장음표시 사용
2쪽
mecum ipse reputo, Amplissimi Viri, tum oblati mihi a uobis negoti, maginitudinem,t- mearum uirium imbecillitate, non possum non uereri, ne longe maius quam ut ferre ualeam hoc onus futurum sit.Quod .n.maius auigrauius munus esseposset, quam nobilissimam illam pbilosophiae partem, quae est de moribus ab Ariastotele conscripta, in hac florentissima Academia interpretari' Id quidem opus, ut est pulcherriamum, acgrauissimum, ita eum deposcit interpretem, qui non uulgari quadam,sed eximia Osingulari eruditionepraeditus, siummi illius philosephisens acute indagare, o docti me explicare queat: haec uero uestra Academia uiris quidem nonsolum nobili missed etiam docti is ornaiae a
3쪽
fa, atque reserta, nihil omnino nφι exquisitum ingenio,atque elaboratum industria poliditat. Ego autem optare quidem haec possim, Jerare uero,
non solum propter eruditionis, ac ingeni, tenuitatem sed etiam propter ualetudinis imbecillitatem non audeo: iam enim amplius biennium grauissiamo morbo a ictatus, atque ad interitum prope deductus,uix iam reuiuisicere ac respirare incipio; ad studiorum uero labores perferendos minime me ualere sentio. Quamobrem diu multumq; anceps sui,banc bonesti simam mihi a uobis oblatam prouinciam si ciperem ne, an recusarem ἰ ac ut uere fatear, eam statueram, ut uiribus meis imparem, omnino recusare , sed cum uos, Amplissimi Viri, quos ego, uti debeo summa obseruantia colo, tantostudio id a me contenderitis, ut nihil prosus , quod excogitari posset, a uobis praetermissum esse uideatur, nullumq; meae apud uos quanuis iusti mae excusationi locum reliqueritis, nolui uoluntati uestrae diutius repugnare,nolui uiris illis clarissimis,ac sapient timis, Vincentio Madio Philosopho, O Iacobo Chiciolae Iuri consiusto, O Equiti,
qui me obnixe uestro nomine rogarunt, non obtemperare, illudque existimavi, si mihi sorte ad hoc
munus obeundum uires non sit sicerent, id me saltem consecuturum, ut meam erga u0S propensam uoluntatem apertissime declararem. Spero autem Deum opt.max quae est illius immensa benignitas, id mibi opis allaturum, quo aliqua sal
4쪽
j tem ex parte muneri meo satisfaciam: ac confido fore, ut uos, pio uestra in me humanitate, eo sitis 'eontenti, quod ab exiguis uiribus meis proficisci. poterit; illud existimantes,quicquid in me ent, id totum summo animi cadore uobis esse addictum , O consecratum. Quod autem ad grati erga vos animi meisignificationem attinet,magnitudo: be
ne iris uestri mi hi quidem facultatem aufert, quominus pares uobis gratias agam,voluntatem non aufert, quae cu perpetua no inis uestri memoria apud me est duratura. Neque uero illud tentare
uolui,quod me nullo orationis genere assequi posse considerem, neque mihi licere putaui hoc tempore, quo ad alia progredi institutum est, nam demoralis philo*phia usu hac praefatione uerba apud uos facere connitui: Ac ne multis morer, ab eo, qui huius prope diuinae disiciplinae autor, atque inuentor fui initium summam. Cum ob alia multa Socrates a scriptoribus e lebratur,tum uero ob id, quod pbilosophiam primus e crio ad terras deuocaris . cum enim antea
de rebus naturalibus ac caelestibus philosophi ρο- tissimum di putarent, existimauit uir ille sapientissimus, multo esse utilius hominum generi, uita
atq; mores informare, quam aut rerum natur lium causas,aut siderum cursus,magnitudines,atque interualla perscrutari, itaque philosiophiam a curis i illa rerum inuestigatione ad ciuilis uita utilitatem traduxit . quam deinde Plato uir diui
5쪽
nus, praeceptori spui uestigiis insistens, mirum in
modum auxit , atque exornauit. postremo mero
Aristoteles ita ordinate, ita perfecte persecutus est,ut si iudicio naturali standum sit,nihil omnino. ad eius perfectionem desiderari posse uideatur. Ouamobrem illud a uobis rectiome , ac pruden denti me statutum est, Ampisimi Viri, ut iu cademia vestra, cui Deus Opi. max. in perpetuum faueat , moralisphilo*phia ab Aristotele tradita explicetur . quod uestrum consilium tametsi intelligo me non posse pro dignitate laudare, id enim non interpretis indiserti,sed eloquen tibiimi oratoris munus esset facile tamen, quam rectum,qu- utile, quam praeclarum sit, ijs opinor fore per planu, qui philos bia moralis usum probe perspexerint . qua quidem de re si hoc in loco nouulla dixero, re fortasse nec uobis iniucud nec a munere meo alienam aggrediar. ita enim Osapientissimum consilium uestrum satis laudari , O uirtutis amatores ad huius disiciplinae studiuaccendi, atque inflammari posse existimo. . Vt igitur moralis philosophiae usium exponamus,primo quidem nobis ostendendum uidetur , quidnam ipsa sit,deinde quibus de rebus agat,po-Hemo uero ad quem finem nosperducat.atque uteonstet apertius quidnam sit, duas eius definitio nes asseremus: hinc enim eius etiam usius magna exparte constabit . Haec igitur philosophia nihil aliud uidetur esse,quam ars siue disiciplina niuen-
6쪽
idi: quoniam in eo laborat, ut recte, beneq; vivamus,utq; ad felicitatem , quae est siummum humanae Hile bo m,nos perduca idcirco recti medicitur esse.ars bene,beateq; uiuendi: quo intelligi potest, quantum haec disicipi a caeteris omnibus, quanuis praeclaris O illustribus antecellat.
ut enim nobiliores tantum percenseamus, Grammatica dicitur esse ars recte loquendi, recteq; scribendis Poetica condendi carmina, O actiones humanas imitandis Rhetorica ars persuadendi; docendi O disputandi Logica . at quanto praestantius est bene,ac beate vivere, quam ex Grammaticae praeceptis loqui, quam carmina conficere, quam persuadere; quim docere aut disputare e id me tam apertum misi videtur,ut apud viros prudentes nullam omnino probationem requirat. eque solum his artibus praestat hac philosophia,que in excolenda oratione uersantur, sied illis etiam, quibus res ipsa ubiectae siunt. 2 Tam Geometria est ars metiendi, Arithmeticasiupputandi, canendi Musica, Architectura aedificandi .sed multo
melius esse bene,ac beate uiuere,quam metiri,aut supputare,aut cauere, aut aedificare, qui ignoret arbitror esse neminem: quamobrem in re minime dubia parum necessaria probatione non utar. Sed
in praestantissimas illas doctrinas consideremus, quae in magno sunt apud homines honoresummumque dignitatis locum sibi uendicat: nimiru Astronomiam, cientiam naturalem, qua Pssica dicia
7쪽
tur,ctea fiuperiorem diuinam, quam primam diacunt philosophiam, Iuri prudentiam, Medicinam . Astronomia quidem est scientia motuum coelestium corporum; P sirca rerum naturalitipprima pbilosophia diuinarum'; Iurit prudentia est
facultas ciuiles causas iudicandi ae defendendi a ars curandi morbos Medicina. Sed ut ab hac postrema conuerso ordine incipiamus,si animus praestat corpori, qui male animum asciunt morbi/ multo sunt corporis morbis deteriores, ac proinde
moralis philosephia, quae morbos animi depellit, medicinae, quae corporis morbos profligat, longe praestabit. Neque minus Iuri prudentiae antecellet si enim interna bona externis praestant,et alienis propria, quis non intelligit multo satius esse
prauas animi sui cupiditates coercere,moresq; ad rationis normam componere,ac uitam sic instituere,ut nihil in ea iure culpari aut repreh&i queat, quam in litibus defendendis aut iudicandis occupari' Huic disiciplinae Astronomia quoque
scientia naturalis haud inuite opinor cedent. Praeclarum quidem in coelorum numerum, figuram, situm, ac motum cognoscere. O quomodo aliud ab ortu ad occasium, aliud contra ab occasu ad ortum, aliudq; a septentrione ad austrum motu quodam reciproco moueatur : praeclarum est etia stet-larum guras,magnitudines tus,ortus, ct occasius, naturas ac uires cognoscere: praeclarisiimu uerosiderum,quae dicuntur errantia, cum tamen
8쪽
eo inant ima sint, motum contemplari, quibus temporum spati's,quibus orbibus, O quibus polis,unumquodq; conuertatur; quomodo sultanquam planetarum princeps, ct moderator omnes suo motu regat , temperet; 'q; inter illos ita positus,ut tres infra,totidemq; supra ipsumsimi , semperq; inter Venerem et Mercurium tanquam eius comites medius incedat I liuoq; motu uaria efficiat dierum et noctium incrementa, uariamque partium anni temperationem,ad frugum prouen tum, urtamq; animalium aptisssimam.quo insuper modo sol quidem interdum, luna obiecta, lumine destitui uideatur, luna uero, obiecta terra, lummne priuetur; et ex uario solis a pectu uarias illas, atq; admirabiles si cipiat luminis accretiones,ac diminutiones; aliaq; praeterea multa, quae in hac nobili ma scientia pertractanturii eq; minus praeclarum est ea , de quibus agis naturalis scientia,contemplari; ueluti prima illa rerum principia,materiam ormam, prruationem;naturam deinde,quatuor causas,atque motum; mox c0ntirnuum,infinitum,locum,uacuum, oe tempus; uarria'; motus sipecies atq; affectiones, primiq; motus,ac primi motoris naturam,atq; praestantiam. his adde,utpaucis multa ac propemodum infinita comprehendamus,caelestia corpora,quatuor elementa, rerum generationem, atq; interitum, accretionem, diminutionem,alterationem,atq; miasionem, mutuamq; inter elementa actionem, ac
9쪽
perpesionem; eorum , quae in Iublimi fiunt, ac
meteora dicuntur,rationes et causas, missorumq; corporum uarias afectiones: Anima deinde naturam,ac uires, ipsiusq; mentis huVana praestantiam: Animalium praeterea partes, keries, atqinaturas. quarum quidem rerum cognitio et sipraestant ima est, ac humanam mentem summa delectatione ingulari; ornamento assicit, tamen si verum fateri volumus,longe Iane praestantius essanimum uirtutibus excolere,atque exornare,qua in earum rerum perscrutatione uersari. qui enimes ea cientia destitutus, tametsi in magna igno ratione, quasi in tenebricosia quadam caligine,versatur,non ob id tamen caeteris hominibus multum
obesse,nec qui est ea praeditus, multum prodes
ire:contra uero O qui est virtutibus ornatus , tot quidem asseri bominibus utilitates, ut inter mortales terrestris quidam Deus iurepost existimari, O qui uitiorum ordibus est inquinatus,tot ac tantorum saepenumero malorum est auctor,nt nulti maior inter homines calamitas,nulla maior pestis possit existere. Sed iam primam quoq; siue divinam philo*phiam eum morali costramus. Quis autem non miretur, si suprema quoq; philo biae moralem disiciplinam audiat antefferri ' cum Oab Aristotele traditum sit, ct ab omnibus philo bis receptum, primam philosophiam omnium disiciplinarum esse praestant imam, atque om nibus tanquam reginam quandam praeesse . idq;
10쪽
6 optima sene ratione, cum enim ex rebus subiectis Dum dignitatem disiciplinae con sequantur
eam, quae de rebus diuinis agit, caeteris omni-lus , quae de rebus agunt naturalibus, aut humanis praeniare necesse est . quamobrem Aristoteles, in siexto de moribus libro, abserdam esse dicit eius sententiam, qui ciuilem ficientiam omnium optimam es se putet, nisi forte rerum omnium, quae in mundo μα, homo sit res tina prae stantissima; sted alia Dnt homine multo diuiuiora, ut ea quae omnibus maxime βnt in consipectu ex quibus his mundus coagmentatus est. Haec ille. Veramtamen tam magna nobis uideturphilosophiae moralis dignitas, atque praestantia, ut quanuis rei βbiectae ratione habita primam phialosiophiam praestare facile concedamus, tamen si matq; utilitatem spectemus,moralem essepraeferendam virmare non dubitemus. cum enim hec in actione tota uersetur , illa uero in yla contemplatione costisiat, multo sane maiorem ex hac,
quam ex illa I ructum consequi homines possunt. Ex his itaque cognoscere licet, illud a Socrate factum spientissime, quod philosiophiam, ut initio
dicebamus, e coelo ad terras deuocarit, idest a rerum naturalium, ac caelestium contemplatione ad humanae uitae institutionem traduxerit; qua fortasse ratione ab Apolline graecorum omnium δε-
pientissimus est iudicatus. At uero si cum snctis a Theologia nostra moralem hanc disciplinam