장음표시 사용
81쪽
aspide dubios partus explorent. Quibus iuvantibus Cato milites a serpentibus defendit PsIlli ore venenum ex vulneribus exsugunt et cuius anguis morsus suerit vel gustu noverunt. Duos dies Cato desertum pervagabatur, duos dies terribiliores quam qui vere describerentur. Quantum itaque gaudium miseri perceperint, quum primum leones viderent, quibus Senserint se regionibus periculi plenis evasisse, lacile ab unoquoque intelligetur Septi, quae urbs arenis proxima erat, hiemem degerunt. Caesar interea Graeci relicta Sompeii vestigia premens Sigaeum quoque pervenit. Troiam urbem investigat, sed ruinae ipsae periere Omnia tamen monumenta invenit, vel potius locae ubi celeberrima quaeque facta sint se docendum curat: securus pedi altum aramen vadens paene Hectoris sepulcrum pedibus impositis violasset, quod a poeta haec verba elicit: Sacer et magnus ratum labor, omnia lato Eripis, et populis donas mortalibus aevum. Invidia sacrae, Caesar, ne tangere famae: Nam si quid Latiis sa est promittere Musis, Quantum Smyrnaei durabunt vatis honoris, Venturi me teque legent: harsalia nostra Vivet et a nullo tenebris damnabimur aevo. Caesar sacris factis et imprimis Minerva invocata in Aegyptum vela dat, quae haro lucem praebente in conspectum eius veni, octava nocte, postquam ex Asia solvit rima vero
luce in terram egredi ausus non est, quia incertum erat incolae utrum benevolis animis essent annon Dubiis regnis se credere veritus ratem tellure abstinuit Mox autem foedum in modum Caesar cogniturus erat, Aegyptum sibi propensum esse. Rex enim Ptolemaeus ei caput adversarii tenui tectum velamine dono asserri iussit, maximum atque gratissimum munus fore ratus, quum Caesare absente bellum civile peractum esse significet. Non primo aspectu Caesar a Lucano donum damnasse
dicitur, neque avertisse oculos, credere non ausus quum autem pro certo sciret, id verum esse cui primum fidem vix habuisset, tutum putavit bonum esse socerum lacrimas non sua Sponte prorumpentes effudit et gemitus pectore laeto
expressit. Ipsam autem laetitiae suspicionem evitans exprobrat regi quod sibi facultas adversario parcendi erepta esset. Veniam tamen huius caedis ea lege se daturum esse dicit, ut rex capiti iusta solvat et cineres usos in littore colligat. Quamvis astute et callide Caesar partes lugentis agat, populus eius maerori fidem non habet comitem fletus non invenit, laeta pectora ronte tegunt et hilares nesas cruentum, ubi Caesar dolore simulato luget, spectare audent. Catonem clade ad harsalum accepta reliquias copiarum huc atque illuc sparsas collegisse, et apud Plutarchum legimus, qui eodem loco Catonem se Corcyram contulisse testis est ). Inde in Africam eum traiecisse constat. . Die grosse Maioritat de Republikaner, ita scribit Mommsen ' - te der Pompeiane Wandi sic nach Africa, o allei noch in ehrenhaster und versassungsmassiger ampi ege de Usurpator mo ich War . Eo convenisse Metellum Scipionem, Gnaeum Sextumque ompeios, Labienum, Ahanium, etreium apud
historiarum scriptores unanimo consensu reperimus. Neque Gnaei Pompeii iram caede patris concitam, qua accensu Statim Aegrptum aggredi cuperet, neque unus in littore Aegyp-
82쪽
tiae, celebratum ab historiarum auctoribus memoriae tradita invenimus Ubi autem Lucanus vehementer a Catone increpatos Cilices describit, eosque Ptolemaei munus vocat, historiam sequitur. qua docemur reliquias copiarum eo tralatas et simul lanc ob rem servatas esse sexaginta navibus, quas
rex Aegypti et soror Cleopatra Appiano teste ompeio dono
πατρας τε καὶ του ἀδελφου παιMος- οντος ). Ne milites iterum rebellarent Catonem eos rem militarem aggredi iussisse atque oppida Cyrenaica expugnasse Lucanus tradit, quum lutarchus hanc rem reserens, non Catonem, sed Labienum urbe Phycunte exclusum esses traditi Catonem sero paullo post,
Duo tantum scriptores citineris molesti et laboriosi a Catone per deserta consecti mentionem laciunt Velleius ater-cului refert Catonem copias Pompeianorum auxisse perductis ad eos legionibus, ingenti cum dissicultate itinerum locorumque inopia Plutarchi testimoniis haec confirmantur. Verisimile est lutarchum ex eodem sonte hausisse quo Lucanum, quum multis in rebus congruant, in primis ubi Ps7llos eorumque vitae rationem describunt j. Pro certo autem nihil assirmari potest, quoniam nulla nobis alia litterarum monumenta supersunt, quibus inter se comparatis opinionem probemus. Florus enim, ut hunc unum nominem, nihil de Catone tradit nisi haec: At in Ahica
cum civibus multo atrocius bellum quam in Pharsalia. Hic reliquias partium naufragarum quidam sugae aestus expulerat; nec reliquias diceres, sed integrum bellum ' Nullam vides mentionem sactam itineris per deserta Livium autem hanc rem tractavisse ex Velleio Paterculo apparet, est quem sedulum Livii imitatorem hanc narrationem apud eum legisse suspicor. Catonem Septis accepit, urbs inter duas Syrtes sita, ubi Lucanus eum relinquit, nulla eius mentione dein sacta, neque vim post pugnam apud Thapsum ei allatam commemorans. Caesar ompeium persecutus est et Troiam visit, vel potius rudera urbis illius, cuius etiam parietinae perierant dumetis tectae. Sic Lucanus fingit, exemplum auctorum Secutus, qui Alexandrum Troiam visentem describunt. Cato per deserta iter faciens, lexandri poetam admonuerat huiusque constantiam sitis omniumque laborum patientem, in heroem suum suum translatam esse nemo non facile intelligit. Sic etiam lacubialem oblatam Troiae visendae praetermittere non vult, praesertim quum poetae occasio detur sibi ipsi immortalitatem merito tributam vaticinandi. Dum enim inquit momeri laudes dicuntur, carminaque eius leguntur homines venturi, me quoque noverint Pharsaliamque legent: Pharsalia nostra
Vivet et a nullo tenebris damnabimur aevo 986J. In fine libri non poeta historia duce adhibita Caesarem in Aegyptum sequitur. Legimus eum capite generi sibi allato
haudquaquam commotum esse, Vel potius etiam gaudium percepisse. Contrarium omnes historiarum auctores assirmant. Revera Caesarem commotum esse testes graVe Sunt, neque, ut Lucanus, contendunt eum dolorem simulasse quo laetitiam
occuleret. Etiam Livius, qui a partibus Pompeianis stare solet, tradit Caesarem, quum ei Theodotus caput Pompeii et ann
83쪽
lum obtulisset, offenso animo illacrimasse. Idem Orosius refert Livium sine dubio secutus. Et audiamus Dionem Cassium, quem Livii auctoritate usum esse Verisimile est. ν δ ου Καῖσαρ τὸ ν του ΠομπηIου κεφαλὴν βδων κατεδάκρυσε καὶ κατωλοφυρατο πολIτην σε αυτὶ, καὶ γαμβρον φοι ἀζ ' καὶ
πανθ ο τα ποτε αλλήλοις ανθυπουργήκεσαν ναριθμουμενος,
τοῖς τε αποκτείνασιν - οὐχ iπως ευεργεσIαν τινὰ ὀφεἰ λειν ἔφη. Ἀλλα καὶ επεκαλει καὶ 4κείνην βοσιχῆσαι καὶ εὐθετῆσαι καὶ θαψαι τισὶν ἐκέλευσεν. Plutarchus confirmat Caesarem lacrimas sudisse, quas simulatas ac salsas fuisse Lucano testae accipere fas non est Usus enim verbis inanibus:
Impetus, a Vera longe pietate recessit, nobis fictum Caesaris animum non potuit probare, quum magniloquis his verbis nos decipi non patiamur. Quum ex aliis libris satis constet, Lucanum maximam partem Livium secutum esse, nulla causa esse videtur, cur
hoc non fecisset in hoc libro scribendo, licet nullo distimonio opinio nostra confirmetur. Nam lutarchum Livio sonis
usum esse, in narrandis iis quae cum Lucano congruant, non
satis nobis constat. Sed eo magis mirandum est Lucanum eo usque odio atque studio indulsisse, ut ab auctore suo discedat, qui, etsi minime Caesari favens, tamen dolorem eius atque animi perturbationem salsa fictaque suisse non scripsit. Ubi Lucanus nuntio exprobrat mortem Pompeii, qua caede sibi dicit adversario parcendi acultarem ereptum esse, poeta oratione ironiae plena utitur, quam tamen nos pro Vera accipere iuvat. Nonnulla enim exempla animi magnitudinis Caesar ediderat. Neque apud quemquam scriptorem invenimus populum Caesaris tristitiae credere negasse Pompeianae partis nimium stu-
diosus non verisimilia pro veris probare conatus, plus aequo lectores suspiciosos redit. Propria culpa effecit, ut hac saltem in re severiores quam par sit iudices nos praebeamus.
Iam ad finem operis accedimus, ad librum ultimum, quem
poetae morte praematura abrepto perficere non licuit. Lucanus hoc libro Caesarem res Aegyptiacas constituenum describere voluit, quod propositum aulam non XSecutus est, quia medio in opere ira Neronis oppressus sala succubuit. Rerum tamen primo adventu Caesaris gestarum mentionem facit. Caesari navem egresso hoc sine ullo periculo factum non esse narrat. Inter populum enim dubiae fidei intrepide versari debebat, quum semper periclitaretur ne rebus alienisse immiscentem vulgus a primoribus instigatum perfide occideret, quippe qui in ompeio interficiendo cruenti animi exemplum dedissent Sed Manes generi Caesari prosuerunt. Postquam victor Alexandriam ingressus populi audacter in conspectum venit, suique copiam dedit celante timorem vultu, cupiditatem Alexandri Magni sepulchrum visendi explevit, ubi felix praedo, quo nomine eum posita honorat, quiescit ex ingenti labore, quo maximam orbis terrarum partem sibi subegerat. Rex interea partibus Manium susceptis populi iram sedaverat. Cleopatra aulam regina, sorma superbiens cuique pauci
84쪽
viri resistere possent, elata conscientia , esse aliquid nupisse regi, regis esse sororem λ), Caesarem adiit corrupto custode, ut catenas laxaret quibus portus claudebantur. Ducis animum
mulier sorma confisa delenivit: victor tot gentium blanditiis seminae victus' precibus reginae captus cum Cleopatra insandam noctem exegit no pudori Magni oblitus, tibi Iulia, ha- tres de matre obscoena dedit Pax igitur hoc laedere empta
donis ingentibus confirmata est. Epulis opiparis pacem celebrarunt, quibus luxus nondum Romam tralatus ostenditur '. Caesar, ut noctem colloquiis producat, Anchoreum Isidis vatem interrogat de moribus populi Aegyptiaci deque natura regionis doceri cupiens semper enim inter bella gerenda se de siderum motu cogitavisse dicit, atque de Fastis corrigendis Anchoreus Caesari morem gerens eum de Nilo stagnante edocet, deque fi minis sontibus narrat, quos iam lexandrum Magnum investigare frustra conatus esset Cambyses quoque inexplorato Nilo redire debuerat δὶ quia ιν operam et oleum perdidere, qui
caput Nili quaerere voluerunt', unde proverbium ortum perspicuum est. Talibus securus aures praebens Caesar non sentit, qualis sibi a proditore Pothino pernicies struatur. Is enim Magno perempto iam satis factum esse non arbitratur. Sed patriam ab altero insidiatore liberare cogitanti dii acultatem sceleris perpetrandi
non concesserunt Bruto Caesaris caput servari in satis erat.
Ad chillam socium Pompeianae caedis a servis ferri iubet; convenit inter eos aliquid faciendum esse, de salute patriae
Ovid. Fast. VI 27 de Iunone: Est aliquid nupsisse Iovi, Iovis esse
' clans Athen. I. g. 229. C.' Cl. Herod. III 17. et 23. nempe agitur; nam regina adultera in eo est, ut patriam Romano victori tradat Optimum fore Pothinus ait tumultu subito bellum moliri atque Cleopatram in ipso amplexu Caesaris occidere Caesar ipse occisus hoc praestare poterit, ut nocentibus caede Pompeii populus Romanus ignoscat. Tu parce, inquit morari, Plenum epulis madidumque vino Venerique paratum, Invenies aude, superi' tot vota Catonum Brutorumque tibi tribuent. Achillas suadenti obsequitur. Clam milites armari iubet, quorum maxima pars plebs Latiae a poeta vocatur, quos non puduit servo duci obedire oblitos nominis Romani. Omnia ad bellum parata sunt, sed metuunt ne media nocte tumultus et Ptolemaeum regem trahat visum igitur scelus differre et una iam nox auctori caedis datur. Morae autem milites piget. Prima luce in urbem contendunt. Caesar ipsis moenibus urbis diffsus se in intimam aulam recipit. Quem non Galli bellicosi terruerant, non Romani ipsi cum Pompeio iuncti, nunc servilis manus metu implet. Quocumque se recepit, regem Ptolemaeum semper secum trahit, qui vita sua tutelae ei sit, si periculum ei imminebit. Cogunt tamen res ipsae spem pacis tentare, nuntius mittitur qui roget, quo auctore bellum moveant, quidnam sibi velint. Participes vero seditionis pergunt, arcem ipsam oppugnant navi-bis adhibitis, tela iam in domum cadunt, quorum vi regia
Mirum in modum hic apud Lucanum verbum invenimus, quod a sua via deerrasse paene crediderimus, quum Caesaris
iit An sorte cum eber vero legendum Z
85쪽
virtutem praedicet, quam aestimationem nondum apud poetam repereramus. Caesar tandem e latebris prodit et sortem se defensorem praebet hos aditu gladiis, ignibus alios arcet. Naves incendere conatur, quod tam bene ei succedit ut non tantum naves semustae in aequore mergantur, sed etiam vicina mari aedificia ignis rapiat. Quum ne arcem ipsam ignis comprehenderet timendum esset, Caesar noctis tenebris tectus carinae insiluit, qua avectus periculo imminenti se subtraxit. Auctores seditionis poenas meritas sceleris solvhunt. Othinus eodem modo quo ompeium interficiendum curaverat, intersectus est. Arsinoe filia minor natu tolemaei Auletae, a servo Ganrmede servata, chillam ferro transfixit. Iam secundum quidem Pompeii piaculum iacet tamen Fortunae satis non est dum Caesar ipse ultrice pugione ictus non est, Magnus inultus erit.
In exigua molis spatio inclusum poeta Caesarem ipso periculo reliquit Librum decimum Tucanum non absolvit. Quem ad Inem poeta opus suum perducere in animo uerit incertum est Sunt qui Caesaris caedem metam sibi proposuisse aucanum putent λὶ sunt qui pugnam navalem ad Actium existiment ), quod quidem propositum effecisset, opus maius poeta inchoasset, quam quod eum absolutuIum
probabile esset Denique sunt, qui proelium rapud Philippos poematis futurum suisse finem, arbitrentur. Jὶ
Bruto Cassioque victis libertas vera succubuit res publica
apud Sharsalum labefacta inpud Philippos consecta est Etsi
igitur fieri potest, ut ad huius pugnae descriptionem opus suum extendere poetae in animo fuerit, tamen hoc propositum eum exsecutum esse haud crediderim. Locuples Caesar ipse testis exstitit rerum statim post Pompeii caedem in Aeg7pto actarum, cui autem non temere credendum est, ut mox apparebit. Sibi populum propensum non fuisse ipse narrat, nave enim egrediens clamorem militum audivit, quos rex in oppido praesidii causa reliquerat concursum ad se fieri videt, quod fasces anteferrentur. In hoc omnis multitudo maiestatem regiam minui praedicabat. Non mirum prosecto mobilem populum Alexandrinum principibus suis adhaerentem insestis oculis Caesaris in urbem suam introitum vidisse,
quippe quem iam anno DCLXXXIX U. C. 6 a C. n. in
senatu verba secisse audivissent, ut Aegyptus in formam provinciae redigeretur. Apud Appianum, cum Lucan congruentem, qui dicit Caesarem res cognitione dignas visisse,
legimus' καὶ πρῶτα μD απραγμοσυνην τιναῖα την λιγοτητα των συνοντων πεκρIγετο Φιλοφρονως τε τους ἐντυγχανοντας ἐξεδεχετο. Καὶ την πολιν περιιων του κάλλους ἐθαυμαζε καὶ των φιλοσοφων τινας του πληDυς εστως -οατο θεν αυτῆχαρις τε καὶ δοξα αγαθ ως απραγμονι παρα τοῖς 'Aλεξανδρευ ψ ἐφυετο. Si quid Dioni Cassio credendum est, Caesar non ausus statime nave in terram egredi, aliquamdiu substitit donec capite atque Ρompeii annulo sibi oblatis metum posuit. Idem tradit asces prae Caesare antelatos Alexandrinos moleste tulisse, samque
86쪽
ob causam concursum secisse, quam metuens Caesar in regiam suga se recepit. Dionem autem a Caesare differre, ex sequentibus patet, ubi Caesar optime artem reticendi adhibet. Non omnia narrat quae apud Lucanum, apud Livium in Periocha LXII, Florum, Orosium legimus de seditione exorta Si
omnia haec narravisset, num quae contra ius et fas perpetrasset reticere potuisset Commemorandum suisset, se magnam pecuniae vim coegisse, neque a rebus sacris abstinuisse. Tum eum narrare oportuisset, eas iniurias tumultuum causas suisse, neque tantum amicos regis eos movisse. Sunt autem duo opiniones
de bello Alexandrino exorto. Plutarchus in dicit: τὸν ναυτοθι
πολεμον οἱ μιὲ, ου αναγκαῖον, αλλ' ἔρωτι Κλεωπατρας ἄδοξον
αυτ καὶ κινδυνώθη γενέσθαι λεγουσιν, οι δὲ τους βασιλικούς
Deinde lutarchus hac opinione ductus, Caesar hac saltem in re savisse videtur. Eidem sententiae Livium adhaesisse verisimile est, quandoquidem de insidiis, quas Pothinus molitus est, Orosius loquitur.
Num vero eo iam tempore Caesar rem cum Cleopatra habuerit incertum est; quod tamen nobis a veritate abhorrere non videtur, quum eam seminam procacem et libidinosam, simul etiam περικαλλεστατην γυναικων ἡ τότε τῆς ρας ακμῆ ῆν )ex historia cognoverimus. Hanc igitur rem, dignam quae ab auctore rei amatoriae peritissimo depingatur, imaginationi lectorum relinquimus. Cuius quidem rei studiosis ipse Lucanus luxu domus atque epularum describendo argumentum valde copiosum iam praebuit.
Colloquii, quod poeta Caesarem cum Anchoreo habuisse fini Caes. 48.
149 git, simile exemplum apud Virgilium invenimus. Ut Dido
Troianos atque Aenaeam advenientes benigne et comiter accepit, sic Cleopatra hospitio, et quod etiam pluris est, amoris illecebris Caesarem ut illa de bello Troiano Aenaeam interrogat, ita Caesar de Aegypto eiusque natura et coelo Anchoreum. Caesari ad mensas Cleopatrae accumbenti insidiatum esse constat, licet tempus a Lucano indicatum, incertum sit. Velleius aterculus tantum dicit λὶ ocum venientem eum tentassent aes deinde bello lacessere auderent seqq. ' Suetonius aeque breviter rem attingit ): .cum Ptolemaeo rege, a quo sibi quoque insidias tendi videbat,
bellum sane dissicile gessit, neque loco neque tempore aequo' . Proditionem molitos esse omnes regis amicos, Pothinum, Achi, iam, Theodotum Ganymeden, et Livius et Orosius et Florus narrant. Dio Cassius de his rebis agens recte monet, Caesarem Cleopatra instigante se controversiis Aegyptiacis immiscuisse. Non enim Caesar verum dicit, ubi narrat se quasi sponte et ultro ad ea accessisse ). Apud Dionem legimus nonnulla, quorum apud Lucanum ne verbo quidem mentionem actam invenimus sed quae poeta narrat cum Dione fideliter congruunt exceptis iis quae Lucanus ingenio poetico indulgens de suo addidit, nulla autem ratione fidei historicae nocentia. Cum Floro iterum talis consensus cernitur, ut infitiandum non sit ex eodem sonte ambos sumsisse Dionem Cassium ex Livio hausisse scimus Florum Livium secutum esse constat, iisque probatur quae in erioch CXII legimus: nonne conclu-
87쪽
demus Lucanum, qui cum ambobus congruat, Livii quoque auctoritate usum esse pΙn sequentibus Lucanus cum Caesare quoque consentit, quod
ad summam quidem rei attinet. Achillae copias suisse neque
numero, neque genere hominum, neque usu rei militaris contemnendas apud Caesarem legimus. Vera Lucanus dicit, ubi Achillae milites , Latiam plebem' fuisse resert. Erant Gabiniani milites quod et Florus ipsis verbis confirmat , qui quum iam in consuetudinem Alexandrinae vitae ac licentiae venissent, nomen disciplinamque populi Romani dedidicerant. Hos milites Gabinius, quum contra librorum Sibyllinorum auctoritatem regem Ρlolemaeum Auletem restituisset, MCIC . c., b a C. n. bello consecto apud regem reliquerat ). Inveteraverant omnes compluribus Alexandriae bellis usum igitur rei militaris habebant Iis copiis fisus Achillas Caesarem in arce oppugnavit Occuparat enim urbem totam praeter eam partem, quam Caesar cum militibus tenebat; nam is dispositis per vias cohortibus impetum Achillae sustinuit Simul ad portum est pugnatum idque tanta contentione quanta pugnari opus fuit,
quum ille celerem in ea re victoriam, hi salutem suam consistere viderent ). Sed Caesar naves etiam eas, quae in navalibus subductae erant, incendit et confestim ad harum insulam portui Alexandriae obiectam, quam occupaverat, Se recepit. Reliquis quoque oppidi partibus acerrime pugnatum esse Caesar auctor est, idemque narrat filiam minorem natu tolemaei Arsinoen Vacuam possessionem regni sperantem, ad Achillam sese ex regia montulisse ranaque bellum administrare 3 Cas Dio XXXIX I. Cie. Ad Att. Ι 10. Puteolis magnus est
rumor Ptolemaeum esse in regno.
' . . III 111. coepisse Achillas postea interfectus esse per eunuchum Gan7- meden in libro de Bello Alexandrino narratur, quum Pothinum, qui sese partibus Caesaris studiosum simularet, sed ad Achillam nuntios mitteret eumque cohortaretur ne negotio desisteret, neve animo deficeret, indicatis deprehensisque internuntiis a Caesare interfectum esse, ipse in libri de Bello Civili fine tradat.
Caesarem vix periculo ex tumultu orto evasisse, inter reliquos auctorem constat, eodemque modo quo Lucanus, omnes hoc
reserunt Orosius fideliter etiam cum Dione congruit, lagam periculi plenam suisse. Livium hic quoque lutarcho materiam praebuisse improbabile mox est, quandoquidem cum Orosio
Plutarchus omnino consentit Quoniam vidimus quae Livius scripsit de rebus a Lucano in harsalia traditis, et quia comparavimus ea, quae sive per sedulos sectatores atque imitatores eius, sive per compilatores Orosium et Florum aetatem tulerunt, cum iis quae Lucanus memoriae prodidit, nemo nobis non facile concedet, mirum in modum Lucanum cum Livio vel cum descriptoribus eius congruere Non nimium audax igitur coniectura videbitur, quam saepius iam protulimus, Lucanum per totum poema Livio auctore rasum isse, dicet fieri possit, quemadmodum nonnumquam indicavimus ut etiam his atque illic Caesaris Commentarios inspexerit. Sed, ut iam identidem dicta repetam. verisimillimum puto, has quoque partes ex Livio haustas essse, qui in historiis componendis Caesaris Commentariis sine dubio usus est. Hoc tantum nobis denuo indicandum est ex reliquiis Livianis, ex Orosio, ex Dione, ex Floro nullo modo colligi potest quo iure Livius ab Augusto Pompeianus vocatus sit. Minime igitur hoc negligendum puto, eum ad eo principe Pompeianum appellatum esse, qui pietate ductus, certe non ab omni ira atque
88쪽
studio liberum iudicium tulerit. Fieri potest, ut Livius in opere condendo manifestius ostenderit se a Pompeii partibus stare, sed quatenus Livium ex exiguis reliquiis de Bello Civili nobis
traditis novimus, diiudicari non potest, utrum nimium indulgens partibus ompeianis, respersonasque his adversas, Satis integro aequoque animo tractaverit annon La Lucano autem vehementer improbandum arbitror quod, quotiescunque fieri potuit, Caesaris famae nocuit gloriamque eius obtrectavit oratione usus acerba atque impetuosa, manifesto odio atque ira abreptus. Accedit quod poeta nonnumquam a veritate recessit, quum id agat, ut heroem suum laudibus saepe immeritis efferat. Sed haec vitia Lucani gloriae non ossiciunt. Tanta enim vivere poetica, tanto nitore atque elegantia harsalia se commendat, ut iustae ei laudes et honores numquam defutura sint.
CORRIGENDA.p. I. pro Saleio Basso, lege Caesio Basso. p. 24 in annot ut Neronem odisset uerit, delendum fuerit. p. 35. enigsten heine blutigeniorbeerens, lege: Wenigstens Lorbeeren.
p. 37. ann prima intuentes Obtuta lege obtutu. p. 50. συ τολμας, lege ' τολικῶς. p. 66. in ann. rarium, lege aerarium. p. 80. pro Luc. IV. 102, lege: 02. p. 89 in annot dans de harrangues, lege les'. p. 92. cum hae narrationem, lege narratione.
90쪽
Florus III. 21 14 ex Lueano II. 124 125 hausit.
Neque Quintilianus, neque Petronius de Lucano iudicium tulit, ab ira atque studio remotum.
Meanum initio libri primi in Neroni blandiendo ironia usum esse, salso v. d. inet Edit Vergil. L 210. et Jules 'Argis Athenia de Verdun g. 49 contendunt. IV. Lucanum Pharsaliam extendere voluisse ad pugnae Philippensis descriptionem maxima probabilitate dici potest.
Legendum est εἴ γ' ἐνενόησας. Id. Acharn. 33. φησὶν δ' ἶνα ι πολλῶν ἀγαθων Mιος μῖν Ο ποιητης. Pro αξιος lege Θιος.