장음표시 사용
251쪽
1 ARTIs PROBATORIAE Ii B. II.& per sortem seeaianda. Verum enim uero, cum Fac tisius admodum dilutaeide de his scripserit, remitto lectorem ad eius libellum. Latinis transferam tantum ea, quae mihi videbuntur ad rem necessaria.
A modo probandum sit argentum aurarum.
C I argentum auratum explorare desideras, &scire quantum auri &argeticontineat marca; expende iuxta pondus nummorum duas marcas inter se collatas Has cum plumbo fulmina,vi argentum ustum, aut fabrile. Qua- tum plumbi debeas addere, fere ex coticula agnosces. Si est argentum v-stum regulare, quintuplum plumbi adde, si fabrile, septuplum, si minus argenti puri continet quam fabrile, quodpiarumque euenire solet, octu plum,vel nouecuplum plumbi apponendum e st. Grana fulminata ponde-ra,num sint aequalia. Si sunt, explora pondus unius quod est argenti & auri coniunctorum,& notari debet. Quod decessit, fuit aes . aut aliqua iiDpuritas. Huius argenti aurati cape marcas duas, uni positae in cucurbitula aia funde tres drachmas aquae fortis, beneque claude vitrum, ne spiritus exeant. Colloca in tripode super prunas lenes, &aqua in massam agente vitru flaue cit. Ita fac operetur per horae quadrantem,& sensiim calorem auge, a-ded ut vix manus ferat vitrum. Cum hoc albescit denti 5,&aqua magnas bullas mittit,&quandoque veluti exilit, satis est. Remotae prunas pedetentim, ne dissiliat repentino frigore cacurbitula. Vbi refrixit, efflisa aqua priore, refunde nouae drachmam plus minus. Solue ut ante. lubsi prior debilior iusto fuisset, & aliquid argenti cum auro reliquisset, id
per posteriorem resoluatur. Tandem aqua forti tota ab auro repleta,
perfunde id primum tepida & elue, post frigida, & in testa munda non
crepante in igni, vel concha aurea, primum sensim exicca, postea candefacito probe, & recipit colorem natiuum, prius enim purpurascebat. Hoc aurum pondera , ita tamen Vt momento exuperet, propter reliquias argenti, quas aqua fortis non corrost. Hoc peracto examine, institue & secundum in altera massa. Vtrumque absolutum confer, ut
scias num quid perierit, quod facile potest fieri. Si vis puluerem aureurn , vel aurum ita probatum in granum reducere, bracteae plumbeae implica, & fulmina. Granum hoc purum confer cum grano priore integro,& videbis quantum contineat auri&argenti, posteaque pronuncia de toto valore. Scire etiam debes, quod quidamvnum granorum fulminatorum,in quo adhuc est aurum & argentum una,aqua forti soluant, putantque se aurum aeque in eo inuenturos,ac in marca mista, sed experientia docet, quddin hoc examine auri valor tam exacte non reperiatur, quam in marca mista. Innuit ergo quartatione accedere debere: bai xihil apparet diuersi a priore me-
252쪽
thodo. Granafulminata dilatanda, ta insistulaου conformanda esse,antequa aqua forti imponantur, notum e Hex alijs. C aeterum quae hic sunt posita, ea in eodem libro alio loco in hanc sententiam explicat: De argento & granaliis auratis, item in cupro, venis,& quibusvis aliis. Expendem arcam unam argenti puri puti &tantundem auri puri. Confunde utramque per fulmen cum certo plumbi pondere, calore adhibito sat valido. Tunc inuenies auri constantiam, & argenti inconstantiam. Sciboris aqua forti soluas ut experiaris quantum argenti in auro relinquatur posea secundum hoc iudicium inpari vel imili misturaprocedin. Si debilior esset aqua fortis, neq; adoriretur granum; aurum in eo abundat. Adijce ergo triplum argenti puri,& cum plumbo per fulmen in catillo misce. Redige in . fistulam, cui in cucurbitula as funde duas drachmas aquae fortis, & solve. o modo aurum argentatum non signatum
urum insedium probatur ad pondin nummularium,mercatorumgm-tia , ad caras da vero in monetarijs. Quassasupra infraci excinaeiturscalpro inter centrum oras. Portio exculpta confertur cum Acin aureae ad caracta a Italinea incolicula, ut exploremis valorem. Halor in caractis redigitur ad valorem in marcis, quae Athonibus, drachmis . nummis diuiduntur, ita vi. cum explo raueris ex acu, quot caractarumsit aurum; constat autem, marcam aequivalerea . caractis; inde colligas quot sit Athonum; veluti esset nouendecim caractarum; diceres, 2 . caractae constituunt marca eu Athon sedecim, quot lothones facient caracta nouendecim, prodibunt ra. Athones, duae drachmae, duo nu- mi. Poteris etiam in tabella ad hocparata idemstatim assequi. Cognito valore iupartibus marca; triplum argenti apponendum ess omnino ad aurum. Sed cum id contineat pridem in dato exemplo, argenti lothon, undecim, cum drachma unata duobuι nummis: adjcis duntaxat Aiones vigintifex cus cilico. Speciminasa cito duo contrase mutuo expensa. rgentum misce auro in capella per fulmen satis calide,adiecto quintuplo plumbo. Fulmine non tantum permiscentur, sed & cuprum aliaeque impuritates secedunt.) Grana pondera. Detrimentum nota. Fuit autem id aris, vel milium. Postea dilatagrana in longum instar bractearum; ius excandefacito ne rumpantur; cumi crassitem pergam
nae acceperunt , vltimos ignienda sunt illae ignitiones fiunt ideo ut dilatari&exte di sine fissura fraetura de possint; itaq; &post singulas denubdunt malleo perci aciendae) c, non 3uatienda ut aquasortis e. promtius in ea agat. Con uolue in uias , non tamen nimis arctas, ut interluere aquapust, corrodere. Postea assunde unciam aquaesortis bene praeparatae, velpro magnitudine ponderis, an cucurbitula. Da operam ut sensim operari incipiat, ta ita auge paulatim ignem addimidiumhorae, donec vitrum albescat. Musa aquapriore repone πο-
253쪽
1. 6 ARTis PROBATORIAE LIB. II. uae semunciam, Ic. congrutilat cum dictis ita prioribus.) Frigida affusa is iam modice ex cucurbita est unde m coucham dulcoratoriam sinet aquam at quantulum immorari. Deinde e funde V exicca aurumsensim in lance aurea. . Tunc I altera stula olue modo HIIo. Pondera. Si aequalessunt ; non aber rasti. Qvim quoquepon- explora, abstracitis reliquijs aquae fortis. In se putationeprimum auriponduι considera ; deinde argenti adtesti ,postea argenti excedentis, quod fuit cum auro; tandem detrimentum in fulmine. Solet euenire ut tu acu ad coticulam a stricita, non semper exa impateat valor, saepe, umin excesμ de et Iuue peccetur in quartando. Sed tantillum non pote E examen vitiare. a. s. . quid et D V,alor constabit, sed argenti erit tam erroneusE-ριι , - quam fuit excessus, vel defectus. Planius est quod sequit ut consilium qua- .enditori ο quam Sinonposscs exacu disserenitam agnoscere; experire inquar- WVς tatione a que acu, ex conte Iura apposito argento certi ponderis. T antum ar gentum adde quantum tibi necessarium videbitur; cuius tamen pondus notes. Si item eueniret ut in soluendo rumperentur si uti,neperditum examen iu-dιca sed collige aurum diligenter; periculumfantum e T de certo va- re, iuxta que potω instimere quartationem .
e opust periclitatione seu tentatione molesta, acin, quae debent esse nes-plices in promtu, ex auro C, cupro; auro arge=nto, auro, argento C, Cupro, consule, o iuxta harum indicaturam quartationem institue. Consubim eIE sequi monetarum ligam, ut vocant,legabu rmatam . Inde enim facile cognoscis,qua tam argentum C, cuprum auro sit intermistum: Si nimirum regularis sit moneta. Sin autem adulterina; falleris. Itaque recurrendum est ad probam tentatoriam Et quantum debeas adjcere argenti. Imo I videre potes, numquid auro detrahat aquasortis, rumpse actum cum quintuplo plumbi fulmina ι decessum cupri animaduertin. Deinde quarta cum argento, se viru-que per quintuplumplumbi insul ne commisce. Solue ut prius. Sisistula manet integra os purpurascit,conjcies te bene quartas. Edulcora per tepidam prius, posteaperfrigidam potos etiam uiam in linteo mundo ponere, ut eo motim exiccetur in isti ramenta aurea atri arenulae assint, quae non facile ex linteo recolliguntur. Ita I alterumspecimen absolve. Fistulis detraheου grana duo. Si e T 11. cara torum, quod tantum argenti a quartatione t reticitum , tac. Caererum quae di scre tim docuit de argento aurato , auro argentato,
facto infectoque, ea po stea repetuntur sub finem libelli, ubi nihil aliud notatu dignum occurrit, quam quod examen periclitatorium dilucidius per exemplum declarat. Ita enim ait de hoc: Aurimisti marcam appensam, triplo argenti puri, quod omnis aura e s expers, cum piambo per fulmen in catillo misce. Granum dilatatum conuolutums insistulam selu er horae medium ; nec cura sine rumpatur ala emigra maηcat. Aurum aqua dulei cal a probe elue F
254쪽
. De Do C I M Asa A. .2 7 sxicca inphiala aurea. scit .pondere argeti additi, & tantum eius quod mistum erat, ratione habita institue. Si usis adsieptem cara ta auri valor deprehenditur; mistura non eget quartatione, nam tantum habet argenti quantum satis eris. Fulminnnda tamen est ut stecedat cuprum ipsi sis valorem argenti γ aurapr rium dicere. Plumbum infulminatione tali augetur pro copia cupri, veluti adlucitur septuplum,aut o iu- , plum, cupri sint caracta quatuor ver quinque, Ic. Agricola paucis differt a Zba, , ,
methodo Facsa sita 1 a. ita sero praecipit : Halor auri argentati, aut argentιGu - aura H
ti sconiungit enim omnia liuiusmodii exploratur incolicula ad eam affriactae acus. e gentum quod deprehenditur quartatur, siti mistura. Instruitur catillus cinereus in fornacula. Imponitur plumbu paulo pons adi citursemun- cia aeris, vel drachmae sex, nihilaris est in massa , id bideo ne catillus inuadat, aurum sargentum 2 aliquid consumat. Tandem ponespecimen ,seuma Gauro Uargento mi ι, qua pectata . cupis. Coque donec plumbώ I assint absumta.Fiat idem in nouam sula, viduo habea 'ecimina. Grana fulminata in braciteas dilatata incurua, ut in tuta. Funde in cucurbitula aquae fortis tertiae, drachmas nouem ponderis maioris. uo magis rubet aqua; eo ea melior. Cum Astulis adhaerent bulla instar margarri rerum, paulo pore effunde aquam, refusa noua. Vbi bullae albae apparuerint, sulae eximantur, I coquantur fontana bulliente. Postea in aureamphialam manu prehensam contetitae , leni igni sensim exiccentur. mox phiala ponatur iupruno, carbonibus tegatur, or I statu incitetur igni, dum caerulea flamma appareat. Tandem e. Uloreturponderum aequalitin, singulae etiam iaponderentur. Quae quaternae liquae granulum non numerentur propter argenti reliqui per aqua ortem inseparabiles. Haec Agricola In quibus mirari subit, cur fulminandis addat aes. Ratio a catillorum violentia, nullius est momenti dia enim earillus est in sti uendus ut nihil plane retineat ac redinis, nec posia sit quicquam detrahere. In maiore igne idem monet, &addit, si arca plus habuerit aeris quam drachmas quinque aut sex, mox iterum iungi aurum &argentum. Separat&ibi per aquam fortem, caementum, sulphuristib um, fluxus compositos &c. In quibus re ctius aes additur, quam in fulmine, excepta aqua forti. Simoneta est aurea constans aura&aere, init differt examen ab argentea moneta: Constans vero in stuper etiam argento, idem est modus sed cum additamento segregationis per aquam fortem,alias acus ae coloritium adhibentur. Sed tantum de auro b cassenta.
Quantum Maia aurum sit in aere.
pers cto I regulari cupro ex quoseparatum argentum ost, auru esse, utut Hlud Vmetiani iucuntur asserere. Guod vero aliquod detur, subct Aminare ad argentum,in eum modum quo altas assist explorari. Cum
255쪽
1 8 ARTis PROBATORIAE LIB. II. enim aurum iam sit Dum, I omne volatile per excoctionem cupri absumtum ;non eris metuendum ne fugiat . Si item inde existat granum in fulmina tione argenti facie ; a quam fortem inurpandam censet, ad separandum ab auro argentum quomodo idiam satis eris descriptum. Sed non tam propter cuprum segregatum praeceptio ponenda est, quam mi sturam quavis ratione facta. Solidum itaque erit, ut tunc multo plumbo addito ex cupro eliciamus aurum, sicut algentum ex aere. Deinde procedamus per fulmen, & si opus est, etiam aquam fortem. Chymici, quia examen fit in pauca quantitate, ubi iactitra facilis est, compendiose id explorarent statim per aquam fortem;
vel carimentum, vel antimonium aliumve fluxum,ad regulum in catino coniformi proliciendum. Posset &institui in catino triquetro per fluxus volatilium metallorum consumtio, &c. Nemo fortassis illi quat aurum cupro; attamen si confusum fuerit utrumq; ut in aere Corinthio, vel obauratis laminis, vel aere Indico au risero, ars debet praesidium separationis,& examinis monstrare.
Quantum & an aurum sit in orichalco.
Cognsciturper aqaam fortem. C Lateria enim in ea soluitur,'auri calx residet, quae eluitur ab acrimonia; ignitione rectis catur. Non pote fleri per plumbum, cum cadmia , auro'argento erat damnum,si cum plumbofulmi
Cadmia glebosa, quam Galmiam vocant, volatiles habet spiritus. Itaque & pompholyx inde nascitur. Veruntamen cum hoc in conflatione aurichalci plurima ex parte posuerit, & ad constantiam terream peruenerit; nescio an omnindi sit Faclisio assentiendum. Certe adhibetur interdum in caementis ad figendum ; dc quis putet tantum nocituram auro cadmiam, quantum stibium, quod est ultimum auri stapplicium, ut inquit Philippus Vt stadius i Nec putes aurum tunc volatile fore quod aeri incoctum, cum eo tot ignes sustinuit. Si stibium sustinet sine damno , quid ni plumbum &cadmiam &cuprum Z Si nihilominus metus est, dc securius agere cupis,ferri aliquid adiicias,ut supra.
An & quantum aurum sit in stanno, plum
bo, aut ferro. Exa inosia metalla secundum pracepta indagandi in iisdem argentum.
Si in fulmine nihilrestat : nec aurum nec arDentum continent. Sin granum remanet, neque tamen agnoscis aurum ; aqua ortem consule. Non opus eri hic
suxibus, ut in Hyis auri examinibus a quandoquidem dum ilia metallaseunt excocta, aurum iam um est. In stanno compertum est argentum &aurum nasci. Sed utrisque integris separandi artem negant inuentam. Nam adeo inimica est eius natura perfe-
256쪽
DE D O c 1 11 AsIA. 1 't persectis corporibus , ut ea usquequaqtie in itiam nati: ram assu: Tat & coita rumpat, Vt Volunt quidam , Vel potius amica, quia cum mei clario sit familiarissimum post aurum & plumbum, etiarn ea in intimatiui penetralia admire Itit, retinoique,&non dimittit nisi interimatur. Sed fortastis non sit tam
profandae industriae, inuenire aquam, quae calcinet duntaxat stannium reti p/'m qecto argento & auro. Calx autem reuocabilis est, ut testatur Gebei tri, etiam
cum in liquorem divi uxit, licet non sine solertia in fornace descensoria vitrescat. Videmus facile calcinari stannum a chalcantho soluto, S ab alijsi quoq: in cerussiam abire, quam album hispanicum vocant, a quibus ramen parum aut nihil patitur aurum & argentum. Cerussiam vero illam reduci, plebeiae est notitiae, maxime si eliquato stanno misceatur,&c. Omnino detur opera ut calcinetur solummodo stannum quouis modo, incolumi auro&arge imo calx reuocetur.Dicunt artifices calcem innatare plumbo &pos. . se abitrahi,&c.
An & quantum auri sat in hydrargyro.
Expende iuxtapondm centenarium, centupondiunt unum vel duo, pro ma-Vitudine ponderis. Exige per aluta lamiter constrictam. uod reman sit in
illa, collige quam diligentissime, opone in testa ut siensim expiret hydrargyrin, iuignem leuem. Cumfumrucessauit, candefacito,/re rigerari permitte . Nondus nota. Pulverem include bracileaeplumbeae instarpapyri conuoluti. Fulmina in capessa. Pondim explora. Agrano erit aurum & argentum. Ulantum autem δε- cessit inter fulmi uandum, tantum coniundiu uit cupri ta aliarum impuritatum, abibit inventos. Si cuprumfuit,obnigraim est catillin , cum nullum metallum adeo in f scet cineritiumsicut aes. Nota illum decessumo. urum 2 a gentum separa per aqua orten . Sino oluitur, diues est auri, itaque elue granum, ta appende duplum argenti, collisque' adtai ambo iterum aquae chrysenicae
committe. Tandem aurum ablue , initosta ignitum pondera. Inuenio valorem argenti, detradito eo ornod admiscuisti. Hinc patebit primum quantu uerit argentum visumpurum; Deinde quantum auFum, argentum,cuprum, se alia im- puritas manserit intra elutam: tertio quantum cuprum i quarto quantum argentum purum; quinto quantum aurum continuerit centupondium .
Solet haec inuestigatio institui tunc, cum hydrargyrus in suu ij sinue nitur, vel cuniculis , praesertim monti iam auriferorum: Estque similis fer Eratio exammis si etiam alia contineat metalla. Ahi libentius sit blimant, vel per retortas destillant. Quod autem dicit ut aes plari irium ob nigrare catillum, ut inde de eo statuere liceatpraesente, referre possumus adsulphur co- bustum, cuius cum chalcantho copia inest maior. vicini colores sunt facileque in se transeunt ruffus, flatius, viridis, niger, per combustionem. Et aerugo quae copiosa fit ex aere, sicut& vitriolum, propter siilphuream pinguedinem quae coniumsta est, ut ostendit oleum vit rioli dulce, quod conficitur ex chalcantho arris, infuscatur promte. Trallit si itinetque & aes ipsit m
257쪽
.aso ARTIS PROBATORIAE LIB. II. sordes nigras. Cum itaque a cinere catillorum combibitur, vel fumus aeri
niger gravisq; reflectitur inter fulminandum, dc se intinuat capellae; erae tit inde illa nigrities.
De argento cum alijs metallis praeter aurum.
emum cummetalia abys imperfectis Aut enim abundatia Apsum ut argentu abrtis, ta moneta ; aut minore ineri quantitate, *dsi potissimum inplumbo nigro plumboalbo,instanno, areta hydrar gyro,quau, quam mici dum prura quoque concurra it,. Eentu abrile, c, monetarium, vema se, in m S rude adhuc siit me elaboratum, redigitur ad particulab minuim ; misi elu lumbo , Nfulminatura urum . Plumbi quantitas inpuriori hin, quaeques mmm axi --bent, minor e f. Particula vero manulae, auigrana sunt, ad qua, adductuipiarumque quod vocan agamentum,seu argentum monetale rude 2 nDm- .muti minuti, Autparua braritearumsigmenta, qualia consucuerunt consci infa
fri acto , cs nummis drachmam ει ultra habentibus. Fulmines a ZIo . an-Fumsubest, transimus etiam adhoc examen nullum,seupputatio instituitur ad Ionias, unde patet quantum afuerit aliena misturae ex cupro, vel plumbo albo, quod olent aducere taeterdum a fabri vel nigro, cic. Subtraino tamen grano plumbi, quid intergranulandum, cremandum undendumstri essit,etin 'restque habetur ratio.
Argentata metalla impers Ita, quae copiosumse ficis L haben plumbum,
Postquam caecis si ni,ci confusis legitimefecimma fulminantur. Reliquis plumbum ad cisurprout cupro, 2 Gnpuritatibus abundant, aut etiam aliqui lum- si insiuamistura habent, . Copiositassemper plumbum e F , ubi ante nullum, ver mustuns panni aris I sordium rapacium . Si inter cyntemperandum apparualiquid refraIt v, id edomatur adae Jo fluxu. Deinde instituitur fulminatιο secundum artem . Argentum cum hydrarg ro in amatamale,repurratur lauacris ea per corium angust9m transigitur; ta sub matur. Arsentum infundo eluitur ta piambo fulmina Dr.
arias esse misit iras & coia temperationes argenti cum H npeiseetis metallis, tam natura , quam ars docenta Lex ciuilis permittit monetarijs M a 'ira fibris missuram cupri certo pede. Sed hi interdum etiam plumbum ait, am, unde argentum fidiarum.&s agile, addunt- . Sophistae parum a RCA.c X calcis confundunt cum arienico, laydrargyros blimato, & simili
cu pro mi cent. Interdum &aeri campanari O, qu sidi annum est, ex aere & plumbo albo mistum, adiectium argentum est: non-Munquam ferro, & bi simi ullo seu pilambo cinereo & albo per nat nram. S dprobat ores non selant de singulti conten effariCnibus accurata EL Vcipo
258쪽
Dg Docet 1 Ast A. Istis , lautum exhibentes praecepta de argento infecto & facto, nempe detri assis, bracteis, digitis,&c. argenti rudas monetalis, S argenti rudis fabrilis. deinde de elaboratis iisdem , quanquam fieri possit ut etiam natura fecerit contemperationem: Postea agunt irem de panibus plumbeis, seu stanno ex commisto argento α plumbo, siue diuite, siue paupere; de cu- pro argentato, de plumbo albo cominente argentum,de aere quoque campanario nominatim. Reliquas misturas ad dictas reuocant, quod rarius aut nunquam etiam inferantur eorum ossicinae ; qualis est mistura bismutathi & argendi, quae reuocatur vel ad eXamen plumbi candidi, vel marchasitae argentiferae; item contemperatio argenti & ferri, quae ad cuprum argentatum accedit; sicut argenti & hydrargyri, quae ad amalgama auri. Ita si argentum cum stibio est, stibium pro minerali rapaci habetur, de probatur lege talis vena .
Plinius argentum deprehendi scripsit batillis serreis candentibus, si
album maneat, vel rubeat, nigro repudiando, quanquam fraus committi possit per urinam. Et iam id bonum iudicari ait, in quo halita humano nubecula facta statim discutiatur. Sed haec fiunt plebeia. Cum etiam iiivstatis,& frequentibus istis misturis experientia notauerit abi quid peculiare, &aiutores ipsi inter evideantur dissentire, atrerque alterum vincat soletata, ct euidentia praeceptionis; sub ij clam quae apud Facillium & Agricolam de singulis extant, dc si bi erit opus, utriusque sententiam conferre, S illustrare conabor.
Quando offeruntur mage seu argenteae, seu argentat ae& panes examinandi, prima cura est, ut scalpro excisorio semicliculari legitime a ueniantur specimina. De his ait Agricola exemplo aeris: ex aliquot panibus
exciduntur massulae, ex paruis quidem ad instar mediae auellanae; ex nasonis dimidiae castaneae, ex mediocribus mediocres . Exciduntur autem ex metadia inferiore parte cuiusque panis. Haec ille de aere. Sed pertinent etiatam ad alias massas aut panes, cuiuscunque sint generis. Putare itaq, oporret generale esse praeceptum, in quo primum quaerenda ratio est, cur ex singulis specimen pet ti& non ex toto aceruo unius excoctionis. Nam si variae sint operae, palam est etiam varia examina institui debere, non tantum propter inaequalitatem venarum, sed &excoctionis. Deinde cur iubeat ex media inferiori parte excindere. Illius causia est cis
argenti inaequalis mistus a. Sunt enim quidam panes ditiores, quidam pati. 2ὸ
periores, quod tamen aspectui non patet. Itaque omnes ad aequalitatem Iiunt reuocandi; & quidem iii massis Ossicinarum obseruatur pondus tenariorum & librarum simul, ne quid erronei subrepat. Indagatione ' facta pronunciatur tam de valore Unius centenari j , qHam; omnium si mul, silc ut & librarum. Si item plures occurrerent dictersae operae, posssunt quidem ad unum calculum demum perduci omnes, ut con stet quanti
259쪽
ARTis PROBATORIAE L p. II. tamen quaelibet sigillatim per se est aestit aranda. In altera
ριὰ is a qua itione noli fatis facit laec satio nec experientia. itaque non esse ita exci-
meertior. sionem ita stituendam palam e si . Nam in media inace partis pisiumq; est puri, insuperiore plus; vel utili spectes aereos panes pliambum potius cuargento innatat inter auellendum; sin massas aeris, in imo item est plus sordium &inanitatis, quomodo etiam euenire solet in plum lio argentato. Lo-ge itaque minus argenti prodiret si tantia m imas explorare velles. Faci sus Fac j ex de modo excisionis ita praecipit: Quod iam aes multum continet plumbi, pura I/st, cumque torretur seu crematur in v strinis , emergit plumbum , & orbibus innatat. Si itaque alicubi confluit,&inter exculpendum prelienditur; specimen hoc longe ditius est argento quam partes reliquae. itaque ex cyndere debes quam profunde potes, unumquemque panem ab utraque parte in medio inter centrum &extremitatem. Haec etiam in praefatione sui libri contra coniuetudinem Maias feldiorum admonet, & addit causiam, quod ita utraque parre excisa , ad mediam misturam perueniat totus panis seu
massa,&non fallat artificem. Idem iubet fieri etiam in mastis seu panibus plumbargenteis, seus anno fulminando; argento cremando &similibus. Vnde facile intelligimus velle eundem artificem hoc obseruari in omnibus massis seu panibus. Sed nihilominus scrupulus restare videtur, qui etiam
sic ad exactum nos peruenire non sinat. Etenim fieri potest ,ut ad naarg nem concesterit quod ditius est, aut alicubi alibi haereat, pro ut sunt diuersa, eaque fortuita momenta fluxus, dum massae, orbes, pane de conficiuntur. Hoc ubi obseruatum suit, simili modo ad temperamentum reducetur, aut
saltem remedio erit omnium panum singularis excisio, cum vix possit fer ut in pluribus vel omnibus eueniat talis aberratio. Electio se' Bracteae, lam in 'ue & nummi sium habent in speciminibus eligen
Cum enim consentaneum sit, misturam esse parem in laminis&bracteis, drachma via liquaque sumitur, dilatatur, de minutim conciditur. Sin fraudem subesse suspicamur, quandoquidem fallar ij oras extremas
ditare consueuerunt, medietates vero adulterare largius: In uesti randum
hoc prius est rasis stipessiciebus,&nonnunquam ex paupere regione pars excidenda , pars ex diuite , siquidem totius valorem simul quaerimus, sin partis duntaxat, satis est hanc ad iudicium assumere. Eadem ratio est in monetis grandioribus, ubi item attendendae marginum diuitiae, & ne quid adulterini sit commistum. Plaerumque autemper medium secantur, & dilatantur concidunturque. In nummis paruis
cumulo proposito solent e medio & extremis aliquid seligere, & postquam demarginatum aliquad veluti quarta pars in est reliquum conciditur. Pon-ἡera sumuntur iuxta marcas, grana vel etiam denarios, praesertim in contractibus ementium & vendentium. Alias grana exactius praebent iudicium
260쪽
i DE DOCIMA' ΙΑ. 2J3Porro partes ita selectae rediguntur ad aequalem misturam iuxta ingularum rationem, de qua ita Fachi ius.
aantum argenti sit in panibus plumbeis, quos stannum
Q Tannumfulminarium . venis mitibin Tno opere exconlum,ita examina: Pa- Onci excindesupra I infrasecundum medietatos intra centrum Gorab. Expundias messulas colliqua in fornacula Aper testaseu catillos tili, cum s videris
fumum inde exurgentem statim permisce cum uncino Calefacto, trahe, 2 In resta refrigeratam massam aurile. Percontare quantum excoctor confecerit istius stanni tantum tu centupondiorum, O tibrarum iuxtapon tuum appende ta in catillo cinereo satisfrigidefulmina due inuenis valorem. Si item in catino adhuc antefornacem excontoriam liquefacilum inuenire annum , arrepto. cochleari e medio satis alte parum exhauri, ta hecundum ponduου centenarium tantum sume,
quanti pependit pondere maiore postquam refrixit. tifulmina in hoc e scompendium excisionis, ta colliquationis. Pondere&excisionis modo, aut si eliquatum iam est, exhaustionis hoc differt a vulgarip imbi examine , siquidem nihil rapacium minerarum& impuritatum contumacium adhaeserit. Itaq; notanda duntaxat est pun- ratio, quae eadem es cum sere; deinde pondus singularum mastarum secundum centupondia& hbras. Nec si velis in vino centenario experiri valorem, posteaque per calculum de omnibus pronunciare, te exactum assecuturum iudicium idem monet autor. Qu9d autem non addit de stanno ex
immitibus, puto fieri ideo, quia nil interesst,' praeterquam quod fluxus sint addendi, &ignis ita regendus, quemadmodum in galena aliisque venis abunde est praeceptum. lnde ergo peti &haec doctrina potest. Agricola iubet in catino ferreo super ardente fornacula fundere. Deinde effundere in canaliculum ferreum,ut digitus seu virga existat. Hanc dilatat in bracteam malleo. Inde fulminat per dimidium horae absque igni vehementi, quo none si necesse nec dimidiam fornaculae partem operculo tegere, nec ostiolum occludere. Per haec illa possunt declarari, quanquam in tam suxili metallo non opus sitfulionein virgam, S peculiari dilatatione. In magno opere respondet huicfui minatio maior. Nam & ibi cineritio in arte instructu, imponuntur mas ustanne se certi ponderis, cum prunis & carbonibus, ®is ur opuS commisce do, repurgando, diuertendo lythargyrum, fluxus, aliaue tefractariis addendo, ic omnino igni regendo, sicut in fornacul , nisi quod ibi peculiari confluxu panum non est opus. Fit enim eadem opera Copiosis id laboris exposuit Agricola, S potest inde aliquid lucis accedere hiate tractatui, praesertim in stanno metallorum intractabilium. COnaraham ergo in summam,quae illediabet,&hic oculis subiiciam. Stanni,