Praecepta medico-practica in usum chirurgorum castrensium & ruralium ditionum Austriacarum

91쪽

D e no clis putrida. In febribus acutis continuis sanguis ut plurimum primis diebus adeo spissus est &renaX, ut ultimaS Vasorum angustias cum dissicultate permeet, hinc talis in inflammationem Pronus sanguis ex hac ipsa sua indole in toto corpore tam interniS quam eXrernis partibus calorem Causat ardentem,

attamen in febribus vere putridis sanguis plerumque grumosus & dissollutus est, facilique negotio in corruptionem do putredipem degenerat.

92쪽

Hae febres semper periculosiores sunt

febribus acutis continuis & plurimum contagiosae. Frequenter originem ducunt a copiosa,

acri & corrupta bile praecipue post validam& diuturnam aestatem; ab alimentis mali moris aut diu tolerata inedia; a pane ex faririna Vetusta, corrupta aut eX granis malae notae Parata, a carnis putrescentis aut exanimalium morbosorum usu; a piscibus emortyis, ab aqua insectis scatente, ab aere impuro, putrido, faetente, minUS moto, omnium vero facillime ab aere cubilis, in quo multi eadem febre aut dysenteria putrida aTesti simul decumbunt, minimeque aeri depurando , renovando studetur.

Manifestare se solet febris putrida per

horrores & calores se invicem eXcipientes, per gravem & obtusum capitis dolorem, inquietudinem , . somnumque minime res cientem, ut adeo evigilantes debiliores se sentiant, quam antea. Corpui ejusmodi la. xum & glutinoso sudore obductum est, ca itor adeo vehemens non advertitur, sed linqgua humida & crusta plumbet coloris aut favo viridescente tecta est, os conceleruΠαῖ tr

93쪽

tur amarum & nauseam; pulsus mollis, debilis, parvus & persaepe jam in principio morbi tardior ac in statu naturali habetur. Hi aegri inquieti, dedolati, pusillanimes

sunt, aut cunEta saepius aequo animo perferunt, solicitudinesque & curas ignorant; raro sitim experiuntur ad nullum negotium

apti jam in lecto jam eXtra eum morgri

amanti

Saepe haec febris per plures in corpore

dies latet, antequam se prodat. Unde tales aegri de nulla re determinara Conqueruntur, nec se aegrorare eXistimant, nec

praeter lassitudinem insuetam & imminutum appetitum quidpiam molesti sentiunt. Si ergo ex causis prius enarratiS quaedam praecesserit, si nonnulla recensitorum symptomatum appareant, concludere licet hunc aegrum febre putrida laborare & vel maxime, si talis simul epidemia grassetur Raro in morbo indicatur venae sectio, nisi in aegro plethora aut calidum deprehenderetur temperamentum; sed & positis his circumstantiis absque urgente necessitate saepius ac semel vena secari non debet. Imo potius ab initio studendum est, u vireS na-

94쪽

turae conserventur, erigantur , dissolutio sanguinis impediatur , & caveatur putrefactio. Docuit eXperientia facilius convaluisse eos, qui moX initio emeticum sumpserunt, cum in primis viis fere semper saburra copiosa habeatur, frequenterque haec febris

ab alimentis malae notae originem ducat. Hinc semper cura inchoanda est emetico sub Nro. r. a. s. q. PraeciPue ubi aeger

de continua nausea, Vomituritione conquo

ritur , putridas, faetidas & amaras sentit

eructationeS, nec non anXietates pondusque

ad scrobiculum cordis. Nunquam autem negligendum est emeticum, dum ex causis praegressis certo innotescit aegrum res putridas & corruptas antea assumpsisse. Etsi vero tal e quid non inveniatur, ne eesse tamen est, ut aegro lene purgans fιb O. F. s. 7. Porrigatur, ut tali ratione ventriculus & intestina ab omni saburra expurgeΠtur, eX inde enim nequaquam debilitas sed levamen inducitur aegris.

Si vero aegros jam ab initio tanta prehenderet debilitas, quae justum remedii evacuantis exhibendi metum induceret, De.

95쪽

quentioribus saltem clysmatibus quantum possibile corpus depurandum est.

Primis viis tali ratione in integrum restitutis remedia sub Mo. 8. s. I 0. II. ra. II. I . dicta exhibenda veniunt.

Quod si ssimul alvus & urina malum &faetentem spargerent odorem, eruefationes putrida quasi ova redolerent, pulsus valde

mollis & debilis , consequenter sanguis dissolutus, tenuis & in Putredinem Pronus haberetur , remediiS enarratis spiritus vitrioli sussicienti quantitate addi debet, ut hoc ad- .dito grate acida & magis activa reddantur Saepe pro potu ordinario medicamenti loco ea sub Mo. i 1. V I6. inservire posssunt remedia.

His & similibus remediis continuandum est, donec morbus remiserit, & notabilis emendatio observetur; igitur si pulsus &vires increscant, horum dosis minui & nu trimenti copia augeri potest. Si autem intra sat breve temporis sparium morbuS non remittat, sed mala insu, per augeantur symptomata, remedia sub Mo. ι . S λδ. recensita dari debent.

96쪽

Cortex per imus saepenumero mox

in principio hujus morbi evacuatis praesertim prius & sufficienter purgatis primis viis maximo cum effectu exhibetur ulteriori enim sanguinis dissolutioni & corruptioni resistit, spasticas impedit contractiones, conservat & restaurat vires, atque hac ratione aegrum toties Orci faucibus eripit. Quare dum horida insurgunt sympto

24. Praescriptus: quod si ore fieri non possit, idem ope clysmatum administretur: PO terit & cortex prius dictis admisceri remediis, aut cum illis alternis vicibuς exhiberi. Ita quoque moderatus vini usus multum saepe prodes: , si ea cum cautela, qua in febribus acutis continuis dictum fuit, Por

rigatur. Remedia rubefacientia ad plantas Pe dum , nec non vesicantia hic aeque multum conducunt, modo ea ratione, ut in febribus acutis continuis, applicentur.

In febribus hisce putridis stirpe jam ter tio aut quarto morbi die miliaria aut petechiae in conspectum Veniunt, quae, si exin, de

97쪽

de aliquod levamen aegris accedat, boni sunt ominis. Quod si haec eXanthemata maligna plane non aelevata aut mali coloris sint, habeantque sudorem copiosum, faetentem & defatigantem sibi comitem , plerumque sub finem sexti diei hi aegri vitam suam terminant. Si vero haec symptomata quarto die nondum adeo mala sint, sed die septima primo talia eVadant, mors in diem undecimum aut decimum tertium

transferetur.

Nonnunquam ad diem quartum usque symptomata augentur, & tum sua vehementia immutata Perstant, sed septimo die nonnulla horum minuuntur, sicque continuant, levamen hoc die nono aut undecimo increscit, & tale permanes , unde spes affulget non pauca: tunc die decimo quarto sponte sua succedunt eXanthemata non sine manifesta omnium symptomatum remissione; nonnunquam sine omni exanthemate die decimo quarto aut decimo septimo suum hic morbus assequitur terminum.

Si febris haec quarto die in pejus ruat, urina paulo ante crassa, turbida nunc tenuis evadat & aquosa, nec ullum die septimo

acce

98쪽

accedat levamen, quin potius symptomata exasperenitur , signum communiter est le

In hisce aer frigidiusculus, purus &renovaruS multoties magnum & subitum ad

fert levamen, qui igitur his aegri omni modo possibili procuretur. Ita aquam frigidam aegris his, si praesertim vehementer eam emagitent, dare licet. Pulsus persaepe fallit in febribus vere putridis & malignis; deprehenditur enim saepe tardior magisque naturaliS , quam habita ratione Pessimorum symptomatum deprehendi deberet; aeger de suis parum solicitus vix quidquam conqueritur: si quis his in circumstantiis in enuncianda prognosi omnem spem in solo pulsu collocat, vehemem ter plerumque decipitur. Verum non omnes febre putrida laborantes mox in principio malignis infestantur symptomatibus, sed nonnulli existunt,

quorum Pulsus celerior, elevatus magis δίaliquo modo tensus sit, neque tamen eXPeriuntur dedolationem, imo sitiunt, calent,

sanguinem sat spissum, minime dissolutum

gerunt: verbo: eadem experiuntur symptomatas

99쪽

mata , quae in febribus acutis continuis esse solent: unde hi aegri non aliter tractandi erunt, ac si labie acuta continua labora

rent.

Cum vente sectionibus tamen & remediis refrigerantibus cautius mercandum et . ne his aeger multum reddatur debilis, siqui dem initio saepe signa febris acutae continuae adsint, verum post aliquot dies minuuntur vires, subitoque cuncta febris putridae symptomata se manifestant : ut primum haec adesse cernuntur, secundum ea omniS me dendi ratio dirigatur, oportet. Si autem sine praegressis malignis symptomatibus septimo die aut undecimo miliaria vel petechiae prodeant, brevi post valetudinem suam consequuntur. Hoc contingit, dum febris putrida tales aggreditur, quibus caeterum firma sanitas, sanguis bonae indolis, in putredinem non adeo pronus, nec non quibus frigidum phlegmaticum Praedominatur rempe

ramentum.

100쪽

R . Tartar. emetie. gr. H. solve in aq. fontan. Ge. H.

dein adderoximet. simpl. Unc. i. m. Sumat omni media hora cochlearia duo donee