Baldassaris Castiglionij De Aulico, Ioanne Ricio Annoberensi interprete, liber primus

191쪽

LIB. DE AULICO. x Christophoriun intuens Romanu, qui assidebat cum caeteris,libi, inquit, hae ne placet sententia i in picturas assenibris Comiti,quam in statuas, maiore cadere artemὶ Ego,inquit Christophor , &0perositores, & artificiossiores, & digniores picturis esse statuo statuas. Quoniam signa,inquit Comes,ad longius durant tempus,dici forte posset,dignitate ea pr stare,cum enim,Vt hominum,quorum simulachra su nt,memoriam conseruent,sint facta, illoru, quorum sent facta voluntate, magis, quam eandem ob causam pictae imagines, explent desiderium,verum no solum memoriae,sed etiam ornat' gratia tam pingendi,quam fingendi extitit ars, qui ab illa multo, quam ab hac, nascitur maior,neque,si picturς ut ita nunc dicam)ram diu durant, quam diu durant

'irco non durant perdiu, duq; has, & plurimum vim

e, inquit Christo-

dicere mihi vide-1

192쪽

t,1 B. CASTILIONI Itibi huius in pingendo excellentiam esse tantam, quantam in fingedo assequi nemo possit, sed cogita, artificis hanc, non artis esse laudem. Videtur quidem mihi utraque harum artium diuina esse imitatio naturae, sed non iam intelligo, quomodo posses,ad veru,&adid,quod ipsa natura gignat, in marmoreo quo qpiam,aeneoue signo,cuius membra omnia sint rotunda, rmataque, &dimen 1a ita, ut ab eadem ipsa natura ficti ari propius inficiari accessum imitando, uin tabula aliqua, in qua nihil nisi planities quaedam cernatur, ij q; colores, qui fallunt ocillos,nec mihi nunc dices,Vero no esse, quod sit,quam, quod esse appareat, vicinius. Existimo quoque,tonge dissicilius esse, fingere imaginem aliquam,quam pingere, quoniam . si peccat fictor in aliqua inchoati operaste, corrigi nequit mendun,

conglutinari sibi patro aliud est inchoan nonidem accidi

193쪽

LIB. DE AVLICO.perpetuo. Risit Comes,&,non sane,in quit,gratificari nunc volebam Raphae ii, neq; putare Christophore me debes esse tam plumbeum, Ut no cognoscam& Michaelis, & tuam, & aliorum in fin-gcndo praestantiam, sed ego de artibus, non de artificibus verba habeo, quas tu quidem bene ambas in imitatione ponis naturae, verum illud non item dicis recte, statuas esse, picturas esse videri, quanquam enim membra in illis undique cxisti int rotunda, cuiusmodi viventium stini hominum artus,in his, quippe quae saperficies sunt plana tabulaec solum talia esse apparent,tamen illis multa desunt,quae no etiam desunt his, maximeque lumina,atque umbrae aliud e-' nim lumen efiicit caro, aliud marmor, i dque illustri , & obscuro pro eo, ac nem

3stulat,aucto, mintltoue colo or ad naturam accom-,n item facultate asse-ngit , accisi pictor non sadas, musculorur

194쪽

u4 B. CASTILIONI I

cas tanquam cum existentibus ipsis se coniuncturae ferantur, queat que comprehendi intelligentia, eum, qui penicillo illos posuit ante oculos, etia haS, quae non Videntur,ponedi habere scientiam. Quin huic alia quoque est multo maior necessaria facultas membrorum ad proportionem visus breuiantiumst,& minuentium quadam effectrix te,quae vi linearum dimensarum, colorum,luminum,Vmbrarum in pariete etiam aliquo directo facit, ut tum planualiquid esse appareat, tum appareat alis quid esse procul situm plus, minusue Peo,ac artifici libet. Parui praeterea more menti esse putas,imitari colorem posse naturalem in adumbrada carne,ac pamnis , caeterisque rebus coloratis omnibusὶ At id facere iam nequit fictor, nus potest exprimere gratum nigrorum, caesiorumve Centesque in his amo non potest ante oculcissi flaui, no splen

195쪽

LIB. DE AVLICO. rupressum ardorem,eiusque iactus,no alicuius incendium Vrbis, non in adere nascentem colorem illum rosaru, aureos que, & purpureos radis nucios orituri solis,non denique coelum, mare, ter

mina,Oppida,domos,quoru nihil denegatum est pictori. His ego rationibus adducor, Ut credam, nobiliores esse, &artificiosiores picturas , quam statuas, .credoque ipsam pingendi artem priscis temporibus, Ut res alias, ad summu excellentiae peruenisse gradum, quod ex reliquijs quibusdam picturarum paruulis,quae ad nostram Vsq; memoriam manserunt maxime in cauernis Romanis , multoque magis ex tot libris comperimus scriptorum Veterum, in quib. ' ifica fit, & crebra tum de pictui ctoribus mentio,intelligit anto in honore hi DP VI S,reSq; publicas se

196쪽

B. CASTILIONII. nudae simulachrum pingere hominem sitississet,& admiranda nisi corporis mu- sliebris pulchritudine eum captum, adi Identissmoque amore inflammatu esse scognouisset. Ac digna profecto Alexan i ldro fuit liberalitas, quod non solum pe scuta ijs,& bonis auxit Apellem,sed amo tres cliam,&delicias suas, desideriumq;

ipsium ei conccssit. Idque signum est,& j sindicium amoris ab illo in hunc habiti sionge maximi, cum, vici faceret gratu, i parum curarit, mulieri, quam summe Caram haberet,facere aegre, credibile enim est , iniquissiimo hac tulisse animo, quod tanti regis amplexus cum connubio pictoris cogeretur,nuptijsque commutare .Narrantur insuper multa documenta alia ab eodem Alexandro in Apellem nauatae beneuolentiae,sed ii hunc ille fecerit,edictuncat,quo sanxit, ne ulla,nissiret pingere manus .Po 'b

197쪽

LIB. DE AULICO. xsrqui imperatores triumphos decorarintilios picturis,dedicarintque has in locis publicis,&,quam care eas emerint,pos seni dicere quosdam antiquis temporibus inuentos esse artifices, qui a se picta 11mulachra omnem pretii magnitudii nem credentes superare ea non Vendiderint,sed,quibus Voluerint, donarint,l possem log de pictura Protogenis tanti putata, Vt, cum Demetrius obsit deret

Rhodum , possetque potiri oppido, sit id inflammaret parte, qua illam sciebat

positam, unius tabulae conseruandς cupiditas ab expugnatione totam Vrbem liberaret, possem commemorare Metrodorum philosophum, eundemque pictorem praecellentissimum ab Atheniensiibus missum L:Paulo,ut liberos e- stitueret,iriumphumque ornaret ossem multos celebres o-

ores hac de arte scriptos, e quo est perspicuum, liquos, sed noui dissumi me

198쪽

is3 B. CASTILIONI 1

rem honestam, & Vtilem , pretiosamq; habitam illis temporibus, quibus mulo maior fuit, quam nuc est, hominum Virtus,&,Vt alium vel utilitatis, vel voluptatis non praeberet fructum,ad iudicandam eam Valere antiquarum, & recentium statuarum,Vasorum,sedificiorum,omne genuS,ex omnique materia

scalptarum,& in ea incisarum imaginu, rerumq; similium excellentiam, ad pulchritudinem item intelligendam tum

delicatarum facierum,tum apte,& concinne coagmentatorum membrorum Omnium in corporibus non hominum solum, Verum etia caeterorum animantium viventiu . Conssidera igitur,quam

tae voluptatis effectrix siit facultas pin gendi,conssiderentque idem illi,qui pulchritudinis muliebris ita gaudentctu,ut esse sibi videantur i ntumuis nesciant pingere, scirent, gaudio profecto

fruerenturmal

199쪽

LIB. DE AULICO.dens,non iam sum pictor, attamen scio Certo,cum foeminam quandam video, voluptate me perfundi multo maiore, qu1m diuinus ille, si a morte excitatus eandem videret, perfunderetur Apelles,que tu paulo ante no minabas. Tua, inquit Comes, Voluptas no tota eX mulieris, quam ais, manat pulchritudine,

sed quiddam ex illa inclinatio animi si-hi vendicat, qua forte in hanc propendes,cum enim in eam primum coniecisti oculos, millesimam partem, si verufateri vis,no sensisti Voluptatis,qua postea tibi visus es frui, quanuis eade, qua nunc est,pulchritudine tunc fuerit priclita,quare comprehendere potes cogitatione , quanto pi iis animi tui inclinastioni ouam ipsius formositati, accepturiptas debeat tua. Verum esse,r, quod ais, non sane nego,

voluptas ex amore,ita a-dine nascitur, potes μdinis velut asi ri s utique dei

200쪽

iso B. CASTILIO Nil efficientes tape sunt pit tres moreS, prudentia sermo gestus, milleque quibus ipsiis tamen etiam pulchritudinis forte posset quodammodo imponi nomenin

aliaean primis Vero,qua nOS co plectuntur alij, caritatis sensus ita, ut sine for-naositate ea, de qua tu Caesar loqueris,

cxistere possit quida amoris ardor, sed ille huius quasi seruor, quem tanquam radijs quibusdam porrectis pulchritudo duntaxat ericit corporis, sine omni dubitatione longe iucundior est hanc intelligenti magis,quam intelligeti minus. Quare, 't,Vnde huc deflexi,cO reuertar,multo magis Apelles,quam Alexader,gauisus mihi fuisse videtur Campaspes contemplans pulchritudinem, facile enim est creditu, ex hac una il lius amorem natum fuisse in xxxo

teq; idcirco eadem hac seu persectius ipsam,plentu i se putaret,Alexandruic illas virgines

rotoniatis