De antiquis mensuris Hebræorum; quarum s. Biblia meminerunt, libri 3 Caspari Waseri, Tigurini ..

91쪽

D Iagus unis Is CRET ARIDORI M. propheta quidem perstringuntur quanquam de homine etiam valde esuriente, famis impatiente exponi possit, qui non expectat, dum placera, quae subjectis prunis coquatur, ex utraq; parte cocta sit, sed emicocta vorat qua profecto aviditate gentes iampridem regno Ephraim itico inhiantes, avide illud diripiebant, Z diglutiebant. Veterum etiam frugalitas ex diaeta illa atq; victu, qui dapibus Musmodi rusticis contenti, eas magno in pretio

habuere, clarissime apparet ut certe toruolimrusticum ac pastoritium vitae genus, tanqua δικα&οτα ον ῆῆμα, ut O

cat Eurypides, d optimum,& uberrimu dulcissimum,&homine Iibero dignissimum, ut Tullius, apud Iudae Oa Romanos summo in honore, adeoque regum, princi pum&magjstratuum felicissimum seminacium fulr.

. Secundo, Mensurae Scae vel Syti bis terve Rc annales meminerunt, ut quum Abigail, Nabalis uxor, dicitur accepisse quin i Sata polentae, live arista tostae, regis sDavidis irae placandae offerenda. quae faciunt Epham, d se Homerus, ac duas tertias partes Homeris sive quinq; Modios Syriacos, vel Babylonios, vel Arabicos, vel Atticos Romanos vero septem cum dimidio qui quide quini conjunctim pendent libras Romanastratici 1 o. hoc est,

sesquimodium nostratem Tigurinum, and ri alben utc a facto Abigae is prudentia opuletia liberalitas, hospitalicas, amor Hacon ugem, licet fatuum, inque totam rem familiare, de aliae Dominaria virtutes apertissime ob

oculos ponuntur item, quum Elias ille ρριελατλης σαρη - ληὸ ε ραρο γῆς, Isiae dum currus recto I de vero u- m Q adversus superstitiosorum collegia contendens, di i Cirur parasse aquae ductum, capientem quasi duo tu qua faciunt sex circiter Homores,i duas tertias partes O- Π eris sive circiter duodecim cibos sive quantum fere ς-pjuni est ovo u gallinaceor si 18 3. binos vero Odi OS Syri CDF, vel Bibylonios uel Arabicos, vel Atticos: ari; m nc scinos nostrate Semodium cum dec cuna libris, i

92쪽

c. quanquam hic Rabbini duo S.; et exponuntiat tu i nem, quam occupant duo Sataic mina a metiri, lollem , Quum alibi Satum imita , di duo Sata h

retur quae t Sala Iuste ciliciunt Epham, vel tres Modios Syriacos, vel Bubylonios Vc Atticos, ut dictu Hie ronymus hic rei seu o recte intelligit, puta Romanos unde sententiam Mus doctissimus Jntor presinan notationibus suis adli inclo cum equitur. Hac autem parabola Servator innuere Volui alutas nostrae negotium primi imparva in nobi Sinnia habere, sed mox, Dei bene- io tantum prosic toti Verbo ejus occupemur, imoveamur, impellat U iiDmo alii quoque incrementum fidei nostrae, pc quam furium subinde res mus, adia uecoelum ducimur uciduli me perspicere possint. io Denique silentio hic praetctam non debet, bca vel Satum in certas quoque partes fuisse divisum, ut docent Hebraeorum doctores. Hi ac dimidia Se vel Sari meminit λ αλ' ις Rabbi Mose ; iussi res capiebat ab os, si e quantum capiunt restae OVOrum gallinaceor tam a. Et ad locum Levit et 2 F 'et cham chisb, hoc est otiit. partis sit mentio, nominatim Seae vel Sati quintam partem intelligit. Quod arguit, Satiam in quinaso luresve partes subdivisum luisse; quarum lingulae com -- , prehendia'

93쪽

D MENfuRI DisCRET ARIDO Ru M. 73prehendere potuerint tantum tritici, et rerum ejusmo diaridarum, quantum capiunt testae OVorum gallinaceorum 8 de quatuor quintia parte testae, dici α. Quod porro minoris ea cibato usos Iudaeos ante occupatam terram promissam S inhabitata Hierosolymam,

idem R. oues perhibet, quia id nullo eae presso testimo

nio nititur, ideo In medio relinquenduini duco ..

De naves Ephia vel Ephs.

QUARTA Hebraeorum mensura, ab eis olim in Ari his, in 'dis usurpata fuit navi hia vel phi L cx inter

pretibus οἰή vel φι nomine ab Hebraeo corrupto '

quo fonte nonnullis videntur appellationem hausisse υφὴ Veli he, cii φιν vel Oephim, AEgyptiorum mensurae, quamvis diversi ponderis vel capacitatis. Constat enim

I phen duo Hinia AEgyptiaca cepisse, ac proinde intum pendere solitam oleo plenam, quantum pendet Choenix Attica vino plena: Oeph in vero cepisse octo Hinia AEgyptiaca, quae faciunt totidem sextarios Atticos Sextarius quandoquidem Atticus, sive Cotyla maior Atticam Hi-nium AEgyptiacum mensurae fuerunt e οι. 1. Caeterum Eph et tantum in Aridis capiebat, quarum 1 Mi in Liquidis V EZechiel Propheta cap. S. CX both prestis verbis testatur, quum inquit: Ephac uat me raunius sint, .explicat V curat decimam homeri dath, o decimam Chomeris ha Hieronymus suis ad hunc locum Commentariis in eandem discedit sentcntiam. Ait enim: Epha quae in Graecosermone en p. admensuram et tinc variarumfrugum, erbigratia, ratici, hordei Agum, Um, O . Porro Bathus, qui Hebraice nentur a b th, eadem aes, quae o Ephiis in He robustantis liqui , v m,

94쪽

Reae a Continebat porrὼ ha tres eas sive Sata, quae faciunt denos Homeles, sive octonos leno SKabos. Vnda

--- Chaldaicus paraphrastes pro pha Hebraeorum exegetice poniti Nodi in tela hS au tria Sara, Exod. 16, 7 . Ru h. a d alibi cujus sententia: Hebrae scriptores ad unum Omnes stiis agantur: in primis autem ei firmandae R. Solomon hoc solenne testimonium suggerit, quod illustrai 5 intellagendae toti rei mensuraria oppido servit, 'I J VI pn 'rapi Non pNO G, I A NI

dem accipi litupro oblation lacentae, quae halgal dicitur,pro

oblationibus cibariis, d c. m M Hic duo obiter notet Lector, haud praetereunda. Primum est, hunc Legis interpretem Solomonem mensuras Hebraeorum ovis etiam aestimare raro in Liquidis, quam in Aridis sed puta ovis non anserinis, verum gallinaceis communibus: mediocris amphtud mis, Cu)usmodi ovum Capellus circumlinit tribus pollicibus Hebraeis latitudinis,&totidem longitudinis altitudinis vero triente pollicis,&litudinis itidem tribus pollicibus. CV qua capacitate ei cyathi Hebraici nomen indit quia videlicet tot capit pollices Hebraeos, quot cyathus Atticus pollices capit Atticos, de cyathus ornanus pollices Romanos. E)usmodi ova vel cyathos LXX, Epiphanius, Hieronymus Pagninus 5 alii inrclligendos putant per nupa et menalioth, EX Od. I, 29. 3T,I I. item Num . .

. unde με κού corrupte legitur apud Epiphanivmico

ἡ κωθ. Sed malim illic Emu, itoria intelligere, hoc est,

scopulas uticddit unius ad res uigandani scilicci men-

95쪽

D MgNsu Ris DisCRET ARIDO Ru M. Cisam iactam in Tabernaculo&Templo adhibitas. ut certe vocis etymona pa Mi m Mare, purgare, ecc manifeste docet quanquam non ignorem Hebraeos lite variare, S calam , aliterque interpretari. Qui e quid sit, extra dubitationi aleam est, Hebraeorum docto res quasi fundamentum mensurarum ponere ovum, sive

oui testam id R. Moses his disertissimis verbis testatur.

Eanritarum o mensiurarum fundam uiae Iovi commu 'iractis: negasi naceum. Addita. Et meso a tum commune, es oliva commanu, pes a communis, faba communis, Aenpita commums, grarium hordeicommune. Verum Quam

infirma&instabalis haec sit aestimatio, hinc liquido constat, quod, etsi ovorum inter se similitudo in proverbio sit de discreta similitudine rerum, tamen etiam pallinae

ovum ovo est majus.

s. 'riterum quod hic liceat obsiervare, est vox chamb; qua I Solomon, veteres Hebrae certum pia et IIcentae genus significant. Hieronymuscos ridam incrus iam .pticentam luro am vertunt quam mulier, volens panes pius ere, prid de subacta farina bu massa fru- metitollere&sacerdoti offerre tenebatur. Hodie quum

Templum amplius non exstet, lacrificiorum usus abotitus sit, musmodi placentam Iudaeorum foemina ext runt, e quod, ut Munt, nefas sit, inde aliquid utilitatis capere Sublaturae autem masi in hac utuntur benedi-

sic insic: Dominus Deus nos', qui A L N 'ctificavit nos, o pracepit nobissiparar Acentam de paria, A quo prisco ludaeorum offerendi Deo panes&placeta f.; ritu mos κακί5:λ Ethnicorii fluxit, panes sive pia stata ςςnxd cum omni b. Diis, quae γέλου ti Graecla dictae, tum h l 45 proprias&peculiares Diis certis offerendi quales e - p cωνες Dianae, assixis circumquaq; accensi Cc-

96쪽

ANTox. MENfu RARuM LIB. II. Paus a reis, netemplo cJus an chia dicto, offerri solii tae sepa rvst CE quae Dionysio sacrae, a certis ministris , Cε--' ' biis phoi inde dictis, in illius cni plum inferci ac Ur item βοός, placent genus, a cornuum bovis forma, quae Apo L

phonio erat sacra Hebraeis, Sytas Chaldaeis proprio

nomine n II i Zabchoth, ex solo Laippe melle confecta: item ορ ρις απι ς, itidem panis sacri species. Cuius farinae placeruae videntur fuisse quas L c ipsum Ethnicorum ritum sequuti Israelitae polieris temporibus, obtulerunt Machmae vel Operi, Ierem I, IS is . operi scilicet praeclarissimo, praestatissimori Dei, hoc cst, coeli exemcitui, nempe Lunae, Soli, de aliis stellis quae placentae cavam dicitia Propheta , propria peculiani Voce, arra cavah, exurendo vel comburendo , sive IMα quae ipsa Graeca vox ab hac Hebraea videtur nata: ad ignem torrefactae, triangulari erant forma, ut rata 'lebiboth, lagana silvo , quae facta aqua calidissima,

nomen irtita sunt ex tabueb vellebάb voce cor signiscat te mon tam quod cor reficerent, quasi cordis refecZoria, quam quod cordis formam imitarentur a Sam. C. quanquam Junius aras, tenues S rotundas futile peihi bc t. quae c pueratam ab ter dicuntur Hebraeis certas forma eX prest shabuis vult pro ratione Idolorii, quibus debebant osterri quod genus placet rarum Egypto Romani Graecis desum taxo dixeruntpopana,cb is quod F α ιον, id est, Deorum o te, li libus offerebantiar, μ' erant in signita. Cum qua superstitione tua Iudaeorum,' - tum Ethnicorum, Epiphanius ' 'haereticorum quorun-xes. omi dam morabia dololatriam comparat, qui Co ridianim Me 7ῆ fuci Qit dicti .co quodccitae Qua dari muli cres, incurru

sellave

97쪽

D MENfu Ris DisCRET ARIDORUM. γγ sellave ornatae, ac velo passi, obductae, collyram sive placeratam, illustri quadam die proponero ac Mariae θεν , holo, nommeolfurre solebant, quo simul omnes participabant: quod impium, nefarium, ac plane diabolicum opus, d impuri spiritus doctrinam ipse vocat, c. s. Redeo ad Ephain. Si haec ad Graecorum me suras re 2 σν riducatur, deprehendetur praecis capere Metreta, vel Ca o I. .-dum, vel Amphoram Atticam sive Atheniensem quae mi se . mensurae omnes eiusdem capacitatis sunt, .singulae capiunt sexaginta sex Sextarios Atticos, hoc est, a quati dem illa tria Sata, de quibus supra quorum Satorum singuli unum capiebant odium Atticum, vel Syriacum, vel Arabicum, vel Babylonium,&c.

7. At uxta Romanorum rationem mensurariam his Adab--

capere potuit quatuor&di ni im Modis. Modius quan 2 V . do quidem Romanus rasus praecis pedebat viginti libras

Romanas tritici Aut potuit capere Hydria Romana, sede usdem in liquidis mensurae. qu.Hydria in Aradis capi bis x podus librarum nonaginta quae brae 'o b ,ε ρ sunt Modio uni nostrati Tigurino, demptis de colibris, MO-dio reducto ad centum libras. ita statuemus Epha cepissio xantum, quantu capit Modius Tigurinus, minus de Xtate,

ratione Epha proxime accelserit ad podias Artabae tritico Plcnae, qui Babylonia vel Persica fuit me sura Aridorum 8. Caeserum communissima& notissima mensura He braeorum fuit Epha, ac reliquarum mensurari quasi ratio olim

nesc6 inuit, ideoq; qui ejus rationem intellexerat, h. ii '

singularum capacitate statuere potuit ut contra cibiq0 1 isse, in ea errabat in caeteris non potuit non errare perinii Hur in extario apud G qeos vel Romanos ad tota mensi rara x xj nem cognoscendam plurim sim olim situ fuit. Hinc

'μvm S. litteris demen Iuris Acido iuvet equis claniquis

98쪽

ANTI MENs V Am M tr. II. Igitur, mentio sit Ephae tantum , tanquam aeterarum exemplaris ut Le V. I9, 36 Epha i/ sit , ct Iim j sit a Gl , hoc est ustae mensurae, tam in Aridis, quam in Liquidis: De ut as, i . Neque otibi domi tuae Epha d Epla, hoc est, diveris mensurae Prov. 2o, io Lasso Isis, pla dr ha abominatio Iehovae, hoc est, diversia pondera, ad quae Veteres lapides adhibebat, S divertamen surael. Sic quum avarorum Iudaeorum fraudem describit Amos Propheta cap. 8 vers s. dicit Eos minuere Epham, hoc est, metri suras, adeo ut accipiant majoribus uit ,

vendebant minoribus qualem mensuram Mich. cap. g. vers. o. TA N Ephath rateton, Epham renuem, macrum,

sive maciuntam sedes cientem vocat. Quae generatis huius vocis significatio permovit Chaldaeum j xx Interpretes, ut locis citatis ex Levitico me uteronomio pham verterint, , ne tu, μιε ον , non ςι, hoc est, monsuram absolute,&simpliciter &κα εξοχην, tanquam principem, communi famam, ac proinde notis . simam mensuram quo modo reddunt etia in loco Zach.

s. de quo post. xj,MI .. s. speciatim deindex proprie sumta vox haec saepius

.ialiter occurrit ut quum Θροιο καρδιξ, Gedeon dicitur Angelo.

quid bello Madianitico ipsum monuerat, quo

tubae strepitu, ct crepitu fluviatilis in

No rurnae, o fulgor aris parvaes cohortis derat intento camore viriliter hoses,

parasse panes azymos ex Epha iserinae. Quo hospitalitatis Iberalitatis erga peregrino exemplar insigne nobis proponitur, adque imitandum commendatur ut quem noti

99쪽

D MENfunis DisCRET. Rr Do Ru M. non piguit pro uno Angelo tantum panis, Oficere, quantum sussicere potuit personarum quadraginta quinq; cibo diurno quum consi et, unam Chocnicam diaetamo

lim fuisse opilionis Catoniani apud Romanos harum auatem quadraginta quinque unam ericiat Epham bilibres nimirum seu minimae, qui opilionum Choenicae sue runt dicta . Quis Virtus commendatior nobis sit, quod V Mώ- non tantum, praeter Gedeonem, alia clarissima hospitali z. z. tatis in Sacris hic ris exst arat exempla, ut Abraham i, Lothi, Rebeccae, Labani, ossis, Rachabae, viduae illius Sunamitidis, regis Solomonis, Zachaei, Matthaei, artae, Lazari,&aliorum, Christusque ipse testatur, tantam apud Deum esse hospitalitatis gratiam ut ne potus qui 'dem aqua frigidaea remunerationis praemiis sit immunis sicut egregie disserit Ambrosius: sed quod etia Et lini o Eci, Graeci, Roman id alii, quibus Naturae solum lumen praeluxit, hanc virtutem tanti semper fecerunt, omnibusque commendarunt, ut Homerus, ille fons arcana sapientiae, ovi quo nomine illi summum Numen intelli- gQbant, eo sti νοαοτάτ,1 βλασφημίαζ, a sanctissimo Ieho-- nomine ad summam impietatem traducto peregrinos, mendicos atque supplices tantae curae cordique esse finxerit, ut non tam ξωοιίνὰ ut αἰδαίνα πηο ἰῶ Hos' talis, qui hospiti in simul erecundis opitutitur, quam J J μ ητωρ ικεταων ξεναντε, Iuppiter vindexsupplicum μαι ' tums fuerit cognominatus. Qua etiam caussa cum publici, tum privati hospitalitii necessitudo eis, sive GrPCis, sive Romanis non tantum sacrosancta visa est, quam

Violare nefa ciliat, ut Tullius ad Q. Fratrem scribens te' statur, Aonfaciam titisium 1endam, ne imploret sidem Iovis V italis 6 c. sed etiam summo cultu atque religione to 'ς ' ξεδεον, sive hospitalem coluerunt&adorariaut .

100쪽

1 - ' - ς centae silve panes infermentati fuerunt, sic dicti CX n ea ut b, accelerare, maturare, avis in modum, pCmici fiaga se recipientis, c. quasi panes iiiveplacentae oriter consectae, neque tam ex tritici arma, quam melle, lacte, caseo, &aliis idque in usum praecipue hospitum ieregrino rum, ut mature comcderent, reficerentur, adque quiete se componerent, quanquam alii dictas volani ex g*matratet, exsugcre, exprimere, di c. a quo nata μύ dc μυ εα , Graecorum voces Cusdem sensus, item papilla, mammae capitulum inde ac siigitur, Z c. quod farina purismima ex viliore extraheretur atque educeretur ad talem placentam conficiendam C quo geni crepanis, Legis divinae quondam praescripto, ad sacrificia, non in Paschate solum, verum in aliis etiam solemnitatibus fuit adhibitus, praesertim ad altare D O MI comburendus, Exod 12.4 q. Levit. 2. De ut. 6. c. qualis apud Gentes quoque a Tynariis in solemnitatibus re quens fuit ut citantur Galenus lib. i. de Alim facult.&ille in omni doct rinarum genere summuS,Siuchius noster sanctae memoriae, in Antiquitatibus suis convivialib. MὰΡGra 11. Cum hac Hebraeorum voce get mattas videtur cor m ρ nomines re congruens Graecorsi Vel μάδδοι quam

ex farina&aqua, et lacte de oleo itidem confectam C- rum stantur Athenaeus, Hesychius S alii, b O cit, lactea ideo dicta Heliodo. Deinde, ut μῆ ι Hebraeorum placenta fuit recens, subit, ex tempore iacta unde nomen etiam assinatione hausit : ita ἔalis fuit μὰ ιι Graecorum inuam propterea εο λάλοιέον δε εο φυρο ν et αρμιον, bucestum recenspistam atqhesuba iam vocat Theocriti interpres: S Aristophani in Plut αρτον- χἀ eo hoc vult in ier se differre, qud αρτο seu panis iampridem μεμαλα- ίω iuba Ius est: γ ῆ α autem recenter quodque vilior fuit