장음표시 사용
41쪽
Medica igitur faessitas distrissima est, &te maestivia e su
mitur etiam ex subjecti nobi Iitate, non enim xercitiit arcu, es , aut lignum, ut statuaria, aut Iignaria; sed circa Corpus humanum, caeteris omnibust longe praestantius. iArchelaus Cappali ta Rex, - c. ylanciis graico Ummio scri psit. Attalius Pergami Rex de simplicium medicamentorum viri hus compo*it; Et miridates Ponti Rex Mitridaticulis antido tum pro Mnes pneservatione posteris' reliquit. Vide ur etiam Tralud. 3. partis Vulgaris. . . . 'Sanitas in rerum mediocritate consistit sicut, &Morbus in earumdem immediocritate . & excessu scilicet, vel nimio defecta . Unde Hippocrates , & Galenus dixere, labor, cibus, potus, s-D Rc omnia mediocria.
. De Humoribus Corporis Hura i ,
HUmores in humano Corpore sunt quatuor, sanguis scilicet, pituita , sive phlegma , quam medici definiunt esse sanguI- 'nem impersecte coctum, undE est viscidus, eras s &h. Bilis , idest cholera, quae si calida est, & sicca: Flava bilis appellatur, si frigida,&sicca, Atrabilis dicitur: Et Μelancholia, quae est quartus hu
opifex rerum natur isi. ad Sanguinem ab excrementis purgandum, quo corpori purumdistribueretur, tria procreavit viscera , scilicet renes quae serosum humorem; Bilis vessicam , quae ipsam bilem; Lien , idest miliam , quae sanguinem feculentum λd se trahit. Quod si hic inmeditus muneri suo n*n satisfaciat; .d --vatus corporis color emcit. Quemadmodum, si bilis in vessidam suam non recipiatur, mixta sanguine; universum corpus flavo colore tingit. Cum extrahitur sanguis, & ponitur in vas: discernitur, quod separatur in partem,quae est sicut spuma, & est cholera, & partem, quae est sicut sex, & res turbida, & est Melancholia: & partem , - quae est sicut ovorum albumen, & cst phlegma, & partem aquosam. cujus supernuitas utina vocatur,rubrum vero remanens est languis.
42쪽
Η Umores, quos Graecrphlegma, choleram , & melancholiam
vocant, Latini, pituitam, bilem, & atram bilem appellant. Pituita duplς est, scilicet naturalis alinientitia.& praeter
naturalis excrementitia. Pituita naturalis est dui cis, mediocris substantiae scilicet non muhinnientiis , nec multum cras 3 sit praeterhatura is , re excrementitia , si transmutetur ad ingPtem frigiditatem, vὲl caliditatem: item pituita naturalis pote converti in satiguinem per ulteriorem coalonem, ' non autem *cun da , est. Melancholia etiam dividitur in naturalem necessariam, dc In innaturaleni corpori obnoxiam , quae est sex, aut cinig generata ex quatuor humoribus principalibus , scilicεt, sanguine, cholera,' phlesmate, & melancholia naturali quae melantholia narituralis cst in sanguine ac in vino sex, quae vero in oleo residet
Complexio est qualitas provenIens ex quatuor primis qualita
tibus,& dividitur in temperatam cum est unicuique membro con veniens, & proportionatam ad producendunt suas actioncs nat rates perfectas; & in intemperatam, cum est magis calida , friga da . 'humida vel sicca, quam membris conveniat. Equam complexionem , Galen iis cum aliis antiquis, dixit manere inter primum,& quartum gradum. Qua de re gradus qqatuor necesssiario fuere, calidum in primo minus est calore naturali, calidum in secundo, quasi illud; calidum in tertio maius est eo; calidum in quarto , , ultra est eum . Eodem modo frigi rum humi im, & slacum ; cum autem dicitur aliquod Corpus calidum, aut frigidum, humidum , aut siecum, non dicitur aliatum expers qualitatum, sed nomen ab .cas litate, quae dominatur illi attribuitur . Supposito prius, quod in humano corpore sirit quatuor qua litates scilicet; caliditas, frigiditas: siccitas, & humiditas; dicitur, quod qualitates medIocres, & remperatς corporis habitudinem,& indolem faciunt speciosam, ac robustam valitudinem. Cerebrum si sit temperatae complexionis, facit homines sapistes, dc prudentes,qui recte discurrunt.Cor, si tantum habet calbris,& sicci. tatis, quantum sibi optime convenit, generat bonos mores , magnanimitatem, dc justitIam . Cor calidum& humidum facit nominem mitem, jucundum, ac bonis operibus praeditum ἔEpar, si sit temperatum, facit bonum sanguinem, ἡξ homines probo. , & graves . Complexio renum, & Testiculorum' temperara
43쪽
rocreae pulchram prolam masculos, emnas sanos, di
. parens Podagrosus, creet sobolem eodem modo obuo Iciam, ita caςharto , epilepsia laborans Pater , ut plurimum filium iis eisdem morbis obnoxium relinquit. et ratio est, quia sin miis partibus nostri corporis itinascitur in utero Matris mtu tem-Feramentum, cujus ratione sit, ut hoc membrum sit illo longo anfirmius, illud e contra validius, propter aliquem in Patre , Veimatre in lanem affectuin . ' ' Item quia aliqui a nativitate habent corpora inaequalium mem-hrorum , ut hepar, dc cor calidae admodum tempesaturae, κventriculum a nativitate stigidum, ut perpetuo accidit iis, qui habent hepar nimis calidum; vel sunt rarae texturae: ut molles Came; qina caro mollis facile cedit tactui, qui talis est habitus
cile paulura quibuscumque causis extraneis .
An omnes Infirmisates sint eurabiles
NEgativE Medicos respondere videtur. Dicit enIm Hippocrates, catharros in senibus difficulter curari; dc a Galenoe exponitur difficulter, idest nunquam. Natura enim omnia ope . sua facit, mediante calore naturali: si in membris introducatur intemseries frigida, extincto omni calore naturali raro curantur. Unde quando materia frigida occupat membra stigida, dc nervosa, non possunt curari omnino . Alia ratio est, quia, de si alimentum elum bonum transmittitur ad membrum distemperatum , corrumpitur, quia pars illa , in qua calor ipsius est debilitatus, non poteu exercere suas opera tiones natural ', quae sunt expellere, concoquere, attrahere dc , si consequ-ςr nou possunt curari ι Nam ad curationem dicunt
44쪽
Hippoerates, de Galanus requiruntur tria, Natura , Ars ,
. De caMtiae, Ilaea , Tremore, in Dolore Capitis .
n D generationem, & ebnservationem caeissorum trIa requia1. runtur, cutis, cui caeillorum radices inhaerent, materia ipsa, & calor agens et Si cutis consistat in nimia humiditate , vel laxitate, est delictus, qui dicitur defluvium capillorum: si cutis siccior, vEl aridior sit, ni defectus, qui calvities dicitur: si mate. xia deficit, vel corrumpitur; radices capillorum necessario cadunt. Capilli enim defluunt, vel ob maximum alimenti desectum, vel
Db humorum perniciosam corruptionem . Consumpto enim humido in poris capillorum, pori elargati eos non detinent . Canitiem non esse morbum omnino incurabilem ostendit experimem tum , quod quibusdam convalescentibus, canis ob morbum factis. Pristinus color rediit . Canitiem retardat inunctio ex oleo, do aqua et oleum enim prohibet ne caput siccetur; & aqua refrigerat, naturalemque calore diffari non permittit . Canities enim fit ob innati caloris pauperiem . ' . Folia arboribus, dc plumae aVibus redeunt, pili vero decalis vatis non redeunt quia calvities accidit propter mutationem aetatis quae est irrevocabilis; casus aut- foliorum , dc plumarum 1 Propter mutationem temporum, suae est circularis.
Tinea, Scabies, de Carbunculi in capitibus infantium nascuntur ex putrido sanguine , vel cholericis humoribus propter abundantiam ipsorum, & mollitiem cutis. Tremor capitis provenit ex desectu regitius virtutis in nervis ipsius colli, & aliorum membrorum. Sunt enim in hoc morbo
duo motus oppositi, quorum alter sursum, alter vero deorsum movetur. Natura facit superiorem, morbus vero anseriorem, dc sic ex controversia duorum motuum tremor provenit.
Cephalea est dolor diuturnus, qui intolerabilem capitis pasesionem affert et unde, qui tali morbo laborat, neque stropitum, neque vocem, neque luminis splendorem, neque motum tolerare potest. Et est cerebri morbus dissiculter solubilis . dc fit ab inflammatione in calvariae membranis, ac cerebri pelliculis orta in
45쪽
Hemicrania est dolor medietatis cranei, vel capitis , &prq - venit cum una pars cranei , est altera debilior, scilicet sinima , vel dextera. iCaput dolet ex corruptione, vel superfluitate humorum. Cognoscitur autem,unde proveniat dolor,quia si sanguis est in causa in anteriore parte capitis dolor aderit:rubet facies,& rubent oculi,& apparent quae non erant 1istitet apparere venae. yt ab hora nona noctis , usque ad terxiam diei; quae est hora saliguinis invalescit; de lunc prodest ungere Plantam cum oleoetosato, vel lacte, de aceto . Si cholera dolor acutus, ac pungitivus in dextra partoca is erit, quia cholera ibidem dominatur, dc a tertia hora diei; usque ad nonam roboratur dolor. Si phlegma alias pituita in universo- capite, & in occipitio maxime idest in parte posteriori, rabi d minatur ; gravitas sentitur magna, & frigiditas. Α Νatibus'plurex superfluitates effluunt, & gravis sit somnus. Et a tertia noctis hora, usque ad nonam continue magis ita sestat.Si melancholia,cum frig ditate quadam in sinistra capitis parte, ubi ea plus viget; dolor plus sentitur, livet facies, & patiens mortuos, ac terribilia si miria videt. Hora Melancholicae, quae est hora nona diei, usque ad tell-tiam noctis continuo magis affligitur patiens , &tunc prodest si sint laurus. menra, & similia fomentari dedes cum aqua. ΗR-νus melanc sicae passionis cura non est differenda, nam sicut camini parietibus conquisita nigredo, nec scopa, nec aliquo Instru mento amoveri potest . sic nec per medicinas quantitas fumi molancholici in corpore confirmati. Item Capitis dolor provenit a pituita in ventriculo generata in caput ascendente, & eum nimium replente, eodem modo qua,& vapores grossi ex cibo inconcocto in caput seri intur qui ibidem retenti, & eum perturbant, & dolorem, & gravedinem. & alios morbos pariunt. Paululum vero inde mori, si ad cutim pervene-xint, faciem Nitiato colore inficiunt . Materia enim pravae existentenccesse est quidquid in dedefluit essh pravum, ita pituita genita in
capite, muccus proprie vocatur a Galeno. - lInsia per ex haepatis calore sanguis fetvens plurimus generatur a caliditate cordis , etiam spiritus serventes, & mobiles generantur, quo confestim, & cum impetu ad cerebrum delati , extendunt, percutiunt, aperiunt, agitantur enim interclusi in angustis locis, unde necessario dolores excitantur, solvitur enim continuum , & efficiens causa omnis doloris est solutio unitatis, quae sit rumpendo, frangendo , incidendo, vel corrodendo unitatem . Inflammatio cerebri evenit . quando pori aperiuntur ultr modum
46쪽
a modum quae passio pessima est, ita ut Intra septem dies homines
o ccidantur, uec signa sunt tempora solito altiora, auditus obtusus . 6c oculi propelluntur sicut instrangulatis pro qua prodest si capiti imponitur vinum ,& oleum roseuma Inflammationem capitis habere sinε dolore, signum est, quod quis raritatem texturae habet , & vapores sunt tenues, qui de facili evaporant, & etiam per oculos,uὰde causatur pruritus oculorum a Cum caput valde manibus constringitur juvatur , quia reprimuntur vapores, &caput roboratur, ne tam facile vaporekipsos suscipiat . Laeditur tamen a frigore ; quoniam dum friget corpus, pori astringuntur, vaporesque magis reclusi ascendunt ad caput,at calefacto corpore relaxantur diffluuntque, dc a vertuntur Qui vapores, & fumi si ex ventriculo ad caput ascenda ni, causalid dolorem in anteriori cerebri parte ; si vero ascendant per venam cavam, causant dolorem in parte posteriori.
. Quando musculi, &cor repleti sunt viscidis, & crassiis huc moribus non possunt contrahi ,&dilatari , unde impediunt cir
S Omnia fiunt quando eum sanguine subtili fantasmata descen
dunt in sentum communem, ut dicit Philosophus . Quod quidam nunquam somniant provenit,quia in talibus est per totum somnum multa evaporatio crassa, & spissa ad cerebrum, unda in eis semper est profundus somnus . Est sciendum autem ex supradicto Philosopho , quod rece dente sensibili extrinsecus remanet simulacra,& redeunt in somno ad organum sensus communis; porro sensus communis ea refert adsensata propria,sicut etiam facit in vigilia, ideoque videtur homini, quod videat, & audiat, ceterisque sensibus agat. Et quia VaporeSexistentes in cerebro species rerum sibi conformium . mittunt in sensum communem, & sic patiens , somnia illis confortata somniat s hinc volunt Medici, quod infirmi sint interrogandi de somniis, ad cognoscendum humorem, qui in causa est morbi. Nam si res rubeas, cantilenas, choreas, ritus, vel res laetitiam inserentes quis somniat; sanguinem peccantem arguunt . si autem reo citrinas, saltare, volare, de rixas facere, & uni versaliter
47쪽
res ad furorem pertinentes choleram .sed ubi aquas, pisces, nives, pluvias,&alia consimilia phlegmaid emciet. At ubi mortuos in profundum cadere nigra videre, re alia timoroia somniaverit Μelancholiam arguunt.
C A P. VII. De Frenes , in Delirio .
FRenesis, & delirium est mentis alienatio 1 sucts putridis dicalidis humoribus resolutis caulata. Fit enim ex eis apostema calidum in cerebro, aut in panniculis ejus; sunt enim stenes, panniculi quidam cerebri stibstantiam involventes; qui cum cerebrum ipsum medullaris sit substantiae, ne fluat retinent.Ad similitudinein Denorum, quibus detinentur equi; panniculi dicti sunt frenes . Cum igitur illis in panniculis tale apostema, ut plurimum fiat fi nesis nuncupatur. Rabies est intemperies calida, & sicca in summo, & miscetur morsibus, vel spuma, sicut morbus gallicus mixtione seminis: i ta ccisus . Fatuitas est dim Inutio viscursus . Amentia est cum homines adeo carent discursu , & mente; ut videantur purae pecudes . Causae internae fatuitatis, dc amentiae sunt f igidi humores,
sive sint pituitosi, si vo melancholici: ita Mercurialis de affectibus
capitis . Causae externae sunt Communes . In Cura Frenesis ab extra deserviunt crurum fricationes, Apedum, ac manuum Volaequae cum aceto sale mixto Dicentur . Ventosae item in taIi casu conveniunt, quae in spatulis sine scautificatione poni debent, & primo super nates, praecipue ubi aetas , seu aliud phlobotomiam fieri prohibent. At illa, quae applicantur capiti, sunt cum cautela approximanda, nam in capite rcpleto, seu catur so, nullum actualiter friagidum debet apponi ; quia frigiditas illa primo occursu porbs clauderet , & vaporum, qua sunt aegritudinis causa, traspirationem prohiberet
Frenesis, Sc Mania sunt, ut species delirii, Sc sunt infirmita
, Adverte, quod tam vinum, qu m aqua delirum facIt, si importmes, febricitantibus detur, licet haec inter se contraria sint.
uiam vini calor δει n. se se ad pgrim superiorem cerebrum
48쪽
αγcum febre deurit: aqua sane, quoniam obtrudit foramina & itet claudit, quo minus putris materia Valaat exalare febres auget, dc in causa ut mens de suo statu moveatur.Maniam latini furorem appellant.
L Ithargia est apostema frigidum ad intra eraneum in posterIo .
ri cellula capitis genitum cum febre lenta, dc continua , obli vionem iaciens: hujus causa intrinseca, di extrinseca eise potest . Causa extrinseca ςst res quaelibet potens humorem phlegmaticum aut melancholicum vaeorosum generare, ut aer excessive frigidus, somnus debito longior, retentio supernuitatum doe. Causa intrinseca est ipsum phlegma , dc interdum melancholia in meatibus, vel panniculis cellulae posterioris cerebri,aut in ipsa substantia cerebri congesta . . Quidam lethargiam dicunt frenesim esse frIgidam . Mania coincidit quasi cum stenesi calida Item alii dicunt lethargiam, non veram, soleim esse mentis oblivionem, quae senibus plerunque contingit 3 his scilicet, qui plurimo abundant phlegmate in cellula posteriori cerebri, undqorganum memoriae, nihil, aut bene partim retinere potest.. Immodica cerebri siccitas, vel 1 nimia inedia, vel a Venere οῦ vel a quacunque alia causa contracta, memoriae ossicit, eoquod ea qualitas idonea sit ad suscipiendas rerum formas, dc affluentior humiditas ex otio immodico somno, memorandi facultatem oppria. mit; nam species sic de facili effluunt, dc evanescunt . Hinc 1enes, de Pueri obliviosi licet diversa ratione. . . Somnus etiam profundus dicitur a medicis letargus ; nam targus est, secundum eos, dormiendi inexpugnabilis quaedam cupiditas . Somnus fit refrigerato primo sensitivo , vel sensitorio, idest, cerebro; quae refrigeratio si mixta fuerit cum multa humiditate facit lethargicas passiones,. dc 1hmnum non naturalem, qualis est, quanta immensa est humiditas cerebrum gravans;& quanto magis meatus obstruit magis quae Opilat, ut letargicis . D a
49쪽
VErtigo est quotiescumque ventus ebnstitit, & terram ia
circuitum mittit . Sic & in vertice hominis arteriae, de venae ventositatem ex resoluta humectatione gignunt, & in oculis g xum faciunt, unde, dc vertigo nunc ata est.' Alii vero dicunt, quod quando flatuosus spiritus inclusus affcerebrum fertur, &in ejus partibuS inordinate movetur, tunc Omnia circuma3i,atquae rotari videntur. At vero concluditur a medicis, quod vertigo nihil aliud estmisi inordinatui motus spirituum existentium in anterioribus ventriculis cerebri, causatus a vapori-hus crassis, sive deveniant a stomacho, aut ab aliis membris, vεIa toto ad Vapores, quia pituita elevantur crassi sunt; quia sanguine tenues sunt',& isti tenues vapores causant levem vertiginem, quia subito evaporant.
Vapor anisi attractus vertiginem sedat. Prodest abstinere leguminibus, ab his, quae generant grossos humores, & a Vino .
HUjusmodi morbus vocatur etiam morbus lunaticus,& causa tur a vapore , humore , vel Vento . Vapor enim , seu ventositas in cerebro genita, vel aliunde veniens; si secum aliqua venenosa qualitas juncta sit, cerebrum, aut ejus pelliculas mordicando percutit; unde sentiens nocumentum contrahitur,ad cujus contractionem orta ab eo contrahuntur , dc sic ex tali nervorum contractione fit in via spirituum opilatio,propter quoa ad membra transire nequeuntes, motu, & sensu privantur, & sic patiens cadit. I. Apoplexiae morbus nequaquam, aut raro curatur, nisi febris apprehenderit; quia febris, ii apoplexia fiat a spiritu flatuoso , vel a
mataria pituitosa, disp*sitiunςms vit calcfacicndo, extenuando,
50쪽
ad resolvendo spiritum flatuosum, & humorem pituitosum; vade
exhibet spem salutis ipsa calamitas febris. Apoplexiae illico administranda est omnis cura ; nam dilatici ducit ad mortem festinam et cum morbus Per se parum curam rercipiat, idcirco cum protestationem mortis medicus se ad curam
Causae hujus infirmitatis esse possunt intrinsecae, & extrinsecae 3 inter extri ecas sunt cibi, ac potus inconveniens, assumpti faetidi aeris, aut alterius rei oblatio.
Quantum ad intrinsecas a quolibet humore potest indifferen ter provenire, frequentius tamen a phlegmatae, & a corrupto spermate, tam in mulieribus, quam in viris. Item epilepsia, quae est parva apoplexia potest fieri a materia, & a qualitate sola 3 4
materia fit ab humore crata pituitosis , dc a melancholico obstruriente ventriculos cerebri ue de obstructione loquor non persecta sed imperfecta,& diminuta. Nam ex perfecta obstructione fit apo-plexia , vulgariter dicta Goccia: quia tunc homo penitus ammutit 1ensum , & motum; eo quod jacet sicut cadaver. . Inter alia signa apoplexiae est spuma in ore. Galenus voluit spumae duas esse causas; scilicet materiam humidam, & aerem illi intrusum per motum calorisItem apoplexia est quaedam ventriculorum cerebri obstructio per quam membra motu, & sensu privantur.
Epilepsiae si phlegma in causa fuerit, veluti plurimum contingit, spuma gr0ssa , dc alba ad os erit 3 si vero spuma ad crocitatem tetenderit, & in facie: fuerit rubedo, cum quo infirmus post paroxismum cum quodam fatuo Z rita manet 3 causam fore sanguinem, nullo modo dubites. Λt si spuma fuerit modica , Iiviens in facie fit Saturninus, & pbst paroxismum veluti melancholicus remanserit, id a melancholia provenire certum est; & ubi paroxismus sit levis, spuma citrina, cum quo quietis tempore rixosus, & quasi maniatus infirmus manet; provenit a cholera 3 esto id raro fiat, nam sua caliditate aperit, & deoppilat, suaque subtilitate facile penetrat, spiritibus viam praebens . Locus a quo epilepsia proveniat sic investigandus erit, nam
si a capite hoc fiat, gravitatem capitis , vertiginem, oculorum tenebrositatem, vel alios dolores Iaepe caput patitur , cum quo paroxismum venire non presentit. Si a stomacho dolores, nauseam, alia'de stomachi aegritudines saepe patitur , oc in paroxi-'smo, ut plurium evomit. Si autem a matrice mulier , persaepe
ide passionibus matricis conqueritur, di se commingit interdum.