장음표시 사용
21쪽
MEdicus. I. est Vir philosophus. a. Naturae minister. 3. eius. dem imitator . . inventor occasionis in morbo , ideo . s. elegantius. 6. Vir excellens medendi peritus. 7. Si omnia fecerit, ut sanaret, peregit partes suas . 8. Non est in Medico semper, ut relevetur. aeger. Ejus objectum sit Corpus humanum, quatenus . aut sanum, aut sanabile. Finis vero cum scopo confusus 3 sanitas, seu actionum integritas. s. Experimentum rationi Viam aperuit, methodus ampliavit ; ratio confirmat, dc percipit. Io. Hinc tres Medicorum sectae, quarum Crejectis Empirica, & Methodica optima est Dogmaticorum, quippe . II. quae rationi, & experientiae, ut duabus cruribus innititur. I 2. Herbarii, unguentarii, coqui, yenam secantes, Medicorum ministri habeantur.
I. Hippocrates L de nati Galenus l. de placitis. a. Hippocrates i. depopuli morbis. 3. Hippocrates, Plato. Gad. Plato. Pindar. Pyth. Od. q. de Hesiodo. 6. Hippogrates lib. de decenti ornatu . 7. Seneca . 8. Ovidius . 9. Tlinius . IO. Galenus de Sectis, introd. II. Galenus. Ia. Galenus in lib. Epid. com. o.
- r. T I Bi desinit Physicus, ibi incipit Medicus . Ille naturam exa- minat. a. , ut principium motus. & quietis, seu . generationis , & corruptionis: Medicus eamdem, ut compositum quid exanima, & corpore, & quae ipsis inserviunt. . Ejus cognitio omni Medico necessaria, qui recte agere Velit. s. Natura ostendit artis Peritis, quae facienda sunr. 6. ipsa erit morborum Medicatrix . salutis hominum causa, omnia praestans. s. cujus ideo magnus admirator fuit Hippocrates. s. nihil enim frustra facit. Io. ea repugnante, omnia fiunt irrita. II. Naturam quippe expellas furca, semper recurret. I a. ejus vires supplente consuetudine. I 3. ID Iam constituunt, & conservant elementa, temperamenta, humores , spiritus, partes, facultates, & functiones: et ideo res naturales dicuntur, quae , & Phisiologiam occupant.
I. Aristotelas l. a. Thisic. lib. s. mei. cap. I. . a. Aristoteles. 3. Hippocrates L de nat. Galenus in def. med. 4. Hippocrates i. de vetMed. .Hippocrotta l. de Arte v. Ia. 6. Hippocrates l. 6. Epid.
22쪽
In De Elementis, in Temperamentis .
ΡRincipia considerant Pt sici rem corpoream et Medici sola
elementa, scit. I. minimam mixsti partem, rem sensibilem . a. dicuntur corpora simplicia , ex quibus omnia constituuntur, Min quae omnia resolvuntur. Haec sincera in animalibus non dantur.3. eorum tamen proportio sanitatem 3 excessus, aut dςfectus morbum creat. 4. An forma. 3. an solis qualitatibus illa insint mixtis, Medico inutile, Physico problema sit. 6. matuor primae qualitates , quatuor elementa determinant , e quibus temperamentum exuQt . seu forma mixstia Sit itaque. s. sinis mixtionis, seu ad
obeundas actiones unio congrua; secundum quam differunt aetas, sexus, regio, tempestas. 9. sed super omnia , sanitas. Io. Temperamentum ad pondus non datur, nec mole clementorum, nec paritate qualitatum. II. ad justitiam maxime salubre est. I a. quod sci licet neque excedit, neque deficit 3 ideo moderatum . I 3. Tempta ala hominem non laeduntis I . animalium te eraxissimum.
I. Aristotelas de caelo. 2. Galenus lib. I. de temper. 3. Galenus lib.g. de Plae. Hippocratis,oe Platonis . 4. Galinus,σ Stoici, Femelius AI- Ar Roteles. 6. Hippocrat. lib. I. de nat. hum. , σ Galenus lib. I dum fata natur. A verrhoes Hippocrat. lib. s. deviati hum calenus lih. 8, de temp. s. Gat MIG. D de temp. Ita Galenus lib. I. de alim.fac. II. Molanus A I a. Plato, vita fen. I. doct. c. I. I 3. HippocratesL de veteri Medicina , I . Gatinus lib. I. de alim.fata
. M X humoribus natus est homo, ideo . a. proxima sint eius ele- menta. 3. Physicis analoga. 4. suis quaeque dominantur partibus. s. quorum inquisitio Medico valde necessaria est. Hos, vel coqui, vel putrescere oportet. 7. Atra bilis, quod Meque concoctioncm, neque maturationem perserat, laethales morbos facit:
sint illi fluxiles substantiae ex alimento genitae. Alimentarii sunt Languis. bilis, pituita, α succus melanchonicus i. U. S. IOris in-
23쪽
star decidentes, ut gluten , deinde , vicissim assimilantur . Ex crementii vel . quantitate sola peccant, ut semen, & sanguis menstruus. 9. frivola animalisaei Superbissimi origo: vel qualitate, qui rursus interdum utiles 3 fel, limus, serum, interdum inutiles: sudor, urina, stercui, trium coci ionum reliquiae. Io. Mata sanguineae plurimum inest sanguinis a bilis minimum ; hinc dulcia amica Vitae. Sanguis sincerus plus nutrit, quam coeteri humores: hi tamen nutriunt . Semen diffuit a toto, non mole, sed viribus, forma liter, non m4terialiter.
I. Hippocrates i. de nat. hum. Galen. l. a. de Mementis . a. Galenus com. ad i. de nat. bum. I. Galenus in introia ct . Hippocratest. de morb. 3. Galenus l. de atra bile . 6. Galenus l. de cibis boni ,σ mali succi . 7. Vippocrates amor. aa. sec. 4. Galenus l. de atrabile. 8. . vicenna fen. I. doct. I. c. q. s. Plin. t. p. cop. I.
I Ativus calor. a. calidum innatum. anima Mundi, spi-- . ritusque, sola differunt ratione . 4. Tandiu enim vivimus , quandiu calor est in nobis s. vitae principium, & fons. Spiritus ,rit . o. corpuS aethereum . 7. tenuissimum, calidissimum; in obeunis dis functionibus, praecipuum animae instrumentum; quarum est . 8. causa, opifex , dc cstector, malorumque depulsor . s. ingeniose ideo dicitur vinculum animae, dc corporis: mole parvus , maAimis est viribus ; quare Iovis fulmini comparatur. Ita ejus potentia se mina omnia prolifica sunt. II. Vitalis generatur in corde, animalis
in cerebro; unus altero perfectior. Ia. Elementaris sit . II. an non ,
Physici disputent ; Medico sit problema. I . Innatum , Viventi Sthesaurum censeamus, quippe ab initio. Is . . partes singulas articulat , & conservat: influentem vero innati custodem, & continuum reparatorem. 16. ille ubi vult spirat. 17. igneus est illi vigor, α caelostis origo.
I. Galenta. I. de tremore. a. Femelius pbsiolog. lib. 4. eap. a. . . 3. Plato in Timaeo Aristoteles . Hippocrates , δ' Galenμ .L 3- e simplic. med. f. e. o. 6. Avicenna t. II. de virib. cor . R --l. 3. de fac. Mi. Avio. stu. a. l. I. 8. Hippocra te in Epid. l. defatib. Galen. l. I. h. cap. IS. 9. Alea
24쪽
P Artes phisicae dicuntur, quae . I. totum complent, intcgrant, x constituunt, quo sensu in . a. continentes, contentas, Mimpetum facientes distinctae sunt. Vulgo dividuntur in similares, dc dissimilares, in quibus distinctio conquiescit. Medica pars sit.
s. corpus toti cohaerens, communique vitae conjunctum, ad illius functionem utrumque comparatum. Necessariae aliae sunt, ut Cor , hepar, pulmo, ventriculus: aliae utiles, ut testes, oculi, manus, instrumentum sapientiae : aliae ad ornatum, ut cornua, barba et hae tamen latiori tantum significatione partes sint, ut. 4. hominum ungues, bovum cornua et Verius. 3. excrementa dicantur. Humani corporis partes amplissimas, artus scilicet, brachia cum manibus , cruraque cum pedibus ; & Ventres, caput, thoracem, & abdomen ; hasque tanquam facultatum peculiarium domicilia speculet Anatomicus. Philiologo praeterea innotescant per omnia , os, cartilago , ligamentum, fibra , membrana, nervus, vena, arteria, caro,& cutis. s. sensibilia hominis elementa. 7. Cor solus sit microcosmi Sol, & Princeps. S. a quo caetera pendeant,
T. Aristoteles Galen. I. I. meth. a. Hippocr. l. 6. Epid. 8:3. Fernelius . 4. Galen. S. Molan. Pbisiolog. 6. Galen. l. a. de elem. , σἰ. I. de fact. nat. 7. Arist. lib. de somno, lib. 3. de partibus . Animalium, oe Galen. de usu partium l. 6. c. 7. s. HomeruS.. .
AN ima sit forma vorporis animati. I. & principium facultatum corporis Viventis ; seu. a. perfectio corporis orsanici ρο- testate vitam habentis. Vegetativa est in plantis, Sensitiva in brutis, Rationalis in Hominibus. 3. Haec ita differt a temperamento, ut faber a serra . q. Aurigae haec comparatur , prior equis. 3. Forma rum physicarum sit praestantissima, immortalitatis particeps et quas 'facuitates . 6. Concupiscibilem, Irascibilem, & Ratiocinantem dicunt morales Philosophi. Has Medici. . naturalem, vitalem, & .anii alem nuncupant; sedibus distinuas. 3. in hepate scilicet,
25쪽
Corde, Sc cerebro . Naturalis tres habet millistras, nutricem cem, & generatricem et illa iterum quatuor. s. attractricem, retentricem, concoctoricem, & expultricem 3 quibus reparatu tripi icis substantiae nostrae perennis dissipatio. Vitali inserviunt respiratrix, dc pulsatoria. IO. Animalis facultas. II. quae a cerebro tanquam a bole influit, sit sensiens, movens, Sc princeps. SensuScommunis internus sit; externi quinque, visus, auditus, gustus, odoratuS, laetus. Ia. 9uΘrum solus postremus absolute necessarius est . Nervi molles sentiunt 3 duri moventur, vel spirituum transmisesione, vel sola irradiatione . Cerebrum totum continet, memoriam , imaginationem, & ratiocinationem, quibus homo. I 3. Mimai consilii plenum, mirabile nuncupatur . .
I. Galanus I. de nat. De. 2. Aristoteles I. a. de anima. Galenus lab. 2. de praeo . expulsis Galen. de placitis . Aristoteles lib. a. de anima textu as. 6. Plato tib. , O de Pop. Galen. lib. s. de placitis Galenus comm. in lib. I. Prob. textus. Avicennafen.I. GLI 8. cap. a. IO. Hos n. inst. lib. a. c. III.
II. Galen. lib. I. de loco as Ia. Gaan. lib. I. de θ t. cag. cap. 3. 13. Plato ; cicero , o Plinisi
UT facultates ab Anima procedunt, ita funetiones a facultatibus a quarum. I. motus sunt ad operandum. a. Nutritio est repletio vacuati, seu conversio alimenti in substantiam viventis .Ejus appetentia necessaria est. Sicci fames, humidi sitis nuncupatur . Utraque duplex naturalis omnibus partibus convenit, animalis stomacho. Coctione omnia fiunt in homine ; chilificatio inventriculo, sanguificatio in Venoso, di arterioso genere; assimilatio in partibus. Accretio corporum, in omnelia dimensionem proventus. sit maxime ab humido. s. hinc pueri, & foeminae Viris citius crescunt- Decrescunt viventia humidi radicalis defectu et sic ergo aetas consistens, & media inter augumentum, & decrementum. Gigantum extensio , Nanorum contractio naturalis quidem, sanitati, tamen minus commoda est; nullis regionibus, aut gentibus familiaris . Genitricem vim vocant Philosophi formarum diis pensatricem, Sc naturam maturantem. Sit in homine. 7. productio viventis a vivente, seminis, &1anguinis menstrui ope; a quibus genitura, embrion, fetus. Faeminae ut testes, sic & semen ha
bent, sicut humidius, ita impotentius . Conceptionis locus sit ute
26쪽
rus , primum hominis domicilium: praeter naturam ejusdent tuba . Seminis retentio sola conceptionem non efficit, sed . 8. retenti adactum promotio. Superfletatio leporibus familiaris, naturam excedere videtur: aliquando tamen in mulieribus contingit, & interdum quibusdam etiam familiaris est .
X. De rebus non naturalibus . De Aere.
UT homo rebus naturalibus coiiservatur, sic iis destruitur, quae
sunt praeter naturam. Inter illas dantur modiae, &. indifferentes; bene utentibus bonae, malε utentibus malae. I. ideo res salubres, seu non naturales dictae: scilicet aer ambiens, cibus , dc potus, id mnus, dc vigilia, labor, & quies, excreta, & retenta, animi pathemata. a. Harum usu moderato conservatur sanitas: immoderato morbus invadit. 3. Aerem inspiratu, & perspiratu continenter attrahimus. 4. ideo purus eligendus est. s. nullis inquinamentis insectus, sed liber. 6. & ventis salubribus perflatus. 7. Septentrionalis meridionali salubrior; & orientalis occidentali. Asiani molles sunt, de imbelles, quod pernentur Austro. 8. Loca palustria sunt nocentis sima . o. In emendo agro salubritatem caeli commendabat in primis Varro ; haec est aeris ratio .
I. Galen. lib. de Arte c. 8s, ct 87. a. cicero de osse. lib. 2. 3. Galen. de util. respir. 4. Avidenna fen. a. doct. in cap. 3. ,σ b. Plato de leg. 6. Aristotel. 7. de Politi cap. a. 7. Hippocrates lib. I. de Arte. g. Galen. lib. I. de de Ianitate tuenda. Columel. lib. a. de re rustiea eap. 3. s. Varro lib. I. de re rustica cap. b.
I' Riplicis. I. substantiae nostrae perennem jacturam Natura reparare tentat ; spiritosam aere inspirato, &. a. od0ribus i solidam cibo, humidam potu; cujus. I. praecipuum est Opus. 4. Aquae potus purissimus censeatur, . s. si colore, odore, sapore non peccet. 6.
vinum petitis. & Nilum habetis, objurgabat merito Pescennius Imperator suis militibus. Fontana , nuvialis, putealis , dc stagnans, si
27쪽
hibritatis designatione scriptae sunt. g. quarum Medicus valde sis
solicitus . s. Xytho utuntur, qui vinum non habent; praeparationis Vari ate magis, minusve salubri. Pomaceum pir raceo 1alubrius: Uino tamen cedat. -Io. cardiacorum optimo,&. II. Medicinae salutari. Alimenta praestant,quae optimum habent succum . I 2. coquuntur facile, & cito distribuuntur. Quae sitim pariunt naturam e ver tunt. Panis saliginus sit optimus. Legumina flatus gagnunt. Fructus' parum nutriunt, & cito corrumpuntur . ' Avium Carnes quam quadrupedum salubriores, horum quam piscium. Marinos laudatu Medici supra fluviales, hos supra stagnantes.
I. .Galen. lib. I. de fauit. tuere a. Avicen. m. a. dis. 3. tract. a. e. 8. 3. Aristotel. in prob., o lib. de aere loc. σ 29. 3. 4. Hippocr. lib. o. Fide. par. 4. apbor. II. , oe Galen. lib. I. de se l. med. Cap. q. s: Galen. lib. deptisana. 6. Iulius Capitolinus.iu et scinimῶ7. Hippocr. l. de arte, γ Jocis af 8. Hippocr. s. Diclcorides , lib. Io. Galem. lib. 3. de alim. fac. II. Gale lib. auod animi
RErum I. naturalium moderatio salubritatem essicit. 2. hinc χmnus, & vigilia si modum excesserint malum. 3. Ille animalis facultatis quies cst . 4. quo reparatur vigiliarum, atque laboris asesidui dissipatio. 1. Omnes fluxiones sistit excepto sudore. 6. Ita differt somnus a sopore, ut sanitas a morbo. 7. Interdiu Vigilandum , noctu dormiendum est 3 habeatur porro ratio aetatis, tempestatis, α consuetudinis. g. licet quippe meridianus, longis diebus. 9. Decubitus sit modo in unum, modo in alterum latus, corpore molliter ininflexo. Io. Insomnia si fuerint gravia, morbum denotant; si levia II. humorem exuperantem: hinc . Ia'. aliquot mirabilia nuncupanis
tur . I 3. Somnus si contulerit, salutaris est: si laborem eraestat, i thalis est: pueris, & senibus longior esse debet; his ut siccitas emen detur , coctio juvetur & vires roborentur 3 illis ut furor immodicus
28쪽
Olus violentus sanitati adversatur. a. levis conducit, qui1 1 3. exercitatio nuncupatur. 4. Corporis scilicet motus, quem anhelitus dissicultas consequitur. Ejus ars ab Antiquis, gymnaitica dicta est: lucta, cursus, Ialtus, piliae lusus , frictio praecipue:
sunt species et remigatio, aratio, oneris gestatio, equitatio, Venati manuum, aut Vocis operatio . aliaque numerum augeant. s. sanitatis studium est , non 1atiari cibis, & impigrum esse ad lavorem. 6. Cibum minuere, & laborem augere 1alubre est. 7. Labores cibos priecedant . 8 Pernicios a censetur post cibum motio. 9 Qui hene Concossit, mane tuto 1urgat: qui minime, in lecto quiescero debet, nec labori 1e, aut fatigationi Cedere. Io. Gracilibus mitior, robuitis validior competit exercitatio. II. Labor, cibus, potu somnus, Venus Omnia mediocra.
XIV. De Excretis; in Retentis.
I. QI excernenda retineantur, retinenda excernentur; fiunt moro borum causae. Alvi proluvies, lotium , dc 1 udo , postulante natura evacuentur. a. quin & ipsa excrementa sola quantitate peccantia, semen , & sanguis menstruus . Sit hic humor in utero contentus , nutriendo foetui destinatus, alioquin stata periodo excernendus . Immoderata horum proflusio plus nocet vitae,quam si eo plus sanguinis centies effluxisset.Hinc salacia animalia sunt vitae brevioris : pasta res avium salacissimi, vix duos annos excedunt; mares quia femellis salaciores , citius moriuntur. 3. In morbis corpus nutriatur, & non emacietur. 4. ab ipsa abstineat. s. sicci, frigidi is senes. 6. Vomere olim assuetum vel bis in mense. ν. at melius nori Vomere: subvertitur quippe ventriculus contra naturam, fumisquQrepletur caput. Sordes, sputum, muccus, cerumen, alia quae par tium excrementa, diligenter purgentur . S. Ubi natura erit infir
mior , medicamentis sollicitetur .
29쪽
I. Galin. lib. de morbori eausa.Galen. in arte medica 3. eis lib. I cap. I. . Galen. lib. S. ce loe . ec l cap. 9. S. Galen. lib. a. de sanitate tuenda 6. Η procratei lib. de insomniis. 7. Galen. in Ebor. 8. Galenus.
XV. De Animi Perturbationibus .
PAthemata. I. seu perturbatIones sunt animi motus IrratIonales contra naturam. a. a Medicis investigantur. 3.quatenus corpullairerant,& a naturali statu avertunt. . Peripatetici mediocritatem. affectumadmittunt; quam sequitur summa sanitas , ideoque summa felicitas. s. Et non est cor ferreum,homoque cum sit, nihil a se alienum putat; concupiscit, irascitur ' o. neque ideo insanitatem peccat: nisi cum violenter, bonum, malumve, seu praesens, seu futurum , aut appetit, aut abhorret. 7. Timor sepe exanimavit, eis cmque gaudium. g. ideo quidam sunt adeo pusillanimi .s. Spiritus tristis exiccat ossa. Io. Ira porro omnium passionum est teterrima; illi, caeterisciue . II. dominetur sapiens; ut effreni equo setar; navique procellis agitatae, gubernator: is solus fortis dicendus est.
I. Galen. de decret. Plato, Hippocr. lib. 3.2. Hippocr. lib.6. Nid. par. 3. apb. 29. 3. Galen. in arte medica c. 83. . Aristotet. s. CLcero 6. Galan.7. GaICn. lib.a. σ s. de sympl. ca . 8. Scherbius. 9. Salomon proverb. II. Io. Aristotel. l. a. problem. I 6. Galen, ιib. 2. de sanit. tuen. II. Plato in Phadro.
Q Uidquid . i. humani corporis naturam evertit, morbus est . aut causa morbi, aut symptoma. a. Morbus est effectus con. tra naturam, actiones primo, & 8er se isdens: cui opponitur sanitas, seu actionum integritas. 3. Similaris morbus, partium similarium, vel intemperies est, Vel occulta qualitas; organicus organi carum; communias vero soluta unitas. 4. Laeditur organum nume- το, magnitudine, situ,& consormatione. s. Solutio continui quinque habet differentias. 6. vulnus, ulcus, fracturam, luxationem , umores praeter naturam, Hi sunt, vel simplices, Vel compositi: Illi pro humorum ratione sunt quadruplices et restpela, phleεmon, dema, & scirinus .Cancer ab atra bile censeatur, sicque insana Bilis. Aperiuntur vasorum oscula dilatatione, resudatione, & ero
30쪽
XVII. De Morborum Disserentiis.
t. fi orbi quidam sunt primarii,seu Idiopathici; ut epit m aD .
1Hi cerebro; vel . a. secundarii, ut eadem epilepsia ortan contentiente cerebro, v Itiis ventriculi, lienis, uteri &c. Parvos morbos Medici nuncupant. 3. qui solius naturae ope Vincuntur ἔmagnos demonstrant eorum essent ia, partium praestantia, maligniatas, & symptomatum gravitas 4. Acuti non sunt, qui ccleriter discutiuntur , ut febris diaria : sed ii . s. qui plurimos homines cit, necant: un Causon, pleuritis , apoplexia . Simplices, & compositi. 6. mites, & maligni; adventitit, & haereditarii. 7. communes, de dispersi Medico innotescant; precipue Endemii, Epidemii. Contagium tribus modis serpit. 8. Contactu, ut in scabie. s. fomite relicto, ut in strumis, lue venerea; demum. Io. cmissa virulentiae, ut
I. Galen.2. Galen. lib. 7. de visu pari. e. s. 3. H pocr. lib. 6. Epid. c. b. q. H nocr. lib. de arte . Hippocr. Gatin. lib.2. . boris comm. 23. 6. Galen. lib. I. de 3ar. vict. in acutis cap. 8. 7. G len. comm. I. ad lib. I. de vulgaribus morbis 8. Ga n. lib. I. dedisser. febr. cap. 3. 9. Hippocr. lib. de Vat. bum. IO. Hippocr. de Plat. hum.
OMnia fiunt. I. ex materia. per. formam, ab efficiente aliquo fine .a- Efficiens causa a Galeno praecipue investigatur, utpote quam Medicus auferre conariir.3. Impossibile quippe est mor- horum vires investigare, illisque opitulari, nisi eorum causae probet cognitae sint. Externa ea est, vel interna. 4. illa in rerum non naturalium usu immoderato consistit. s. Internae sunt vel antecedentes. 6. Ple thora, & Cacochymia . 7. Illa est omnium humorum redundantia ; haec alicujus tantum a sanguine: illa ad quantitatem pertinet, haec ad qualitatem: vel conjun . quae morbum immediato faciunt. Harum exemplum est sanguis putridus. qui phlegmonem causat. Sex modis praeci pue causae operantur: per se, per acci-
dcas , actu, potentia, prius, postatus: universalites . singulariter: B a di