Illustris viri D. Ioannis de Roias Commentariorum in Astrolabium quod planisphaerium vocant libri sex nunc primum in lucem editi

11쪽

Deum eundem oe mortalem carnem assumptum cognouerunt'inque ei dem passionis cognitionem sapientissimi viri nisi ab hac astro scietia, quam recte Timaeus diuina nuncupat,peruenissent'Falpo itaque has disicietavi nihil ad pietate, ueramque religione conducere arbitrantur cum ab his

uet Diagora ipsum qui ἄθεος cognominatus est, quod nullos crediderit sye Deos,in Dei cognitione conuinci etiapo se uideamus. Quareptus uel haec Mepla, ne infinita etiam alia quibus sacrae literae undiquesicaten recenseamus,apud bo nos posthac atquestudiosos ualea quam similiu Epicurioruineruditum iudicia: adque harum artiustudia amplectenda amandaque atquesus icienda, quae ad caeteram instiplinarum consium Ratione, qua ad rerumpub. pace bellos gerenda curam,quae ad pietatem oe uirtute, denique quae ad Dei cognitione non conducunt modo,sed quodammodo ne es artaesunt auidissime accedamur. Scio tame ad haec te in

uictiss. Caesar adhortari, nihil aliud esse , calcaria quod aiunt adderestote currenti cum hae tibi disciplinae ta cordi semper fuerint,ut quod de C. Iulio Caesare memoratur, id tibi proprie magis quadrare uideamus. Is enim cum MagnuPopeium persecutus esset , interimque dum Alexadraaefluas expectaret legione cu Achoreo feneperitissimo Mathematico in multam etiam noctem de anni Solaris quatitate dias utasset Ii nostro Lucano credendum est dixi se fertur.

- -Media interpraeli emper, is Stestarum, sique plagis,Auperi que uacauises Non meus Eudoxi vincetur fastibus annus. Caeterum cum plurimos uiderim harum disiciplinam amatore rei tame ius scultare,obscuritates Aunt enim dissici Ita omnia

12쪽

lia omnia quae pulchrasiunt ab ea studiis deterreri bene de

his mereri iudicaui haec nostra in Plan haerium commeta ria tuo a me nomini Max. Carole consecrata,edere, publica- rems. Habet enim hoc mathematitis instrumentsi peculiare quandam facilitatem, rerumque omnium tam manifesta de monstrationem,ut oculis quantumuis caecutientibus, uel solus linearia eius ductus uniuersam mussi distositione ,secretiora que etia natur ab ciat conleplanda,atq; intelligenda. pro miseram iam olim tibi cὰm Louauis essem inuitas Caesar haec ipsa comentari se ropter aduersam ualetudine, qua tunc temporis eo usque lasoraui, ut exanimis fere in patria redire coactus is, huc spromissum persetuere nobis non licuit. In quibus illadunia inter caetera nisi conat e flumus, ut latinosaltem stermone loqueremur. Voculas enim nessio quas,uti diriZenith,Abdada,Ammuth,Almadariath,ANucanta rad, resimilia media ipsa Barbaria desidia,a nostro libro depulimus,atque exterminavimus. In his aut e quae latinis nominibus carebat, a Graecis,sed quae a ibatissimis authoribus receptasen mutuatisumus.Et ne ab alijs, ea quae a 'haerae rudimentapertinent,dissere teritores cogerentur, uniuersam eius ratione,diligentius fortasse, quam ab alio huc inque tria dita est,cum de huius sphae partibus veretur,exposuimus. Uui uero illiu ne aridus omnino ieiunusis esse id quod nullus ante nos in simili se instrumentorum usibus exponendisse cit unquam aliquid ex selectiorum authom DElione, quo lectores detinerentur, admisiuimus,aliquandoque eorum loca uel emedauimu uel possimus. Caetera uero, quae adphra sim,oration que ornatum, aequalitatemque attine tisi minus

positioribus fortasse arriserint, 'mant id muneris esse Mu-

13쪽

tbematicum rationem tradere, ut minime aliquari ornatum ferat. VI enim cum Manilio loquar Ornari res ipsa negat, contenta doceri. Secus tamen erit cum tuam,inui si e Caesar, Asticanom, Indorum, Turca rum,Gallorum, Italorum, Germanorumque uitilorijs resertis

simam, uel Philippi fili, mi Opt. Max. Q L principis, qua mihi

nuper commen uit, historiάconstri ro. Hanc quam libentis me cum primum aggrediar, cum etsi nullum aliud, illud saltem non mediocre nobis ope pretium futurum sit,

Vt nonfrum tantis inseribam nomen in a lis. Huic uero ornatu, lendore, ubertatem uarietatemue,quan

tuuissim rudis, addere miriε no erit. naut ad Manilia redea' Auro atque e i decus addere,cum rudis ipsa Materies nitea deciosis condere rebus V Carmina, uulgatum est opus, m componeresimplex. Sed ne caeteram uulgatu more equi uidear uetus enim ino- leuit cossetudo,ut in eos, quibus libros syos dedicat, hinc inde laudes corradetes cogerat simili nos ossi genere, uel pietatis potiussupersedebimus.Noui enim iuxta illud Horatianum Qui erre recusent, Ouidualeant humeri praestertam cunes

Callicrates nos, aut Myrmecides, Strabouesimus, ut tuarum laudi; elogiuadaxime Carole, Iliade etiaprolixim tot uirtu-tu,tot uictoriaru, tot deniq;pace bellos benegestarum rerum aceruos in tamparuos atto,ac tans in nuce aliqua includere

possimus. Superestitas,ut hoc quale quale est exiguu munm quodsub tu acri nominis1'lendore, tant heucersub Aiacisci eo, tutissimum iam nunc in lucemprodit maiora a minor sanposthac accepturus benignissime , non tam opus esem,

quam animum erga te nostrum aestiman recipias foueas ais tueare. Interim Vale Caes.

14쪽

CAPITA RV AE TOTO OPERE CONT INENTUR. LIBRO PRIMO DE PARTIBVs

PLANIS PHAERII. Praefatis. Sphaerae materialis diffinitio diuiso ue,acde eius primo

inuentore. Cap. I.

Deposteriore planaes hae parte, que eius partium no menclatura, aliue ratione. Obiterque Virgilij locus exposit . . Cap. 2. Anteriorisplanaesthae partisiper capita tractatis,acprimum de Aequatore. Cap.3. De tropicis. Cap. q. De polaribus circulis. CV. S. De Axe mundi acrius polis. Cap. 6. Designifera,eiu s m Signo primis inuetoribus. CV. T. De Meridiano circulo. CV 8.

De Horironte. Cap. 9. De Coiaris. Cap. IO. De circulis horarum distinctoribus. Cap. II. De Verticalibus circulas. Cap. 12.

De circulis altitudinum, deque quarta altitudinum, quae horum uicem habet in hau bae . CV. U. De Parallelis in genere. Cap. I . De Parallelis Solis. Cap. IS. De Parallelisellarum. Cap. IS. De Climatibus, ac Parassetis geographicis, Et quod uix in

15쪽

eorum assignatione consentiant authores. In seuper m hulis rei causa, obiterque Plini, locus expositus. Cap. II.

LIBRO SECUNDO DE Usu

PARTIUM. Praefatio. Verus Solis locus quis sit, atque qua ratione deprehenda tur.Et quod annorum ratiosubinde mutetur. Quodque die rum inιtia diuersa ratione, a diuersisgentibusfuerint obster uatis,inibsque Ovidi, locus expositus. Cap. I. Oppositiι solis .id', qua ratione inueniatur. Cap. 2. Solis sellarumque altitudinem,earumque distantiam a nostro uerticali facile deprehendere. Cap. s. Antenean postmeridiem si sine ullo negotio digno 're.e dem de nocte ratio. Cap. q. Maximam Solis, stellarsmue altitudinesingulis diebin δε-

prehendere. Cap. S. Quidsit Solis maxima declinatio, atque quάnam eam ratione deprehendemus. Cap. 6. Quana rationestellata declinatione inueniemin. Cap. 7. Quod earundemstessurum declinatio,modo de eam longitudine latitudineque constet,perfacile inueniatur. Cap. 8.

Quanam rationestistarum paralleli in simili sthara δε-

scribantur. Cap. 9.

Regionis latitudo,eiusdemq; Poli altitudo in quo disserant,

qua ratione indagentur. Cap. Io.Quod aflessis in Phara confititutis regionu etiam latitudo possit inueniri. Cap. II. Eandem

16쪽

Eadem regionis latitudinem, aliter etiam per eas haerae flessas inuenire. Cap.ra. Per duas simul θbaerastellas eadem etiam regionis latitudinem indagare. Cap. Iue.

Quod a duabus etiamstharoessis,quata altera in orbe medio,altera in quacunque caeliparte consticiatur, in latitudinis regionis cognitionemperueniemus. Cap. I . Quanam ratione per quamlibet etiam ignotam stellam, Polo tamen i propinqua ut nunquam occidat, regionis

posis latitudo indagari. Cap. IV. Quod a qualibet etiam ignotastella, eandem regionis latitudinem elici ψ. CV. IGA latitudine regionis,m loco Solis cognto, Solis altitudinem meridianam quotidie inuenire. Cap. 17. A Solis altitudine meridiana, eiusdemque declinatione cognita, in latitudinis cognitionem aliter, quam expositum est, peruenire. Cap.18. A Solis declinatione resons ue latitudine iam nota, So lis quotidie altitudinem meridianam elicere. Cap. I9. A regionis latitudine, Sol que altitudine meridiana, eius declinationem colligere. CV.2O. A cui uis regionis latitudine,Pollae altitudine iam nota. in quo constituti simus climate, atque ographicopa rallelo, facillime deprehendere. Cap. 2I. A quo Hora nomen acceperit, O' quod duplex sit Horari; disserentia, Temporalisscilicet m Naturalis. Quid item sit Hora naturalis,eiu que inquirendi ratio de die. CV.2α Quanam ratione notitis Horas naturales perflestas ob

17쪽

Horum ortus, occasu ue solis. Dierumque praeterea, amque noritium quantitates deprehendere. Cap. 24.

Quanam ratione Horas naturales more Italorum inquiremus. Cap. 2S.

Quae sint Horae inaequales seu Planetarum, quas Tem porales uocant, ac cur sic nominentur ex Dionis Nicaesntentia, ac quά nam inquirantur ratione. Cap. 26. Quod asoti ortus occasu ue hora certo aliquo die cognita,uel diei aut nolitis quantitate, regionis etiam ignotae latitudo eu Poli eleuatio facillime deprehendatur. Cap. 27. Solis ortus,occafusique amplitudo quidsit, . qua ratione deprehendatur. CV 28. Quid sedatam ortus occasu que amplitudo, ere quomodo inueniri debeat. Cap. 29. De ortu occasuque stellarum Cosmico, cron cho, σHeliaco,quibus poetae utuntur frequetissime. Quid item sit stellae hora hori ontulis, qua ratione assam inquiremus. Obiterque Ovidi, atque Lucani loca exposita. Ibidemque

Plini' error annotatus. Cap. O. Quanam ratione lineam inueuiemus meridianam, am

plitudinemque ortus, occasiusque Solis a meridiana iam inuenta, alia quam seperius tradidimus ratione, collige

A lineae meridianae cognitione aliter, quam docuimus modo, Solis altitudinem meridianam deprehendere. Cap. 32 Arcus stellarum nocturna, diurnique qui dicuntur, σqua ratione deprehendantur. Cap. 33. Stellas caelum mediare quid', m qua ratioue cui uis sellae caeli mediationem eliciemus. CV 34. Qua

18쪽

Qua ratione longitudinem latitudinemque depi Lirum 'starum in bashaera, deprehendemus. CV.3S. Cuiusuispartis eclipticae declinatione inuenire. Cap. 36. Quidsit arcus eclipticae rerilia sensio. iussis arcus ab Arietesicilicet incipientis re tam assemnem, praefinire. Cur item omnium fere Astronomorum consense, Arietem gnorum primum constituerint, iniMque Virgil locus exposi

Cum eclipticae quolibet arcu, aliunde etiam quam ab A riete incipiente, quantum ut aequinoctialis assendat, in

Phaera redia praefinire. Ex quo quoisignorum in eadesthaerare is, quot elisioblique exoriantur, colligemus. Cap. 38. Uniussurusique regionis ascensionalem a ferentiam inuenire. Cap. 39. Cui uis arcis eclipticae ab Ariete incipientis, obliquam assensionem indagare. Cap. 4O. Cum eclipticae quolibet arcu,aliunde etiam quam ab A riete incipiente, quantum simul aequinoctialis Uendat, in Phaera obliquapraefinire Ex quo etiam an rectesignum,an oblique exoriatur,in eadem aera colligem . CV. I. Quanam ratione inueniemuN, in quanto temporis θα- Cio, unumquodque antegrumsignum tam in re Ea, quam in obliquas haera, nostrum constendat horirentem. Cap. 42. Cui libet re Dasiensiona arcum diaca coasiendentem inuenire. Cap. que . Ex eclipticae oppositorum arcuum obliquis assensionibus iam notiS, eorundem resilas oesiones cognossere. Cap. 44.ibus signorum obliquis cognitis, dierum Π humque quantitates colligere. Cap. S. Ex assension

19쪽

A cuiussissigni astensione obliqua cognita, regionis latitudinem,aliter quam seuperius docuimus,elicere. Cap. O. Eclipticae gradum singulis horis in meridiano cosistentem

Quanam ratione eclipticae poli distantiam a nostro me ridiano possemus indagare. Cap. o. Q gaenam proprie dicatur linea uerticalis, ac quopa Lissum in qualibet eleuatione inueniemus. Cap. 49. Qualiter uerticis Solis distantiam a nostra uerticali linea singulis horis deprehendemus. CV. O Quonam modo stellarum in sphaera positarum uertices singulis horis inueniemus, hoc est, quantum a nostro uerti caeli istant. C Cap. H. Stellae cuiusuis horam, uerticalemque lineam inuenare.

Quidsit Crepusculum: Ptolemaei, atque Strabonis de eius initi ementia: qualiterque eiusdem temporis statium, in

quacunque poli eleuatione, metiemur. Cap. II. Qua ratione de mense, atque eius etiam die ignorare tu in eorum cognitione huius ditiaxashaerae adiumento,peruenireposimus. Cap. 4. Qua ratione Aequatoris Tropicorumque atque Polarisi circulorum locum in caelo oculis nostris licebit contemplari. p. S.

Quid' Planeta attonarium esse,quid dare iam, quid

retrogradum. quid item de Planetarii retrogradatione statione, directione ueteressenserint: inibsque expositus Luca ni locus, itemque m Aristotelis. Denique qua ratione hanc Planeta 7 uariatione, hashaera colligemus. CV. 6. Qua

20쪽

Qua ratione tabulaue eleuationu signorum, hoc est,quantum singulis horis eleuetur Sol supra hori ontem in quoliabet proposito Climate,atque Parasseti licebit calculare, pro lindris, Annulis mathematicis, caeter que horologiortim generibus fabricandis. CV. T.

De primo horologiorum inuentore, atque qua ratione horologium horarum inaequatium, quas planetarum uocant, describemus. CV. J8. Qua ratione aequalium horarum hori ontale horologiupro quacunque eleuatione deformabimus. CV. J9. Qua demum ratione murale quoque aequalium horari; horologium describemus. Cap. 6O.

LIBRO TERTIO DE DOMIBUS CAELESTIBUS.

Praefatio. De duodecim locorum nominibus oe ordine, des qua

tuor Cardinibus primum,m quo omnes conueniant, consti tuendis. Cap. I. Caetera caelestia loca inqui redi ratio , pro Ptolemaei atque Butensententia,obiterq; Manilis locub explicatus. Cap. a.

Eorundem caelestium locorsi designatispro Abrahae Aben O,uel Abem Mobab opanione. CV 3.

Qua ratione eadem caeli loca pro Campani opinione an quirantur. Cap. q. Diuersam aliam aequatarum caelestium Domora ratio

nem ab eodem Campano assignari , iamque ab illa, quam Maternus, Manibu uesequuntur,non differre. Cap. s.