francis, quibus tuendum commiserat, hosti proditum, Laodunensiu in obsidionem soluere Regij irrito conatu aggressi; ferro &inedia multi petierunt, in recessu maior clades &summu dedecus, Henrico Borbonio cum equitatu valido instante, recepta fuistent; nisi legio Hispana

postremi agminis curam, de hostis reprimendi negotium sponte rccepisset: cius constantia & mortis contemptu factum, ut bellica tormenta & exercitus totus, superatis angust ijs in loca tutiora euaderet. Quotiescumque Borbonius impressionem conabatur , Hispani vultu conueri, & hastis prae tentis, impetum excepturi consistebant haec adeo

praefracta & desperationi similis audacia,insolente victorem subsistere coegit memorem forte viai de maioribus suis Gastoni Fuxeo similem ab eadem gente exitio prope Rauennam fuisse. Amissa cetera oppidulatu arces, quas partim Parmensis, partim Mansseldius Francis ante ademerat; pr ter Feram, Hanum, α Capellam: tot sumptibus, laboribus,

20쪽

periculis aliud nihil Catholico Regi partum , nam mi mota callella, nidulos latrociniorum limiti infe - 1hos, disijci vel exarmari maria ijs disiectis placuit:

Parte alia his tribus expeditionibus in foederatorupcariam susceptis, dum miles Catholicus Francis sinu deici dat, totius fere Frisia iacturam secit, in Bra- Ger tiaritia Gert rudibergam,in Geldria Neo magum,in .cta 'Fladria Halitum magna munitaque loca perdidit. N Sic fit,dum proprijs neglectois aliena curamuS. Nam Pectaniae minor iactura , etsi illa per se maxima Iciit in Maiiaeurn,Guisium,Lachatrium,Brissacum,

Vitrium , & alios fluxae fidei nobiles profusa: qui

mox aperte profugerunc, minus hostem professinoc: turi , quam cum palam amicos se serebant, , Odium animo inrentes in fide peri iterunt Dux de . Aumale,Roneus Marcschallus, Montellinarius se- Rove. ne schallus, & a ij non multi nomina minora. Ger- μ'

trudiberge obseries beriit: olero suscepta, proseimis sim Comes .l anu cidius Pater, negligenter & remisse leges it,itaque pra: idiarij Burgundi,qui diu stren- si,unuit si me obsiuionis omnia incommoda pertule- Geraru-rant, vi& auxili j desperatione, urbe dedere coacti . Nm. Iuctent. Nihil aliud Petro Ernelio Gubernatore, ictum gestumve.

ctorum expectatione in Belgium venit Eum Belgis Deus ostendit latu Princeps pius erat & bonus, pamci, amas,& pace tua bello utilior putab. it sola au-itaritate nominis rem posse componere. Vix adue-