장음표시 사용
172쪽
cuius linguam unice miratur HIERONYMUS, christianae religioni patrocinaturus aduersus ethnicos , cumprimis optat , sibi dari eloquentiam tullianae proximam, improbum ratus, opinor, optasse parem. at ego sane, si quid huiusmodi votis proficitur, tantisper dum mortales ominnes ad sanctissimum ac saluberrimum christianae philosophiae studium adhortor, ac veluti classicum Canens evoco; vehementer optarim, eloquentia . mihi dari longe aliam, quam fuerit CICERONI; si minus picturatam, quam fuit illius, certe multo magis efficacem. immo si cui umquam talis contigit dicendi vis, qualem non omnino sine caussa, Veterum poetarum fabulae subnotarunt in MERCVRIO, qui ceu magica virga diuinaque cithara som- . num immittit, quum libet, et idem adimit, quos vult, ad inferos impellens, ac rursus ab inseris euocans; aut qualem fgnarunt in AMPHIONE ORPHEOQUE, quorum alter rigida mouisse saxa, alter quelacus et ornos traxisse cithara fingitur ; aut qualem OGMIo suo tribuebane galli, mortales omnes catenulis a lingua in aures infixis, quo vellet circumducenti ; aut qualem NARSYAE 1abulosa tribuit antiquitas I aut certe, ne nimium diu fabulis immoremur, qualem SOCRATI tribuit ALCIBIADES ; PE
RICLI Uetus comoedia, quae non aures tantum mox
peritura voluptate delimat, sed quae tenaces acu-- L et 1eos:
173쪽
1eos relinquat in animis auditorum, quae rapiat, quae trauSformet, quae mul O alium dimittat auditorem , quam acceperit. TIMOTHEUS musicus ille nobilis , DORIOS Occinens modos, ALEXANDRvΜ MAGNUM ad belli studium inflammare solitus legitur. neque defuerUnt olim, qui precaminibus, quas graeci Vocant επωδάς, nihil ducerentemcacius. quod si quod usquam esset huiusmodi genus incantamenti, si qua Vis harmouiae , quae Ve- tum habeat ἐνθου ρισμον ὴ si qua PITHo vere flexanima : eam mihi cupiam in praesentia suppetere, quo rem omnium saluberrimam omnibus persua-oeam. quamquam illud potius optandum , ut CHRISTUS ipse, cuius negotium agitur ; ita citharae nostrae chordas temperet, ut haec Cantilana penitus assiciat ac moueat animos omnium. ad
quod quidem efficiendum nihil opus rhetorum epicherematis, aut epiphonematis. hoc quod optamus, non alia res certius praestet, quam ipsa Veritas, cuius quo simplieior, hoc emcacior est oratio. g. II. AC primum quidem non libet in praesentia refricare querelam illam, non omnino nouam, sed heu nimium iustam 3 et haud scio, an umquam iustiorem , quam histe temporibus, quum tam ardentibus animis in sua qui1que studia mortales incumbant i hanc unam CHRiSTI philosophiam a nonnullis etiam christianis rideri , a plerisquen ligi, a paucis tractari, sed frigide : non enim dicam insincere. at in ceteris disciplinis omnibus, qtias humana prodidit industria, nihil est tam abditum ac retrusam, quod non pervestigarit ingenii sagacitas; nihil tam dissicile, quod non expugnarit
labor improbus. qui fit autem, ut hanc unam philosi hiam, non his , quibus par est, animis amplectamur, quotquot ipso etiam cognomine CHRISTI nomen profitemuri PLATONIM, PYTHAGORICI,
174쪽
ad rarissimae philosophiae studium. I6ῖ
ACADEMICI, STOICI, CYNICI, PERIPATETICI, EPICUREI, suae quisque sectae dogmata tum penitus habent cognita, tum memoriter tenent: pro his digladiantur illi, vel emorituri citius, quam auctoris sui patrocinium desierant. at cur non multo magis tales animos praestamus auctori nostro et principi CHRIs To quis non vehementer foedum
censeat aristotelicam profitenti philosophiam, nescire, quid vir ille senserit de caussis fulminum, deprima materia , de infinito quae nec cognita felicem, nec ignorata reddunt infelicem. et nos tot modis initiati, tot sacramentis adacti CHRISTO, non foedum ac turpe putamus, illius nescire dogmata, quae certissimam omnibus praestent felicitatem f. f. III. NAH quorsam attinet, hic contention direm exaggerare, quum hoc ipsum impiae cuiusdam clementiae sit, CHRiSTUbi cum ZENONE aut ARISTOTELE, et huius doctrinam cum illorum, ut modestissime dicam, praeceptiunculis conferre vellet
affingant illi siae sectae principibus, quantum POS sunt, aut quantum libet ; certoe, solus hic e caelo profectus est doctor : selus certa docere potuit, quum sit aeterna sapientia: mlus salutaria docuit, unicus humanae salutis auctor : solus absolute praestitit , quidquid umquam docuit : Plus exhiberct potest, quidquid promisit. si quid a chaldaeis autaeoptiis adfertur, id ob hoc ipsum acrius auemus e noscere , quod e peregrino sit orbe deportatum, et pretii pars est, e longinquo venisse ; et saepe mero in semniis homunculi, ne dicam impostoris , tam anxie distorquemur , non solum nullo fructu, sed magno temporis dispendio, ut ne quid addam grauius ; tametsi .im hoc ipsum , ut nihiIaccedat, grauissimum est. at qui fit, ut huiusmodi cupiditas non item christianos titillet animos , quibus perssiasum est , id quod res est ,
175쪽
16 .' adhortatio hanc doctrinam non ex AEGYPTO SYRI AVE, sed ex ipso venisse caelo cur non ita nobis cum cogitamus omnes t nouum et admirabile philo phiae genus sit, oportet, quod, ut traderet mortalibus , is, qui deus erat, factus est homo ; qui immor talis , factus est mortalis; qui in corde patris erat, sese demisit in terras. magnum quiddam et haudquaqriam triuiale sit, oportet, quidquid illud est, quod ille tam admirandus auctor post tot excellentium philosophorum familias, post tot insignes prophetas, docturus aduenerit. cur non hic pia curiositate singula cognoscimus, disquirimus, excutimus ' praesertim quum hoc.sapientiae genustam eximium, ut semel stultam reddiderit uniuer sam huius πν indi sipientiam; ex paucis hisce libris, velut e limpidissimis fontibus, haurire liceat longe
minore negotio, quam ex tot voluminibus spino sis, ex tam immensis, iisque inter se pugnantibus interpretum commentariis, aristotelicam doctrinam, Ut ne addam, quanto maiore cum fructu. g. IIII. NIHIL enim hic necesse est, ut tot anxiis disciplinis instructus accedas. simplex et cuiuis paratum est viaticum. tantum fac adferas pium ac promtum animum, et in primis simplici puraque praeditum fide. tantum esto docilis, et multum in
hac philosophia promouisti: ipsa suppeditat doctorem spiritum , qui nulli sese iubentius impartit, quam simplicibus animis. illorum disciplinae, praeterquam quod falsam promittunt felicitatem, multorum ingenia submouent, ipsa videlicet praeceptorum difficultate. haec omnibus ex aequo sese ac commodat, submittit se paruulis, ad illorum modulum sese attemperat, Iacte illos alens, serens, confovens, sustinens, omnia faciens, donec grandescamus in CHRISTO. at rursim ita non deest in
176쪽
ad christianae philosophiae studium. 16s
longius in huius opes progressias fueris, hoc longius illius maiestate submoueris. paruis pusilla est;
magnis plusquam maxima. nullam haec aetatem, nullam sexum , nullam fortunam, nullam reiicit conditionem. sol hic non perinde communis, et expositus est omnibus , atque CHRISTI doctrina. non arcet omnino quemquam, nisi quis semet arceat, ipse sibi inuidens. Vehementer enim ab istis dissentio, qui nolint ab idiotis legi diuinas litteras, in vulgi linguam transfusas, siue quasi CHRISTUSaam inuoluta docuerit, ut vix a pauculis theologis possint intelligi , siue quasi religionis christianae praesidium in hoc situm sit, si nesciatur. regum myS
teria celare fortasse satius est: at CHRISTUS sua mysteria quam maxime cupit evulgari. g. v. OPTARIM , Ut omnes mulierculae legant euangelium, legant PAVLLINAS epistollas. atque utinam haec in omnes hominum linguas essent transfusi, ut non solum a SCOTIS et HYBERNIS, sed a TvRCIS quoque et saracenis Iegi cognoscique possint.
primus ccrte gradus est, Vtcumque cognoscere. esto, riderent multi, at caperentur aliquot. Vtinam
hine ad stivam aliquid decantet agricola, hinc non nihil ad radios suos moduletur textor, huiusmodi fabulis itineris taedium leuet viatori ex his sine omnia christianorum omnium colloquia. tales enim ferme stamus, quales sunt quotidianae nostrae confabulationes. assequatur quisque, quod potest; . exprimat quisque, quod potest. qui posterior est, non inuideat praecedenti ; qui prior est, invitet sequentem, non desperet. cur professionem omnium Communem ad paucos contrahimns neque enim consentaneum est, quum baptisinu x aequo communis sit christianorum omnium , in quo prima christianae philosophiae professio est, quum facramenta cetera, denique quum praemium illud im-L 4 mortia
177쪽
'mortalitatis ad omnes ex aequo pertineat, sola dog mata in pauculos istos esse releganda, quos hodie vulgus theologos aut monachos vocat; quos ipsos tamen, tametsi minima quaepiam portio fiant ad populum christiani nominis, tamen hos, inquam, ipsos optarim maiorem in modum esse , quod a diunt. g. UI. VEREOR enim, ne inter theologos reperire liceat, qui multum absint a suo titulo, hoc est, qui terrena loquantur, non diuina ; et inter
monachos, qui CHRISΤI paupertatem et mundi contatem tum profitentur, plusquam mundum reperies
ti mihi vere theoIogus est . qui non syllogisinis arte contortis, sed affectu , sed ipso vultu atque Ocalis , sed ipsa vita doceac adspernandas opes ; christi no non esto fidendum huius mundi praesidiis, sed
tot iam oportere pendere de caelo ; non esse retaliandam iniuriam , bene precandum male precant, hus; bene merendum de male merentibus ; bono&omnes Veliat eiusdem corporis membra diligendosaC fouendos ex aequo; malos tolerandos, si corri
in nequeant; qui suis exuuntur bonis, qui depeliuntur possessionibus, qui lugent, hos beatos esse, non deplorandos; mortem optandam etiam piis, ut quae nihil sit aliud, quam traiectus ad immortali- Eatem. haec, inquam, et heiusmodi, si quis amatus h iritu CHRISTI praedicet, inculcet, ad haec hori tur , invitet, animet, is demum Vere theologus est, etiamsi fossor fuerit aut textor. haec si quis et ipsis praestet moribus, is denique magnus est doctor. Cua ratione intelligant angeli, fortasse subtilius disserat alius, v. um christianus: at illud persuadero, ut hic puri ab dinibus inquinamentis Vitam exigamus angelicam, id demum christiani theologi munus est.
178쪽
ad ehristianae philosophiae studium. I 67
g. VII. QUOD si quis obstrepet, haec esse crassu-1a et idiotica ; nihil aliud huic responderim, nisi quod hae crassa CHRIsTus precipue docuit; haec
inculcant apostoli, haec quantumuis idiotica, tot germane christianos, tot insignium martyrum cxamina nobis prodiderunt. haec, inquam, illitterata, vi ipsis videtur, philo phia , summos orbis principes, tot regna, tot gentes in stas pertraesit leges, id quod nulla πrannorum vis, nulla philosopho rum poterat eruditio. neque Vero repugno , qC minus sapientiam istam, si videtur, Inquantur inter Perfectos. at hoc certe nomine consoletur sic se humile christianorum vulgus, quod istas subtilitates, an sciuerint apostoli, viderint alii; certe non docuerunt. haec, inquam, plebeia, si praestarent pro sua serte principes , si in concionibus inculcatent secerdotes, si pueris instillarent ludi magistri, potiusquam erudita illa, ex ARISTOTEMS et AVERROIS depromta fontibus ; non sic perpetuis pene bellis
tumultiraretur undique res christiana, Ilom tam .iri
mo studio, per fas, nefasque congerendi diuitias seruerent omnia, non tot litibus ubique perstreperent secra pariter ac prolana, denique non titulo tam et ceremoniis dimerremus ab iis, qui CHRISTI philos,phiam non profitentiar. siquidem in his trihus hominum ordinibus praecipue situm est christianae religionis vel instaurandae, vel augendae negotium in principibus, et qui horum gerunt Vices, magistratibus ; in epistopis , et horum Vicariis; sacerdotibus, et in iis, qui primam nlam aetatem ad omnia sequacem instituunt. quos si, omisso suo negotio, contingat ex animo conspirare in CHRISTV Μ, nimirum videremus haud ita multis annis verum quoddam, et ut PAVLLVS inquit, γνησιον christia norum genus Passim emergere, quod CHRISTI phi-
179쪽
1osophiam non ceremoniis tantum, et propositionibus, sed ipso pectore, totaque vita referret. g. VIII. His armis longe citius pellicerentur ad CR RisTI fidem christiani nominis hostes, quam minis aut armis. ut omnia iungamus praesidia, nihil ipsa veritate potentius. PLATONICVS non est, qui PLATONIs libros non legerit; ct theologus est, non modo christianus, qui CHRISTI litteras non Ie-
gerit' qui diligit, inquit, me, sermones meos seruat ; hanc ipse notam praescripsit. proinde si
vere ex animo sumus christiani; si vere credimus. , illum e caelo missum, ut ea nos doceret, quae
philosophorum sapientia non poterat; si vere exspectamus ab eo, quod nulli principes, quantumuis opulenti, donare queunt; cur est nobis quidquam huius litteris antiquius cur omnino quidquam Videtur eruditum, quod ab huius decretis dissidet cur in his adorandis litteris, idem, ac pene dixerim , plus nobis permittimus, quam in caesareis legibuso aut medicorum libris sibi permittunt interpretes profani ut perinde quasi in re ludicra
versemur ; ita quidquid in buccam Venerit, coni mentemur, detorqueamus, inuoluamus. caelestia dogmata, ceu lydiam regulam, ad nostram pertrahimus vitam; et dum omnibus modis fugimus, ne
parum multa scisse videamur; quidquid usquam ess profanarum litterarum, huc prouehentes, id quod est in christiana philosophia praecipuum, non dicam, corrumpimus, sed, quod negari non potest, ad paucos homines contrahimus rem, qua CHRISTUS nihil
voluit esse communius. hoc philosophiae genus in affectibus situm verius, quam in syllogismis ; vita est magis, quam disputatio; amatus potius, quam eruditio ; transformatio magis, quam ratio. doctos esse, vix paucis contingit: at nulli non licet esse christianum; nulli non licet esse pium, addam audacter
180쪽
ad christianae philosophiae studium. 169
illud, nulli non licet esse theologum. iam facile
descendit in animos omnium, quod maxime secundum naturam est. quid autem aliud est CHRIsTIphilosophia, quam ipse renascentiam vocat, quam instauratio bene conditae naturae f. VIIII. PROINDE quamquam nemo tradidit haec absolutius, nemo emcacius, quam CHRISTUS; tamen permulta reperire licet in ethnicorum. 1ibris , quae cum huius doctrina consentiant. nulla 'suit umquam tam crassa factio philosophiae, quae docuerit, pectaniam hominem reddere felicem ;nulla tam impudens, quae in vulgaribus istis honoribus aut voluptatibus finem boni con1tituerit.
viderunt STOICI, neminem esse sapientem, nisi bonum virum; viderunt, nihil esse vere bonum aut honestum, praeter veram virtutem I nihil horrendum aut malum, praeter unam turpitudinem. iniuriam non esse pensandam iniuria, multis modis apud PLATONEM docet SOCRATES ; item, quum immortalis sit anima, non esse deplorandos, qui eum fiducia bene actae vitae hinc demigrant in vitam feliciorem ; praeterea animam. Omnibus modis abducendam ab affectibus corporis, et ad ea traducendam, quae vere sunt, quiam non videan tur. nullam rem nobis suavem esse posse, quae non aliquo modo contemnatur, in politicis scripsit ARISTOTELES , Una virtute excepta. nihil in vita homini suave esse posse, nisi adsit animus nul- Iius mali sibi conscius, unde ceu fonte scatet vera voluptas, fatetur et EPICVRVS. quid i quod magnam huius doctrinae partem praestitere non pauci,
praecipue SOCRATES, DIOGENES, et EPICTETUS.
g. X. AT eadem quum tanto plenius et docuerit et praestiterit CHRISTUS I an non prodigiis mile, haec a christianis vel ignorari, vel negligi, vel etiam rideri si sunt quae propius pertinent ad