Valentini Henrici Volgeri Introductio universalis in notitiam cujuscunque generis bonorum scriptorum cum nnotis et augmento Henrici Meibomii

41쪽

que ipsorumme praecipuorum nominatim meminit in iisdem Pandectis de Grammaticauit. XIII. Ex catalogis' ' autem istis typographicis a Gesnero laudatis, librorum per Joannem Oporinum, illum qui ex Latinae Graecaeque linguae professore teinporum injuria factus tu rubus intra paucos annos aut excudit ipse plurimos, optimos, rari limos, libros, aut exendi per alios curavit, idque quam castigati me; ut Lycosthenes&Simierus in epitome bibliothecae Gesneri

de eo jam tum scripserunt: quique duo ac triginta praela suis operis simul fatigasse perhibetur, partim excusorum hactenus, partim in usuem ossicina venatrum index Basileae postremum prodiit anno superioris saeculi supra sexagesimum septimo: tum procul dubio, quando ποgraphorum omnium aetate sua doctissmus, ceu Gessierus in bibliotheca eum Vocat, typographiam vendidit. Biennio post edita est

Henrici Stephani epistola de sua ποgraphiae statu, nominatimque de suo besauro linguae Graecae Additus est index librorum qui ex ossicina ejusdem hactenus prodierunt, in fine quoque subjuncta appendice. Quales catalogi deinceps a typographisin bibliopolis tum alibi passim per

Germaniam tum in Belgio nec minus exteris regionibus vulgati fiant hodieque Vulgantur. Plures ejusmodi omnis hactenus adducti generis catalogos catalogorumque scriptores nunc non commem' rabimus tum quod nostra sententia prolixiori recensione minus indigeat, vel paucorum istorum laudatione satis illustris tum iraecipue quidem, quod ab aliis iisque celeberrimis viris idipsum abunde jam sit praestitum. Fecerunt id sane, ex parte Contingius noster debibliotheca Au.2hngusta fusium ex professbHottingerus bibliothecari par 'cap II; item, concise tamen solisque nominibus indicatis,

42쪽

' INTRODUCτIOm ImrVgvsAssi Uzi 'Gliothecarum excerptum libro, cui titulus sacra sola. ah tibliothecarlim illa trium arcana retecta, nuper inseruit insi-3ε Misi gnique supplemento auxit Theophilus piget ius. Nisi quod in utroque Labbeano ripigeliano illo syllabo nomine bibliothecarum non duntaxat significentur, vel bibliothecarum voce isthac insensiti maxime usitato accepta)catalogi vel alias commentarii de bibliothecis earumqtie constitutionibus; sed etiam omnes libri,quibus sub titulo illo tum de aliis tum de certar vel artis S scientiae vel gentiS s. i. . a Veli sessionis ac Vita generis scriptoribus agitur. Ottingerus autem vocis istius acceptione magis insita perdit lata nullos non librorum catalogos isthoc nomine denotat dummodo non confusius quilibet sed vel secundum aetatem, vel locos communes, vel ordinem alphabeticum

distinctus sit immo elogia quoque cicones odiorum

virorum.

s. Demum quinfo non neommode huc referri post in I dice librorum prohibitorum, hoc est, quovum lectio a Romanis Pontificibus vi decretorum Tridentinoriam interdicta est. Tametsi enim de Theologicis potissimum libris in illis agitur, plerumque etiam sola autorum, quorum scripta prohibita lectionis censentur, nomina indicantur nihilominus tamen alii quoque libri, etiam diserta illorum facta mentione, ibi adducuntur. Qui re ipsi Indiae Dronterea scriptorum atque librorum notitiam non possunt non itidem juvare, certe ad argumentum istud pertinente etiam

quando nuda duntaXat nomina memorant.

Sunt autem Indices isti Prohibitorii iam aliquoties novis subinde accesssionibus aucti, publicati. Primus a mtoritate Pii IV Pontificis, anno superioris Leculi sex io dimmo quarto. Qui einde Sixti Gustu auctus, sed ab eo quod re minime absoluta ab humanu exceserit, non vulgatus - is Clemen-

43쪽

IN NOTITIAM SCRIPTORUM CAPUT IV. 17 Clementis VIII mandato perfectus atque in lucem editus est anno nonagesimo quinto. Qui subjunctus etiam est Indidicibus Expurgatoriis unctim Hannovia excusis. Post norus Index librorum prohibitorum ab Urbano HI anno hujus taculi vigesimo septimo Romus publicatus,&eodem anno Colonia Agrippinae reCusus fuit. Quem nuperrime anno supra sexage limum septimo excepit Alexandri VII Index librorum prohibitorum, addito Indice Tridentino, Romae vulgatus Similiter eodem anno Index librorum prohibitorum4 expurgandorum novissimus, pro C tholicis Hispaniarum regnis, Antonii Sotomajor anquisitoris generalis, Mailriti promulgatus Cujusmodi peculiares Indices alias quoque procul dubio in Hispania sunt emissi. Qualis est Inde autorum damnatae mernoriae seu

Iibrorum prohibitorum Vlyssippone anno hujus sarculi, segesimo quarto impressiis.

Jamantea vero, durante adsuc&ita censente conci,

lio Tridentino, tales etiam catalogi confecti sunt. Mus sane generis est catalogus haereticorum, editus Venetiis, inde cum annotationibus Athanasii, quisquis ille fuerit,Regiomonti in Borum recusus, anno superioris saeculi sexto ac quinquagesimo, dedicatusque Principi Nicola Radai- vilio. Triennio post, anno nempe non, quinquagesimo, mense Januario, Roma eXossicina Antonii Bladi, C meralis impressbris, prodiit index auctorum clibrorum, qui ab ossicio sanctaeRomanae universalisanquisitionis caveri mandantur , sub censuri mo itidem ad autogra

phum alibi excusius. Mus eodem anno Philippi II Regis

Hispaniae lissu duo indices itidem super librorum prohibi ,

torum censura sunt eVulgati.

Praeter hosce vero Prohibitorios Indices Expurgatorii quoque juxta decretum ejusdem concilii Tridentini con-

44쪽

s . INTRO DV Io MI NIVERSALIS scripti atque impressi sunt. In quibus peculiariter signimeatur, quid in multis libris, qui a reformatione Ecclesia superiori saeculo facta prodierunt, vel corrigi vel penitus de teri tollique debeat, anteaquam illorum vel lectio vel venditio sit concedenda.

Prior Index jussuri auctoritate Philippin Regis Hispaniae, atque Albani Ducis immanis illius tyranni consilio, in Belgio concinnatus, AntWerpia in ossicina Christophori Plantini impressus fuit anno superioris tacui post septuagesimum primo non quidem emulgandus distrahendusque,

sed distribuendus solis cognitoribm institutis in urbibus Umunicipii; jubenturque ii ipsi frivatim nullisque consciis apud

se indicem Expurgatorium habere eundem neque aliis communicare, neque ejus exemplum ulli dare, sed tantum id curare diligentissime. ut loca praedicta inquirant, expungant, restituantque ceu severe cautum fuit diplomate Regis Catholici, quod ipsi illi Indici Expurgatorio praemissum legitur. Ita liber ille instar mysteriorum in censorum illorum bibliothecis occultatus diu delituit, donec quindecim annis post in aliorum adeoque Francisci Junii manus perveniret, a quo Heidelbergae tandem vulgatus publicique juris sectus ruit inde anno post millesimum undesexcentesimo Argentorati, procurante Johanne Pappo, cum simili quodam

libello recussis. Interea alter etiam Index librorum expurgatoruri, Gasiparis Quiroga, Archiepiscopi Toletani &mi-maniae generalis Inquisitoris, jussu Madriti anno ejusdem taculi octogesimo quarto editus fuit. Qui quum' ipse lucem fugeret, tandem in celebri illa Gaditana direptione, quae duodecennio post contigit, in Anglorum manus devenit, unde post a Jacobo James ad Philippum ornaeummis us, hujus cura Salinuri in Gallia re sus fuit. Atque ita uterque iste, Belgicus mispanicus, Expurgatorius Index

45쪽

IN I 'TITIAM SCRIPTORUM CAPUT III. Is Index, usque adeo in arcano habitus , singulari Numinis providentia, e tenebris in apricam lucem protractus ibit: ex eo, exemplaribus deficientibus, una cum Prohibitorio Indice Hanovis anno hujus saeculi undecimoJunctim vulgatus. Praeterea vero IndeLExpurgatorius quidam Ludiduni quoque anno superioris saeculi octogessimo tertio fuit editus. Sed de quo, an abiis plane diversus sit, necne, certi quid pronunciare mihi nunc non est integrum. FUSIUS accuratius ab aliis catalogi librorum con Πfecti sunt; qui videlicet interdum tum alia vel ad 2riptores ipsos vel libros eorum pertinentia inspergere solant, tum etiam aetatem vitae genus indicare. . Qui itidem non unius sunt generis Alii quippe quorumvis III scriptorum promiscuam , designationem instituerunt. Alii vitarum descriptioni catalogos simul vel inserunt vel subjungunt. Alii peculiariter vel sua gentis vel x peculiari ordini addictorum doctorum hominum memoriam scripta annotaverunt. Id quod etiam ab illis factum, qui disciplinarum rationem potissimum habuerunt. De quibus omnibus postea seorsim agendum erit.

Quibus denique addendi sunt illi, qui ipsine libro H

rum suorum indices confecerunt. Quod ex antiquis prete ν' cipue fecit Galenus. Cujus tum, των βιβλίω, de si

bru propriis tum αε - - - ἰ- βιβλίων de ordine suorum librorum singuli libri, ex parte tamen mutili, hodieque non sine fructu pariter ac dolore leguntur, quod plurima opera a viro praeclarissimo conscripta fuisse inde discamus,

quorum tamen ne fragmentum quidem hactenus ad eruditorum manumperVenit.

QUI judicium insuperi Censuram de libris tulerint,opido sunt pauci. Ideoque id inplerisque omnibus librorum cujuscunque generi universalibus indicibus, tam iis

quorum

46쪽

lorum vel disiciplinarum vel aliarum iecierum considera tione memorabuntur, desideratur. Sed ne cujusvis est solidum judicium instituere. Et vero longe satius est nullum, quam vel imperitum vel iniquum censbrem agere, Plurimum tamen interest ad ipsammet veritatem percipiendam , quid boni ab aliquo scriptore exspectandi mi sit, quidve in illo desideretur, quidque praestiterit, vel minus probe habere cognitum. Est boni videlicet Sc fidelis magistri, hac quoque in re, quantum quidem licet, discipulis

auditoribus suis recte consuleres: prie sertim si de gravioris momenti negotio agitur ne illi vel pravis opinionibus imbuantur, vel bonum iretiosum tempus illis discendis impendant, quiae didicisse illos olim poenituerit. Dummodo tamen judicium candidum fuerit, nec ab animo malevolentia Sc amara felle suffuso proficiscatur. Quinam vero sint, qui hoc in genere commendationem mereantur, quamvis valde pauci sint, ad sequentes clastes coinrnodius

laudabuntur.

Ut tamen heic quoque distin m magamus, notandum venit, istius generis censores in duplici potissimum esse differentia. Alii quippe circa argumentum, in quo libri oc- Cupantur, versantur alii de eo, num liber genuinus sit Rcujus nomen praescriptum gerit, Vel alias quem parentem agnoscat, disquirunt. De prior ejusque permagno immo necessario iamiam diximus. Cujus generis sane quoque sint ipsi met illi Pontificii modo memorati Prohibitorii TXpurgatorii Indices. Sed quod quidem criticae genus sicut plane insolens est, inque sacrae tyrannidis it bilienda instrumentum callide excogitatum: ita tanquam penitus abominabile summe detestamur ab eo abhorremus. Nec

47쪽

rv NoτIτIAM ORIPTORUM A pur III. Nec exigua posterioris est utilitas, taut prius non raro simul implicet. In quo priscorum grammaticorum cura Valde laboravit, conscriptis etiam peculiaribus indicibus librorum. Quorum praecipuos commemora Joannes Wowerius tractatione de polymatbi cap. XVI. Praeter eos autem, ut Sc ex recentioribus, qui huc operam praecipue contulerint vel aliquid eo pertinens notaverint, tum subsequentes omnes ferme classes tum Introductio singularissubinde suggerent.

AD HOSCE vero varii generis eatalogorum scriptores postremum referri quoque debet Philippi Labbe Bibliotheca bibliothecarum. Cujus prima pars relationem principue omnium catalogorum adhuc compositorum continet, ubi Videri possunt . autores citiusvis gentis qui scripse- rurar. II. Panegyri iti Virorum in quavis pro mone illustrium. III. illi qui de ordinibus monasticis nonnihil prodiderunt memori . Et quae sequuntur. VI. illi qui dei

lebrioribus useisin bibliothecis insignibus scripserunt. VI praecipui typographi dc bibliopolae Europaei. Prout

summa libri capita memorantur tomo I ephemeridam eri Ephditorum e Gallico in Latinum sermonem translatarum. 'Quod si vero ex indice bibliothecarum, quem SpiZelius inde excerptum exhibet, ceu jam antea notatum, de toto opere conjectare licet, utique omnia succincte nec nisi nominetenus duntaxat Labbeus est persequutus. Etiam sic tamen

liber insignis est, suaque utilitate semetipsum satis commendat.

Bibliothecae isti nerito iungitur Historia literariagnadripartita, sive praecipuorum in Europa impresibrum librorum catalogus, in quo nudi non solum tituli traduntur, Verum de materii qua in iis continentur, secundum

facultates breviter dicetur, additis impressionum impenso rumque

48쪽

xumque locis annis. Quam nuperrimi catalogi nundinarii Argentorato exspectare jusserunt. Quae proinde qualis sit, dies docebit.

C APUT IV.

De nonnullis elogiorum, epitaphiorum ae monumentorum a imaginumque collectoribus discriptoribus.

D iis qui ad TERTIAM classem spectant, hoc est, qui

vitas doctrina clarorum virorum tradiderunt, quod magis tempestive in sequentibus capitibus possit agi, iis recensendis nunc abstinebimus, quum ex iis quae deinceps infingulorum supra constitutorum generum peculiari consideratione notabuntur, facile huc possint transferri. QUARTAE tamen classis scriptorum nonnullorumheic mentio facienda est. Et ex encomtastarum quidem genere potissimum sese nunc offeruntJoannis Papirii Massonis elogia quae Imperatorum, Regum, lacum, aliorumque insignium heroum, superioribus&nostro seculo vi tute bellica maxime illustriinia, vitam complectuntur; nec non eorum, qui amplissimarum dignitatum titulis, vel eruditionis laude&publicatis iterarum monumentis claruerunt e museoJoannis Balesdens edita Parisiis anno hujus saeculi quadragesimo quinto. Fortassis etiam hujus generis sunt Petri Labbe elogia varia, Gratianopoli anno quarto sexagesimo vulgata. Inscriptiones porro,' praesertim epitaphia sunt qui collegerunt. Quo pertinere puto Tobiae Fendii monumenta sepulchralia, quae ratistaviae prodierunt anno superioris sarCuli post septuagesimum quarto. Praeterea adidit Epiιaphia antiqua e rodentia Pantaleon Candidus Sed, quae ipsemet, nisi fallor, conscripsit. Seorsim Basiliensium mosumentorum antigrapba, vidi Monumentorum Silesiae pericula,

49쪽

cula, Simon Grunarus Lisius vulga vit, Lignicii anno hujus saeculi secundo impressa majus insuper omnino opus, omniumque paretae Silesiae epigrapharunt, quae nonnullius Ditem momenti esse putarentur, editionem pollicitus. Operositus in eo argumento versatus est Franciscus S Vertius, tum selectas orbu bristiani delicias, hoc est epitaphia, inscriptiones, dcc ex urbibus, templis, bibliothecis . aliunde collectas; tum monumenta sepulcralia Brabantia edendo. Quo procul dubio referri quoque debent ejusdem Iocoberia atque Epitaphia, metera, nova, Latina, Gassica, Hilanica, Quorum omnium meminit Valerius Andreas. Post illos nuper admodum prodiit Philippi Labbethesaurus Epitaphiorum veterum ac recentium selectorum, ξp

memoratus etiam tomo II ephemeridum eruditorum. Alias etiam inscriptionum meterum, praesertim Romanarum, collectores atque editores non temere eruditiorem

quempiam latent. Primus ex professo id egit Martinus Smetius, cujus Inscriptionum antiquarum farraginem cum auctari post ediditJustus Lipsius typis tantinianis. Ιnde auspiciis Marci et seri Josephi caligeri ingens Vastumque volumen Inscriptionum meterum Romanarum typis Commetianis primo hujus tacui anno Heidelbergae Vulgavit Janus Gruterus. Post quem in eodem argumento plurimum laboravit, vir varia eruditione non temere cuiquam nostra aetate secundus, Thomas Reinesius, non duntaxat congesto novo inscriptionum meterum opere, sed etiam conseripto in eas commentario. Quprum neutrumtamen , dum adhuc in vivis esset, in lucem edere potuit. Sed hae quidem inscriptiones plane alterius sunt rationis,&a nostro negotio alienae.

In superioribus autem istis epigraphis' epitaphiis tametsi multa quoque habentur, quae nec ipsa huc faciunt, C a nec

50쪽

nee ad doctos scriptoresque pertinent tamen haud pauca in iis comparent, quae ad homines doctrina editisque libris claros vel fallem nomen aliquod consequutos eorumque

memoriam omnino spectant. Huc etiam praeterea refero tum Epicedia tum Orationes funebres tum Programmata in Ysequiis doctorum hominum in Academiis & gymnasiis honnullis , perquam Iaudabili sane instituto conscribi publiceque proponi solita utpote in quibus omnibus, praecipue vero hisce, tam vitae quam laudes defunctorum narrantur. Sed quorum nulla in peculiare aliquod volumen relata leguntur. Id quod etiam commode fieri nequit, quum in magnam nec Disi paucis gratam molem illa non possent non facile excrescere etiam si maxime delectus eorum, ceu omnino par esset, haberetur. Ideoque satius est, in eorum, qui talia conscripserunt, vel carminum Vel orationum libris, aut etiam seorsim singula prout sese flerunt, legere. Non abs re tamen foret, si Programmata quae dixi, altem singulis locis ubi prodeunt, in certa volumina redigerentur.

Sunt enim publica de doctorum hominum vita moribus 3 doctrina testimonia. Quae proinde hujus notitiae, cujus Comparandae ratione jam trado, cupido non possum non maXimopere commendare. Sed nec illud mactenus factum est,ic proinde uniuscujusque cura heicipsam et sibi prospicere debet. Unius tamen Augusti Buchneri viri clarisIim hei mentio facienda esti cimus programmata duobus tomis comprehensa atque ab ipsius obitu edita non pauca habent quae hujus de quo nune ago sunt generis. Qu*modo etiam biennio ab hinc clarisIimi Schraderi noliri Programmatis lectiora in unum volui nen collecta typographeum nostrum dedit Non hunc autem untaxat sed multiplicem insuper alium usum Programmata Aca