Francisci Grimaldi Societatis Jesu De vita oeconomica libri tres : cum adnotationibus aristotelicis

21쪽

Si videbitur Reverendissimo Patri Magistro Sacri Palatii Apostolici . Philippus vada Epis. Pisauren. Vicetier. ΡRaeclarissimi Vatis P. Francisci Gri maldi opus: De Vita Oeconomica, jussit

Heverendis imi P. Sacri Apostolici Palatii Magistri, a me diligenter perlectum , pu

blicae utilitati , ob Latinae Poeseos et gantiam, literarum etiam Ornamento evulgandum censeo, cum nihil ab Orthodoxa Fide, & recta morum institutione discrepet. Romae pridie nonas Octob. M. DCCXXXVII.

Antonius Franciscus Felici.

22쪽

APPROBATIONES e XIXELegiacos Francisci Crimaldi Societatis

Jesu: De Vita Oeconomica libros tres jubente Reverendilsimo Patre Sac. Apostol. Palatii Magistro attente perlegi, illosque non tantum Christiano, ac Religioso Scriptore, sed de perfecto morum Philosepho, ac se mo Poeta dignos inveni; ideoque ad publicam utilitatem, ad novam clarissimi Auctoris gloriam Vulgandos censeo . Romae Ipsis Kal. Ineuntis Anni M. DCCXXXVIII.

Jo. Benedictus Zuanelli Ordinis Praedicat, rum Sacri Palatii Apost. Magister. VITA

24쪽

V ΙΤΑ

OECONOMICA

LIBER PRIMUS.

Ι cui sorte cI domus non ars bene

nota regendae est,

Me legat,& certa dirigat arte domum. Non est res facilis , non est res prona, sed artis, Postulat, ut facilis, pronaque fiat, opem. Ut a ) rex sceptra tenens regat moderatur habenas.. Altaque lex populi est, primaque norma sui, Sic summo cum jure domum curatque, ressitque Natura imperium conciliante, pater. 'Praesidet hic natis, regni primoribus alter, Hic famulos, cives legibus ille regit: Ille sui fines curat producere reFni, Unde domus constet, comparat alter opes Muneris in partem regalis saepe Senatus, . Sicubi res psescit, consiliique venit: Sicubi res poscit, sic coniux fida maritum Saepe suis monitis, consiliisque juvat. Prannia virtuti, certas pro crimine poenas Dispensant aequa Rexque, Paterque manu. Ampla domus regnum est, multas ii fusa per urbes, Exigui regni sic domus instar habet. Floret, ubi late firmat commercia regnum,

Floret amicitiis, conjugiisque domus. Λ in

25쪽

Ut regnum, sic tetra domos discordia turbat, Pace viget regnum, pace domusque Viget. Indiget ergo sua regnum quo floreat arte, lindiget, utque domus floreat, arte sua . Sed tamen c* ut recte procedat, & Ordine regnum. Praesto adsunt leges regibuS, arma, metus . At pater auxiliis orbatus talibus, aegre Continet ipse suae regna minora domus. Hoc quoque crescit onus, petulans ubi contigit uxor, Lxlex progenies, servitiumque procax. Hinc plus, quam regnum, ne vinclis sorte Blutis Corruat in praeceps, indiget arte domuS. .

Hanc ego profiteor; doctisque a Qntibus illam Axcellam , sapiens quilibet unde bibit r. Hic ego s conjugii sanctissima jura docebo ,

Quaque maritalis lege perennat amor. Dicam, quo cultu primos rmanda per annos Sit soboles, justi fructus, onusque thori r Unde parentur opes, quae partas certa tuendi

Cura sit, in famulos ius & herile canam . γPrincipio 6 ducenda bonis tibi moribus uxor, Qui nova conjugii vincla subire paras.

Dum nova res, dum festus hymen celebratur ad aras, Inque tuas veniet dos numeranda manus. Non be*ς sentitur, quem tu commiseris, error, Inque domum quantum traxeris ipse malum. Ast ubi nubendi primus deferbuit ardor, lauanta sit, exiguo tempore culpa patet.. Piscis ubi primum dulcem gustaverit escam, Exilit, ast illi proximus uncus adest. Pabula grata avibus venator edacibus offert, Queis trahat incautas, retia tecta latent .

26쪽

LIBER PRIMUS.

Et placet, & perimit proles Acheloia cantu.

Tutius ut perimat, blandior ante placet. Innumeris ut vita malis humana prematur, Est sua non paucis parta medela malis.

In delectu l uis firmi peccavit amici lΜutat amicitiae foedera, liber abit. Hic male conduxit servum' mercede soluta Abdicat, & pacto comparat aere novum . Hei mihil sola, malis quot sunt ex Omnibus, uxor Durat ad extremos semper habenda rogos ;Quodque alibi peccas, damno leviore luendum est; In caput hic jacta est alea tota tuum. Finibus ista suis res non concluditur; uxor, Si bona, grande bonum est, si mala, grande malum. Quo magis uxoris prima haec sit cura legendae ;Hic tibi delectus durus habendus erit. Optima quaerenda est primum; si forte petenti

Uxor non praesto est optima, quaere bonam. Si bona non dabitur, saltem tolerabilis uxor Sit tua; ne mala sit, qualibet arte cave. Hoc quoque si dicam cuivis proltare volenti, Mentiar, & nostrae proditor artis ero. omnibus e nuptis, res est sat aperta, videri Exemplum potuit conjugis I va bonae. Omnia tunc fuerant multo meliora, recenti Edita cum partu terra, polusque forentis

Vis & aquis suberat, succusque salubrior herbis . M ijor odorati gratia floris erat. Purius in rosea rutilabat lampade Titan, Purius in niveis Luna nitebat equis. Ipse parens hominum , nostraeque propaginis auctor, Argilla fuerat vividiore satus. A a Quae

27쪽

Quaeritur, huic conlux; sed qua de parte veniret a Cum toto nusquam femina in orbe foret 'Ecce soporati, ne quid conjunctius illa Huic foret, e colla prosilit Eva viri. Siqua fuit simplex animi candore puella, Si qua fuit rectis moribus, Eva fuit. Adde, quod & menti, ne se subducere posset, Frenatus stabili compede sensus erat. Quis tamen ignorat pomum exitiale, quis anguem , Et male gustatas. lege vetante, dapes t Nesciat anne aliquis 1ummi affectata Tonantis Sceptra , per infidae proditionis opus tHinc elementa fidem rupere, hinc pallida venit Mors, S morborum septa cohorte latus: Hinc aversa Deo gens nascimur, inde solutis Sensibus in praeceps caeca libido ruit: Denique posteritas omnis corrupta, paterna Undique per nostrum labe meante genus. Sed quid tantorum mala stirps, S causa malorum . Auctor quique fuit. , quaeritis i Eva fuit. Uxor prima fuit primaevo nupta marito, Nuptaque, quod magis est, conciliante Deo. Ι nunc , fide tuis prudens delectibus, i nunc, Et nullo uxorem delige consilio. Cur tamen in reliquis cum se prudentia rebus Efferat. hic alto victa sopore jacet 'Non quaecunque tibi longum maris aequor aranti sSed firma eligitur, sed bene tuta ratis; Incidis in morbum s tota scrutaris in urbe

Pergamea doctum protinus arte senem .

Si commissa soro lis est, vox docta diserti Caussidici magno quaeritur aere tibi,sἰ-

28쪽

LIBER PRIMUS. I

Siquid emis, inercesque probas, vitioque notato Rejicis has, illas, quae placuere, capis: Hoc R idem vilem praestas empturus asellum,

Conjuge num pluris vilis asellus erit 'Est, qui non visae suspirat amore puellae, Conjugis & supplet picta tabella vices,

Est, qui longinquis uxorem quaerit in oris, Ignotamque alio stultus ab orbe vehit, Quique, procuranti bona dum videatur amico,

Protinus hanc caeco ductus amore probat .

Adde leves causas nubendi iape, Cupido Quas levis, & captus lumine dictat Amor. Illa placet, cytharam quod pectine Cyllenaeo Puliat . & ad plausum musica cantat ebur. Altera, marmorei quod visa in parte theatri est, Protinus ad thalami foedera pacta venit . Sunt, quibus in sacris mos est sibi quaerere templis tQuam sibi concordi jungere lege velint. Sunt . quibus invitis, quae non placet, uxor habenda, Illam quod durus jussit habere pater. Felix Isacides Iuvenis, cui contigit Olim Pulchra animo conjux, corpore pulchra Rachel. Illi bis septem servire fideliter annos Debuit ; hac conjux lege paranda fuit. Conditio potuit sed amanti dura videri r

Dura sed ut fuerit, commoda multa tulit. Conjugis inde suae potuit cognoscere mores, Inde sui mores sponsa notare viri.

Vix radios primo Sol ostentabat Eoo, . Cum pi*ra excutitur nocte soluta Rachel. Fingendis in mille modos non illa Capillis,

Ad speculum tempus desidiosa terit.

29쪽

Quin Solis converta novos nascentis ad ortus, Numen adorantes tollit ad astra manus. Sedula deinde domum curabat , lumina vertis Quo tua, femineus spirat ubique nitor .

oscula dein patri, dein oscula dulcia matri Non affectata simplicitate dabat. Nox succincta sinus, ad pascua nota serebat. Sibilat in manibus ruitica virga) grege S. Qui tibi tunc dulcis spectanti talia sensus, Magne vir, in magnum nomen iture, fuit' lHaec mihi, dicebas, quid tempora, Phoebe moraris '

Praestatura suo tempore nostra Rachel; Sic prolem instituet, sic curatura penates, Sic ad nota meas pascua ducet OVes . Hic ego non miror, ii gens numerosa nepotum Protulit ex tanta stirpe superba caput; Si Bellatores, divinaque pectora, VateS. Et tot prodierint, nomina magna, Duces.

Ergo 8 ) serae caeco jungantur more , libido Ad sua quas tantum gaudia sponte trahit,

Vos majora manent. conserS domus, una Voluntas,

Par amor in thalami pignora, parque fides. Scilicet haec praulet quaevis tibi femina, cum vix Millibus e multis femina letia dabit. Ergo age, quisquis ades, cui nubere certa voluntas, Quaeque sit, & qualis sponsa futura, vide Num sint, quae dirimant thalami clam foedera causae. Quaeque minus faciant iura licere thori. ,

Garrula praesertim num quid vicinia narret, Quae semper Causas, unde susurret, habet. Inte Ira praeterea, nullisque obnoxia morbis

Num iit, an astricto corpore firma parum; Num

30쪽

Num celebrent intus juvenes conclavia, noetri Quos adeat coetus et hinc tibi damna time Num sciat arguto percurrere pectine telaS, Numquid Aracnaea pingere norit acu. Haec bene praestarent omnes, nisi tramite recto Multos abriperet 9 dotis avarus amor. Ut visco capiuntur aves, ut rore cicadae, Piscis ut abstrusis curva sub aera cibis, Decipit incautos sic dos sperata maritos: Haec placet, huic omnes nubere sponte volunt .

Quid tibi iam prosunt Vulcania tela, Cupido,

Quid pharetra ex humero Gnosita utroque sonat Dote tuas acues melius, quam cote sagittas; Illa magis certi vulnus amoris habet. Sed, quid divitiae prosunt, si contigit uxor Prodiga, vel mentis non bene nixa bonis ζAspice, nec nostra discedas longius urbe, Quot dederit pellum femina vana domos . Illa domus centum quae jugera bobus arabat, Nunc jacet, atque humili flagitat aera manu. Quaequae olim argento dives caenabat, & auro, Pauper in argilla sectile prandet olus. Non io tot Erythraeo nascuntur gurgite gemmae, Trapropanesque legit barbara Doris aquis, Ut sibi in ornatum non plures femina poscat. Sive decus digitis, sive datura comi S. Non tot in imbrifera celantur nube colores, Solis ubi adversis pingitur arcus equiS;

Non tot ubi coelum Phryxaeo comitur auro, Versiicoloratas explicat annus Opes, Femina quot cultus passem capit, altera semper,

Et sibi dissimilis, stulta sed usque tamen .