장음표시 사용
51쪽
ausa Fortuna est; quasi de industria prospera eius adversis r diarentur . Antonium in Illyrico in adversariorum potestatem
devenisse. Suetonius λὶ et Appianus ' paucis tantum attingunt. Florus plura dat mitur, quum narrat navem, quae deprehensa est, unam ex Basili navibus suisse. Dolabella enim et Antonius a Caesare missi sunt, qui mare Hadriaticum a Pompeio defenderent. Marcus Octavius et Scribonius Libo, legati Pompeiani Antonium classe incluserant, cui a continente Iliryico Lucium Minucium Basilum Dolabella auxilio misit. Quae
omnia Lucanus ordine narravit, quum quidem inceptum successu caruisse Antoniumque cladem accepisse, non tradiderit.
Omnes vires enim poeta in depingendo Vultei laeto intendit;
cuius virtuti poeta monumentum aere perennius exegit, cuiusque nomen Florus recordatur, sed, ut iam diximus, eum praefuisse
uni ex navibus Basili tradens. Memorandum tamen posteris exitum dedisse ab eo dicitur. Vix mille iuvenum Opitergi, norum manus circumfusi undique excercitus per totum diem tela sustinuit; et quum exitum Τ virtus non haberet, tamen, ne in deditionem veniret, hortante Vulteio tribuno, mutuis ictibus in se concurrit.
Apud Livium Ρerioch CX eundem ordinem servatum, quem apud Lucanum, videmus. Is enim post Massiliam captam bellumque in Hispania consectum, C. Antonii Caesaris legati mentionem facit tradit eum male adversus Pompeianos in Illyrico
rebus gestis captum esse. Narrantur eadem, quae Lucanus
refert. Opiterginos socios navales, ab hostilibus navibus inclusos, potius quam in potestatem hostibus pervenirent, interi Caes. 36. B. C. II. 47. DA .exemplum fortasse pro .exitum' legendum ξ
se concurrentes semetipsos interfecisse. Basilus cuius nomen
apud Livium non reperimus, ab Orosio quidem et Floro nominatur. Idem Florus narrat quod Lucanus, duas naves effugisse, quum unam quae Opiterginos serebat, quaeque in vadis haesit, dilentio non praetermittit. animadvertendum autem est, Lucanum hac in re sontem Floro fortasse suisse. Quae enim Florus scripsit: i, missae quoque a Basilo in auxilium eius rates, quales inopia navium secerant, nova Pompeianorum arte Cilicum actis sub mari funibus, captae quasi per indaginem'', ficta esse videntur ex Lucani versibus 99 seqq. At ompeianus fraudes innectere ponto Antiqua parat arte Cilix, passusque Vacare Summa freti, medio suspendit vincula ponto, Et laxas fluitare sinit religatque catenas Rupis ad Illyricae scopulis. Nec prima, neque ille Quae sequitur, tardata ratis sed tertia moles Haesit, et ad cautes adducto lane secuta est. Orosius pluribus de lac aes disserit, monnullaque ducum nomina refert, quae apud alios non inveniuntur, quorum Appianus in et Florusinortensium et Dolabellam nominant. Lucanum non tradidisse Antonium cladem accepisse, iam supra monuimus. Vidimus eum Vulteii actum memorabile vividis coloribus depinxisse atque hoc ardore poetico ortasse
adductum eum ab historia enarranda avocatum esse Suspicamur. Fortasse poetae in animo erat, poema inchoatum quidem, sed non persectum, consecta hac quoque parte ad finem perducere, quod quominus exsequeretur morte praematura prohibitus est.
Dio Cassius, licet pauca tantum de rebus in Illyrico gestisum. 61.
52쪽
reserat, cum Livio et Lucano omnino consentit, neque dubitari opus est, eum Livii auctoritate hic quoque usum esse. Hoc igitur nobis persuasum est, et Dionem et Lucanum ex eodem sonte, i. e. e Livio, hausisse. Miserandum est locupletissimum, licet non semper fide dignissimum belli civilis auctorem nullo verbo harum ab Antonio rerum gestarum mentionem fecisse. Ex ipsis autem Commentariis comprobari potest, haec omnia a Caesare non omissa SSe, sed per iniuriam temporis evanuisse Caesar enim saepius in Commentariis has res gestas obiter significat, ut quae a se iam supra descriptae sint. Deinde a Scholiasta in Luc. IV. 102 eadem reseruntur, quae apud historicos de Basilo et Antonio narrantur, auctorem autem non Caesarem sed Iulium Celsum nominat. Medii aevi tempore homines in eo errore versabantur, ut omnes Commentarii, non a Caesare, sed a Iulio Celso scripti essent arbitrarentur. Verisimile igitur est, eum qui in Lucanum Scholia conscripserit, ubi Iulii Celsi testimonium asserat, Caesarem ante oculos habuisse. Quod hac quoque in re actum esse facile credimus.
Bellum in frica gestum in ultima libri parte tractatur. Curionem a Caesare in Siciliam, deinde in Africam missum esse iam vidimus Eum in antiquae Carthaginis agro consedisse ipse Caesar narrat ), quum dicit Curionem ad eum locum adpulsum esse, qui Anquilaria appellatur. Is locus dicitur a Lucano vicinus suisse Antaei sepulchro, antiqui Libyae regis, quod tamen Gabinius apud Strabonem y prope Tingi posuit:
quum Lucano teste prope Uticam situm esset amabius, Mi Caes. B. C. II. 23.' Strabo Geogr. XVII. 3.gis opinor cavillatus, quam vere iudicans, poetam putat huc Sedem Antaei transposuisse, ut hanc illius regis et Herculis sabulam venderet.
Attius Varus tunc hicam obtinebat, quam ab Aelio Tuberone defendere debebat. Iam Cicero in Ligariana Varum sibi
imperium et fasces adsumpsisse dicit ). Varus in fricam non omissus' erat, ut Lucanus perhibet, sed eo sugerat. Imperium pro Q. Ligario, qui negarat, susceperat. Tum Q. Ligarius a Varo iussus est Tuberonem ab Africa arcere, quae res cauSasortasse suit, cur filius Tuberonis, post Caesaris victoriam ad Thapsum eum perduellionis accusaret. Curionem non solum hostem Varum, sed etiam inimicum Iubam, regem Numidarum, in Africa reperisse Lucanus recte
indicat. Anno enim DCCII U. C. 50. a. C. n. Curio praeterrogationes de intercalando, viariam, alimentariam, legem promulgavit, qua regnum Iubae publicaretur Is implacabili Curionis odio adductus, perniciem adversario moliebatur memor illius doloris, hoc bellum fructum regni retenti esse putabat. Hunc adversarium Curio metuebat, idque iure, ut dein apparuit Iuba Caesaris amicum in insidias inducit quae deinde facta sunt verissime narravit. Curio sortiter pugnans cadit in Strage suorum. Poeta eum laude ob sortitudinem debita non privat, .et Caesaris amicus atque propugnator eius partium suerit. manc morum Curionis descriptionem inter crebros pub
j L . LI. , arripuit imperium ' VII. 22. Varus imperium se habere dicebat, fascea certe habebat. Caes. B. C. ΙΙ. 25. Incertum est num et alias rogationes Cutis promulgaverit, ut di mann suspicatur, quia verba Coelii Cic. addam. VIII. 11. .Curio ceteras
suas abiecit actiones', etiam in tres promulgationes, qua nominavimus, cadere videntur.
53쪽
cherrimos versus poematis, et ob veritatem historicam et ob pulchritudinem, poeta insigni dignam puto. His versibus specimen denuo datur, eum, qui Vere poeta vocetur, argumentum, ex historia petitum, poetice tractare posse, licet nullare de historicae noceat. Curionem et Livius et Florus et Orosius eodem modo quo Lucanus recordantur. Primum Livium audiamus: i, C. Curio, legatus Caesaris in Africa, cum prospere adversus Varum, Pompeianarum partium ducem, pugnasset a Iuba rege Mauritaniae cum exercitu caesus est' Florus . Curio ad recipiendam provinciam hicam missus, pulso sugatoque Varo iam superbus, subitum Iubae regis adventum equitatumque Maurorum sustinere non potuit Patebat victo fuga in), sed pudor suasit, ut amissa sua temeritate exercitum morte sequeretur . Orosius: . Curio ex Sicilia in Africam cum exercitu transgressus est, quem Iuba rex continuo exceptum cum omnibus copiis trucidavit'. Quibus inter se comparatis, consensus negari non poteSt. Non tamen iusta causa est, cur pro certo perhibeamus, Lucanum Livium ante oculos habuisse, nisi quod inter Lucanum et Dionem Cassium, de hac re scribentem, pro maxima parte consensus intercederet, unde utrumque alvii auctoritatem
secutum esse suspicari licet Paene ipsis verbis interdum poeta cum historiarum scriptore congruit, quem Livio usum esse de his rebus disserentem, iterum monere opus esse non arbitramur.
Nullum tamen Dio Cassius iudicium de Curione secit, quemadmodum Lucanus, qui mores laudans viri egregii, se et inimici virtutes ostendit aestimare posse. laus vero Curioni
i Euseb. . Curio in Africa, pudore amissi exercitus, maluit mori, quam
tributa, talis habenda est, qualis non ab amico daretur, quia eum non elicem praedicat pro patria morientem, sed potius misericordia errorum movetur. Proinde eo Acilius coniicimus, Lucanum ex scriptore sumsisse, qui partibus Caesaris non laveret, neque igitur eum ex Caesare ipso petiisse, quocum et Dio quidem et Lucanus consentiunt, nisi verisimile esset, poetam hunc libri finem de suo addidisse, neque hanc quoque laudem, infelici viro tributam, ex auctore quodam hausisse Nostram autem opinionem, non Caesarem, sed Livium ei sontem fuisse, et hoc tuetur, Dionem et Lucanum paucissimis tantum de Attio Varo egisse quem Caesar copiose de eo reserat, verisimile est eos Caesarem secutos pluribus d scripturos suisse res contra Varum gestas. tiam Florum et Orosium, cum Livii eriocha CX consentientes, hanc rem obiter attigisse videmus. Appianus, cuius descriptio vivida atque animata nos in suspicionem inducit, eum Asinii Pollionis opus inspexisse, vel potius
sedulo eodem usum esse, nimium a Dione atque Lucano discrepat, quam ut putemus eum ex Livio sumsisse Appianum saepius etiam Asinium Pollionem secutum esse ea quoque nos docent, quae de Caesare Rubiconem transeunte resert Fortasse Asinius
Pollio in historiis suis inprimis de iis rebus egerat, quibus
ipse praesens affuerat, eaque ortasse causa habenda est, cur
Appianus bellum cum Ahanio et Petreio leviter tantum attingat, deque Varone devicto omnino taceat, a quibus rebus gestis Asinius Pollio afuisset, quasque ideo obiter tantum descripsisset.
54쪽
Nulla praeterea mentione facta, neque Massiliae captae,
neque belli Hispaniensis finiti, liber quintus nos in pirum
traducit, qua in regione Pompeius cum senatoribus trepidatione aliquantulum remissa Mare Superum enim ab instanti victore eos diremit), se ex timore collegerunt. In castra ompeii nos inducit, licet poeta sedem peregrinam ac sordidam, qua Romani proceres accepti sint, nomine castrorum vix dignam habeat. Consul L. Cornelius Lentulus Crus patres in consilium convocatos adhortatus est, ut ompeium ducem cunctis praeesse iubeant. νNostrum enim inquit exhausto anno ius clauditur: vestrum, patres, est, ius ducis eligendi. Non Romae tantum senatus estis; ubicunque decernitis, illic ius habetis, nam ordo senatorius, Sol mutato nunquam iura sua perdidit.' Laeto clamore senatores ompeii nomen exceperunt patriaeque, et suum satum Magno commiserunt.
Tunc honores in reges et populos decreverunt Rhodus donis exornata est; hocis, propter coloniam Massiliam, quae Caesari restiterat, laudatur Libya auctore senatu iubetur Iubae parare; tolemaeo diadema permissum est, quo puer ius vitae ac necis simul accepit, quo iure, postea abusus, sorori regnum et nesas Caesari eripuit, quoniam hoc ense sibi commisso ompeium occidere ausus est. Quasi iustus senatus, patres decernunt quae sibi decernenda esse videntur, ne quando senatum rei publicae atque ossicio defuisse iure iis exprobretur. Non omnibus victoria in Ilirrico reportata animum reddiderat.
Appius Claudius proconsul in provincia Achaia , metuit in ancipites belli eventus descendere' oraculum Delphicum, per
multos annos obductum, consulere ei in animo est, ut a diis edoctus finem rerum cognoscat Lucanus regione descripta dolorem testatus est, quod oraculum sileret postquam reges Ve- tuerint superos loqui, quibus verbis, Scholiasta teste, Neronem tangit, cui petenti oraculum numen responderat: ιν ego parricidis non respondeo'. Hoc dicto confusus oraculum consuli
vetuit, ne quis imperatorum inquireret satum, et iis insidiaretur, aut ipsius Neronis ne quis inquireret satum ). thia vero Appio dissuadet oraculum consulere satis ei sit, arcana sati per carmina Sibyllae cognoscere. Tandem ythia Appio instanti edit, quamquam pavida adyti penetrale
intrans Mente concussa, Spumea rabie per vesana Ora emuente tandem voces Virgo prosert.
Effugis ingentes, tanti discriminis expers Bellorum, O Romane, minas solusque quietem Euboici vasta lateris convalle tenebis. quibus verbis ancipitibus, ut iusto oraculo scilicet par est, Appius coniicit, se τῆς κοίλης Ευβοἱας imperatorem fore. Nihilominus fallitur ante pugnam harsalicam morbo consumptus, praedictum a deo locum sepultura in insula Euhoea possedit, quam igitur etsi mortuus re vera , tenebat '. Caesarem remeantem domitis Hispaniis, victrices aquilas in allium orbem ducentem, poeta historia Appii enarrata describit.
Militibus tamen Caesarem diffsum esse Lucanus narrat, neque in ullo discrimine magis expertum esse, se non e stabili culmine omnia despicere se autem ιν per extentum lanem ire',
ut Horatius dicit j. Milites enim moleste serentes bellum civile trahi, queruntur
55쪽
Caesari satis erit, si Roma ei parum Acerbius etiam serunt sibi aevum bellis consumendum esse, quum virtus ingrato meritorum iudice perit: Nam quicquid gerunt, fortuna vocatur. Nos satum sciat esse suum. Ticet omne deorum Obsequium speres irato milite, Caesar,
Quem ducem eiusmodi militum desectio terrere non potuit pNon autem Caesarem, qui tumultu non iam sedato in medios milites se consert Stat intrepidus vultu et meruit timeri, ipse vero moi timens verbis audacibus milites vehementer increpat: iubet eos sugere, quoniam Caesar alios milites inveniet ato reddet Fortuna viros, quot tela vacabunt.' an milites momenta ulla sibi dedisse putent, comtemptus plenus rogat, quibus cumulum comtemptionis addit, quum eos nomine usitato commilitonum non alloquatur i, Quirites vero vocet. Bis ipsis verbis milites, honore militari violato, se ducis existimationem perdidisse sentiunt veniam precantur qua Impetrata in gratiam a Caesare recipiuntur auctoribus desectionis punitis. Caesar milites Brundisium petere iubet intra decem dierum
spatium cunctasque naves ad oram Dalmatiae oppositam convenire. Ipse autem nullo exercitu comitante Romam contendit, .iam doctam togae servire . Dictator fit populo precanti morem gerens. Suffragia vero ritu non habentur, de coelo non servatur: nam tonat augure surdo et laetae aves iurantur bubone sinistro. Quibus peractis, potestate Romae confirmata Brundisium versus milites secutus est. Invenit undas ventis brumalibus clausas et autos hiberno tempore pavidos Tempora belli tamen exisse in segnes moras ei turpe visum, quare vela dare decer-
nit, quamquam aequor tutissimum cursum praebere non videbatur. Rates igitur solvuntur terra vero relicta aurae sedantur, aequora lenta iacent coelo languente. Pulcherrimis
versibus egregio poeta dignis Lucanus tranquillitatem et maris quietem describit. Sub diem venti oriebantur, quibus rates
raptae mox ad Graeciam appulsae Sunt.
Sed Caesari satis copiarum non erat, quibus Pompeio bellum inferret Marcus Antonius in Italia copiis iam deficientibus praeerat; frustra eum Caesar desideravit, cuius adventus in diem dilatus amplius exspectari non iam potuit. Caesar ipse
impatiens morae per caecas tenebras se mari credere ausus est, sperans fore ut fiuctus, classi etiam verendos, exigua carina
superaret. Ε tentoriis igitur egressus, clam commilitonibus carina quaesita nautam e somno excitat, qui se in Italiam vehat. Invitus is Caesari morem gerit vela ventis permittit, licet tempestas oriatur. Nam Caesar, confisus sibi
omnia pericula cessura, nautam minacem pontem spernere
iubet, puppi ipse serens Caesarem onus suum a fluctuum videsendet. Spes tamen Caesarem sesellit. Immemor Graecorum proverbii:
οἱ του λυχνου χρειαν ἔχοντες, λαιον επιχεου Π, naVem impa
rem undis adhibuerat vis fluctuum tempestate aucta carinam
repulit atque littori impegit:
Pariter tot regna, tot urbes, Fortunamque suam, tacta tellure recepit. Non tam remeans quam castra relinquens, comites Caesar sesellit. Duo audaciam obiiciunt atque temeritatem reprehendunt. Quonam eum virtus temeraria pepulerit quaerunt. Quid tantopere numina tendanda sunt Num dii eum servassent, si non rectorem orbis, dominum rerum, sed infelicem naufragum eum esse voluissent p
56쪽
Audaci incepto opus non fuerat. Antonius enim mox cum classe diu exspectata aderat. Frustra Lissum adpellere conatum Nymphaeum exceperat. Pompeius timore perculsus armis Caesaris undique collatis, uxorem Comeliam tutam praestare decrevit eamque procul a
belli strepitu in Lesbo occulere. Sic Pompeium amor Corneliae dubium et ad proelium trepidum reddidit. Vix ab uxore seiungi se passus est ij et nulla sui tam moesta dies vitam per omnem''. mor tamen vetuit ne belli malis opprimeretur. Iurat Cornelia, se marito fidelem mansuram, ne sunus quidem amores mutuo rupturum. Hoc extremum precatur, ne littora Lesbipetat: nam apud uxorem Pompeium maritum prius omnium
Num mirum, Pompeio dormienti imaginem uxoris visam, somnum turbasse Pulcherrimis versibus Lucanus Pompeii
desiderium depinxit, elegantia e nitore Ovidio non indignis. Halcyonis desiderium a Sulmonensi poeta depictum compone cum Pompeii querelis a Lucano descriptis vix diiudicare possis, uter pulchrius atque elegantius amantium sensus et dolores aperuerit.
Pompeius cum senatoribus in Epiro tendebat. Ubi eastra habuerit Lucanus non dicit, neque descriptionem locorum dat. Non omnes autem, qui ducem comitati sunt, ei usui suere.
Multi quidem et sortes et periti milites Hispaniensi bello consecto in Epirum conveniebant, ut armis Pompeii sese addicerent Sed magnus quoque numerus optimalum ompeium secuti Lentulum et Lucium Domitium arrogantia atque insolentia suai Metam. XI 470 174.
magnopere prohibebant, quominus disciplinam militarem excercerent militesque in ossicio continerent, quos exempla imiemperantiae videntes, modum excedere non puduit Pompeius sortiter agere nequibat haesitatione ipse a via aberrabat; so tibus viris invidens, ut Catoni, necessarias vires ab ope serenda
arcebat. Lucanus nos in castra introducit, quum Lentulus consul senatoribus convocatis persuadet, ut Pompeium ducem cunctarum copiarum creent. Mensis Ianuarius mox aderit; consulibus igitur magistratu se abdicandum erat alius consulatum auspicari, vel potius summum imperium suscipere debebat. Hanc Lentuli orationem aliunde non novimus. adem Vero principia in oratione inventutur, a Pompeio habita ad senatores et equites et milites, ab Appiano memoriae tradita. Ex iis quoque verbis opinio colligitur, senatores apud Ompeium congregatos, iustum senatum haberi oportere apud Caesarem etiam legimus summam belli rerumque omnium Pompeio ιν de consilii sententia permissam esse' ). Num omnia dona, a Senatu ompeiano urbibus et regibus data, revera eo tempore tributa sint, in medio relinquere debemus. Hoc etenim scimus, senatum anxium suisse ne decreta irrita fierent optime enim sciebant, se sacere, quod sibi permissum
App. B. C. II 50. Saul de rares exception ii sint range les ha-rangues d'Appien, dans la classe des mensonges autorises par te lola dugenre historique checles anciens'. fgger Examen Crit de hist. d'Aug.
clanser autem Schπeighauser Merc. g. 78. ger n. 259. Quanto leur caractere historique, nous voverons qu'Αppien est, aveo Tite Live, elui des annalistes de Pantiquite, qui semblemoi scivi de plus rhs, dans des harangues le texies authentiques'.
Denique vide Whnne Cap. VIII. g. 127.
57쪽
vo Thessaloni sic die rethunderi, nichi ei erisus 300Mit tedem bestandosondem ei dies die uralte Normalaahi
Mirari non oportet nonnullos quadam sollicitudine molos, sutura animo haudquaquam tranquillo prospexisse. Quorum omnium poeta Appium, proconsulem Achaiae, exemplum prinsert. um iam non laetum clade Illyrica a Caesare accepta per oraculum Delphicum eventum gravissimi motus explorare cupivisse responsumque accepisse . nihil ad te, Romane, hoc bellum Euboeae Coela obtinebis,' etiam Valerius Maximus
Apud Orosium, fideliter cum Lucano congruentem, legimus quo modo Appius Claudius Oraculum Delphicum adeat Orosius oraculi Pythici fidem abolitam esse dicit, quod Lucanus his indicat: oraculum quod reges vetuere loqui.' Refert Orosius et vatem ab Appio Claudio adactam esse in specum descendere, atque de bello consulenti respondisse .Nihil ad te hoc Romanesqq. ' Audimus eadem verba, quae Lucanus tribus versibus comprehendit. In praeteritu nobis attingere libet Orosium rem acu non tetigisse, ubi suspicetur, fidem oraculi abolitam suisse, quia comtempta esset i, Quare, inquit contempta, nisi quia vel salsa, vel vana, vel dubial Ham supra vidimus, Neronem causum suisse oraculi silentii, qui deum consuli
Apud Valerium Maximum eandem narrationem nos legere supra iam verbo indicavimus. Eodem sonte est usus, quo Orosius, neque dubitari opus est, quin uterque ex Livio hauserit, quandoquidem Valerium Maximum sedulo Livium secutum esse satis constat. Cum Floro saepissime Valerius Maximus congruit, e quibus locis, cum nonnullis Appiani collatis, concludere licet, tres illos scriptores saepe ex Livio sua hausisse.
Etiamsi nihil de hae re Livii erioch CX continet, hanc libri quinti partem non temere coniicimus Lucanum a Livio
mutuatum esse, quia prorsus cum manifestis Livii imitat ribus congruit.
Quis tandem ille Appius Claudius fuerit nescimus. Fortasse intelligendus est Appius Claudius Pulcher, consul anno DCCI. O. 53 a C. n. Bruti socer, qui a Q. Hortensio et Bruto anno DCCIV U. C., quum e Cilicia provincia redux et ambitus et maiestatis a Dolabella esset accusatus, defensus est. Frater igitur esset P. Clodii Ciceronis inimici, ad quem is, qui eius collega in auguratu erat, tertium librum pistolarum ad Famil.
scripsit Eum Cicero in Disput Tusc. νεκρομιαντειαν exercuisse
tradit ). Alii vero, ut rellius, ex Sulpicio, vetere Lucani interprete, intelligi volunt eum, qui ad Ciceronem de augurali disciplina scripserat ). Quaestio quisnam ille fuerit, plane
igitur incerta adhuc semperque, nisi allor, manebit. Caesari ex Hispania in Italiam remeanti inexpectatum periculum inpendere, legionibus moleste serentibus dissicultates itinerum et labores, inter omnes historicos constat. Unum apud Caesarem ipsum non reperitur. Bis autem tumultuatos esse milites in Caesaris historia invenimus, quas seditiones Lucanus confudit. Utri
58쪽
usque Suetonius mentionem secit ) i, Nonam legionem apud Placentiam, quamquam in armis adhuc ompeius esset, totam cum ignominia missam secit aegreque post multas et supplices preces, nec nisi exacta de sontibus poena restituit decumanus autem Romae, cum ingentibus minis summoque etiam urbis periculo missionem et praemia flagitantes, ardente in Africa bello neque adire cunctatus est, quamquam deterrentibus amicis neque dimittere sed una voce, qua Quirites eos pro militibus appellarat, nam facile circumegit et exit, ut ei milites
esse confestim responderint, et quamvis recusantem, ultro in
Ahicam sint consecuti' Quibus iam statim Lucanum duas
seditiones permiscuisse, videmus, quod consulto fortasse secit, ne occasionem datam praetermitteret ostendendi mentis praesentiam Caesaris iterumque de eadem re ne loqueretur Cuius vitii, Sive consulto sive Jer errorem commissi, poetae facile iblicentiam Ioeticam veniam damus, quoniam meditio ante
bellum africanum orta, quod ad summam rei attinet, et ob militum postulata et ob finem, cum hac narrationem optime quadrare videtur, licet ob tempus ipsum, prior seditio potius
intelligenda esse videatur. Neque Livius, neque Florus, neque Orosius ullam mentionem eorum laciunt, quae a Lucano traduntur de militibus seditiosis. Gravius Lucanus veritatem offendit, ubi Caesarem narrat statim ex ispania Romam contendisse. Hunc enim i pania in victoris potestatem redacta ad Massiliam revertisse, constat quae urbs a legatis suis nondum expugnata esset. Quid urbe factum sit iam supra monuimus. Quae Romae acta sunt Lucanus diligenter, simul autem cupidius et studiosius, descripsit. Caesar quadraginta dies Romae mansit eum semetipsum dictatorem fecisse Lucanus monet sed undecim diebus post, se cum Publio Servilio consulem a populo creari iussit λὶ Plutarchus manifesto errans dicit δ): ιν αἱρεθεὶς δε δικτάτωρ πο τῆς βουλῆς φυγάδας τε κατήγαγεν . Caesar enim ipse scripsit, Massiliae ad se legem de dictatore latam esse, seseque dictatorem dictum a M. Lepido cognovisse δ). Hoc ipsum autem contra legem a praetore factum est. Consul enim dictatorem dicere poterat, senatus consulto facto, lege igitur curiata Cicero scribit ad Atticum )νBapiemur aut absentes vexabimur vel ut consules roget praetor vel dictatorem dicat, quorum neutrum ius est.' Populum dictatorem dicere nefas est, quod quidem semel factum est, post pugnam ad lacum Trasumenum consule absente ab exercitu prodictatore dictus est, quod Livio auctore, numquam antea
factum est.. C. Caesar in Graeciam traiecit'. His paucis Livius, res Romae et ad Brundisium gestas praetermittens, ad bellum in Graecia gestum transit. Neque plura Florus dat: sed iam debitum par Fortuna flagitante sedem bello ompeius piron elegerat, nec
Caesar morabatur. )Iam semel atque iterum notavimus Caesarem ea, quae ut memoria excederent, sua interesset, prudenter reticuisse.
Sic ea quoque in Commentariis silentio praeterit, quae redux ex Hispania, antequam in Graeciam traiecit, Romae peregit. i Di Iul. 69.
3 Caes. ΠΙ Ι. Is enim erat annus, quo per leges ei consulem fieri liceret Quasi quidquam Caesaris referret, an leges violaret necnel 3 Caes. 37.
Sio O. Jah pro . moratur'', quod legi solet.
59쪽
Ιam vidimus, eum moribus patriis comtemptis atque ludibrio habitis omnia arbitratu atque voluntate sua ordinasse et administrasse. Quae apud Caesarem desiderantur, apud Dionem atque Appianum leguntur, qui nulla causa adducebantur, cur ea reticerent, a quibus et iam ea confirmantur, quae Caesar narrat sibi laudabilia, ea volo, quae egit ad eos sublevandos, qui aere alieno obruti essent. Breviter haec omnia, praesertim ea, quae Caesar reticuit, Lucanus tradit, brevius, quam ut inde colligamus, eum Livium secutum esse, cuius vestigia ex omni probabilitate Dio pressit, quocum poeta consentit. Haec enim omnia, quae de Caesare Romae res ordinante, scripserunt, certe ex auctore Caesari studioso petita non sunt. Neque, opinor, Lucanus res benevolo animo depinxit. Breviter institutis Caesaris memoratis Lucanus ad rem magis aptam, cui vires poeticas adhibeat, transit. Notissimum enim conatum Maris Superi cymba transeundi, dico Brundisii milites praemissos reperit, quos inde in Graeciam traiecit. Caesar dissicultates a Lucano traditas, non commemorat Plutarchus vero dicit theum altum petiisse χειμωνος ἐντροπαῖς τος quod quidem Appianus assirmat ): ιειμερίοι δε ἔσαν τροπαὶ καὶ τὸ
πνευμα ακοντα καὶ ἀσχάλλοντα κατεκωλυε μεχρὶ και τὴν πρωτην τού ἔτους μέραν ἐν Βρεντεσίν λατρῖψαι Plane eadePlutarchus in Pompeii ita tradit ).
Primo iam loco nos ponere opus est, Lucanum in describendis Caeraris rebus gestis Italia relicta summa negligentia usum esse. Qua re ne offendamur, nos meminisse in primis oportet, quod iam supra diximus, maximum discrimen inter historiarum Caes. 37. DB C. II 54. ' Pomp. 65.
scriptorem esse et poetam, neque ab utroque eadem postularisas esse. Ne vitio tamen Lucano vertatur, quod errores suos nobis probare conatus sit, sed potius quod interdum prorsus
nihil det. Quia tamen ipsi poemati non nocuit, poetae
Caesar tandem in Graeciam cum parte copiarum pervenit: partem vero alteram deficientibus navibus in Italia reliquerat. Exspectanti, morae impatienti in animo suisse constat, cymba Mare Hadriaticum traiicere.' Caesar ipse narrat: θΕrat e tempore Brudisti Antonius Multi iam menses erant et hiems praecipitaverat, neques Brundisio naves legionesque ad Caesarem veniebant Quibus rebus permotus, Caesar Brundisium ad suos severius scripsit, nacti idoneum ventum ne occasionem navigandi dimitterent ' V. secimus ex ipsius Caesaris verbis impatientiam eius atque exspectationem. Profecto iusta causa erat Caesar enim Antonii proditionem timuisse videtur δ): οἰ δη Καῖσαρ βραδυνοντος οὐ 'ΑντωνIου. ἡ τους ποριεIναντας ἐν τῆ Βρεντεσίρ σ
κομίσαι ἐπετέτακτο ... πωπτευσέ τε σφρες μεσευειν τε κω
ἐφεδρευειν τοῖς πραγμα τιν. Et Appianus εὶ et Dio Cassius tradunt, Caesaris inceptum audax inchoatum quidem, sed non persectum Verborum motissimorum 4, θαρρων χι προς D
i Non mirandum, in Commenta iis hac de re tam altum silentium esse, ut ne verbo quidem audacis incepti mentio M. Ego vero existimo, eiusmodi locos aptissime convenire historiis matis atque elaboratis, a
Commentariorum vero nudorum natura, prorsus abhorrere. Neque hoc praetermittendum est, naturae consentaneum esse, si in CaeSare, qui
omni ingenio poetico et imaginandi vi carebat, nihil invenitur, quod μεincero et sicco scribendi genere abhoret.
60쪽
κλυδωνα Καῖσαρ φέρεις καὶ την Κα ταρος τυχην' a Lucano non omittuntur quibus quidem poeta, mutatis verbis, eodem sensu utitur:
coeli iste fretusque Non puppis nostrae labor est hane Caesare pressam fluctu defendit onus. 586). Florus quoque huius rei mentionem secit. Narrat enim, quomodo incredibili audacia parva rate Hadriam traiicere conatus, ut ipse illas copias adduceret, ad gubernatorem trepidantem dixerit: i, Quid times Caesarem vehisi In Liviana erioch CX haec tantum leguntur .Cn. Pompeius, ad Dyrrhachium obessus a Caesare et praesidiis eius cum magna clade diversae partis expugnatis obsidione liberatus, translato in Thessaliam bello apud Pharsalum acie victus est'.
Nusam videmus iustam causam, cur pro certo assirmemus
Livium Lucano auctorem fuisse, etsi nullo modo ab eo discrepet. Et Dio Cassius et Appianus et Florus et Valerius
Maximus tam unanimo consensu audax Caesaris inceptum a rant, ut nulla dubitatio oriatur, qui ex eodem sonte communi hauserint. Cum omnibus Lucanus consentit, quamquam non
suspicatur, quod apud Cassium Dionem invenimus , Caesarem proditionem Antonii timentem, audaciae indulsisse Livium rursum hunc sontem communem suisse coniicimus, quum talis narratio a genere eius scribendi minime aliena esse videatur. Livius enim ipse is erat, qui talem Iem vividis atque animatis coloribus depingeret. Fieri tamen potest, ut Appianus, quemadmodum saepius solet ), harum rerum descriptionem ex Pollionis historia deprompserit, quam fortasse et Livius hoc loco ante oculos habuit. Vividis enim coloribus depictus rerum eventus nos in suspicionem inducit Appianum oculatum testem auctorem habuisse. Ρompeium Corneliam uxorem Lesbum misisse apud historicos non invenimus eam Lesbi fuisse quum bella in Graecia gererentur colligitur e vita Pompeiana, a lutarcho descripta λ)ubi legimus: θελονται δὲ πολλοὶ πρὸς Κορνηλίαν πλεον laΛέσβον ευαγγελιζόμενοι πέρας εχειν τον πολεμον κε γαραυτην πεξεπεμψεν ὁ Πομπή ῖος. Fere eadem Appianus: δεν
Mitylene mempe γυναῖκα Κορν λίαν Ἀναλαβων καὶ τριηρων
τεσσαρων πιβας Κορκυρα με καὶ τοτε καὶ Λιβυης
Quando vero eam dimiserit nescimus verisimile est Lucanum recte scripsisse, Pompeium, summa discrimina suis castris instare videntem, omnibus Caesaris copiis collectis in Graecia decrevisse coniugii onus tutum seponere . Nodos in scirpo quaerit, quum amorem Comeliae Pompeio causam haesitationis
suisse dicit mores Pompeii viri dubii atque incerti erant:
sacro et firmissimo amore abuti poetam non oportuisset, quo herois vitium notissimum eXcusaret.
Liber δυαδ. Caesar, cupidus finem bello imponendi, ustra ad pugnam Pompeio provocato iter ad Dyrrhachium lacit, ut hac urbe potiatur, sed Pompeius ei hoc iter praecludit, quum firmam prope urbem positionem teneat. Nullo laboris timore deterritus,3 Nos etiam suspicari, descriptionem rerum ad Rubiconem gestarum, ab Appiano ex Asinii Pollionis historia petitam esse iam supra monuimus.