Morum doctrinae apud Hesiodum initia dissertatio

31쪽

set. Ex labore divitiae , ex iis divitiis iusto eo inparatis virtus, ex virtute pax nascitur, quae est omnium vitae conditionunt optinui. Ut sqq. 3io. 1 --Si 7. a sqq. us. S. soa Eιρηνη τεθαλ, , Quodsi a viris doctis observatum est, omnia Hesiodi praecepta ita aut ad fratrem e sam dirigi aut ad reges, ut duo in civitate hominum ordines si sicari videantur , Munitior ormia, qui manibus sibi n-ι ire victili debeant, et nobilior, penes quem sit rerum ina-blica in imprimis iustitiae administrati, id verum Me hac qiroque re cognoscitur, quod adhortationes ad opera susci- luenda omnia ad Persam spectant. Quem quidem solenanitertiost modo praeparatum:

Desiodus ita an quitur: ργῶζεν, υρση , et ab hoc momento, rutionibus, tua .em que inerri queunt, omnibus eumulatis, ad laboris eripi- dualem illum inflammare studet. Ita enim poeta praeeipit: Sor sqq. ,Labora, o Persa , qui a probo patre natus ais,

ut te sanies oderit, amet autem Ceres victuque triuis i D- Plent horreum. Nam sames omnino eum viro inerti consociata est. Evm vero et dii aegre serunt et homines, in otiosus vivit , sucis ignavis similis appetitione ninii, qui

apum laborei absuniunt otiosi vo Billes. Iihi vero Curae

sit opera iusta obire, ut tibi victu e niaturis fructibus ini pleamur horrea E laboribus autem viri divites et opulenti. Et si laboraveris , mulio carior diis eris atque bomiuibus radeo illi demini inertει. Laboris nullum est dedecus, sed

summur ignaviae. Si vero laboraveris, statim te aemulabitur iners divitem. Divitias virtus et honor sequitur Dei simi iaces, si ita agis qua propter praesint operari . . . . Pudor egestatem comitatur, bonus animus autem opulentiam' et quae sequuntur. Quo loco ii industria laborisque studium commendulur, ut sumina omnium ossiciorum comPretiundatur, Diuum ut ad uosmet ipsos spectunt, aut vinculis quibus cum homin i Nus iuncti sumus aletissilui, nituntur aut religionuersa Diuitias by orale

32쪽

deos. Ad Primia i ossiCio una gelu s specum ilia illam Ooi, minis qui iriictus tubor ad vitae usus et conirnoda unicuique redundent, euari ari satis iam susura vidimus. Gumidum geniis hac imprimis sententia gravissima probatur:

tar ei contentio navos ad laborem impollunt. Quae veruolaudis eviditas onestatur ab Eride Iona. cc KIiέ - Etenim duas esse esiodus dicit E ii-ai deas, uno quidem appellatas notatine, sed natura et ingenio ut Ver inii in s me toto animo adversantes; quarum altera uel 'ς nox vehementer reprehendenda bellum rixamque excitarn 30'leat, altera vero eaque hiator natu molimite praestantior ux

Iove te Irne indicibus horrilitibus iliae iiigila vel ira Eietem ad

opem suscipienda impellat. Haec est hominum aemulatio, qvi in tota antiquitas rerum maximarum praeclarissimarum que sontem esse et originum existimauu CL Baith. Cominem.

τοισι in liberali aemulation posita Origo est omni iam laborum et iacinorum , quae commodis suis prospiciendi caussa

ab ominibus suscipiuntur. Aemulatio igitur iter homines per se an utramque vale partem , et per studiunt ad quod linpellit vel bona est appellanda vel mala. 'Tertia denique laboris caussa, quam satis SuPerque iam explicavimus, sita est in religione deorum, quippe qui opera suscipienda Muisirent et designent, bonumque eorum in Me sinu et opulentiam largiantur. V. 4om in rati. 46 . Ba8 285. 38iu a a. l. . 68. Ceres parit λουr-l Queniadmodum autem dii viro probo opes augent, ita iniustόmii ruunt et pessum dant rem familiarem, quam tueri amore

33쪽

deceptus impudentiaque victus sive manu sive lingua pra datiis sit. E. 323. Paupertatem igitur malam poeta dicit a Iove muti 'E MO IAttamen non solum monere volui Hesiodus, ut uitii quisque assiduitati operibusque perficiendis studeret, sed docere etiam, vinam potissimum labores et quo ordine et modo suscipiendi essent. - Primum igitur med a seges simoimidae sunt e prudentia quadam uigari pro ine, quae is,

universum ad labores perficiendos spectante Laborandum est omnibus viribus, nam deorum consilio non facilis quae ,

situ est hominibus victus E. a. 47. - ,ini suam augero vult, ne minima contemnat. Si saepius parva parvis adduntur, mox magitum aliquod existes E. 363.

. Cura parva esse debet litibus orensibus, Di Ion opia ructus maturi in annum iacet, quam terra seri, Cereris donum.

V. E , 53. - disse et promastina ullum opus. εV. Ruiet 4qq. Tempore praesenti utendum est , non

semper erit vestas. do5. - ,Maximis ad omne opus upla est aurora E. 58O-583. - ,Lahorare homin m it vat, sed arsus verborum proventus inutilis est. E. ολ ium tandem Hesiodi propositum hac una continetur sententia:

ωδ' ἰοδειν, και εργον ἐπ' ortis nγάζεσθαι. R. 585 584. Ah hoc itide loco ' E. 585, postquam, quibus Pris esse videbatur, universa praecepta sunt, singultare exponuntur imges, quae in quoque hominis opere sint servandae. Insii--vni eae virum gnavum, quo tempore sit serendum, ara dum messis faciei, is quo ligna colligenda, instrumenta rustica Procuranda ; qui boves eligendi, qua ratione alendi; quomodo optime agri uolendi munere quoque langendi ';' ita lite mendii, singulari Iovis tutela uisiniit r. A 19, 20 es notia. d. VI, 208. Theom. 155. - Etiam mala fama, quae bouae hominiim aestimationi vocet, o diis imminet. V. ue . rogio, CXXXVI. oeul. Omnis maiae saniae gravitas et noxa hoc Deo expressa eii: Has sqq. Disiligo by orale

34쪽

qiin sint tu inmenta Conirn laien is asperitatem t anil viles ampulon lae vaeque Uli ieiendae prelo quales servi, canes comparairili quo tempore i a senio in visere, quovinniti lubere carnemque, esse, conmilibere evan uxore. Qui periculosae navigationi stude 'o velit, itando debeat naves

truliere ii siccam terram . ita intione a tenapEslati it illi elu

semare, qualem naven , quae instrumenta me arRre, quando vigore. - Sed non labore solo vir sibi suisque opes eoinpurare pote t et debet ac servare, sed etiam pia parsimonia. ,, Parce tuis dum sulfiunt Parce vero, non si ad finem copiae veneris, tum enim sero est, sed in tempore, ne celerius -- aiieratur in magna uulum opulentia licet utique lautius paullo et sumptuosius vivere E. 5 o. Do vita publica Belici tum est, ut de iustitia liuia mana in civitatibus administranda et iudicior itin Ondorum Potestate dicatur. Summa autem haec eivilis potestas in manu

et moderatione principum βασιλέων erat, qui in conui itibus populi lues diiudicabaot. V. S. 85 sqq. Ex toto igitur esiodi de peribus carmine reges insolentia et violentia, qua libertatem populi opprimerent bonisque eius insidiarentur, invidiam maximam, odium et ostensionem sibi on-ssasse e noscitur. Cuius rei nesiodo causa , praeiere sui prisvaia et singularis Quum enim Persa frater tantum non omnia luxu nimio et largilione male dilapidasset, atque ex locuplete et opulento miser et inops iactus esset, licet hereditatem adeptus satis copiosam , aliena appetebat, maxime

autem Hesiodum iniustis iudieiis ex ipsius hereditatis parieeiicero studebiit. V. M. at obiurin igitur posita gravi

sim iudices iii iustos, qui vel rutiam nil cupati vel e Cirilia corrupti uussas diiudicent. 5. 59. O . aa5. 265. Bae

sum criminatione Hesiodus maxime ab Homero differt, cuius tempore reges religiosissime colebantur, quibus rei publicae gubernacula a diis concessa essent Hesiodi autem aevo po

tentiae ab usu iactum est, ut leges coiit Eltimaerentur rerumque

gubernatio paullatim in multitudinis dominatum iret.

35쪽

Iustitiae primum naui us est, ut ne cui Inis nocent, nisi iacessitus iniuria. - - illud summum continetur praseepium suum . cuique esse tribuendum quo omne i ii spendet. Ius autem a viis sancitum , utpote quibiis omnis rei publicae coniunctio tenentur, Udie lutum S . te N 1 Illa n luserendum. E. 235. 77. - Viri autem in civitatibus instituti sunt, qui iitra servent et secundum ea caussas iudicent, quid rectum quid non sit, e certis legibus vel sua persua . sione pronmiliantes Iudicum igitur est prima virtus, si non omnis i mitri in conii itast in ollatiar, ut ipsi sint i in tri. Quapropter in eo mi ei Ponit lesiodus operam , ut principes ad iustitiam impellati V. Mo Sed non solum animus iudiei inius recti iustique sensu repletus sit oportet, sed inra ipsa vera, recta, nullam in pariem cupidius intorta

esse debent, quorum auctoritatem 1 qu ilia itidicium δίκη

ἐυννειν istaστας. . . . . Quae autem malum iniciani iudinem , duae potissimum esse ea-- dicuntur. Quarum una cemitur in eius culpa, qui non ius remam ἰθεια διάας. e. c. 'Ε. 36. -- sequatur, sed ius torqueat, iustitiamque omnem per vim tralia et violet. U. E. 22 sqq. De qua iustitiae violatione Iuppiter ipse graviter istiscitur. V.

Io loco altera quoque iniustitiae iudicum causSa indicatua , quae in corruptione est posita Quia enim dona accipientes gratia caussas diiudicabatit, iure Ἀγροφάγοι appellantur.etam saepe. - Quum autem duo sint senera decertandi, unum per disceptationein alterum per vim consis:iendiis ostad posterius, si ii non licet priore illo. Est id autem id ite quo nune Agimus. Priusquam en in iniuria lacessitus vi utatur, as est coram probo luctice sine vi cliscordias lite quo componere. 55. et G. 87. Ex L s. o-quitur lites in foro publico solitas esse tractari. Memorabilis locus est 226. quo Νεῖκος et συο νομα uti numinati, seruntur. Alterum decertandi genus in bello positum est. Suscipienda autem sunt bella eam ob mussam, ut sine Disiligo by orale

36쪽

iiisuri: in pace vivatur Bella et sere ises litos et odori id proficisciantur, his ubi u Ri e ulu tione et aemuli,

gestis sermo est, Πολεμος nominatur et φυλοπις αἰνῆι V. IL,S 248. Insignis est tomu as sqq. quo purucherrinis belli imagines propo Mintur. Numina belli et nees, omni modo miserius augent. V. A. 6o. r. a. m. 3 6.al. 25. 39. 45. l. a 26. M. 48. S. 33. 'A. 106. istoria denique, qua bellis linem imponit, vel deornm est domim, vel ipsa dea. V. A. 39 et, M. Pax illo missa ita potissimum vini, ubi iustitia maxime, litur. 3. . ΟΣ. itium autem iustitiae summo praecepto , quo muri cuique servari et tribui iubetur, omnino contrarium ι η tum se in inserenda iniuria ita enim ius divinum turbatum est et oppressum, cuius hinum ius sortioris obtinuit. Ah ne inprimis regibus, qui sunt cirtiores et pote tiores iudices, cavendum esse posita in suavissima illa de a cipitre et luscinia labula Aesopearum simili praecipit 'Reto sqq. qua hae sententiae continentur: νυ - πολλον ἀρείων ae. . ei:

καιὶ Haec igitur omnino non est Maia , sed potius D i V. E. aqq. 523. In S. 385. in Sirgis est 1 oles. Quodsi iudices iustitiam vi trahunt, tum tumunus in populo existit. a. - Alia praeterea genera iustitiae adversantur, qu

37쪽

prostri esse solet, iustitiam opprimit. In hanc, quae iam secundae aetatis homines peritidit, inseriesiodi aurem adipi .lim rogitavit 136. 93 iq. , poeta invebitur praetere tora V. 'E. iii , sqq. 2 o. s. Theogn. 5 r. Quanido vero βέο καν θις locum δίκης occuparunt, tum ou αγο rueVR-Jet, vine prinium iustitiae praee pium mutus evertit mimam progrediuntur homines, ut odipiscantur ea, 'ime eo cupiverunt quo vitio simul comprehcuinitur avaritia. De

his imitur vitiis, quibus Persa omnino obstri tus tenebatur,

fugiet, iis saepius poeta Praecipit. V. 158 56 seqq. ;537. 5 et Sa sqq. - cf. Theogo. 97. - Solon fragm. 33. . . Deieci subneide M). Quoniam iustitia omnis hominum minua societas et vitae quasi communita, continetur, prium im boe inimi omnino mitia iamus, de virilitibus quibusdam dicendum est eum iustitiae eon-

U ICtis, quae illi in iis nihil est naturae hominis accomodatius.

ibominem cum homine si Mus copulant et consociant, quam austitia in universum, qua ne cui noceatur iniuria, vetatur. Proseiseuntur enim hae virtutes ex liberali et benevolo erga alios sensu, actisque liberalibus spectantur. Primum igitur de beneficentia dicendum est, cuius duo sunt genera, unum clandi benescii, alterum reddendi. De colloeando autem beneficio in universum agitur E. 356 M. Liberalitatis unum genus imprimis merum continet ossicia, quae supplicibus hospitii, usque debentur. Quae constat ab tota antiquitate pro sanctissimo iure habita, quod violiare et per deorum leges et per hominum instituta minum est esset. Igitur et Men et ora nominatur. V. A. 8 sqq. E. αα . es fragm. LVI et XXXI. oeul. Iove ipso ioc ius custoditur. Hom. d. IX, 27o an istetit Od. VIII, 546. caritas hospitum et supplicum non minoris aestimatur quam amor fraternus, iis ab Hesiodo omino

inum iis, is illi comparatur, quin latino iis praesertur,

38쪽

qtiae intribus et parentilaus deben tir, suo M, ο ν κετην, τε ξεῖνον κακον ἔρhi. . Ias itaque a Iove ipso vindica tur 'HAES I. --Modiam autetit nutibus celaribus Hesiodi aetas liuignis suit, ita nee hospes bospiti amplius

carus fuit vel socio socius, Dathi frater. E. 85. De anodo qui etiam in hospitalitate tenendus sit v. 7 7. De

reddendo bene siet bae tenenda sunt. Giorum nutilum reserendam gratiam anteit. Quod si ea, ait Cim de ossi I, 5, quae Menda a eperis, Mitare mensum, si modo possis, iubet reddere Hesiodus quidnam henesei provocatificere de mira an imitari agros fertiles, clui multo plus esseruiit quam ae peruntdi Locus quem Cicero resium est 35 sqq-Postremo do benevolentia dicendum est, qua arctilis

inter homine non exstat vinculum. Quo solo devine illi illa praestantissima et coniunctissima societas, quae in a m i carita

perspiritur. De bonoraudo et ana indois eo vide A. 5M. 55s. do eligendo ei servando, o9- isi dis atri

aequalem facito socium p quod si seceris, ne prior ei iniurias i ii seras. Ne mentire temere in gratiam eiust. Si uteri ille coeperit alit verbum aliquod dicere ingratum aut sacere, vin

duplicem exigas mulctam Hμνημι- ῶν εἰς διεπρα τ' ut bene Proculus moneo. Si rursus redeat ad amicitiam, et satisfacere tibi velit, recipias Humilis vir alias alium eligit

amicum vultui, animum tuum ne coalguat. Ius talionis

haud nexosum ). - Primaria autem in sta amicitia virtus est veritas, R ii, cui opposita sunt mendacii et garru- Iitati, vitia si modus adhibetur in loquendo. lingua apparet optimus thesaurus, gratiamque amitur. V. B. Iao. l. 71a. 739. - oli lingva Pes furari, i. e. in d'cio, dolo periuri'. 3αι arrulitas et convicia partis κω es irestier in aῖ.

eua E 337. inniunt sanctissimas reges continere videtur, o quibus unam nondum retulimus, qua vetitum est, se quid man eontra pupilio et orbos perpetretur m aD.

39쪽

III. I cirium reliquarin virtutum primriarum M ud Resint, ut reliquarum virtutum, quasilidosopbi statuunt priniarias, indicia, quae per Hesiodi armen renosci xisse supra diximus, breviter induemus.

L Σω, 3 o G '. In iis genere ordo et eo tantia et moderatio et ea quae his sunt sinitiis versantur e quippe rebus, quae tractati iatur, omnibus modo quodam et ordine illi ibit eas conservabina . -- riuium igitur de temperantia et mulestia, s datione perturbationum animi rerumque modo dicendum est. Totum hoc genus, una esiodi sententia continetur ριέτραφυλάna εσθ' at E. 696. quod est illud pia eclare dictum, saepe a Poetis et sapientibus repetitum rotέτρον αριςον Cle

al. V. Aesch. Eum 5as in milibus autem, quae aguntur, nequabilitas animi est tenenda, ut appetitus rationi pareat, quoi lilii es ire ossicia conservii Ada a Coinodatius Sedandus Et

moderandus imprimis est nimiae voluptatis appetitus, castitasque semianda. V. V. M. 39 sqq. s5 7 9 sqq.

agm. XXVIIL --moderatio et temperantia in cibis potibusque custodienda. 598 fragm. LXII l. Veteribus autem per eonviviorum commvirionem videbatur niliaris inter bomines eoniunctio optime sera ari. Itaque epulas Hesio has extollit. quibus nitatum sodalitastis et amicitiae arctum vinculum. Fragm. ClX. s. ' E. et . 'SI. - Eadem ut Eln . quae ut oppetitus rationi pareant inicit, nedioeritas ad omnem Eultum usumque vitae transferenda est. σο δ εργα φίλ' -- μέτρια -οι- E. 568. continet situr haec caussa -- mendationem aureae quam vocant mediocritatis ad quamvis

τος. E. o. s. Theogo Plioul fragm. R Sinneide r. Deinceps de ordine rerum ei opportuoiiai temporum

40쪽

disserendum est. Omnia igitia suo Morinoque tempore sa-cienda sunt, qua in re sere totum carmen versatur. Ex o

dine boniis omnis eventiis emium Aeeurate igitur Hesiodus seeundum si los dies ordinem describit, quo idque aut suscipiendum sit aut omittendum V imprunis E. 6 sqq. et 38 sqq. in qua legum rustiearum serie hae enun- limitur 6 iquo utrumque genus c-φρω- eontinetur es Theogn. O .

RAEO M. D. Universi tandem ordinis in unaquaque e

θνητοῖς ἀνθρωποις κακοθη ιο υνο κακιστο.

Quin ordo ipse , certusque rerum status cum iis quae inde redundant bonis pro divino si une habetur. Q so sqq. S. 35. 2. Ἀνδρι .Ea sortis animi et ni ni ossicia complectitur. Oninino autem duabus maxime in rebus animi excelsi et ii ei magnitudo res,urque cernitur, quarum una in rerum externarum despicientia, altera in magnis et utilibus gerendis versatur. Quarum prior ita apparet, ut, nisi quod bonum honestumque ait, ne admireris ne expeta' unique vel homini ves animi perturbationi vel Artunae succumbas. Fortis igitur est dueetidus, qui pigritiae es inertiae non edit, sed robusto animo ad laborem se accingit. Nam vir piger destitutus est omni animi ingeniique vigore, quem es. E. 3μ οργῆν vocat. contri sortis compieitur in laboribus suseipiendis et sedulo persciendis, quibus opuleo iratur, quaeum aninius sistis emiiunctus est. V. K Iar. - ,Nihil est autem tam angusti animi tamque par vi, quam nimis amare divitias Cic. Quas qui unice appetunt, ab Hesiodo δειλο vocantur E. 688. qua voee ii sis usicantur, qui propter imbecillitatem animi velit